Czy znasz

tajemnice układu

krążenia?

Układ krążenia

• Układ krwionośny człowieka (układ zamknięty,

w którym krew krąży w systemie naczyń

krwionośnych, a serce jest pompą wymuszającą

nieustanny obieg krwi. Układ ten wraz z układem

limfatycznym tworzą układ krążenia.

• Krążenie krwi odkrył William Harvey. Rola serca w

krążeniu krwi nie była rozpoznana aż do

opublikowania pracy Harveya w 1628 roku. Metodą

eksperymentalną, Harvey ustalił to, co teraz wiemy

o krążeniu krwi. Typowe jego doświadczenie

polegało na zakładaniu opaski uciskowej na ramię i

kiedy żyły nabrzmiały, naciskał je, w celu

przekonania się, w którym kierunku płynie krew. W

ten sposób odkrył, że krew w żyłach zawsze płynie

w kierunku serca.

• Układ krwionośny składa się z:

• serca – pompa zalewowo–tłocząca. Posiada własny system

dostarczania niezbędnych substancji, tzw. naczynia wieńcowe;

• naczyń krwionośnych:

– tętnice,

– żyły,

– sieć naczyń włosowatych

Naczynia krwionośne można podzielić na:

• żyły

• tętnice

• oraz

• włosowate naczynia krwionośne.
• Krew wypływa z serca tętnicami, a wraca żyłami. Im dalej od serca

tym ciśnienie krwi jest mniejsze, a w żyłach jest nawet bliskie

zeru.

Ciśnienie wytwarzane przez pulsowanie serca nie wystarcza do

przepchnięcia krwi przez cały krwiobieg z powrotem do serca,

zwłaszcza wtedy gdy krew musi przebywać drogę w górę. W

trakcie przemieszczania się krwi serce wspomaga pulsowanie

tętnic, wyposażonych we własną mięśniówkę. Cofaniu się krwi

zapobiegają natomiast znajdujące się w żyłach zastawki.

Choroby układu krążenia

• - schorzenia dotyczące narządów i tkanek

wchodzących w skład układu krążenia, a w

szczególności serca, tętnic i żył, dlatego

często są też nazywane chorobami

układu sercowo-naczyniowego.

Historycznie ich rozpoznawaniem i

leczeniem zajmowała się interna. Obecnie

są domeną kardiologii, natomiast

operacyjnym (inwazyjnym ich leczeniem

zajmują się chirurgia naczyniowa,

kardiologia inwazyjna, kardiochirurgia.

Leczeniem chorób naczyniowych zajmuje

się też neurologia czy reumatologia.

Do chorób układu krążenia

zalicza się:

• miażdżyca

• choroba niedokrwienna serca

• ostre zespoły wieńcowe

• zawał mięśnia sercowego

• zaburzenia rytmu i przewodzenia

• nadkomorowe zaburzenia rytmu serca

• komorowe zaburzenia rytmu serca

• zaburzenia automatyzmu i przewodzenia

• wady serca

• wrodzone wady serca

• nabyte wady serca

• choroby wsierdzia

• choroby mięśnia sercowego

• zapalenie mięśnia sercowego

• kardomiopatie

• choroby osierdzia

• ostre zapalenie osierdzia

• tamponada serca

• zaciskające zapalenie osierdzia

• nowotwory serca

• niewydolność serca

• ostra niewydolność serca

• przewlekła niewydolność serca

• nadciśnienie tętnicze

• nadciśnienie płucne

• choroby aorty i naczyń obwodowych
• tętniak aorty
• choroba Takayasu
• zarostowo-zakrzepowe zapalenie naczyń
• olbrzymiokomórkowe zapalenie tętnic
• niedokrwienie kończyn dolnych

– ostre
– przewlekłe

• choroby tętnic szyjnych

– udar mózgu

• choroby tętnic trzewnych
• choroby żył obwodowych

– zakrzepowe zapalenie żył powierzchniowych
– przewlekła niewydolność żylna

• żylna choroba zakrzepowo-zatorowa

– zakrzepica żył głębokich
– zatorowość płucna

• choroby mikrokrążenia

– choroba Raynauda
– siność siatkowata
– akrocyjanoza
– bolesny rumień kończyn

• choroby naczyń chłonnych

– obrzęk limfatyczny.

