Nowotwory

Rafał Filip

Nowotwory płuc

Ca bronchogenes = rak płuca

odoskrzelowy



fakty: killer nr 1 u ♂ w USA



1950: 18 tys. † / rok; ♂ 20/100 tys.; ♀ 4,5/100
tys.



1988: 125 tys. † / rok; ♂ 74/100tys.; ♀ 25/100
tys. (150 tysięcy nowych zachorowań)



20% wszystkich raków u ♂ i 11% u ♀



najczęściej: 40-70 r.ż., max 6 i 7 dekada

Nowotwory płuc

Palenie:



statystyka:

•

związek częstości występowania z:

•

liczbą papierosów na dzień

•

zaciąganiem się

•

okresem niewolnictwa

•

ryzyko:

•

zwykłego palacza: 10x ↑

•

szalonego palacza: 20x ↑ (> 40 / dzień)

•

dopiero po 14 latach od wyzwolenia ryzyko równe jest

ryzyku u ludzi wolnych

Nowotwory płuc

Dym tytoniowy



klinika:

•

atypowe i przerostowe zmiany nabłonka

oskrzelowego

•

97% palaczy ma zmiany nabłonka

•

u 10% palaczy, u 3% z filtrem, u 15% ca pulmonale



eksperyment:

•

4000 substancji chemicznych w dymie, w tym

inicjatory, promotory i substancje radioaktywne

•

fenole = carcinogeny

•

u myszy guzy skóry

Nowotwory płuc - klasyfikacja



Carcinoma planoepitheliale = rak płaskonabłonkowy

35-50%



Adenocarcinoma = gruczolakorak

15-35%



adenocarcinoma bronchi (oskrzeli)



carcinoma bronchoalveolare (oskrzelowo-pęcherzykowy)



Carcinoma microcellulare = rak drobnokomórkowy



oat cell carcinoma (rak owsianokomórkowy)



intermediate cell type



mieszane (+ ca planoepitheliale)



Carcinoma macrocellulare = rak wielkokomórkowy



rak niezróżnicowany



carcinoma gigantocellulare (rak olbrzymiokomórkowy)



Rak mieszany (ca planoepitheliale + adenocarcinoma

Nowotwory płuc



Ca microcellulare rośnie szybko i daje
zespół żyły głównej górnej

•

Rak rośnie w oskrzelu → zapycha je →
niedodma, zapalenia płuc.



Adenocarcinoma:

1.

tworzy cewki gruczołowe

2.

produkować śluz

3.

1 + 2

Nowotwory płuc

Rak drobnokomórkowy (Ca microcellulare)

daje zespoły paraneoplastyczne:

•

zespół Cushinga (ACTH)

•

hyponatraemia (ADH)

•

hypercalcaemia (PTH lub prostaglandyna E)

•

hypocalcaemia (kalcytonina)

•

gynaecomastia (gonadotropiny)

•

carcinoid (serotonina)

•

myopatia, obwodowa neuropatia

Nowotwory płuc

Rak odoskrzelowy (Ca

bronchogenes) – przerzuty
(metastases):



nadnercza >50%



Wątroba 30-50%



mózg 20%



kości

20%

Nowotwory złośliwe jelita grubego

Nowotwory złośliwe jelita

grubego:



Adenocarcinoma



Leiomyosarcoma



Lymphoma malignum



Carcinoid (rectum!)

Nowotwory złośliwe jelita grubego

Występowanie:



Kątnica i okrężnica wstępująca 38%



Poprzecznica

18%



Okrężnica zstępująca

8%



Esica

35%

Nowotwory złośliwe jelita grubego

Stopień zaawansowania gruczolakoraka jelita

grubego wg Astlera-Collera:



A = tylko w błonie śluzowej



B1 = nacieka błonę mięśniową, ale nie penetruje

na zewnątrz; IN- (IN = węzły chłonne pachwinowe)



