Elementy patomorfologii

Elementy patomorfologii

Rafał Filip

Rafał Filip

Materiał do badań

Materiał do badań

Patologia (makro):

Patologia (makro):



sekcje (autopsja)

sekcje (autopsja)



biopsja

biopsja

–

chirurgiczna

chirurgiczna

–

fiberoskopia

fiberoskopia



gastroskopia

gastroskopia



bronchoskopia

bronchoskopia



Materiał do badań pobieramy w 10%

Materiał do badań pobieramy w 10%

formalinie. Słoik nie musi być sterylny, bo

formalinie. Słoik nie musi być sterylny, bo

to stężenie i tak zabija bakterie.

to stężenie i tak zabija bakterie.

Materiał do badań

Materiał do badań

Patologia (mikro):

Patologia (mikro):



histopatologia

histopatologia



cytopatologia

cytopatologia

–

eksfoliatywna

eksfoliatywna

–

aspiracyjna (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa)

aspiracyjna (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa)



histochemia

histochemia



cytochemia

cytochemia



immunohistochemia

immunohistochemia



immunocytochemia

immunocytochemia



immunofluorescencja

immunofluorescencja

–

EM – TEM, SEM

EM – TEM, SEM

Nowotwory

Nowotwory

Dlaczego nowotwór zabija?

Dlaczego nowotwór zabija?



wyczerpuje zasoby organizmu

wyczerpuje zasoby organizmu



produkuje trucizny

produkuje trucizny



efekt miejscowy

efekt miejscowy



?

?

Nowotwory

Nowotwory

Zmiany przednowotworowe =

Zmiany przednowotworowe =

Status praecancerosus

Status praecancerosus



Zmiany patologiczne, na podłożu których dochodzi do

Zmiany patologiczne, na podłożu których dochodzi do

rozwoju nowotworów złośliwych częściej niż w prawidłowych

rozwoju nowotworów złośliwych częściej niż w prawidłowych

tkankach tego samego narządu.

tkankach tego samego narządu.

Typy zmian przednowotworowych (nowotworów

Typy zmian przednowotworowych (nowotworów

złośliwych):

złośliwych):



zmiany regeneracyjne

zmiany regeneracyjne



zapalenia

zapalenia



metaplazja

metaplazja



dysplazja

dysplazja



rozrost

rozrost



nowotwór łagodny

nowotwór łagodny

Nowotwory

Nowotwory

Ad. 1.

Ad. 1.

zmiany regeneracyjne

zmiany regeneracyjne



np. marskość wątroby

np. marskość wątroby

Ad. 2.

Ad. 2.

zapalenia

zapalenia



gastritis chronica atrophicans (przewlekłe

gastritis chronica atrophicans (przewlekłe

zanikowe zapalenie żołądka → H. pylori,

zanikowe zapalenie żołądka → H. pylori,

anaemia perniciosa) → rak żołądka

anaemia perniciosa) → rak żołądka



wrzodziejące zapalenie jelita grubego →

wrzodziejące zapalenie jelita grubego →

gruczolakorak jelita grubego

gruczolakorak jelita grubego



choroba Pageta kości (osteitis deformans)

choroba Pageta kości (osteitis deformans)

→ osteosarcoma

→ osteosarcoma



zapalenie tarczycy Hashimoto → chłoniak

zapalenie tarczycy Hashimoto → chłoniak

Nowotwory

Nowotwory

Ad. 3.

Ad. 3.

metaplazja

metaplazja

= zmiana jednego typu dojrzałej tkanki w inną

= zmiana jednego typu dojrzałej tkanki w inną

dojrzałą (najczęściej dotyczy nabłonka)

dojrzałą (najczęściej dotyczy nabłonka)



jelitowa w żołądku

jelitowa w żołądku



płaskonabłonkowa w nabłonku oskrzeli

płaskonabłonkowa w nabłonku oskrzeli



płaskonabłonkowa w nabłonku pęcherza moczowego

płaskonabłonkowa w nabłonku pęcherza moczowego

(Schistosoma haematobium)

(Schistosoma haematobium)

Ad. 4.