Główne objawy chorób układu

krążenia:

• duszność
• sinica
• bóle serca
• kołatanie serca
• obrzęki
• przesięki do jam ciała
• utrata przytomności (omdlenia)
• ból głowy
• zawroty głowy

Miażdżyca

• Miażdżyca polega na wysepkowatym gromadzeniu się w

błonie wewnętrznej tętnic cholesterolu (i jego estrów) oraz

innych lipidów. W pierwszym etapie komórki śródbłonka

gromadzą nadmierne ilości cholesterolu i lipidów, które są

przemieszczane pod błonę wewnętrzną tętnic. (tzw. pasma

tłuszczowo-lipidowe, ang. fatty streaks). Tego typu zmiany

można obserwować już u dzieci. Podśródbłonkowe masy

lipidowo-cholesterolowe powodują gromadzenie się

makrofagów, rozrost fibroblastów i komórek mięśni gładkich

warstwy środkowej tętnicy oraz drobnych naczyń

krwionośnych odchodzących od naczyń odżywiających

ścianę tętnicy (łac. vasa vasorum). Zakłada się, że komórki

piankowate tworzące blaszki miażdżycowe nagromadziły

lipidy drogą tzw. szlaku zmiataczowego. , pochodzące od

lipoprotein osocza krwi , które uprzednio uszkodzone

zostały przez reaktywne formy tlenu .

• Kolejnym etapem jest wapnienie tych ognisk (tzw.

wapnienie dystroficzne,) prowadzące do miażdżycowego

stwardnienia tętnic, oraz pojawienie się ubytków śródbłonka

nad ogniskiem miażdżycowym. Ubytki śródbłonka są

przyczyną miejscowego spadku stężenia prostacykliny -

czynnika zapobiegającego gromadzeniu się płytek krwi. W

wyniku tego procesu, w miejscach obnażonych z błony

wewnętrznej dochodzi do owrzodzeń miażdżycowych

(owrzodzeń kaszowatych), które stają się obszarami

przyściennej agregacji płytek krwi i narastania zakrzepów

Zawał serca

• Do zawału mięśnia sercowego najczęściej dochodzi na tle

miażdżycy tętnic wieńcowych w przebiegu choroby

wieńcowej (często utożsamianej z chorobą niedokrwienną

serca). Ognisko miażdżycy w ścianie tętnicy wieńcowej

nazywane jest blaszką miażdżycową. Powoduje ona

zmniejszenie światła tego naczynia i ograniczenie przepływu

krwi - często w tych przypadkach pacjent odczuwa objawy

dławicy piersiowej przy wysiłku czy zdenerwowaniu.

• Mechanizmem, który bezpośrednio prowadzi do zawału, jest

pęknięcie lub krwotok do blaszki miażdżycowej albo

narastanie zakrzepu na jej powierzchni. Jeśli średnica

naczynia zostanie zwężona powyżej 2/3 - 3/4 jego średnicy

(krytyczne zwężenie tętnicy wieńcowej) wówczas zwykle

dokonuje się zawał mięśnia sercowego w obszarze

zaopatrywanym przez dane naczynie (mięsień sercowy ulega

niedokrwieniu i w ciągu kilku-kilkunastu minut rozpoczyna się

jego nieodwracalne uszkodzenie, które w wypadku

nieprzywrócenia dopływu krwi prowadzi do powstania

ogniska martwicy tego fragmentu mięśnia sercowego).

