Metody i strategie

współczesnej

psychoterapii

Zakres tematyczny wykładu

1. Przegląd tematyki cyklu wykładów
2. Wkład głównych nurtów psychoterapii
3. Proces integracji w psychoterapii
4. Czynniki leczące w psychoterapii

a) relacja terapeutyczna

b) korektywne doświadczenie emocjonalne
c) uczenie się
d) nowe zachowania
5. Rodzaje problemów w psychoterapii

6. Predykatory skuteczności psychoterapii

Metody i strategie

współczesnej psychoterapii

Zakres tematyczny cyklu wykładów:

OSOBA TERAPEUTY I PROCES PSYCHOTERAPII

1. Relacja terapeutyczna podstawą procesu psychoterapii

2. Osoba psychoterapeuty jako narzędzie pracy
3. Podstawowe aspekty procesu przemian w psychoterapii
4. Fazy procesu psychoterapii

 
LĘK JAKO UNIWERSALNY TEMAT PRACY

PSYCHOTERAPEUTYCZNEJ

1.Lęk i niepokój jako uniwersalna treść problemów osób

szukających pomocy psychoterapeutycznej
2. Zaburzenia lękowe i psychoterapia

3. Siedem poziomów pracy psychoterapeutycznej z lękiem
4. Planowanie pracy terapeutycznej i formy interwencji

Metody i strategie

współczesnej psychoterapii

SMUTEK JAKO UNIWERSALNY TEMAT PRACY

PSYCHOTERAPEUTYCZNEJ

1. Smutek i przygnębienie - jako uniwersalna treść problemów

osób

szukających pomocy psychoterapeutycznej

2. Rozpoznawanie depresji – psychoterapia i farmakoterapia
3. Strategie i procedury pracy psychoterapeutycznej ze

smutkiem i depresją

AUTODESTRUKCJA I WROGOŚC WOBEC SAMEGO SIEBIE

JAKO UNIWERSALNY TEMAT PRACY

PSYCHOTERAPEUTYCZNEJ

1. Negatywny stosunek do samego siebie jako uniwersalny

temat pracy

psychoterapeutycznej

2. Autodestrukcja- rozpoznawanie i formy
3. Koncepcje wyjaśniające
4. Strategia i procedury pracy z Okrutnych Krytykiem

Wewnętrznym

Metody i strategie

współczesnej psychoterapii

ZABURZENIA OSOBOWOŚCI A PSYCHOTERAPIA

1. Dwa modele rozumienia zaburzeń osobowości w

systemach

diagnostycznych

2. Typologia zaburzeń osobowości – pokaz filmowych zapisów

rozmów z pacjentami z różnymi typami zaburzeń osobowości
3. Wspólne elementy różnych zaburzeń osobowości
4. Zadania psychoterapeutyczne w pracy z zaburzeniami

osobowości

 

PRACA TERAPEUTYCZNA Z OSOBĄ Z ZABURZENIAMI

OSOBOWOŚCI TYPU BORDERLINE
1. Charakterystyka zaburzenia osobowości z pogranicza

(Borderline)
2. Odmiany zaburzenia osobowości Borderline

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

UZALEŻNIENIA A ZABURZENIA NERWICOWE

1. Specyfika zaburzeń nerwicowych i rola doświadczeń

interpersonalnych

2. Specyfika uzależnienia jako odrębnego zaburzenia -

interakcja czynników psycho-bio-społecznych

3. Drogi do uzależnienia

4. Psychologiczne mechanizmy uzależnienia

a. portret kliniczny osoby uzależnionej

b. mechanizm nałogowego regulowania uczuć

c. mechanizm iluzji i zaprzeczania

d. mechanizm rozpraszania i rozdwajania JA

INTEGRACYJNY MODEL PSYCHOTERAPII UZALEŻNIENIA

1. Określanie celów i zadań terapii

2. Podstawowe tematy procesu terapii

3. Strategiczne kierunki pracy terapeutycznej

4. Procedury i techniki psychoterapii uzależnienia

- procedury i strukturalizowanie sytuacji terapeutycznych

- Osobiste Plany Terapii

- zadania i funkcje terapeuty

Metody i strategie

współczesnej psychoterapii

PRACA PSYCHOTERAPEUTYCZNA Z OSOBAMI DDA

1. Doświadczanie dzieciństwa w rodzinie patologicznej

2. Specyfika problemów i zaburzeń emocjonalnych osoby DDA
3. Cele psychoterapii DDA
-rozstawanie się ze śladami dzieciństwa w rodzinie alkoholowej,
-zmiana stosunku do samego siebie,
-uporządkowanie obecnego życia,
-odzyskiwanie zdrowia psychicznego
4. Koncepcja programu pracy psychoterapeutycznej z DDA

