NOWOTWORY

NOWOTWORY

Nowotwór

Nowotwór

•

Zmiana niedwracalna

Zmiana niedwracalna

•

Pozostaje niezależny od mechanizmów

Pozostaje niezależny od mechanizmów

kontrolnych organizmu

kontrolnych organizmu

•

Nowotwór wzrasta kosztem i z ograniczeniem

Nowotwór wzrasta kosztem i z ograniczeniem

funkcji i żywotności otaczających prawidłowych

funkcji i żywotności otaczających prawidłowych

tkanek i bez korzyści dla ustroju

tkanek i bez korzyści dla ustroju

•

Jeśli przypomina tkankę macierzystą – określamy

Jeśli przypomina tkankę macierzystą – określamy

go pojęciem

go pojęciem

dobrze zróżnicowanym

dobrze zróżnicowanym

•

Jeśli tylko w nieznacznym stopniu przypomina

Jeśli tylko w nieznacznym stopniu przypomina

tkankę macierzystą lub w ogóle

tkankę macierzystą lub w ogóle

nisko

nisko

zróżnicowanym

zróżnicowanym

.

.

Cechy wzrostu nowotworu

Cechy wzrostu nowotworu

•

Autonomiczny - niezależny od

Autonomiczny - niezależny od

czynników wzrostowych i

czynników wzrostowych i

regulacyjnych

regulacyjnych

•

Nadmierny – wyraża się wydatnym

Nadmierny – wyraża się wydatnym

przyrostem objętości i masy w miarę

przyrostem objętości i masy w miarę

wzrostu

wzrostu

•

Niezorganizowany – tworzone

Niezorganizowany – tworzone

struktury odbiegają od struktury

struktury odbiegają od struktury

prawidłowej tkanki czy narządu

prawidłowej tkanki czy narządu

Nowotwór

Nowotwór

•

Guz – często używany jako synonim

Guz – często używany jako synonim

nowotworu. Należy pamiętać, że guz

nowotworu. Należy pamiętać, że guz

może być spowodowany innym

może być spowodowany innym

procesem, np. zapaleniem,

procesem, np. zapaleniem,

•

Carcinoma – synonim wszystkich

Carcinoma – synonim wszystkich

złośliwych nowotworów (cancer

złośliwych nowotworów (cancer

pochodzenia nabłonkowego)

pochodzenia nabłonkowego)

•

Onkologia - dyscyplina nauki zajmująca

Onkologia - dyscyplina nauki zajmująca

się nowotworami

się nowotworami

PODZIAŁ

PODZIAŁ

NOWOTWORÓW

NOWOTWORÓW

•

Łagodne

Łagodne

•

Złośliwe

Złośliwe

Nowotwory łagodne

Nowotwory łagodne

•

Dobrze zróżnicowane

Dobrze zróżnicowane

•

Wysoki stopień organizacji przypominający

Wysoki stopień organizacji przypominający

tkankę macierzystą

tkankę macierzystą

•

Powolny rozprężający wzrost

Powolny rozprężający wzrost

•

Dobrze odgraniczone (torebka)

Dobrze odgraniczone (torebka)

•

Nie dają przerzutów

Nie dają przerzutów

•

Końcówka – oma do nawy tkanki z której

Końcówka – oma do nawy tkanki z której

się wywodzą

się wywodzą

•

Lipoma, fibroma, osteoma

Lipoma, fibroma, osteoma

Łagodne nowotwory

Łagodne nowotwory

pochodzenia nabłonkowego

pochodzenia nabłonkowego

•

Z nabłonka powierzchniowego

Z nabłonka powierzchniowego

(płaskiego, moczowego, przejściowego)

(płaskiego, moczowego, przejściowego)

–

Mają charakter palczastych rozrostów

Mają charakter palczastych rozrostów

–

Brodawczaki (papilloma)

Brodawczaki (papilloma)

•

Z nabłonka gruczołowego

Z nabłonka gruczołowego

–

Gruczolaki (adenoma)

Gruczolaki (adenoma)

•

Z torbielami (cystadenoma)

Z torbielami (cystadenoma)