• Podmiotowe (subiektywne)

• bardzo silny ból w klatce piersiowej (może być znacznie osłabiony lub

nawet nieobecny u osób chorych na cukrzycę), trwający ponad 20 minut,

nieustępujący po odpoczynku i po nitratach piekący, dławiący,

rozpierający, promieniujący do żuchwy, lewej kończyny górnej (lub obu)

• panika, lęk przed śmiercią

• duszność

• Przedmiotowe (obiektywne)

• bladość

• lepki pot

• spadek ciśnienia tętniczego

• tachykardia - wzrost częstości akcji serca, lub inne zaburzenia tętna

• pobudzenie ruchowe

• W badaniach dodatkowych

• obecność markerów zawału we krwi

• zmiany elektrokardiograficzne

• podwyższony poziom glukozy we krwi

• przyspieszone opadanie krwinek

• wzrost liczby leukocytów we krwi obwodowej

Objawy

Czynniki zwiększające ryzyko

zawału serca są :

• Palenie tytoniu - U palaczy tytoniu ryzyko zawału

serca jest nawet pięciokrotnie wyższe niż u osób

niepalących.

• Wysokie ciśnienie - U osób z wysokim ciśnieniem

przewężenia naczyń krwionośnych występują

częściej i częściej powstają zakrzepy.

• Wysoki poziom cholesterolu - U osób z wysokim

poziomem cholesterolu zakrzepy i zmiany

miażdżycowe tętnic występują częściej, zwiększając

tym samym ryzyko zawałów serca.

• Stres - Długotrwały stres powoduje podniesienie

ciśnienia oraz wzrost poziomu cholesterolu we krwi,

przyczyniając się tym samym do zwiększenia ryzyka

zawału serca.

• Cukrzyca

• Dna moczanowa

Choroba nadciśnieniowa

• Nadciśnienie tętnicze, choroba nadciśnieniowa

– choroba układu krążenia, która charakteryzuje się

stale lub okresowo podwyższonym ciśnieniem

tętniczym krwi.

• Zdecydowana większość (ponad 90%) przypadków

nadciśnienia ma charakter pierwotny, tzn. bez znanej

somatycznej przyczyny, którą dałoby się usunąć

interwencją medyczną. Etiologia nadciśnienia

tętniczego pierwotnego nie została w pełni ustalona.

Uważa się, że odgrywają w niej rolę czynniki

genetyczne i środowiskowe. Pozostałe przypadki to

choroba o charakterze wtórnym, gdy dobrze jest

znana przyczyna choroby, np.: choroby nerek,

choroby gruczołów dokrewnych lub choroby mózgu.

• zwiększona pobudliwość nerwowa,

• zaburzenia snu,

• uczucie przemijającego ucisku w

głowie, zwłaszcza w okolicy potylicy i w

skroniach,

• kołatanie serca,

• szum i zawroty głowy (a równocześnie

nie występują jakieś wyraźniejsze

uchwytne zmiany narządowe),

• miernie podwyższone ciśnienie

tętnicze krwi.

Objawy nadciśnienia:

Zapobieganie nadciśnieniu –

zmiana stylu życia

• Normalizacja masy ciała
• Ograniczenie spożycia soli
• Zwiększenie spożycia potasu
• Umiarkowane spożycie alkoholu
• Zaprzestanie palenia tytoniu
• Aktywność fizyczna
• Uspokojenie trybu życia
• Zalecenia dietetyczne