Ad. 4.

dysplazja

dysplazja

= zahamowanie dojrzewania nabłonka na

= zahamowanie dojrzewania nabłonka na

określonym etapie

określonym etapie



w nabłonku wielowarstwowym płaskim krtani

w nabłonku wielowarstwowym płaskim krtani



w nabłonku wielowarstwowym płaskim części pochwowej szyjki

w nabłonku wielowarstwowym płaskim części pochwowej szyjki

macicy

macicy



w nabłonku przejściowym pęcherza moczowego

w nabłonku przejściowym pęcherza moczowego



w polipie gruczolakowatym w jelicie

w polipie gruczolakowatym w jelicie

Nowotwory- dysplazja

Nowotwory- dysplazja



CIN = cervical intraepithelial neoplasma

CIN = cervical intraepithelial neoplasma



Występowanie nabłonka gruczołowego (z

Występowanie nabłonka gruczołowego (z

macicy) w górnej części pochwy

macicy) w górnej części pochwy

(wynicowanie), gdzie normalnie jest

(wynicowanie), gdzie normalnie jest

nabłonek płaski.

nabłonek płaski.



pH w pochwie nie odpowiada nabłonkowi,

pH w pochwie nie odpowiada nabłonkowi,

metaplazja z komórek przypodstawnych.

metaplazja z komórek przypodstawnych.



Ujście gruczołu może zostać zaczopowane

Ujście gruczołu może zostać zaczopowane

→ rozdęty gruczoł = jajo Nabota (torbiel,

→ rozdęty gruczoł = jajo Nabota (torbiel,

ovula Naboti)

ovula Naboti)

Nowotwory - dysplazja

Nowotwory - dysplazja



CIN I = dysplazja małego stopnia

CIN I = dysplazja małego stopnia

(hiperchromazja, więcej jąder, 1/3 nabłonka)

(hiperchromazja, więcej jąder, 1/3 nabłonka)



CIN II = dysplazja średniego stopnia (2/3

CIN II = dysplazja średniego stopnia (2/3

nabłonka)

nabłonka)



CIN III = dysplazja dużego stopnia + rak

CIN III = dysplazja dużego stopnia + rak

przedinwazyjny

przedinwazyjny

dysplazja może jeszcze ulec samowyleczeniu, ale

dysplazja może jeszcze ulec samowyleczeniu, ale

rak przedinwazyjny rozwija się tylko w kierunku

rak przedinwazyjny rozwija się tylko w kierunku

raka inwazyjnego

raka inwazyjnego

(te dwa stany są bardzo trudne do odróżnienia na

(te dwa stany są bardzo trudne do odróżnienia na

początku)

początku)

Nowotwory - dysplazja

Nowotwory - dysplazja



norma ← CIN I → rak

norma ← CIN I → rak



norma ← CIN II → rak

norma ← CIN II → rak



norma ← CIN III → rak

norma ← CIN III → rak

Nowotwory - rozrost

Nowotwory - rozrost

Ad.5.

Ad.5.

rozrost

rozrost

= zwiększenie liczby komórek

= zwiększenie liczby komórek



rozrost gruczolakowaty atypowy

rozrost gruczolakowaty atypowy

endometrium → ca endometroides

endometrium → ca endometroides



zaśniad groniasty

zaśniad groniasty

(mola hydatidosa)

(mola hydatidosa)

→

→

ciąża, macica, choriocarcinoma

ciąża, macica, choriocarcinoma

(kosmówczak)

(kosmówczak)



atypowe rozrosty nabłonka gruczołu

atypowe rozrosty nabłonka gruczołu

piersiowego (hyperplasia ductalis et

piersiowego (hyperplasia ductalis et

lobalis)

lobalis)

Nowotwory

Nowotwory

Ad. 6.

Ad. 6.

nowotwory łagodne

nowotwory łagodne



polip gruczolakowaty kosmkowy,

polip gruczolakowaty kosmkowy,

kosmkowo-cewkowy i cewkowy jelita

kosmkowo-cewkowy i cewkowy jelita

grubego (im większy, tym większe

grubego (im większy, tym większe

prawdopodobieństwo)

prawdopodobieństwo)



polip gruczolakowaty żołądka

polip gruczolakowaty żołądka



guz mieszany (tumor mixtus) ślinianki

guz mieszany (tumor mixtus) ślinianki



mnogie wyrośla kostne

mnogie wyrośla kostne

(osteochondromatosis)

(osteochondromatosis)



mnogie chrzęstniaki (enchondromatosis)

mnogie chrzęstniaki (enchondromatosis)

Nowotwory

Nowotwory



Rak sutka

Rak sutka



Najczęstszy nowotwór złośliwy u kobiet

Najczęstszy nowotwór złośliwy u kobiet

(największa śmiertelność, po raku płuca).

