Współczesne systemy

Współczesne systemy

polityczne

polityczne

Partie polityczne w

Partie polityczne w

Europie

Europie

Rodziny partii

Rodziny partii

politycznych w Europie

politycznych w Europie

Zachodniej

Zachodniej

Klasyfikacja partii politycznych w

Klasyfikacja partii politycznych w

koncepcji rodzin partii

koncepcji rodzin partii



IV subrodziny (bloki

IV subrodziny (bloki

programowe) partii

programowe) partii

politycznych:

politycznych:



-lewicowy

-lewicowy



-liberalny

-liberalny



-konserwatywno-chrześcijański

-konserwatywno-chrześcijański

(centroprawicowa)

(centroprawicowa)



-radykalny

-radykalny

Blok partii lewicowych

Blok partii lewicowych



Rodzina partii

Rodzina partii

socjaldemokratycznych

socjaldemokratycznych

to

to

najsilniejszy blok partii politycznych w

najsilniejszy blok partii politycznych w

Europie Zachodniej po 1945 r.

Europie Zachodniej po 1945 r.

(przeciętne poparcie wyborcze wynosi

(przeciętne poparcie wyborcze wynosi

31,7%).

31,7%).



konsens socjaldemokratyczny

konsens socjaldemokratyczny

przesunął się z północy na

przesunął się z północy na

południe kontynentu znajdując

południe kontynentu znajdując

tam sprzyjające warunki dla

tam sprzyjające warunki dla

politycznej instytucjonalizacji.

politycznej instytucjonalizacji.

Blok partii lewicowych

Blok partii lewicowych



Są to partie relewantne – uczestniczyły w

Są to partie relewantne – uczestniczyły w

ponad 60% sformowanych gabinetów

ponad 60% sformowanych gabinetów



- indeks partycypacji rządowej

- indeks partycypacji rządowej

(stosunek liczby

(stosunek liczby

gabinetów, w których uczestniczyła partia do

gabinetów, w których uczestniczyła partia do

ogólnej liczby sformowanych gabinetów)

ogólnej liczby sformowanych gabinetów)



Szwajcaria (0,9), Szwecja (0,81), Luksemburg

Szwajcaria (0,9), Szwecja (0,81), Luksemburg

(0,68), Finlandia (0,67), Dania, Norwegia,

(0,68), Finlandia (0,67), Dania, Norwegia,

Portugalia, Hiszpania

Portugalia, Hiszpania



- indeks odpowiedzialności rządowej

- indeks odpowiedzialności rządowej

(stosunek

(stosunek

liczby gabinetów kierowanych przez daną partię

liczby gabinetów kierowanych przez daną partię

do ogólnej liczby sformowanych gabinetów)

do ogólnej liczby sformowanych gabinetów)



Szwecja (0,81), Dania, Norwegia, Portugalia

Szwecja (0,81), Dania, Norwegia, Portugalia

Rodzina partii lewicowo-

Rodzina partii lewicowo-

libertariarnych

libertariarnych



Pojawiła się w wyniku przesuwania się partii

Pojawiła się w wyniku przesuwania się partii

socjaldemokratycznych ku centrum

socjaldemokratycznych ku centrum



Wspólne cechy tej rodziny to:

Wspólne cechy tej rodziny to:



- hasła równości praw;

- hasła równości praw;



- walki o poprawienie środowiska naturalnego

- walki o poprawienie środowiska naturalnego

człowieka;

człowieka;



- egalitaryzm;

- egalitaryzm;



- samorealizacja;

- samorealizacja;



- partycypacja;

- partycypacja;



- demokracja wewnątrzpartyjna;

- demokracja wewnątrzpartyjna;



- starają się stworzyć własny segment elektoratu;

- starają się stworzyć własny segment elektoratu;



- kwestionują dominację rynku ekonomicznego i jego

- kwestionują dominację rynku ekonomicznego i jego

praw;

praw;



- odrzucają biurokratyczny model państwa dobrobytu

- odrzucają biurokratyczny model państwa dobrobytu

Blok partii lewicowych

Blok partii lewicowych



Partie lewicowo-

Partie lewicowo-

socjalistyczne

socjalistyczne



Zielonych

Zielonych

Są to ugrupowania

Są to ugrupowania

małe

małe

(poparcie nigdy nie

(poparcie nigdy nie

przekroczyło 15%), choć niektóre

przekroczyło 15%), choć niektóre

otrzymują stale spory odsetek

otrzymują stale spory odsetek

głosów – islandzkie Przymierze

głosów – islandzkie Przymierze

Lewicowo-Zielone 9%,

Lewicowo-Zielone 9%,

Luksemburg, Belgia, Niemcy.

