KANIULACJA ŻYŁ
CENTRALNYCH I
TĘTNIC
mgr Izabela Sałacińska
W cewnikowaniu naczyń żylnych rozróżniamy:
- cewnikowanie naczyń żylnych obwodowych
- cewnikowanie żył głównych
Cel zakładania dostępu żylnego obwodowego:
- farmakoterapia
- przetaczanie płynów krwiopochodnych i
osoczozastępczych
- pobieranie krwi do badań laboratoryjnych
Zasady podczas kaniulacji żyły
obwodowej:
•
prawidłowy wybór miejsca wkłucia
•
wygodna pozycja pacjenta i pielęgniarki
•
prawidłowe odkażenie skóry
•
właściwe unieruchomienie kaniuli
•
założenie opatrunku
Kaniulacja żył obwodowych – postępowanie
pielęgniarskie:
•
przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki
•
codzienna zmiana opatrunku, przemywanie
środkiem odkażającym
•
przepłukiwanie 0,9% NaCl przed i po podaniu
płynów
•
obserwacja miejsca wkłucia
•
zwracanie uwagi na odczucia pacjenta
•
usunięcie kaniuli (ból w miejscu wkłucia,
zaczerwienienie lub obrzęk, wyciek płynu obok
wenflonu)
Wskazania do założenia kaniuli do żyły
centralnej (żyła szyjna zewn. i wew.)
•
brak możliwości wkłucia do żył obwodowych
•
podawanie środków obkurczających
naczynia
•
przewidywana długotrwała terapia dożylna
•
pomiar OCŻ, założenie elektrody
endokawitarnej
•
hemodializa
•
plazmafereza
Elementy ryzyka związane z zakładaniem wkłuć
centralnych:
1.
Czynniki związane z budową cewnika i materiałem
użytym do jego produkcji (poliuretan – silikon)
2.
Czynniki ryzyka związane z pacjentem (zakrzepica
żylna – 36 % osób, < 7 dni.)
3.
Czynniki ryzyka związane z umiejscowieniem
cewnika:
- żyła szyjna wewnętrzna: prostota wykonania,
wysoki procent powodzenia procedury, prosty
przebieg żyły, łatwe wprowadzenie cewnika o
szerokim świetle, mniejsza możliwość powikłań w
postaci odmy opłucnowej
Dojście podobojczykowe:
- trudniejsze technicznie
- częste powikłanie w postaci odmy
opłucnowej (szczególnie u pacjentów z
rozedmą płuc, skrzywienie kręgosłupa,
niedobór wagi, w trakcie reanimacji)
Kaniulacja żyły udowej:
a) zalety:
- łatwy dostęp
- duża średnica
- prosty przebieg
b) wady:
- większa możliwość zakażenia
- duże ryzyko dyslokacji
- brak wyraźnych punktów anatomicznych dla lokalizacji
żyły
- mały komfort pacjenta
-częste powikłania zakrzepowe
Możliwe powikłania w trakcie wprowadzania
kaniuli do żyły centralnej:
odma opłucnowa i podskórna
zator powietrzny
zakrzep
nakłucie tętnicy
tętniak tętnicy
krwiak
uszkodzenie splotu barkowego
uszkodzenie ściany naczynia lub serca
zaburzenia rytmu w trakcie wprowadzania cewnika
niewłaściwa pozycja kaniuli
Technika wykonywania kaniulacji:
•
zachowanie zasad aseptyki
•
metoda Seldingera z użyciem metalowej
prowadnicy (Rybicki)
•
podczas wsuwania prowadzimy
prowadnicę poprzez igłę (którą uprzednio
nakłuto żyłę)
•
potwierdzeniem obecności kaniuli w żyle
jest swobodna aspiracja i samoistny
wypływ grawitacyjny
Żyła szyjna zewnętrzna:
- przebiega płytko pod skórą
- można wprowadzić zwykłe kaniule
Żyła szyjna wewnętrzna:
- przebiega razem z tętnicą szyjną
- miejsca nakłucia żyły szyjnej – 11
- 3 dostępy: górny, środkowy i dolny
Najpopularniejsze 3 dostępy:
1.
według Boulangera – dostęp wysoki
przyśrodkowy
2.
według Brinkmana – dostęp wysoki boczny
3.