Żylaki

• Żylaki to pogrubione, poskręcane i zmienione chorobowo odcinki

żył. Wśród rodzajów choroby wyróżnia się żylaki kończyn dolnych i

górnych, żylaki powrózka nasiennego, przełyku i hemoroidy. Żylaki

kończyn dolnych to pogrubione, poskręcane i zmienione chorobowo

odcinki żył powierzchownych, wyczuwalne pod skórą i widoczne

przez skórę jako nabrzmiałe powrózki, ewentualnie guzki

( niewydolne połączenia pomiędzy układem żył głębokich

• i powierzchownych tzw. perforatory). Przyczyną choroby jest

genetyczna lub nabyta niewydolność zastawek żył

powierzchownych, skutkiem czego jest upośledzenie odpływu krwi,

zastój żylny i wzrost ciśnienia hydrostatycznego w naczyniach

powierzchownych, co sprawia że wiotkie ściany żył ulegają

odkształceniu. Przewlekła niewydolność żylna prowadzi do zaburzeń

odżywiania tkanek, co powodować może owrzodzenia podudzi

( trudno gojące rany wokół kostek ) Przyczyną żylaków jest

odziedziczona skłonność do tego schorzenia a także styl życia

wpływający na obniżenie sprawności naczyń żylnych: brak ruchu,

częste gorące kąpiele, nawyki żywieniowe oraz ważne w przypadku

choroby występującej u kobiet: ciąża, poród oraz przebyta kuracja

hormonalna osłabiają nasze żyły.

Choroba Raynauda

• Symetryczne, napadowe skurcze naczyń

krwionośnych: tętniczych

• i włosowatych, następnie rozkurczu naczyń

włosowatych, przede wszystkim palców rąk
spowodowane zaburzeniami unerwienia przez
układ sympatyczny. Objawami tej choroby jest
mrowienie opuszków

• a następnie całych dłoni, blednięcie skóry, brak

czucia, po ustąpieniu tych objawów utrzymuje
się bolesna przeczulica a na skórze pojawiają
się białe, czerwone lub sine placki. Choroba
Raynauda występuje głównie u kobiet.

Cholesterol

• Cholesterol – organiczny związek chemiczny, lipid z grupy steroidów

• zaliczany także do alkoholi[5]. Jego pochodne występują w błonie

każdej komórki zwierzęcej, działając na nią stabilizująco i decydując o

wielu jej własnościach. Jest także prekursorem licznych ważnych

steroidów takich jak kwasy żółciowe czy hormony steroidowe.

Potocznie cholesterolem nazywa się obecne w osoczu krwi pokrewne

substancje lipidowe – lipoproteiny, w skład których między innymi

wchodzi też cholesterol.

• Cholesterol jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania

organizmu i pochodzi zarówno ze źródeł pokarmowych jak i biosyntezy

de novo.

Stanowi on substrat do syntezy wielu ważnych biologicznie czynnych

cząsteczek:

• hormony płciowe,

• kortykosterydy,

• witamina D3 i jej metabolity,

• glikozydy nasercowe

• sitosterole,

• niektóre alkaloidy

• kwasy żółciowe.

Czynniki zwiększające poziom

cholesterolu

• palenie papierosów
• picie kawy
• stres
• środki antykoncepcyjne
• nieodpowiednia dieta
• mało ruchu

Puls

W czasie mierzenia pulsu zwraca się uwagę na:

• częstotliwość (ilość wyczuwanych uderzeń w ciągu

minuty), której wartości prawidłowe zależą głównie

od wieku. W czasie badania na uwadze należy mieć,

że nie należy badać tętna po wysiłku fizycznym (po

dużym wysiłku fizycznym częstotliwość może sięgać

nawet 200 uderzeń/min.) lub w stanie przeżyć

emocjonalnych.

rytm (miarowość) - mówimy, że tętno jest miarowe jeśli

wszystkie uderzenia wykazują jednakową siłę, a

odstępy między nimi są jednakowe

Wiek

Norma częstotliwości

w spoczynku

Noworodki w tym

wczesniaki

130-140/min

Oseski (do roku)

120-140/min

Dzieci do lat 5

100-120/min

Dzieci w wieku

szkolnym

90-100/min

Młodzież

70-90/min

Dorośli

65-75/min

Ludzie starsi

ok. 60/min

• Puls, tętno - cykliczne rozciąganie i kurczenie

się ścian naczyń krwionośnych spowodowane

przepływem krwi (w rytmie akcji serca).