PSYCHOTERAPIA NAŁOGOWYCH ZACHOWAŃ –

SEKSOHOLIZM

1. Specyfika uzależnień behawioralnych

2. Nałogowe zachowania seksualne – formy i mechanizmy
3. Terapia osób z nałogowymi zaburzeniami seksualnymi

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

PSYCHOTERAPIA NAŁOGOWYCH ZACHOWAŃ –

NAŁOGOWE FORMY JEDZENIA I ODCHUDZANIA

1. Anoreksja i bulimia jako zaburzenia nałogowe
2. Mechanizmy i geneza bulimii
3.Integracyjny program psychoterapii osób z bulimią

 

PSYCHOTERAPIA PAR
1. Specyfika problemów, kryzysów i zaburzeń w relacjach

małżeńskich
2. Metody i strategie pomocy terapeutycznej w

wybranych obszarach problemowych

 

PSYCHOTERAPIA GRUPOWA
1. Koncepcja interpersonalnego podejścia do pracy z

grupami
2. Tworzenie grupy psychoterapeutycznej
3. Pokaz filmowego zapisu sesji psychoterapii grupowej

prowadzonej przez dr Irvina Yaloma

Metody i strategie

współczesnej

psychoterapii

Wkład głównych nurtów

psychoterapii i proces integracji

1. Nurt psychanalityczny
2. Nurt poznawczo-behawioralny
3. Nurt humanistyczno-egzystencjalny
4. Podejście systemowe

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

Nurt psychoanalityczny

Cel: zmiana właściwości wewnątrzpsychicznych jednostki.
Ustąpienie objawów jest możliwe wówczas, gdy w

procesie terapii osiągnięte zostaną następujące
zmiany:

a)

uwolnienie tłumionych uczuć

b)

wgląd – uświadomienie sobie prawdziwych pragnień,
potrzeb, fantazji

c)

nabycie zdolności do odróżniania fantazji od
rzeczywistości

d)

zmiana interpersonalnych interakcji utrwalonych w
relacjach z opiekunem w dzieciństwie

Przedmiot pracy psychoterapeutycznej (treść):

-

konflikty wewnątrzpsychiczne

-

lęk pojawiający się w momencie ich wystąpienia

-

mechanizmy obronne

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

Nurt poznawczo-behawioralny

Podstawowe założenie terapii behawioralnej: wszelkie

zachowania człowieka (także objawy) są efektem
procesu uczenia się.

Zaburzenia psychiczne – wyuczone schematy

zachowania.

Leczenie: zmiana tych zachowań poprzez proces uczenia.
Zmiana: usunięcie reakcji nieprzystosowawczych lub

nauczenie nowych zachowań, które zwiększą kontrolę
nad reakcjami niepożądanymi.

Najczęściej przewarunkowanie ma na celu wygaszanie

lęku związanego z konkretnymi zachowaniami czy
sytuacjami.

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

Podejście poznawcze- także zakłada, że zachowanie człowieka

jest wynikiem procesów uczenia się. Efektem są jednak nie
tyle zewnętrzne zachowania ale określone struktury
poznawcze, które dopiero wpływają na zachowanie i stany
emocjonalne.

Zmiana:
- uznanie własnej odpowiedzialności za swoje problemy

emocjonalne,

- zidentyfikowanie własnych irracjonalnych przekonań czy

innych schematów poznawczych, które są przyczyną
aktualnych objawów

- zastąpienie ich przekonaniami lub schematami racjonalnymi
- nabycie przekonania o możliwości ich zmiany i podjęcie

działań mających na celu tę zmianę

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

Nurt humanistyczny

Założenie: zachowanie człowieka jest motywowane potrzebą

rozwoju i dążeniem do zaspokajania własnych potrzeb a
wszelkie zaburzenia są związane z negatywnymi
doświadczeniami przeżywanymi w procesie zaspokojenia
potrzeb.

