Gojenie ran

Rana

Rana to naruszenie ciągłości tkanek i

powłok (skóry, błon śluzowych, mięśni)

pod

wpływem jakiegoś urazu (działania

bodźca

uszkadzającego – mechanicznego,

termicznego lub chemicznego).

Podział ran

Ze względu na głębokość rany:
a) rany powierzchowne – dotyczą

powłok skórnych,

b) rany głębokie – zlokalizowane w

tkankach głębszych:

• powikłane – uszkadzają naczynia krwionośne i

pnie nerwowe,

• przenikające – przeszywające narząd lub tkankę,
• drążące do naturalnych jam ciała,
• ślepe – kończą się w narządzie lub tkance.

Podział ran

Ze względu na ilość zranionych tkanek:
a) rany proste – obejmują jeden narząd lub tkankę,
b) rany złożone – obejmują więcej niż jeden narząd

lub tkankę.

Ze względu na czas zranienia:
a) rany świeże – do 8 godzin od momentu

zranienia,

b) rany zakażone – po upływie 8 godzin od

momentu zranienia.

Podział ran

Ze względu na charakter otworu zewnętrznego:
a)

rany o brzegach regularnych, np. cięta,

kłuta,

b)

rany o brzegach nieregularnych, np. kąsana,

szrapana.

Ze względu na ciężkość zranienia:
a)

rany lekkie,

b)

rany średnio ciężkie,

c)

rany ciężkie,

d)

rany śmiertelne.

Morfologiczny podział ran

• otarcie – rozwarstwienie

lub zadrapanie naskórka;

powstaje po kontakcie
skóry z szorstką
powierzchnią

• rana cięta – powstaje pod

wpływem działania
ostrego, gładkiego
narzędzia; najczęściej ma
gładkie i równe brzegi a
okoliczne tkanki nie są
uszkodzone

Morfologiczny podział ran

• rana rąbana – powstaje w

wyniku uderzenia ciężkim,

ostrym narzędziem, z dużą

siłą, prostopadle lub

skośnie do krawędzi ciała;

ma charakter podobny do

rany ciętej, ale jest od niej

większa i głębsza,

uszkadza tkanki położone

głębiej

• rana tłuczona –

najczęstsza; powstaje

przez uderzenie tępym

przedmiotem prostopadle

do krawędzi ciała;

występuje obrzęk i siniec

• rana szarpana (darta) –

powstaje w wyniku

działania zakrzywionego,

tępego narzędzia; ma

nierówne i poszarpane

brzegi

Morfologiczny podział ran

• rana płatowa –

powstaje w wyniku
cięcia lub
szarpania i
powoduje
odwarstwienie
tkanek na
znacznym obszarze

• rana kłuta – jest to

niewielka zewnętrznie, ale
głęboka, mogąca poważnie
uszkadzać narządy
wewnętrzne rana o
charakterze rany ciętej

Morfologiczny podział ran

• rana postrzałowa – powstaje

na skutek działania pocisków

z broni palnej

Wyróżniamy:

•

ranę przestrzałową –

występuje otwór wlotowy i

wylotowy,

•

ranę ślepą – nie występuje

otwór wylotowy,

•

ranę styczną – pocisk nie

wnika w głąb tkanek (bruzdy

na skórze).

• rana kąsana – powstaje w

wyniku ugryzienia, ma

poszarpane brzegi

• rana miażdżona –

powstaje na skutek
silnego, tępego urazu;
brzegi są nierówne,
powstaje krwiak

Gojenie rany

Gojenie rany rozpoczyna się od razu po jej

powstaniu. Obecne w krwi trombocyty (płytki

krwi) ulegają agregacji tworząc czop

płytkowy, dzięki czemu dalszy wypływ krwi z

rany zostaje zahamowany.

Działanie rozpoczynają enzymy uaktywniające krzepnięcie

krwi. Dochodzi do polimeryzacji fibrynogenu, przez co

tworzy się galaretowaty skrzep. Do rany napełzają

komórki

biorące udział w gojeniu, w tym makrofagi, które

oczyszczają ranę z bakterii i martwych tkanek.

