Nowotwory

Nowotwory

Rafał Filip

Rafał Filip

Histologiczne cechy złośliwości tkanek

Histologiczne cechy złośliwości tkanek

►

pleo(poly)morphism

pleo(poly)morphism

= różnorodność: kształtu /

= różnorodność: kształtu /

wielkości / zabarwienia komórek i jąder

wielkości / zabarwienia komórek i jąder

►

hyperchromasia

hyperchromasia

i

i

heterochromasia

heterochromasia

(różne

(różne

zabarwienie w różnych miejscach) jąder

zabarwienie w różnych miejscach) jąder

►

stosunek N:C = 1:1 (jądro : cytoplazma, przesunięty

stosunek N:C = 1:1 (jądro : cytoplazma, przesunięty

na korzyść jądra)

na korzyść jądra)

►

cytoplazma: nieregularny kształt, wielkość,

cytoplazma: nieregularny kształt, wielkość,

zabarwienie i rozłożenie

zabarwienie i rozłożenie

chromocentrów

chromocentrów

►

błona jądrowa nieregularnie pogrubiona

błona jądrowa nieregularnie pogrubiona

►

mitozy: dużo, patologiczne (Y, H, Z)

mitozy: dużo, patologiczne (Y, H, Z)

►

jąderka: więcej, duże, nieregularne

jąderka: więcej, duże, nieregularne

►

anarchia architektoniczna

anarchia architektoniczna

Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe

►

Rak przedinwazyjny

Rak przedinwazyjny

= ca preinvasivum = ca in

= ca preinvasivum = ca in

situ = ca intraepitheliale = ca 0° = rak

situ = ca intraepitheliale = ca 0° = rak

śródnabłonkowy

śródnabłonkowy



posiada cechy złośliwości ale

posiada cechy złośliwości ale

nie nacieka błony

nie nacieka błony

podstawnej

podstawnej

(tylko w nabłonku)

(tylko w nabłonku)

►

Grading:

Grading:

histologiczny stopień zróżnicowania: I°→

histologiczny stopień zróżnicowania: I°→

III° (najlepiej → najgorzej)

III° (najlepiej → najgorzej)

►

Staging:

Staging:

kliniczny zakres rozprzestrzeniania się

kliniczny zakres rozprzestrzeniania się

choroby u pacjenta.

choroby u pacjenta.

►

T

T

umor (w milimetrach)

umor (w milimetrach)

►

N

N

odes

odes

►

M

M

etastases

etastases

Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe

Rokowanie a cechy makroskopowe nowotworu:

Rokowanie a cechy makroskopowe nowotworu:

TNM

TNM

►

wymiary

wymiary

►

lokalizacja

lokalizacja

►

głębokość naciekania

głębokość naciekania

►

przerzuty hematogenne

przerzuty hematogenne

►

przerzuty do węzłów chłonnych

przerzuty do węzłów chłonnych

Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe

Staging → stopień zaawansowania

Staging → stopień zaawansowania

(rozsiewu)

(rozsiewu)

►

Metastases

Metastases

:

:



naczynia limfatyczne

naczynia limfatyczne



naczynia krwionośne

naczynia krwionośne



surowicze jamy ciała

surowicze jamy ciała

Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe

Metastases

Metastases

►

Wszystkie nowotwory złośliwe dają

Wszystkie nowotwory złośliwe dają

przerzuty z wyjątkiem:

przerzuty z wyjątkiem:



glioma

glioma

=

=

glejak

glejak



ca basocellulare

ca basocellulare

= rak podstawnokomórkowy

= rak podstawnokomórkowy

(skóry, najczęściej na twarzy)

(skóry, najczęściej na twarzy)



One naciekają i nie dają przerzutów.

One naciekają i nie dają przerzutów.

3 cechy nowotworów złośliwych: przerzuty,

3 cechy nowotworów złośliwych: przerzuty,

naciekanie, progresywny wzrost.

naciekanie, progresywny wzrost.

Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe

Rozwój nowotworu:

Rozwój nowotworu:

►

transformacja

transformacja

nowotworowa (inicjatory i

nowotworowa (inicjatory i

promotory)

promotory)

►

proliferacja

proliferacja

komórek nowotworowych,

komórek nowotworowych,

progresja

progresja



genetyczna niestabilność

genetyczna niestabilność



wysoki procent mutacji w czasie klonalnej ekspansji

wysoki procent mutacji w czasie klonalnej ekspansji

►

miejscowa

miejscowa

inwazja

inwazja

►

odległe

odległe

przerzuty

przerzuty

►

zgon

zgon

Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe

Wcale nie tak łatwo dawać przerzuty (jeśli jest się

Wcale nie tak łatwo dawać przerzuty (jeśli jest się

nowotworem)!

nowotworem)!

►

tylko niektóre komórki mają taką zdolność

tylko niektóre komórki mają taką zdolność

►

przebić się przez błonę podstawną

przebić się przez błonę podstawną

►

utorować drogę (enzymy) przez tkankę łączną

utorować drogę (enzymy) przez tkankę łączną

►

dostać się do naczynia → ale i tak nie wszystkie komórki

dostać się do naczynia → ale i tak nie wszystkie komórki

we krwi mogą dawać przerzuty (układ immunologiczny!)

we krwi mogą dawać przerzuty (układ immunologiczny!)

►

przyczepić się gdzieś

przyczepić się gdzieś

►

przebić się

przebić się



Obecność komórek nowotworowych we krwi i szpiku nie

Obecność komórek nowotworowych we krwi i szpiku nie

świadczy jeszcze o gorszym rokowaniu

świadczy jeszcze o gorszym rokowaniu

Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe

Kinetyka wzrostu:

Kinetyka wzrostu:

►

Teoria: 1 komórka nowotworowa: 30 podziałów / 3 miesiące → 109

Teoria: 1 komórka nowotworowa: 30 podziałów / 3 miesiące → 109

komórek = masa 1g

komórek = masa 1g

►

Życie: 1 komórka nowotworowa: 1 – kilka lat → klinicznie widoczny guz

Życie: 1 komórka nowotworowa: 1 – kilka lat → klinicznie widoczny guz

►

klinicznie wykryty rak jelita, płuca → po 2, 3 miesiącach jest 2 razy

klinicznie wykryty rak jelita, płuca → po 2, 3 miesiącach jest 2 razy

większy

większy

►

Nie wszystkie komórki proliferują: jest tzw. frakcja proliferacyjna i

Nie wszystkie komórki proliferują: jest tzw. frakcja proliferacyjna i

nieproliferacyjna.

nieproliferacyjna.

►

Frakcja nieproliferacyjna:

Frakcja nieproliferacyjna:



G0

G0



różnicowanie

różnicowanie



necrosis

necrosis



apoptosis

apoptosis

►

Indeks proliferacyjny

Indeks proliferacyjny

: odsetek komórek, które się dzielą (np. w raku

: odsetek komórek, które się dzielą (np. w raku

sutka 0,5%, ale czasem i 30%)

sutka 0,5%, ale czasem i 30%)



Chemioterapia indukuje apoptozę u komórek dzielących się.

Chemioterapia indukuje apoptozę u komórek dzielących się.

Nowotwory złośliwe

Nowotwory złośliwe

Śmiertelność z powodu nowotworów a

Śmiertelność z powodu nowotworów a

czynniki ryzyka:

czynniki ryzyka:

►

papierosy 30%

papierosy 30%

►

dieta (włączając otyłość) 30%

dieta (włączając otyłość) 30%

►

inne 40% (infekcje wirusowe, cz. wrodzone,

inne 40% (infekcje wirusowe, cz. wrodzone,

zawodowe, brak ruchu, okołoporodowe,

zawodowe, brak ruchu, okołoporodowe,

zanieczyszczenie, promieniowanie, leki,

zanieczyszczenie, promieniowanie, leki,

dodatki do żywności...)

dodatki do żywności...)