Luksemburg, Belgia, Niemcy.

Blok partii lewicowych

Blok partii lewicowych



Wyjątkowo małe ugrupowania o

Wyjątkowo małe ugrupowania o

liberalnym, agrarnym czy

liberalnym, agrarnym czy

komunistycznym rodowodzie

komunistycznym rodowodzie



Partie wciąż widzące szanse na

Partie wciąż widzące szanse na

zbudowanie społeczeństwa

zbudowanie społeczeństwa

socjalistycznego, odrzucające

socjalistycznego, odrzucające

zasadę centralizmu

zasadę centralizmu

demokratycznego

demokratycznego



Reformistycznie nastawione

Reformistycznie nastawione

partie komunistyczne

partie komunistyczne

Blok partii liberalnych

Blok partii liberalnych



Dwa nurty programowe:

Dwa nurty programowe:



A) liberalizm konserwatywny

A) liberalizm konserwatywny



Często istnieją w państwach, w których

Często istnieją w państwach, w których

istnieją silne partie chadeckie a nie ma

istnieją silne partie chadeckie a nie ma

partii konserwatywnych jako

partii konserwatywnych jako

reprezentanta opcji prawicowej

reprezentanta opcji prawicowej

(Belgia,

(Belgia,

Holandia, Niemcy).

Holandia, Niemcy).



B) liberalizm lewicowy (społeczny)

B) liberalizm lewicowy (społeczny)



- partie liberalno-agrarne

- partie liberalno-agrarne

Blok partii liberalnych

Blok partii liberalnych



Większość partii liberalnych to partie

Większość partii liberalnych to partie

małe (nie przekraczają 15% progu

małe (nie przekraczają 15% progu

poparcia wyborczego).

poparcia wyborczego).



Jak na przeciętny poziom

Jak na przeciętny poziom

poparcia wyborczego

poparcia wyborczego

charakteryzują się dużą

charakteryzują się dużą

relewancją rządową

relewancją rządową

.

.

Blok partii liberalnych

Blok partii liberalnych



Indeks partycypacji rządowej

Indeks partycypacji rządowej

– w

– w

8 państwach przekracza 0,5,

8 państwach przekracza 0,5,

Finlandia-0,96, Islandia i Niemcy-0,71

Finlandia-0,96, Islandia i Niemcy-0,71

vs Szwecja-0,19, Norwegia-0,32.

vs Szwecja-0,19, Norwegia-0,32.



Indeks odpowiedzialności

Indeks odpowiedzialności

– niski

– niski

0,13 – partie liberalne bardzo rzadko

0,13 – partie liberalne bardzo rzadko

uzyskują status ugrupowań

uzyskują status ugrupowań

inicjujących względnie tworzą

inicjujących względnie tworzą

jednopartyjne gabinety.

jednopartyjne gabinety.

Blok partii

Blok partii

konserwatywno-

konserwatywno-

chrześcijańskich

chrześcijańskich



III podstawowe kategorie ugrupowań

III podstawowe kategorie ugrupowań

typu wyznaniowego:

typu wyznaniowego:



-

-

rodowód katolicki

rodowód katolicki

– Austria, Belgia,

– Austria, Belgia,

Szwajcaria, Irlandia

Szwajcaria, Irlandia



-

-

partie reprezentujące interesy

partie reprezentujące interesy

zarówno mniejszości katolickiej, jak i

zarówno mniejszości katolickiej, jak i

protestanckiej

protestanckiej

– Niemcy, Holandia

– Niemcy, Holandia



-

-

partie o rodowodzie protestanckim

partie o rodowodzie protestanckim

(z

(z

elementami fundamentalizmu

elementami fundamentalizmu

wyznaniowego) – państwa skandynawskie,

wyznaniowego) – państwa skandynawskie,

Holandia, Szwajcaria.