Gojenie rany

Komórki biorące udział w procesie gojenia się rany:

granulocyty

keratocyty

kom. dendrytyczne

makrofagi tkankowe limfocyty

kom. tuczne

Sposoby gojenia ran

a) gojenie przez rychłozrost – brzegi rany

sklejają się odtwarzając naturalną ciągłość
powłok; powstaje linijna blizna; najczęściej goją
się tak rany o charakterze ciętym, niezakażone;
najkorzystniejszy sposób gojenia się rany

Sposoby gojenia ran

b)

gojenie przez ziarninowanie – ma miejsce wtedy, gdy nie

doszło do pierwotnego zamknięcia rany (np. wskutek braku

zaopatrzenia rany, ubytku tkanek lub zakażenia);
w dnie rany powstaje ziarnina (ze wzrastających naczyń

krwionośnych) stanowiąca podstawę regeneracji skóry i

naskórka (narasta on z brzegów rany na ziarninę);
przy takim sposobie gojenia wymagana jest szczególna dbałość

o ranę i częste zmiany opatrunków; powstała blizna jest duża,

widoczna, niekiedy przebarwiona

Sposoby gojenia ran

c)

gojenie pod strupem – występuje wtedy, gdy
początkowy skrzep ulegnie wyschnięciu i utworzy strup,
który jest biologicznym opatrunkiem (ziarninowanie i
regeneracje tkanek zachodzą pod nim); ten sposób
gojenia dotyczy najczęściej otarć naskórka i błon
śluzowych, nie pozostawia widocznych blizn

Fazy gojenia rany

Faza I – zapalna (oczyszczania):

• w ranie powstaje wysięk, zachodzą procesy

biologicznego oczyszczania rany,

• napełzanie do rany komórek zapalnych, które

oczyszczają ranę z bakterii, martwych tkanek,

ciał obcych (małych, np. kurzu, drobnych

ziarenek piasku),

• typowe objawy zapalenia: zaczerwienienie,

obrzęk, ucieplenie rany, ból

Jeśli komórki zapalne nie poradzą sobie z
oczyszczeniem rany, będzie się ona źle goić, a faza
zapalna przedłuży się.

Fazy gojenia rany

Faza II – migracji (wytwarzanie tkanki
łącznej):
• do rany napełzają komórki

odpowiedzialne za tworzenie się
blizny (fibroblasty),

• rozpoczyna się synteza kolagenu i

narastanie naskórka.

Fazy gojenia rany

Faza III – obkurczanie rany (proliferacja –
ziarninowanie):
• wytwarzanie kolagenu,
• wzrost wytrzymałości rany,
• obkurczanie fibroblastów.

Synteza kolagenu trwa ok. 1 – 2 tygodni,
odbudowa struktury mechanicznej tkanek ok.

3 – 4

tygodni.

Fazy gojenia rany

Faza IV – przebudowa rany:
• tworzą się krzyżowe połączenia kolagenu,
• nowe włókna kolagenowe zastępują

pierwotne (ułożone w pewnym porządku),

• degradacja nadmiaru kolagenu,
• wzrost wytrzymałości rany na razociąganie

(100% wytrzymałości średnio po roku).

Faza ta trwa od 3 tygodni do kilku lat.

Ogólne czynniki wpływające na gojenie się
rany:

• wiek pacjenta,
• stan odżywienia,
• odporność,
• choroby podstawowe,
• leki.

Stany chorobowe, w których występuje

utrudnione

gojenie:

• rozległe urazy, uraz operacyjny, zakażenie, uraz psychiczny,
• cukrzyca,
• nowotwór złośliwy,
• wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
• jatrogenne przetoki jelitowe,
• niewydolność nerek.

Czynniki hamujące gojenie

rany

Miejscowe:
• zbyt mała podaż energii i białek,
• wysuszenie rany,
• niedotlenienie rany,
• zakażenie rany,
• nadmierny wysięk w ranie,
• nadmierny stan zapalny rany,
• uraz rany (środki antyseptyczne niszczą

ziarninę).

Czynniki hamujące gojenie

rany

Ogólnoustrojowe:
• niedostateczne ukrwienie,
• niedobór białka,
• spadek odporności,
• niedożywienie,
• zakażenie ogólnoustrojowe.

Wspomaganie procesu gojenia

rany:

• irygacja rany (usunięcie bakterii),
• dezynfekcja rany – krótkotrwałe

ograniczenie wzrostu bakterii w ranie,

• oczyszczenie rany – chirurgiczne, irygacja

pod dużym ciśnieniem, przy użyciu

detergentów,

• zaopatrzenie rany – prawidłowy opatrunek,
• zabiegi fizykalne – Bioptron (filtr niebieski,

fioletowy), Sollux (filtr niebieski),

laseroterapia, magnetoterapia.

KONIEC

