Wy 7. Nadzór

Wy 7. Nadzór

ubezpieczeniowy

ubezpieczeniowy

Dr Teresa Bednarczyk

Dr Teresa Bednarczyk

Pojęcie i istota nadzoru

Pojęcie i istota nadzoru

Nadzór ubezpieczeniowy jest to nadzór ze

Nadzór ubezpieczeniowy jest to nadzór ze

strony państwa. Należy odróżnić go od

strony państwa. Należy odróżnić go od

nadzoru właścicielskiego, który sprawuje

nadzoru właścicielskiego, który sprawuje

Rada Nadzorcza lub Komisja Rewizyjna.

Rada Nadzorcza lub Komisja Rewizyjna.

Termin „nadzór” rozumiany jest w

Termin „nadzór” rozumiany jest w

podwójnym znaczeniu. Jako

podwójnym znaczeniu. Jako

czynność

czynność

i

i

jako

jako

instytucja

instytucja

, czyli podmiot tę

, czyli podmiot tę

czynności wykonujący.

czynności wykonujący.

Nadzór jako czynność

Nadzór jako czynność

jest formą ingerencji państwa w sferę

jest formą ingerencji państwa w sferę

działalności prywatnych instytucji

działalności prywatnych instytucji

finansowych, nie tylko

finansowych, nie tylko

ubezpieczycieli ale i banków,

ubezpieczycieli ale i banków,

funduszy inwestycyjnych czy

funduszy inwestycyjnych czy

emerytalnych) w celu ograniczania

emerytalnych) w celu ograniczania

ryzyka ich niewypłacalności oraz

ryzyka ich niewypłacalności oraz

ochrony interesów ich klientów.

ochrony interesów ich klientów.

Kontrola a nadzór

Kontrola a nadzór

Kontrola

Kontrola

polega na sprawdzaniu podmiotów

polega na sprawdzaniu podmiotów

kontrolowanych pod względem zgodności

kontrolowanych pod względem zgodności

ich działalności z obowiązującym prawem,

ich działalności z obowiązującym prawem,

bez stałych możliwości wpływania na ich

bez stałych możliwości wpływania na ich

działalność.

działalność.

Nadzór

Nadzór

jest pojęciem szerszym, poza

jest pojęciem szerszym, poza

kontrolą wyposażony jest w środki

kontrolą wyposażony jest w środki

oddziaływania, poprzez wydawanie

oddziaływania, poprzez wydawanie

wskazówek, zaleceń, nakazów lub poleceń

wskazówek, zaleceń, nakazów lub poleceń

Modele nadzoru nad rynkiem

Modele nadzoru nad rynkiem

usług finansowych

usług finansowych

•

tradycyjny (sektorowy)

•

zintegrowany (skonsolidowany)

Model tradycyjny

Model tradycyjny

wyspecjalizowany (wielofilarowy) - jest

wyspecjalizowany (wielofilarowy) - jest

najstarszy, oparty na specjalistycznych

najstarszy, oparty na specjalistycznych

instytucjach nadzorczych dla każdego

instytucjach nadzorczych dla każdego

rodzaju instytucji finansowych (banków,

rodzaju instytucji finansowych (banków,

ubezpieczycieli, rynku kapitałowego).

ubezpieczycieli, rynku kapitałowego).

Model ten hołduje założeniu, że każdy

Model ten hołduje założeniu, że każdy

podmiot ma różny charakter ryzyka oraz

podmiot ma różny charakter ryzyka oraz

specyfikę realizowanych kontraktów.

specyfikę realizowanych kontraktów.

Nadzór zintegrowany

Nadzór zintegrowany

czyli skonsolidowany nadzór nad całym

czyli skonsolidowany nadzór nad całym

rynkiem finansowym (supernadzór).

rynkiem finansowym (supernadzór).

W ostatnich latach niemal na całym świecie

W ostatnich latach niemal na całym świecie

obserwuje się stopniowe odchodzenie od

obserwuje się stopniowe odchodzenie od

nadzorów wyspecjalizowanych w kierunku

nadzorów wyspecjalizowanych w kierunku

zintegrowanych całkowicie lub częściowo.

zintegrowanych całkowicie lub częściowo.

Proces ten dotyczy zarówno krajów wysoko

Proces ten dotyczy zarówno krajów wysoko

rozwiniętych jak i rozwijających się.

rozwiniętych jak i rozwijających się.

Rys historyczny

Rys historyczny

wprowadzania nadzoru

wprowadzania nadzoru

zintegrowanego

zintegrowanego

•

najwcześniej (pod koniec lat 80-tych) w

najwcześniej (pod koniec lat 80-tych) w

Singapurze, Kanadzie, Norwegii i Danii.

Singapurze, Kanadzie, Norwegii i Danii.

•

W Szwecji w 1991r.,

W Szwecji w 1991r.,

•

pod koniec lat 90-tych w Japonii i Islandii

pod koniec lat 90-tych w Japonii i Islandii

•

na początku lat 2000: w WB, Austrii,

na początku lat 2000: w WB, Austrii,

Niemczech, Malcie, Irlandii, Belgii,

Niemczech, Malcie, Irlandii, Belgii,

Finlandii a także Estonii, Łotwie,

Finlandii a także Estonii, Łotwie,

Słowacji, Bułgarii i na Węgrzech.