•

Z rozrostami brodawczakowatymi do światła

Z rozrostami brodawczakowatymi do światła

i/lub na powierzchni (cystadenoma papillare)

i/lub na powierzchni (cystadenoma papillare)

Łagodne nowotwory

Łagodne nowotwory

pochodzenia mezenchynalnego

pochodzenia mezenchynalnego

•

Nazewnictwo od tkanki, z której się

Nazewnictwo od tkanki, z której się

wywodzą

wywodzą

–

Leiomyoma

Leiomyoma

–

Lipoma

Lipoma

–

Fibroma

Fibroma

–

Chondroma

Chondroma

–

Osteoma

Osteoma

•

Częściej występują u kobiet

Częściej występują u kobiet

Nowotwór złośliwy

Nowotwór złośliwy

•

Zazwyczaj nisko zróżniciowany

Zazwyczaj nisko zróżniciowany

•

Wydatna anaplazja

Wydatna anaplazja

•

Zdolność do inwazji (rozprzestrzeniania)

Zdolność do inwazji (rozprzestrzeniania)

–

Miejscowego (naciekanie)

Miejscowego (naciekanie)

–

Odległego (przerzuty) drogą:

Odległego (przerzuty) drogą:

•

Limfatyczna

Limfatyczna

•

Krwionośną

Krwionośną

•

Lepsza odpowiedź na chemio i

Lepsza odpowiedź na chemio i

radioterapię (obie oddziaływują na

radioterapię (obie oddziaływują na

dzielące się komórki)

dzielące się komórki)

Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe

•

Raki (carcinoma)

Raki (carcinoma)

•

Mięsaki (sarcoma)

Mięsaki (sarcoma)

Rak (carcinoma)

Rak (carcinoma)

•

Pochodzenia nabłonkowego

Pochodzenia nabłonkowego

•

Nazwa od rodzaju nabłonka, z jakiego się

Nazwa od rodzaju nabłonka, z jakiego się

wywodzi

wywodzi

–

Z nabłonka powierzchniowego

Z nabłonka powierzchniowego

•

Rak płaskonabłonkowego

Rak płaskonabłonkowego

•

Rak urothelialny

Rak urothelialny

–

Gruczołowego żołądka, endometrium, trzustki

Gruczołowego żołądka, endometrium, trzustki

•

Gruczolakorak

Gruczolakorak

•

Niektórym gruczolakom towarzyszy komponenta

Niektórym gruczolakom towarzyszy komponenta

łącznotkankowa (nienowotworowa) taka zmiane

łącznotkankowa (nienowotworowa) taka zmiane

nazywamy rakiem desmoplastycznym

nazywamy rakiem desmoplastycznym

Mięsak (Sarkoma)

Mięsak (Sarkoma)

•

Złośliwy nowotwór pochodzenia

Złośliwy nowotwór pochodzenia

mezenchymalnego

mezenchymalnego

•

- końcówka sarkoma do nazwy

- końcówka sarkoma do nazwy

tkanki, z której pochodzi

tkanki, z której pochodzi

–

Osteosarcoma

Osteosarcoma

–

Rhabdomyosarcoma

Rhabdomyosarcoma

–

Leiomyosarcoma

Leiomyosarcoma

–

liposarcoma

liposarcoma

Nowotwory wywodzące się z

Nowotwory wywodzące się z

tkanki limfatycznej i

tkanki limfatycznej i

krwiotwórczej

krwiotwórczej

•

Wszystkie nowotwory z tej grupy są

Wszystkie nowotwory z tej grupy są

złośliwe

złośliwe

–

Niski

Niski

–

Wysoki stopień złosliwości

Wysoki stopień złosliwości

•

W skład tej grupy wchodzą

W skład tej grupy wchodzą

–

Chłoniaki

Chłoniaki

–

Białaczki

Białaczki

–

Szpiczak

Szpiczak

–

inne

inne

Nowotwory pochodzenia

Nowotwory pochodzenia

nerwowego i glejowego

nerwowego i glejowego

•

Zazwyczaj są nowotworem złośliwym

Zazwyczaj są nowotworem złośliwym

•

Glejaki

Glejaki

–

Gwiaździak (tylko nieliczne łagodne)