Holandia, Szwajcaria.

Blok partii konserwatywno-

Blok partii konserwatywno-

chrześcijańskich

chrześcijańskich



Programowa oferta partii

Programowa oferta partii

chadeckich:

chadeckich:



-

-

społeczny kapitalizm

społeczny kapitalizm



-

-

próba stworzenia

próba stworzenia

alternatywnego wobec

alternatywnego wobec

socjaldemokratycznego

socjaldemokratycznego

państwa dobrobytu.

państwa dobrobytu.



-

-

ponadgrupowy typ apelu

ponadgrupowy typ apelu

politycznego

politycznego

Blok partii konserwatywno-

Blok partii konserwatywno-

chrześcijańskich

chrześcijańskich



Austriacka OVP i Niemiecka CDU/CSU to

Austriacka OVP i Niemiecka CDU/CSU to

partie duże (ponad 40% poparcia

partie duże (ponad 40% poparcia

wyborczego).

wyborczego).



- w Danii, Finlandii i Szwecji to ugrupowania

- w Danii, Finlandii i Szwecji to ugrupowania

małe bądź bardzo małe

małe bądź bardzo małe



Najbardziej wyraźna tendencja

Najbardziej wyraźna tendencja

spadkowa spośród czterech rodzin partii

spadkowa spośród czterech rodzin partii

w Europie Zachodniej w latach 1945 –

w Europie Zachodniej w latach 1945 –

2005 (-49%). Partiom

2005 (-49%). Partiom

socjaldemokratycznym i liberalnym

socjaldemokratycznym i liberalnym

poparcie rośnie w sposób umiarkowany

poparcie rośnie w sposób umiarkowany

(około 10%) a konserwatywnym

(około 10%) a konserwatywnym

znacząco (25%).

znacząco (25%).

Blok partii konserwatywno-

Blok partii konserwatywno-

chrześcijańskich

chrześcijańskich



Indeks partycypacji ( 0,54)

Indeks partycypacji ( 0,54)

– partie

– partie

chadeckie uczestniczyły w tworzeniu więcej

chadeckie uczestniczyły w tworzeniu więcej

niż połowy gabinetów w 14 państwach

niż połowy gabinetów w 14 państwach

Europy Zachodniej. Szwajcaria-1,0; Włochy-

Europy Zachodniej. Szwajcaria-1,0; Włochy-

0,95; Luksemburg-0,95; Niemcy-0,68,

0,95; Luksemburg-0,95; Niemcy-0,68,

Portugalia-0,47; Francja-0,42; Norwegia-0,32.

Portugalia-0,47; Francja-0,42; Norwegia-0,32.



Współczynnik odpowiedzialności (0,4)

Współczynnik odpowiedzialności (0,4)

–

–

Luksemburg (partia powitalna, zawierająca

Luksemburg (partia powitalna, zawierająca

koalicje z lewicą i prawicą)-0,95; podobnie

koalicje z lewicą i prawicą)-0,95; podobnie

Holandia i Belgia-0,7; Niemcy, Portugalia,

Holandia i Belgia-0,7; Niemcy, Portugalia,

Irlandia – wskaźniki identyczne, choć niższe

Irlandia – wskaźniki identyczne, choć niższe

niż w przypadku Luksemburga.

niż w przypadku Luksemburga.

Blok partii konserwatywno-

Blok partii konserwatywno-

chrześcijańskich

chrześcijańskich



Rodzina partii konserwatywnych

Rodzina partii konserwatywnych



Postulaty:

Postulaty:



- popierania gospodarki rynkowej i reform

- popierania gospodarki rynkowej i reform

sprzyjających ortodoksji ekonomicznej;

sprzyjających ortodoksji ekonomicznej;



- wspieranie indywidualnej

- wspieranie indywidualnej

przedsiębiorczości;

przedsiębiorczości;



- ograniczenie do minimum

- ograniczenie do minimum

interwencyjnych i korygujących uprawnień

interwencyjnych i korygujących uprawnień

państwa w sferze gospodarczej;

państwa w sferze gospodarczej;



- zapewnienie ładu i bezpieczeństwa;

- zapewnienie ładu i bezpieczeństwa;



- zachowanie tradycyjnych wartości.