Rogers- podstawowa tendencja – do samorozwoju

-podstawowa potrzeba – samoakceptacja

Źródłem psychopatologii jest rozbieżność między

doświadczeniami orgazmicznymi, wynikającymi z naszej
tendencji do samorozwoju a doświadczeniami innych, które
jednostka aktualnie przeżywana jako część własnego Ja.

Celem psychoterapii jest zmiana osobowości, polegająca na

uwolnieniu posiadanej przez klienta tendencji do
samoaktualizacji poprzez zlikwidowanie rozbieżności w
zakresie własnego Ja

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

Zmiana ma polegać na:
-zwiększeniu świadomości klienta,
-odzyskaniu możliwości kierowania się w wyborze

celów i działaniach własnymi doświadczeniami,

-ma prowadzić do stawania się osobą w pełni

funkcjonującą : a)otwartą na nowe przeżycia,
b) z większym zaufaniem do siebie,
c)kierującą się własnymi ocenami
d) z większą wolą własnego rozwoju

Szczególną wagę przywiązuje się do emocji: powinny

one zostać uświadomione ale także wyrażone i
uwolnione (odreagowane)

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

Psychoterapia egzystencjalna

Jednostkę charakteryzuje fakt istnienia w świecie,

wyrażający się poprzez doświadczanie własnych relacji
na trzech poziomach: w stosunku do świata
(fizycznego, biologicznego), innych ludzi i samego
siebie. Doświadczenie istnienia jest uwikłane w
podstawowe cechy ludzkiej egzystencji:

-świadomość skończoności istnienia
-lęk związany z poczuciem samotności człowieka
-poczucie własnej odpowiedzialności za własne istnienie
-poczucie braku sensu istnienia
Uruchamiają one lęk egzystencjalny z którym ludzie

często radzą sobie zaprzeczając własnym
doświadczeniom. Tworzą wokół neurotyczną
rzeczywistość, sieć kłamstw, które pozwalają zastąpić
lęk egzystencjalny lękiem neurotycznym.

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

Celem psychoterapii jest (Yalom) konfrontacja pacjentów

z ich egzystencjalnymi problemami i włączenie ich do
własnego planu życiowego.

Zmiana w podejściu humanistyczno-egzystencjalnym:
-uwolnienie naturalnych tendencji do samorozwoju,
-zwiększenie samoświadomości,
-uwolnienie możliwości przeżywania doświadczeń,
-wzrost samoakceptacji, zrozumienia i akceptacji innych,
-odstąpienie od systemu zaprzeczeń i nabycie zdolności

do konfrontowania się z problemami egzystencjalnymi,

-poszukiwanie sensu życia, którego najpełniejszym

wyrazem jest realizacja takich wartości jak
odpowiedzialność i miłość

-poszukiwanie wzorców idealnego człowieka

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

Podejście systemowe

Założenie: zachowanie człowieka może być zrozumiane

tylko w kontekście środowiska społecznego, w jakim
on aktualnie żyje (systemu, którego jest częścią).

Psychopatologia w rozumieniu terapii systemowej

dotyka nie jednostkę ale rodzinę. Czynniki, które ją
warunkują:

-zaburzenia struktury rodziny (w pełnieniu ról, w

zakresie granic)

-zaburzenia komunikacji w rodzinie
-zaburzenia związane z zasadami regulującymi

funkcjonowanie rodziny jako systemu

Zmiana polega na usuwaniu zaburzeń w zależności od

obszaru, w którym są one rozpoznawane.

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

W kierunku integracji

Ewolucja klasycznych podejść : odejście od popędowych

uwarunkowań zachowania – uwzględnienie znaczenia
późniejszych doświadczeń – rozpoznanie znaczenia
przekonań – uczenie się to coś więcej niż warunkowanie
zachowań, to także tworzenie struktur poznawczych –
rozpoznanie subiektywnego charakteru poznawania
rzeczywistości - …….