(największa śmiertelność, po raku płuca).



TDLU = terminal duct lobular unit =

TDLU = terminal duct lobular unit =

łącząca jednostka zrazikowo-przewodowa

łącząca jednostka zrazikowo-przewodowa

→ tu raki.

→ tu raki.



W sutku przeważają raki, rzadziej mięsaki.

W sutku przeważają raki, rzadziej mięsaki.



Spływ chłonki do węzłów pachowych,

Spływ chłonki do węzłów pachowych,

nadobojczykowych.

nadobojczykowych.

Nowotwory

Nowotwory



Weryfikacja zmian w sutku

Weryfikacja zmian w sutku



SAMOKONTROLA

SAMOKONTROLA



badania kliniczne

badania kliniczne



USG (młodsze kobiety)

USG (młodsze kobiety)



mammografia (po 40 r.ż.)

mammografia (po 40 r.ż.)



bac (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa)

bac (biopsja aspiracyjna cienkoigłowa)



badanie histopatologiczne

badanie histopatologiczne

–

biopsja stereotaktyczna (mikrozwapnienia)

biopsja stereotaktyczna (mikrozwapnienia)

–

badanie śródoperacyjne

badanie śródoperacyjne

–

rutynowe badanie preparatu pooperacyjnego

rutynowe badanie preparatu pooperacyjnego

Nowotwory

Nowotwory

DYSPLASIA
BENIGNA

FIBROADE
NOMA

CARCINOM
A

wiek

> 40

20 – 40

> 40

typ zmiany

brak

wyróżniającyc

h cech guza

dobrze

odgraniczon

y guzek

nieostre

odgraniczenie

/ stwardnienie

ruchomość

+

+

-

zmiany

brodawki i
skóry

-

-

+

zmiany w
cyklu

+

-

-

ból

+

-

-

Nowotwory

Nowotwory

Wyciek z brodawki:

Wyciek z brodawki:



zaburzenia hormonalne – obustronny,

zaburzenia hormonalne – obustronny,

surowiczy

surowiczy



mastitis purulenta acuta – jednostronny,

mastitis purulenta acuta – jednostronny,

galactorrhoea (mlekotok)

galactorrhoea (mlekotok)



papilloma intraductale – jednostronny,

papilloma intraductale – jednostronny,

surowiczy / krwisty

surowiczy / krwisty



carcinoma – jednostronny, krwisty

carcinoma – jednostronny, krwisty



postępowanie:

postępowanie:

badanie cytologiczne

badanie cytologiczne

wydzieliny

wydzieliny



poszukiwanie zmiany

poszukiwanie zmiany

Nowotwory

Nowotwory

Zmiany brodawki i sutka

Zmiany brodawki i sutka



Zaciągnięcie brodawki → carcinoma

Zaciągnięcie brodawki → carcinoma



Zaciągnięcie skóry → carcinoma, fat

Zaciągnięcie skóry → carcinoma, fat

necrosis (martwica tkanki tłuszczowej)

necrosis (martwica tkanki tłuszczowej)



Wyprysk (pęcherzyki, drobne ubytki) → rak

Wyprysk (pęcherzyki, drobne ubytki) → rak

Pageta (z dużych przewodów, naciek

Pageta (z dużych przewodów, naciek

naskórka brodawki)

naskórka brodawki)



Skórka pomarańczowa → carcinoma

Skórka pomarańczowa → carcinoma



Tumor, rubor, calor → ca inflammatorium,

Tumor, rubor, calor → ca inflammatorium,

mastitis acuta

mastitis acuta

Nowotwory

Nowotwory

FIBROADENOM
A

CARCINOMA

obwód

owalny, gładki

nieregularny

stosunek do
otaczających

tkanek

ruchomy,
wypukły

ufiksowany,
wklęsły

konsystencja

sprężysty

twardy

kolor

różny, ale ten
sam w obrębie
guza

różny, często z
białawymi
pasmami tk.
łącznej

Nowotwory

Nowotwory