Geneza kształcenia

Geneza kształcenia

zintegrowanego

zintegrowanego

i jej znaczenie dla

i jej znaczenie dla

kształtowania

kształtowania

kompetencji uczniów

kompetencji uczniów

klas początkowych

klas początkowych

Z tradycji nauczania

Z tradycji nauczania

całościowego

całościowego

We współczesnej literaturze przedmiotu spotkać można wiele

terminów odnoszących się do nowej koncepcji edukacji

wczesnoszkolnej, a mianowicie:

-kształcenie zintegrowane

-nauczanie integralne

-nauczanie integracyjne

-integracja w nauczaniu

Nawiązują one do tzw.

nauki całościowej.

Pojęciem tym określa się interesujący

kierunek poszukiwań, który pojawił się w

dydaktyce na początku XX w. a więc w

okresie tzw. „nowego wychowania”.

Efektem tych poczynań było odkrycie

swoistej natury dziecka, jego wrażliwości,

aktywności, potrzeb, zainteresowań oraz

chęci swobodnego wyrażania siebie w

zabawie i pracy.

Jednym z podstawowych osiągnięć ówczesnej

psychologii wieku dziecięcego było twierdzenie iż

spostrzeganie i myślenie dziecka ma początkowo

charakter „synkretyczny”, całościowy. Stosowanie zatem

od początku nauczania przedmiotowego wymagającego

od dziecka wysoko rozwiniętych procesów analizy i

abstrakcji jest sprzeczne z jego rozwojem psychicznym.

Stąd też zrodziła się idea nauki całościowej wyrażająca

się w zniesieniu w praktyce szkolnej odrębnych

przedmiotów i w dążeniu do nauczania według pewnych

zwartych całości w poznawaniu całościowym i

wielostronnym poszczególnych elementów

rzeczywistości.

Niebezpieczeństwa związane

wieloprzedmiotowością dostrzegli już

Pestalozzi i Herbart

Pojęcie „nauki całościowej

” wprowadził do dydaktyki

niemiecki pedagog

Berthold Otto (1859-1933

), który

stwierdził „(...)świat stoi przed nami jako całość i my

jako całość próbujemy go ogarnąć”. Prowadzone przez

niego i jego zwolenników eksperymenty pedagogiczne

zmierzające do reformy systemu przedmiotowego z

czasem zaczęły przyjmować nazwę „Gesamtunterricht”

(tzn

. Nauczanie łączne

). Takiej samej nazwy używa

Okoń. W słowniku pedagogicznym autor określił

nauczanie łączne jako „(...)kierunek dydaktyczny

tratujący treści i metody pracy w klasach

początkowych jako określone całości tematyczne, które

obejmują różne treści, zgodnie z tym jak występują

one w życiu, a nie jako odrębne przedmioty nauczania.

Te złożone kompleksy treściowe stanowią roczne,

miesięczne lub dzienne OŚRODKI nauczania.

Z kolei

Maćkowiak

(1970) przypisał temu

terminowi o wiele szerszy zakres

znaczeniowy. Dotyczy on – zdaniem autora

– łączenia celów dziecka z celami szkoły,

mowy i myślenia sytuacyjnego oraz

konkretno-obrazowego z myśleniem

pojęciowym, a przede wszystkim łączenia

w sposób ścisły wychowania z

nauczaniem.

Do odmian nauki całościowej zalicza

się na ogół:

-metodę projektów W.H. Kilpatricka

-metodę nauczania łącznego K. Linkego

-metodę ośrodków zainteresowań O.

Decroly'ego

-ruch współczesnej szkoły C. Freineta

Metoda projektów

Metoda projektów

W.H Kilpatricka

W.H Kilpatricka

Według niego uczenie się polega na

rozwiązywaniu problemów i dociekaniach

prowadzonych metodami naukowymi.

Powinno charakteryzować się ono

współpracą

i dyscypliną wewnętrzną.

Nie interesowało go co myśleć, ale jak

myśleć.

Nauczyciel powinien wskazywać uczniom

drogę w trakcie rozwiązywania przez nich

problemów i realizowania projektów

badawczych, być liderem pracy

zespołowej.

Do jego obowiązków należy pomaganie

uczniom w wyszukiwaniu, analizowaniu,

interpretowaniu i ocenianiu danych, na

podstawie których sami dojdą do

odpowiednich wniosków.

Nowa szkoła zdaniem Kilpatricka ma być

przede wszystkim szkołą życia i

rzeczywistego doświadczenia, w której

wychowanie odbywa się w naturalnych

formach bliskich życiu.

-ma dawać dziecku możność czynnego

przyswajania doświadczeń

-nauczyciel ma sympatyzować z dzieckiem

i sprzyjać jego rozwojowi.

„Metoda projektów” Kilpatricka to

„(...)odważne, planowe działanie

wykonywane CAŁYM SERCEM w

środowisku społecznym”.

Plan pracy ma być efektem współpracy

nauczyciela i uczniów.

Podobnego zdania był Stevenson według

którego projekt to czynność mająca źródło

w jakimś zagadnieniu wypełniona

całkowicie, a przeprowadzona na swoim

naturalnym podłożu.

Zdaniem Stevensona omawiana metoda

charakteryzuje się kilkoma cechami:

1. W metodzie projektów odrzuca się wszelkie

nabywanie wiadomości dla nich samych.

2. Czynność zawarta w projekcie powinna być

odpowiedzią na sytuację o charakterze

problemowym, wymagającą pewnych przemyśleń,

im więcej myślenia wymaga dana sytuacja, tym

projekt jest bardziej kształcący.

3. W metodzie projektów pierwszeństwo daje się

sytuacji problemowej, fakty zaś i zasady teoretyczne

podaje się uczniom w miarę konieczności w trakcie

realizowania projektu, nigdy na zapas.

4. Bardzo ważne jest „zakorzenienie” projektu w

środowisku, w jakim żyją uczniowie.

Kilpatrick wyróżnił cztery rodzaje

projektów:

-produkcyjny gdy celem było

ucieleśnienie idei lub planu w formie

zewnętrznej np. zbudowanie łodzi,

napisanie listu,

-konsumpcyjny gdy celem były

doznania estetyczne np. czytanie,

oglądanie obrazów,

-problemowy gdy celem było

pokonanie trudności intelektualnej,

rozwiązanie problemu,

-sprawnościowe gdy celem było

osiągnięcie pewnego stopnia

sprawności np. w liczeniu, czytaniu.