Gwiaździak (tylko nieliczne łagodne)

–

Skąpodrzewiak

Skąpodrzewiak

–

wyściółczak

wyściółczak

•

Z komórek nerwowych

Z komórek nerwowych

–

neuroblastoma

neuroblastoma

Zarodczaki (blastoma)

Zarodczaki (blastoma)

•

Nowotwory wywodzące się z

Nowotwory wywodzące się z

niezróżnicowanych komórek

niezróżnicowanych komórek

przypominających te z których formuje

przypominających te z których formuje

się narząd w okresie płodowym

się narząd w okresie płodowym

•

Retinoblastoma - siatkówczak

Retinoblastoma - siatkówczak

•

Neuroblastoma – zwojak zarodkowy

Neuroblastoma – zwojak zarodkowy

•

Hepatoblastoma

Hepatoblastoma

Nowotwory mieszane

Nowotwory mieszane

•

Są zbudowane zarówno z utkania

Są zbudowane zarówno z utkania

nowotworowego pochoedzenia

nowotworowego pochoedzenia

nabłonkowego jak i

nabłonkowego jak i

mezenchymalnego

mezenchymalnego

•

Mogą być łagodne jak i złośliwe

Mogą być łagodne jak i złośliwe

•

Carcinosarcoma

Carcinosarcoma

•

Gliosarcoma

Gliosarcoma

Nazwy nowotworów

Nazwy nowotworów

wywodzące się od nazwisk

wywodzące się od nazwisk

(eponimów)

(eponimów)

•

Stosowane w nazewnictwie nowotworów co

Stosowane w nazewnictwie nowotworów co

do których istnieją kontrowersje odnośnie

do których istnieją kontrowersje odnośnie

pochodzenia (histogenezy)

pochodzenia (histogenezy)

•

Nie można ich jednoznacznie zakwalifikować

Nie można ich jednoznacznie zakwalifikować

•

Hodgkin lymphoma

Hodgkin lymphoma

•

Ewing sarcoma

Ewing sarcoma

•

Wilms tumor

Wilms tumor

•

Kaposi sarcoma

Kaposi sarcoma

•

Burkitt lymphoma

Burkitt lymphoma

Karcinogeneza

Karcinogeneza

•

Transformacja od prawidłowej

Transformacja od prawidłowej

komórki do nowotworowej

komórki do nowotworowej

•

Może być spowodowana czynnikami

Może być spowodowana czynnikami

pochodzenia

pochodzenia

–

Wewnętrznego

Wewnętrznego

–

i zewnętrznego

i zewnętrznego

•

Czynniki fizyczne

Czynniki fizyczne

•

Czynniki chemiczne

Czynniki chemiczne

•

Czynniki biologiczne

Czynniki biologiczne

Stadia karcinogenezy

Stadia karcinogenezy

(nowotworzenia)

(nowotworzenia)

•

Inicjacja

Inicjacja

•

Promocja

Promocja

•

Progresja

Progresja

Inicjacja (zapoczątkowanie)

Inicjacja (zapoczątkowanie)

•

Pierwszy krytyczny krok (wydarzenie)

Pierwszy krytyczny krok (wydarzenie)

zazwyczaj o charakterze reakcji

zazwyczaj o charakterze reakcji

pomiędzy karcinogenem a DNA

pomiędzy karcinogenem a DNA

•

Dwa lub więcej czynników (chemiczne,

Dwa lub więcej czynników (chemiczne,

fizyczne, biologiczne) oddziaływają

fizyczne, biologiczne) oddziaływają

jako ko-karcinogeney

jako ko-karcinogeney

•

Komórka zachowuje piętno zmiany ale

Komórka zachowuje piętno zmiany ale

pozostaje przez długi czas w stanie

pozostaje przez długi czas w stanie

„uśpienia”.

„uśpienia”.