Wpływ różnych czynników na końcowe efekty terapii:
- procedury i strategie pochodzące z określonych podejść

terapeutycznych -15%

- efekt placebo (nadzieja pacjenta i oczekiwanie pomocy) –

15%

- czynniki związane z indywidualnością pacjenta i jego

środowiska – 40%

- właściwości relacji pomiędzy terapeutą a pacjentem – 30%

Metody i strategie

współczesnej

psychoterapii

Czynniki sprzyjające integracji w

psychoterapii:

- nieustanne zwiększanie się ilości różnych szkół psychoterapii
- brak empirycznego potwierdzenia wyższości jednej ze szkół nad

innymi

- wzrost znaczenia terapii krótkoterminowych, skoncentrowanych

na rozwiązywaniu specyficznych problemów

- zwiększenie wymiany i komunikacji pomiędzy badaczami i

praktykami różnych podejść – zwiększenie się ich gotowości i
motywacji do eksperymentowania

- rozpoznawanie czynników wspólnych występujących we

wszystkich podejściach, które są związane z ich efektywnością

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

Czynniki leczące w procesie terapii:

1.Związek terapeutyczny – relacja pomiędzy

terapeutą a pacjentem, przymierze terapeutyczne

- zakłócenie dotychczasowych wyobrażeń pacjenta

dotyczących jego relacji z ludźmi: nowe
doświadczenie w relacji z inną osobą

- zwiększona zależność od terapeuty jako warunek

zwiększenia podatności na wskazywanie nowych
kierunków (sugestie)

- wzbudzanie nadziei, gotowości do współpracy i

podejmowania ryzyka

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

2. Korektywne doświadczenie

emocjonalne

–

- odreagowanie emocjonalne i uwalnianie się od

przeżywanych uczuć

- przywrócenie zdolności do rozpoznawania swoich

uczuć i wykorzystywania ich do własnych działań

- Korektywne doświadczenie relacji emocjonalnych z

terapeutą

3. Uczenie się

– nowe możliwości poznawania

siebie i otoczenia

- zmiana oceny dotychczasowych doświadczeń

życiowych

- zmiana oceny samego siebie i oceny otoczenia
- zmiana oceny przyszłości

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

4. Doświadczenie nowych sposobów

zachowania

- eksperymentowanie z nowymi zachowaniami
- doświadczenie związane z rozpoznawaniem

konsekwencji swoich zachowań

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

Istotą psychoterapii jest proces współpracy

między profesjonalnym terapeutą a klientem,
który zgłasza się z prośbą o pomoc w lepszym
radzeniu sobie z różnymi problemami
osobistymi oraz w złagodzeniu dolegliwości
wielu rozmaitych zaburzeń emocjonalnych.
Istotą problemów jest nasilenie negatywnych
doświadczeń, takich, które obejmują przykre
stany

emocjonalne

i

wskazują

na

zablokowanie możliwości satysfakcjonującego
uczestnictwa w życiu i rozwoju osobistego

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

Podstawowe rodzaje problemów:

1. Klient w trudnych sytuacjach życiowych nie radzi

sobie w sposób konstruktywny

a) sytuacje zagrożeń osobistych
b) straty osobiste
c) trudne zadania życiowe
2. Klient w naturalnych sytuacjach życiowych nie

potrafi zaspokajać ważnych potrzeb osobistych w
różnych obszarach:

a) relacjach z rodzicami, dziećmi, partnerami
b) relacjach towarzyskich, z przełożonymi
c) w obszarze wykonywania zadań

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

Klient w sposób chroniczny doświadcza zaburzeń

procesów emocjonalnych, które nie są
bezpośrednio związane z jego aktualną
sytuacją życiową:

a) stany lękowe
b)stany smutku i przygnębienia
c) reakcje gniewu i agresywne zachowania
d)objawy psychosomatyczne
e) próby i myśli samobójcze
f) poczucie pustki, braku energii, sensu życia

Metody i strategie współczesnej

psychoterapii

Predykatory skuteczności procesu

psychoterapii:

Pacjenci wykazujący największą poprawę, niezależnie od

problemu czy rodzaju terapii, mają pewne wspólne
cechy:

• są obdarzeni dużą siłą ego,
• ich problemy wydają się powiązane z rozpoznawalnymi

stresami związanymi ze środowiskiem, w którym żyją

• z łatwością wyrażają swoje uczucia i ujawniają

problemy,

• dobrze funkcjonują w relacjach interpersonalnych
• mają silną motywację do poddania się terapii