- zachowanie tradycyjnych wartości.

Blok partii konserwatywno-

Blok partii konserwatywno-

chrześcijańskich

chrześcijańskich



Partie ogólnonarodowego

Partie ogólnonarodowego

apelu

apelu



Partie konserwatywne

Partie konserwatywne

zorientowane konsensualnie

zorientowane konsensualnie



Ugrupowania

Ugrupowania

antykonsensualne

antykonsensualne

Blok partii konserwatywno-

Blok partii konserwatywno-

chrześcijańskich

chrześcijańskich



Indeks partycypacji (0,46)

Indeks partycypacji (0,46)

–

–

Irlandia-0,73; Islandia-0,72; Malta-0,7

Irlandia-0,73; Islandia-0,72; Malta-0,7

- gabinety jednopartyjne/ Wielka

- gabinety jednopartyjne/ Wielka

Brytania, Francja, Grecja, Hiszpania –

Brytania, Francja, Grecja, Hiszpania –

indeks niższy, rywalizacja

indeks niższy, rywalizacja

dwublokowa/ Norwegia, Finlandia,

dwublokowa/ Norwegia, Finlandia,

Dania-0,29 i Szwecja-0,11.

Dania-0,29 i Szwecja-0,11.



Indeks odpowiedzialności (0,29)

Indeks odpowiedzialności (0,29)

Blok partii radykalnych

Blok partii radykalnych



Są to ugrupowania

Są to ugrupowania

antysystemowe, które

antysystemowe, które

kwestionują założenia

kwestionują założenia

porządku demokratycznego.

porządku demokratycznego.



Kategoria partii radykalnych

Kategoria partii radykalnych

jest traktowana przez

jest traktowana przez

ugrupowania ustabilizowane

ugrupowania ustabilizowane

w sytuacyjny sposób.

w sytuacyjny sposób.

Blok partii radykalnych

Blok partii radykalnych



Do bloku partii radykalnych

Do bloku partii radykalnych

zalicza się partie komunistyczne

zalicza się partie komunistyczne



Najsilniejsze partie

Najsilniejsze partie

komunistyczne:

komunistyczne:

włoska - 27,7%

włoska - 27,7%

(1948-87), francuska - 23,5% (1945-

(1948-87), francuska - 23,5% (1945-

80), portugalska - 16% (1977-1985)

80), portugalska - 16% (1977-1985)



powstają nowe tego typu

powstają nowe tego typu

ugrupowania jako reakcja na reformy

ugrupowania jako reakcja na reformy

w partiach dotychczas istniejących

w partiach dotychczas istniejących

(Finlandia, Wielka Brytania).

(Finlandia, Wielka Brytania).

Blok partii radykalnych

Blok partii radykalnych



Ekstremizm prawicowy jako

Ekstremizm prawicowy jako

reakcja

reakcja

na zachodzącego we

na zachodzącego we

współczesnych społeczeństwach

współczesnych społeczeństwach

procesy modernizacyjne

procesy modernizacyjne



Prawicowy ekstremizm

Prawicowy ekstremizm

jako reakcja

jako reakcja

na powstawanie ugrupowań

na powstawanie ugrupowań

lewicowo-libertariarnych oraz

lewicowo-libertariarnych oraz

nowych ruchów społecznych

nowych ruchów społecznych



II typy antypolityki doby

II typy antypolityki doby

postindustrialnej

postindustrialnej

Blok partii radykalnych

Blok partii radykalnych



Wszystkie partie radykalne to

Wszystkie partie radykalne to

partie małe bądź zdecydowanie

partie małe bądź zdecydowanie

małe. Średnie poparcie

małe. Średnie poparcie

wyborcze kształtuje się na

wyborcze kształtuje się na

poziomie 5,5%.

poziomie 5,5%.



Relewancja rządowa

Relewancja rządowa