B2 = nacieka błonę mięśniową aż na zewnątrz; IN-



C1 = B1 + IN+



C2 = B2 + IN+



D = odległe przerzuty

Nowotwory złośliwe jelita grubego – stopień
zaawansowania (A, B

1

, B

2

, C

1

, C

2

i D)

Nowotwory złośliwe jelita grubego

W żołądku carcinoma mucocellulare

•

komórki produkują dużo śluzu

•

1 wielka kropla śluzu wypłukiwana podczas
preparacji

•

komórki sygnetowate – rak sygnetowaty



W jelicie grubym carcinoma gelatinosum

•

śluz wydzielany do środka (jeziora śluzu)

•

gorsze rokowanie

Nowotwory złośliwe jelita grubego

Raki prawostronne (caecum et colon ascendens)



często asymptomatyczne, aż bardzo zaawansowane



przewlekłe (niewielkie) krwawienie:

•

anemia z niedoboru Fe

•

krew utajona w stolcu



guzy duże



niedrożność rzadko, ponieważ:

•

obszerne światło jelit

•

płynne masy kałowe

Nowotwory złośliwe jelita grubego

Raki lewostronne (colon descendens,

sigmoideum, rectum)



zmiany w przyzwyczajeniach defekacyjnych

(pierwszy objaw!)



zaparcia i niedrożności



biegunka paradoksalnie



ostre bóle



krew w stolcu



głębiej naciekają niż po prawej stronie → gorsze

rokowanie

Nowotwory złośliwe jelita grubego

Czynniki ryzyka raka jelita grubego:



Dieta

•

mało warzyw

•

dużo węglowodanów i tłuszczów

•

↓ spożycia witamin i pierwiastków śladowych



Polipy gruczolakowate (villosu, tubulo-

villosum, tubulare)



Colitis ulcerosa

•

↑ 20-30 x gdy choruje ponad 10 lat

•

30% gdy choruje 35 lat

Nowotwory złośliwe jelita grubego

Hipotetyczna rola diety w carcinogenezie raka jelita

grubego:



mało warzyw w diecie

•

mniej trudno przyswajalnych włókien w treści jelitowej

•

↓ objętości pokarmowej w jelicie grubym

•

dłuższe przebywanie treści pokarmowej w jelicie

•

zmiana flory bakteryjnej w jelicie

•

↑ koncentracji i dłuższy kontakt błony śluzowej z potencjalnie

toksycznymi produktami degradacji węglowodanów



dużo tłuszczów w diecie

•

↑ syntezy cholesterolu i kwasów żółciowych w wątrobie

•

możliwość zamiany w potencjalne karcinogeny przez

(zmienione) bakterie jelitowe



↓ witamin A, C, E → wolnych rodników

Nowotwory złośliwe jelita grubego

Polipy jelita grubego:



nienowotworowe

•

polip hyperplastyczny

•

polip hamartomatyczny

•

młodzieńczy

•

w zespole Peutz-Jeghersa

•

polip zapalny

•

polip limfoidalny



nowotworowe

•

adenoma tubulare (po%)

•

adenoma tubulo-villosum (5-10%)

•

adenoma villosum (1%)

Nowotwory złośliwe jelita grubego

Ryzyko transformacji złośliwej w polipie

gruczolakowatym:



zależy od:

•

średnicy polipa

•

typu histologicznego

•

stopnia dysplazji



ryzyko duże:

•

w ad. villosum śr.> 4cm

•

w ad. z dysplazją dużego stopnia



ryzyko małe:



ad. tubulare śr. < 1cm

Nowotwory złośliwe jelita grubego

Zespoły polipowatości rodzinnych:



familial adenomatous polyposis (FAP)

•

500 – 2500 polipów

•

na 100% rak



zespół Gardnera

•

polipy + osteoma + cystis epidermalis +
fibromatosis

•

na 100% rak



zespół Turkota

•

polipy + glioma

Nowotwory złośliwe jelita grubego

Klasyfikacja:



ad. tubulare = >75% utkania ad.
tubulare



ad. tubulo-villosum = 25-50%
utkania ad. villosum



ad. villosum = >50% utkania ad.
villosum