Promocja

Promocja

•

Są indukowane przez stymulatory proliferacji

Są indukowane przez stymulatory proliferacji

komórkowej

komórkowej

•

Wzmacniają proces karcinogenezy

Wzmacniają proces karcinogenezy

•

Promotory nie są karcinogenami same w sobie

Promotory nie są karcinogenami same w sobie

jednak wzmacniają efekt karcinogenny innych

jednak wzmacniają efekt karcinogenny innych

czynników

czynników

•

Np. estry forbolu oddziaływając na receptory

Np. estry forbolu oddziaływając na receptory

błon komórkowych stymulują komórkę do

błon komórkowych stymulują komórkę do

podziału

podziału

•

To może wzmagać klonalną selekcje komórki z

To może wzmagać klonalną selekcje komórki z

uszkodzonym DNA

uszkodzonym DNA

Czynniki biorące udział w

Czynniki biorące udział w

karcinogenezie Progresja

karcinogenezie Progresja

•

Wzrost komórek staje się autonomiczny

Wzrost komórek staje się autonomiczny

•

Brak odpowiedzi na czynniki regulatorowe

Brak odpowiedzi na czynniki regulatorowe

ustroju

ustroju

•

Komórki nowotworu zaczynają produkować

Komórki nowotworu zaczynają produkować

własne czynniki wzrostowe oraz inne niezbędne

własne czynniki wzrostowe oraz inne niezbędne

do rozwoju unaczynienia co umożliwia osiąganie

do rozwoju unaczynienia co umożliwia osiąganie

rozmiarów klinicznie dostrzegalnego guza

rozmiarów klinicznie dostrzegalnego guza

•

Sekrecja różnych czynników wzrostowych i

Sekrecja różnych czynników wzrostowych i

innych zwiększających mobilność i inwazyjność

innych zwiększających mobilność i inwazyjność

komórek nowotworowych

komórek nowotworowych

Czynniki biorące udział w

Czynniki biorące udział w

karcinogenezie

karcinogenezie

•

Fizyczne

Fizyczne

•

Chemiczne

Chemiczne

•

Biologiczne

Biologiczne

•

Wrodzona predyspozycja genetyczna

Wrodzona predyspozycja genetyczna

Czynniki fizyczne

Czynniki fizyczne

promieniowanie

promieniowanie

•

Ekspozycja na nadfiolet

Ekspozycja na nadfiolet

–

Silne nasłonecznienie

Silne nasłonecznienie

–

Uszkodzenie DNA podlegają ciągłej naprawie

Uszkodzenie DNA podlegają ciągłej naprawie

pod warunkiem sprawności enzymów,

pod warunkiem sprawności enzymów,

•

Promieniowanie jonizujące

Promieniowanie jonizujące

•

Klasyczny przykład karcinogenezy

Klasyczny przykład karcinogenezy

–

Raki skóry i białaczka u radiologów

Raki skóry i białaczka u radiologów

–

Rak płuca w kopalniach uranu

Rak płuca w kopalniach uranu

–

Raki tarczycy – Czarnobyl,

Raki tarczycy – Czarnobyl,

–

Białaczka – po wybuchach atomowych

Białaczka – po wybuchach atomowych

Czynniki chemiczne

Czynniki chemiczne

karcinogenezy

karcinogenezy

•

Palenie papierosów – rak płuca, krtani

Palenie papierosów – rak płuca, krtani

•

Czynniki alkalizujące - ostra białaczka

Czynniki alkalizujące - ostra białaczka

•

Konserwanty żywności – rak jelita

Konserwanty żywności – rak jelita

•

Wędzona żywność – nitrozaminy – rak żołądka

Wędzona żywność – nitrozaminy – rak żołądka

•

Arsen - rak skóry

Arsen - rak skóry

•

Barwniki anilinowe – rak pęcherza

Barwniki anilinowe – rak pęcherza

•

Aflatoksyna B – rak wątroby

Aflatoksyna B – rak wątroby

•

Benzen – ostra białaczka

Benzen – ostra białaczka

•

Chlorek poliwynulu – mięsak naczyniowy

Chlorek poliwynulu – mięsak naczyniowy

•

Azbest – rak płuca, nowotwór opłucnej (mesotelioma)

Azbest – rak płuca, nowotwór opłucnej (mesotelioma)

