Odróżniamy trzy typy czynności
motorycznej jelit:
- skurcze segmentarne,
- ruchy wahadłowe,
- ruchy robaczkowe.
1. Układ nerwowy:
- wewnątrzścienny - mający dużą
samodzielność i autonomię,
- ośrodkowy (autonomiczny) - nerwy układu
przywspółczulnego (pobudzają perystaltykę
jelit) oraz współczulnego (hamują
perystaltykę jelit) spełniające rolę
regulującą.
2. Układu humoralny - w czynności
motorycznej jelit odgrywają istotną rolę
przede wszystkim takie znane mediatory,
jak ACh, Adrenalina, 5-HT, ATP, ale również
neuropeptydy takie jak VIP, somatostatyna,
substancja P, enkefaliny i wiele innych.
•
W przewodzie pokarmowym wykryto 3 główne
podtypy tych receptorów:
- receptory mi wiążące preferencyjnie morfinę,
- receptory delta wiążące preferencyjnie
enkefaliny
- receptory kappa aktywowane głównie przez
endorfiny. Receptory mi i delta są
umiejscowione w mięśniach gładkich
przewodu pokarmowego i ich pobudzenie
wzmaga motorykę przewodu pokarmowego.
•
Zaparcia - zwolnienie przesuwania się treści
pokarmowej w jelitach, przedłużenie czasu
przebywania treści pokarmowej w jelitach.
1. Zaparcia atoniczne - zmniejszenie napięcia
ścian jelit i zahamowanie perystaltyki.
–
Leczenie - podawanie leków wzmagających
napięcie ścian jelit i perystaltykę (prostygmina,
estry choliny), leki przeczyszczające).
2 Zaparcia spastyczne - nadmierne skurcze
mięśni okrężnych jelit - utrudnienie
przesuwania się treści pokarmowej.
–
Leczenie - podawanie leków spazmolitycznych; ze
środków przeczyszczających - parafina ciekła.
•
Biegunki - przyspieszenie przesuwania się
treści pokarmowej i wypróżnienie płynną
treścią.
•
Przyczyny - czynniki psychiczne (emocjonalne),
fizyczne (oziębienie, przegrzanie), chemiczne
(środki przeczyszczające, trucizny drażniące
jelita), zakaźne (drobnoustroje, pierwotniaki),
alergiczne (najczęściej alergeny pokarmowe).
•
Z punktu widzenia klinicznego możemy
biegunki podzielić na biegunki pochodzenia
ośrodkowego i obwodowego.
1. Biegunki pochodzenia ośrodkowego - pobudzenie
ośrodka n.X. (parasympatykotonia), wynikiem czego jest
wzmożenie perystaltyki (biegunki emocjonalne).
•
Leczenie - podawanie leków kojących i cholinolitycznych.
2 Biegunki pochodzenia obwodowego - podrażnienie
zakończeń czuciowych w błonie śluzowej jelit, wyzwolenie
odruchów motorycznych i śródściennych za
pośrednictwem n.X. wzmożenie napięcia i perystaltyki -
biegunka.
•
Leczenie - przyczynowe (np. leki przeciwbakteryjne czy
przeciwpasożytnicze, odstawienie alergenu powodującego
biegunkę), objawowe leki przeciwbiegunkowe, np. leki
cholinolityczne czy miolityczne.