według Vaughana i Weygandta – dostęp wysoki
środkowy
Żyła podobojczykowa
- dojście nadobojczykowe
- dostęp podobojczykowy
Kaniulacja tętnic:
często stosowana na OIOM
umożliwia pomiar ciśnienia metodą krwawą
oraz pobieranie badań gazometrii i innych
badań laboratoryjnych
najczęściej tętnica promieniowa
kąt 30 st
płukanie heparyną – 3 ml / godz. roztworem
soli fizjologicznej z heparyną
test Allena – u przytomnych pacjentów
NIE WOLNO PODAWAĆ LEKÓW
PORTY DONACZYNIOWE
to implantowane systemy umożliwiające
długotrwały dostęp dożylny
mogą być stosowane do podawania leków i
innych preparatów w postaci pojedynczych
wstrzyknięć, wlewów oraz pobierania krwi
Port składa się ze zbiornika umiejscowionego
podskórnie i połączonego z nim cewnika
umiejscowionego w naczyniu żylnym (żyła
główna górna)
elementy portu umieszczone są pod skórą i nie
mają styczności ze środowiskiem zewnętrznym
W przedniej ścianie portu znajduje się silikonowa
membrana, którą przezskórnie nakłuwa się igłą
ze specjalnym szlifem (igła Hubera)
przy prawidłowej obsłudze port może być
nakłuwany kilkanaście tys. razy i
wykorzystywany przez wiele lat
najczęściej zakładany jest przez żyłe szyjną
wewnętrzną a komora umieszczona jest w
okolicy podobojczykowej
Założenie portu naczyniowego
należy rozważyć:
- u dzieci chorych na hemofilie
- podczas chemioterapii
- leczenie paliatywne
- w chorobach przewlekłych
Bezwzględnie stosować u chorych
poddawanych chemioterapii, u
których:
nie ma możliwości wkłucia się do żył
obwodowych lub jest to utrudnione
występują ostre odczyny naczyniowe
będące reakcją na podawane leki
stosowanie drażniących leków
cykle chemioterapii powtarzające się
Przeciwwskazania:
czynna infekcja
zmiany zapalne lub inne zmiany skórne w okolicy
planowanej implantacji
niewyjaśniona skaza krwotoczna w wywiadzie
liczba płytek krwi poniżej 40 000
Liczba granulocytów obojętnochłonnych poniżej 1000 /
mm3
leczenie pochodnymi kwasu acetylosalicylowego w ciągu
ostatnich 7 dni
leczenie doustnymi lekami p / zakrzepowymi
leczenie heparynami drobnocząsteczkowymi – jeżeli od
ostatniej dawki minęło mniej niż 12 godzin
Warunki:
- sala operacyjna
- kontrola radiologiczna położenia
cewnika
- u dzieci kontrola radiologiczna
śródoperacyjnie
UŻYTKOWANIE
•
zachowanie zasad aseptyki – przed wkłuciem igły do
zbiornika portu należy skórę nad nim zdezynfekować
starannie oraz założyć sterylne rękawiczki
•
przed rozpoczęciem podawania leków i innych
preparatów należy zaaspirować kilka mm krwi –
problem z aspiracją – podajemy 20 ml NaCl i
ponownie aspirujemy krew
•
Po zakończeniu podawania leków należy przepłukać
port 10 – 20 ml NaCl 0,9 %, a następnie solą z
dodatkiem heparyny (5-10 ml NaCl + 100 j.m./ml
heparyny)
•
igła w porcie powinna być przez 5 dni,
następnie należy ją usunąć lub
wymienić na nową
•
jeżeli port nie jest używany to należy go
przepłukiwać fizjologicznym roztworem
soli z dodatkiem heparyny, co 1 – 2
miesiące
OCŻ
To ciśnienie żylne mierzone w żyle głównej w miejscu ujścia
do prawego przedsionka serca; na podstawie wartości
OCŻ można oceniać czynność prawej komory serca oraz
diagnozować hipo- i hiperwolemię.
Wskazania:
- zabiegi chirurgiczne ze znaczną utratą krwi
- zabiegi kardiochirurgiczne
- hipowolemia
- wstrząs
- na oddziale Intensywnej Terapii
Zasady obowiązujące przy pomiarze OCŻ:
1. Pacjent powinien być poinformowany o technice pomiaru i
zachowaniach zakłócających pomiar np. pobudzeniu
ruchowym.
2. Aby pomiar był wiarygodny ważne jest odpowiednie
wyznaczenie punktu "O":
- u chorego leżącego płasko na plecach z rękami ułożonymi
wzdłuż tułowia i wyprostowanymi kończynami dolnymi punkt
"O" znajduje się w 2/3 długości przednio-tylnej klatki
piersiowej,
- u chorego ułożonego w pozycji półsiedzącej w 2/3 przednio-
tylnej średnicy klatki piersiowej na poziomie IV przestrzenie
międzyżebrowej.
3. Zestaw do pomiaru musi być dokładnie wypełniony 0.9% Na
Cl.
4. Przed pomiarem należy upewnić się, że wkłucie centralne
jest drożne, a dreny układu pomiarowego nie zagięte bez
pęcherzyków powietrza.
5. Należy pamiętać o stanach wpływających na zmianę
wartości pomiaru:
- obniżenie podczas wydechu i wzrost w fazie wdechu,
- wyższe wartości przy zastosowaniu PEEP w przypadku
sztucznej wentylacji,
- wyższe wartości przy kaniulach o małej średnicy,
- wysokie wartości przy pobudzeniu psychoruchowym
pacjenta
Interpretacja wyników:
Niskie wartości OCŻ świadczą o
hipowolemii, natomiast wysokie mogą być
spowodowane:
- niewydolnością prawokomorową,
- tamponadą serca,
- nadciśnieniem w tętnicach płucnych,
- zatorowością opłucną,
- hiperwolemią.
Dziękuję za uwagę