•

Chrom – rak płuca

Chrom – rak płuca

Czynniki biologiczne wirusy

Czynniki biologiczne wirusy

•

Wirusy DNA

Wirusy DNA

•

Integracja wirusowego DNA z genomem

Integracja wirusowego DNA z genomem

komórki ustroju

komórki ustroju

•

Ekspresja wirusowego mRNA i produkcja

Ekspresja wirusowego mRNA i produkcja

specyficznych białek

specyficznych białek

•

Retrowirusy

Retrowirusy

•

Wirusowy RNA na drodze odwrotnej

Wirusowy RNA na drodze odwrotnej

transkrypcji włączony do DNA

transkrypcji włączony do DNA

•

Zazwyczaj jest to substytucja części

Zazwyczaj jest to substytucja części

genomu poprzez wirusowe onkogeny

genomu poprzez wirusowe onkogeny

Biologiczne czynniki

Biologiczne czynniki

karcinogenezy

karcinogenezy

•

HTLV-1 (human T lymphotrophic virus type

HTLV-1 (human T lymphotrophic virus type

1) – chłoniak/białaczka kom T

1) – chłoniak/białaczka kom T

•

HPV (human papilloma virus) – rak kanału

HPV (human papilloma virus) – rak kanału

rodnego, krtani

rodnego, krtani

•

EBV (Epstein-Barr virus) – rak

EBV (Epstein-Barr virus) – rak

nosogardzieli, chłoniak Burkitta

nosogardzieli, chłoniak Burkitta

•

HBV (hepatitis virus) rak wątroby

HBV (hepatitis virus) rak wątroby

•

HIV (human immunodeficiency virus) –

HIV (human immunodeficiency virus) –

mięsak Kaposi’ego

mięsak Kaposi’ego

•

Helicobacter pylori – rak żołądka, chłoniaki

Helicobacter pylori – rak żołądka, chłoniaki

z kom. B (MALtoma ) żołądka,

z kom. B (MALtoma ) żołądka,

STATYSTYKA CHORÓB

STATYSTYKA CHORÓB

NOWOTWOROWYCH

NOWOTWOROWYCH

•

Najczęstsz

Najczęstsz

a

a

przyczyn

przyczyn

a

a

zgonów w

zgonów w

Polsce po schorzeniach układu

Polsce po schorzeniach układu

krążenia

krążenia

•

Spośród 100 nowych zachorowań

Spośród 100 nowych zachorowań

na nowotwory złośliwe rocznie, 5

na nowotwory złośliwe rocznie, 5

lat bez objawów przeżywa ok. 30%

lat bez objawów przeżywa ok. 30%

kobiet i 23% mężczyzn

kobiet i 23% mężczyzn

•

Zachorowalność wzrasta z wiekiem

Zachorowalność wzrasta z wiekiem

i

i

skażeniem środowiska

skażeniem środowiska

Objawy ogólne sugerujące

Objawy ogólne sugerujące

chorobę nowotworową

chorobę nowotworową

•

Gorączka (długie stany

Gorączka (długie stany

podgorączkowe, pocenie nocne) –

podgorączkowe, pocenie nocne) –

IL1, TNF, INF

IL1, TNF, INF





•

Utrata apetytu

Utrata apetytu

•

Spadek masy ciała

Spadek masy ciała

•

Osłabienie

Osłabienie

•

Nudności i wymioty

Nudności i wymioty

•

Krew w moczu/stolcu

Krew w moczu/stolcu

PODEJRZENIE ROZPOZNANIA

PODEJRZENIE ROZPOZNANIA

NOWOTWORU ZŁOŚLIWEGO

NOWOTWORU ZŁOŚLIWEGO

•

Z

Z

grubienie tkanek – guzek

grubienie tkanek – guzek

•

N

N

iegojące się owrzodzenia

iegojące się owrzodzenia

•

K

K

rwawienie z otworów naturalnych

rwawienie z otworów naturalnych

(niefizjologiczne

(niefizjologiczne

)

)

•

N

N

ieprawidłowe wydzielanie i wydalanie

ieprawidłowe wydzielanie i wydalanie

(upławy, zaparcia i in.)

(upławy, zaparcia i in.)