• Pomiar pulsu
• Badanie tętna ma na celu określenie rytmu

serca. Dokonuje się go na tętnicach

powierzchniowych, głównie tętnicy

promieniowej, choć także na tętnicy szyjnej

zewnętrznej (najlepszy miejsce badania w

wypadkach zagrożenia życia), ramiennej,

udowej, podkolanowej, skroniowej i grzbietowej

stopy. Technika badania sprowadza się do

uciśnięcia tętnicy w miejscu, w którym leży

bezpośrednio pod skórą czubkami dwóch

palców (bezwzględnie bez kciuka).

Ciśnienie tętnicze

• ciśnienie wywierane przez krew na ścianki tętnic, przy czym rozumie się pod tą

nazwą ciśnienie w największych tętnicach, np. w tętnicy w ramieniu. Jest ono

wyższe niż ciśnienie krwi wywierane na ścianki żył.

• Mierzenie ciśnienia krwi u pacjenta

• Wynik pomiaru ciśnienia tętniczego na automatycznym mierniku

nadgarstkowym: 126/70 mmHg

• Sfingomanometr i słuchawki lekarskie do pomiaru ciśnienia tętniczego metodą

Korotkowa

• Ciśnienie krwi ulega ustawicznym zmianom zarówno długookresowym (co

związane jest z wiekiem, stanem zdrowia itp.), średniookresowym (zależnie od

pory doby, aktywności, stanu psychicznego, spożytych używek itp.) jak i

krótkookresowym (w obrębie cyklu pracy serca). W momencie skurczu serca,

kiedy porcja krwi wypychana jest z serca do aorty, w tętnicach panuje najwyższe

ciśnienie wynoszące zazwyczaj u zdrowego dorosłego człowieka od ok. 90 do

135 mmHg (zazwyczaj 110–130); w chwili rozkurczu – jest najniższe, np. od

ok. 50 do 90 mmHg (zazwyczaj 65–80). W praktyce medycznej, do oceny stanu

zdrowia badanej osoby istotna jest wartość zarówno ciśnienia skurczowego, jak i

rozkurczowego, toteż podawane są obie wartości, co zapisuje się np.

120/80 mmHg.

• Systematyczne pomiary ciśnienia krwi są jedną z podstawowych metod

kontrolowania stanu zaawansowania choroby osób cierpiących na nadciśnienie

tętnicze jak również inne choroby układu krążenia. Pomiarów zazwyczaj dokonuje

się metodą Korotkowa, przy użyciu sfigmomanometru i słuchawek lekarskich

(wówczas wynik pomiaru zapisuje się też czasem: "RR 120/80"), bądź metodami

półautomatycznymi, np. miernikami nadgarstkowymi, wygodniejszymi do

samobadania w domu.

Średnie ciśnienie tętnicze:

• Dorosły:

– 120 mmHg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)

– 80 mmHg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole)

• Noworodek (do 28 dnia życia):

– 102 mmHg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)

– 55 mmHg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole)

• Dziecko (1–8 rok życia):

– 110 mmHg – ciśn. skurczowe (SYS – Systole)

– 75 mmHg – ciśn. rozkurczowe (DIA – Diastole)

• Ciśnienia krwi w aorcie u płodu wynosi około 30 mmHg w 20

tygodniu ciąży i wzrasta do ok. 45 mmHg w 40 tygodniu

ciąży. Średnie ciśnienie tętnicze krwi u donoszonych

noworodków wynosi:

• skurczowe 65–95 mm Hg

• rozkurczowe 30–60 mm Hg

Przyrządy do pomiaru

ciśnienia:

Wykonanie:

• Marlena Bereza
• Gabriela Czwałga
• Marcin Techmański

Źródła informacji

Informacje wykorzystywane były z:
     www.portalwiedzy.pl
     www.resmedica.pl
     http://pl.wikipedia.org/wiki/Zawa

%C5%82_mi
%C4%99%C5%9Bnia_sercowego