•

Z

Z

aburzenia czynności narządów

aburzenia czynności narządów

(chrypka, trudności połykania, bóle ...)

(chrypka, trudności połykania, bóle ...)

•

Z

Z

miany koloru i wzrost znamion i

miany koloru i wzrost znamion i

brodawek

brodawek

•

Z

Z

miany w normalnym funkcjonowaniu

miany w normalnym funkcjonowaniu

przewodu pokarmowego

przewodu pokarmowego

O

O

BJAW

BJAW

Y

Y

OGÓLN

OGÓLN

E

E

CHOROBY NOWOTWOROWEJ

CHOROBY NOWOTWOROWEJ

•

N

N

iedokrwistość, czasem czerwienica

iedokrwistość, czasem czerwienica

– np.

– np.

rak nerki

rak nerki

•

N

N

awrotowa zakrzepica, wędrujące

awrotowa zakrzepica, wędrujące

zakrzepowe zapalenie żył –

zakrzepowe zapalenie żył –

np.

np.

w raku

w raku

trzustki, żołądka

trzustki, żołądka

•

Z

Z

miany skórne – zapalenie skórno-

miany skórne – zapalenie skórno-

mięśniowe, rogowacenie czarne, rumienie

mięśniowe, rogowacenie czarne, rumienie

–

–

np.

np.

raki przewodu pokarmowego

raki przewodu pokarmowego

•

Z

Z

espoły neurologiczne

espoły neurologiczne

•

Z

Z

aburzenia hormonalne

aburzenia hormonalne

Objawy miejscowe – zależą od

Objawy miejscowe – zależą od

lokalizacji guza i wynikają z

lokalizacji guza i wynikają z

jego fizycznego oddziaływania

jego fizycznego oddziaływania

•

Zespół żyły głównej górnej

Zespół żyły głównej górnej

•

Tamponada serca

Tamponada serca

•

Niedrożność jelit

Niedrożność jelit

•

Nefropatia zaporowa

Nefropatia zaporowa

•

Ucisk rdzenia kręgowego

Ucisk rdzenia kręgowego

•

Niszczenie naczyń krwionośnych – krwawienia,

Niszczenie naczyń krwionośnych – krwawienia,

obrzęki

obrzęki

•

Niszczenie nerwów obwodowych – ból zaburzenia

Niszczenie nerwów obwodowych – ból zaburzenia

czucia

czucia

•

Niewydolność wątroby

Niewydolność wątroby

•

inne

inne

POSTAĆ

POSTAĆ

MAKROSKOPOW

MAKROSKOPOW

A

A

NOWOTW

NOWOTW

O

O

R

R

U

U

•

G

G

uz

uz

•

Zgrubien

Zgrubien

ie

ie

•

N

N

aciek

aciek

•

Barwa

Barwa

BADANIA DIAGNOSTYCZNE

BADANIA DIAGNOSTYCZNE

•

Endoskopia

Endoskopia

– wziernikowanie

– wziernikowanie

ezofagoskopia

ezofagoskopia

gastroskopia

gastroskopia

duodenoskopia

duodenoskopia

rektoskopia

rektoskopia

koloskopia

koloskopia

laryngoskopia

laryngoskopia

bronchoskopia

bronchoskopia

mediastinoskopia

mediastinoskopia

cystoskopia

cystoskopia

BADANIA DIAGNOSTYCZNE

BADANIA DIAGNOSTYCZNE

cd.

cd.

•

La

La

paroskopia

paroskopia

•

B

B

adania radiologiczne

adania radiologiczne

klasyczne – bez lub z

klasyczne – bez lub z

kontrastem

kontrastem

komputerowe tomograficzne

komputerowe tomograficzne

rezonans magnetyczny

rezonans magnetyczny

Scyntygrafi

Scyntygrafi

a

a

U

U

ltrasonografi

ltrasonografi

a

a

( USG )

( USG )

T

T

ermografi

ermografi

a

a

M

M

arker

arker

y

y

nowotworow

nowotworow

e

e

B

B

adanie mikroskopowe

adanie mikroskopowe

MARKERY NOWOTWOROWE

MARKERY NOWOTWOROWE

•

Markery nowotworowe – substancje

Markery nowotworowe – substancje

o różnorodnej budowie chemicznej,

o różnorodnej budowie chemicznej,

produkowane przez organizm pod

produkowane przez organizm pod

wpływem rozwijającego się guza

wpływem rozwijającego się guza

nowotworowego

nowotworowego

•

P

P

o doszczętnym przeciwnowotworowym

o doszczętnym przeciwnowotworowym

zabiegu operacyjnym

zabiegu operacyjnym

–

–

spadek stężenia

spadek stężenia

markerów nowotworowych

markerów nowotworowych

•

N

N

awrót choroby (rozrost guza, pojawienie

awrót choroby (rozrost guza, pojawienie

się przerzutów odległych)

się przerzutów odległych)

–

–

ponowny

ponowny

wzrost poziomu markerów

wzrost poziomu markerów

MARKER

MARKER

Y

Y

NOWOTWOROW

NOWOTWOROW

E

E

cd.

cd.

•

Antygen karcinoembrionalny (CEA

Antygen karcinoembrionalny (CEA

)

)

•

Alfa-fetoproteina (AFP)

Alfa-fetoproteina (AFP)

•

Beta-gonadotropina (

Beta-gonadotropina (

β

β

-hCG)

-hCG)

•

Ca 19-9 – nowotwory przewodu

Ca 19-9 – nowotwory przewodu

pokarmowego

pokarmowego

•

Ca 125 – nowotwory sutka

Ca 125 – nowotwory sutka

•

Ca 15-3 – nowotwory jajnika

Ca 15-3 – nowotwory jajnika

•

PSA – nowotwory jąder

PSA – nowotwory jąder

KLASYFIKACJA TNM

KLASYFIKACJA TNM

MIĘDZYNARODOW

MIĘDZYNARODOW

EJ

EJ

UNI

UNI

I

I

WALKI Z RAKIEM

WALKI Z RAKIEM



Obiektywna klasyfikacja morfologiczna

Obiektywna klasyfikacja morfologiczna



Umożliwia systematyzację w zakresie metod

Umożliwia systematyzację w zakresie metod

i przewidywanie wyników leczenia chorób

i przewidywanie wyników leczenia chorób

nowotworowych

nowotworowych

•

Opiera się na ocenie i analizie trzech cech:

Opiera się na ocenie i analizie trzech cech:

T (

T (

tumor

tumor

) - wielkość guza

) - wielkość guza

N (

N (

nodulus

nodulus

) – przerzuty do okolicznych węzłów

) – przerzuty do okolicznych węzłów

chłonnych

chłonnych

M (

M (

metastases

metastases

) – obecność odległych przerzutów

) – obecność odległych przerzutów

KLASYFIKACJA TNM cd.

KLASYFIKACJA TNM cd.

•

Przed operacją określa się rodzaj guza

Przed operacją określa się rodzaj guza

i cechy T

i cechy T

(1,2,...)

(1,2,...)

N

N

(1,2,...)

(1,2,...)

M

M

(1,2,...)

(1,2,...)

•

Po operacji ponowna ocena

Po operacji ponowna ocena

(histopatologiczna) guza i jego cech

(histopatologiczna) guza i jego cech

pT

pT

(1,2,...)

(1,2,...)

pN

pN

(1,2,...)

(1,2,...)

pM

pM

(1,2,...)

(1,2,...)

•

Cyfry w indeksie

Cyfry w indeksie

oznaczają klasyfikację

oznaczają klasyfikację

w obrębie cechy i świadczą o

w obrębie cechy i świadczą o

zaawansowaniu procesu

zaawansowaniu procesu

nowotworowego

nowotworowego

METOD

METOD

Y

Y

LECZENIA

LECZENIA

•

Chirurgia

Chirurgia

•

Radioterapia

Radioterapia

•

Leczenie systemowe

Leczenie systemowe

chemioterapia

chemioterapia

hormonoterapia

hormonoterapia

immunoterapia

immunoterapia

•

Skojarzone, np.: chirurgia +

Skojarzone, np.: chirurgia +

radioterapia

radioterapia