Słowacji, Bułgarii i na Węgrzech.

c.d.

c.d.

•

Odrębny nadzór nad funduszami

Odrębny nadzór nad funduszami

emerytalnymi pozostawiono w WB i

emerytalnymi pozostawiono w WB i

Irlandii,

Irlandii,

•

odrębny nadzór ubezpieczeniowy w

odrębny nadzór ubezpieczeniowy w

Finlandii.

Finlandii.

Narodowe modele nadzorcze w

UE

(stan 2006 r.)

Korzyści modeli nadzoru

Przesłanki sprawowania

Przesłanki sprawowania

nadzoru zintegrowanego

nadzoru zintegrowanego

1.

1.

Szybki rozwój rynków finansowych,

Szybki rozwój rynków finansowych,

który zachodzi w warunkach

który zachodzi w warunkach

wzrostu zakresu wolności przepływu

wzrostu zakresu wolności przepływu

kapitału i świadczenia usług, sprzyja

kapitału i świadczenia usług, sprzyja

to pojawieniu się nowych rodzajów

to pojawieniu się nowych rodzajów

ryzyka towarzyszącego działalności

ryzyka towarzyszącego działalności

finansowej

finansowej

c.d

2.

2.

Odchodzenie od tzw. homogeniczności

Odchodzenie od tzw. homogeniczności

świadczenia usług finansowych do ich

świadczenia usług finansowych do ich

heterogeniczności, wyraża się to w kreowaniu

heterogeniczności, wyraża się to w kreowaniu

złożonych produktów finansowych tzw.

złożonych produktów finansowych tzw.

hybryd, np. bankowo-ubezpieczeniowych,

hybryd, np. bankowo-ubezpieczeniowych,

ubezpieczeniowo-inwestycyjnych itp.

ubezpieczeniowo-inwestycyjnych itp.

3.

3.

wykorzystywanie wspólnych kanałów

wykorzystywanie wspólnych kanałów

dystrybucji przez różnorodne instytucje

dystrybucji przez różnorodne instytucje

finansowe

finansowe

Przesłanki, ciąg dalszy

Przesłanki, ciąg dalszy

4.

4.

postępująca globalizacja i koncentracja

postępująca globalizacja i koncentracja

rynków finansowych prowadzi do

rynków finansowych prowadzi do

powstania konglomeratów finansowych i

powstania konglomeratów finansowych i

innych grup finansowych, do których

innych grup finansowych, do których

wchodzą różne instytucje finansowe. Mają

wchodzą różne instytucje finansowe. Mają

one wspólną politykę korporacyjną stad też

one wspólną politykę korporacyjną stad też

większość krajów dochodzi do wniosku, że

większość krajów dochodzi do wniosku, że

efektywniejszy będzie nadzór na całym

efektywniejszy będzie nadzór na całym

rynkiem finansowym sprawowany przez

rynkiem finansowym sprawowany przez

jeden organ, posługujący się jednolitą

jeden organ, posługujący się jednolitą

metodologią oceny ich wyników oraz

metodologią oceny ich wyników oraz

ryzyk.

ryzyk.

Cele nadzoru finansowego

Cele nadzoru finansowego

1.

1.

Nadzór chroni zarówno

Nadzór chroni zarówno

dobra publiczne jak i

dobra publiczne jak i

prywatne

prywatne

.

.

2.

2.

Jako dobro publiczne traktuje się tutaj

Jako dobro publiczne traktuje się tutaj

bezpieczeństwo całego rynku finansowego,

bezpieczeństwo całego rynku finansowego,

niedopuszczenie do niewypłacalności i

niedopuszczenie do niewypłacalności i

upadłości instytucji finansowych.

upadłości instytucji finansowych.

3.

3.

Jako dobro prywatne – indywidualne środki

Jako dobro prywatne – indywidualne środki

powierzone podmiotom „zaufania

powierzone podmiotom „zaufania

publicznego”, takim jak zakłady ubezpieczeń,

publicznego”, takim jak zakłady ubezpieczeń,

banki, fundusze inwestycyjne czy emerytalne.

banki, fundusze inwestycyjne czy emerytalne.

cel

Nadrzędnym celem nadzoru jest

Nadrzędnym celem nadzoru jest

ochrona interesów konsumentów

ochrona interesów konsumentów

usług finansowych.

usług finansowych.

Ochrona rynków finansowych jest tym

Ochrona rynków finansowych jest tym

ważniejsza im bardziej masowy

ważniejsza im bardziej masowy

charakter przybierają usługi

charakter przybierają usługi

finansowe

finansowe

Nadzór ubezpieczeniowy

Nadzór ubezpieczeniowy

Nadzór ubezpieczeniowy jest obecnie

Nadzór ubezpieczeniowy jest obecnie

jednym z elementów nadzoru nad

jednym z elementów nadzoru nad

rynkiem usług finansowych.

rynkiem usług finansowych.

Sprawowany jest przez KNF

Sprawowany jest przez KNF

Jest to nadzór zintegrowany

Jest to nadzór zintegrowany

Przesłanki sprawowania nadzoru

Przesłanki sprawowania nadzoru

ubezpieczeniowego

ubezpieczeniowego

1.

1.

Asymetria rozkładu sił między

Asymetria rozkładu sił między

ubezpieczającym a ubezpieczycielem

ubezpieczającym a ubezpieczycielem

2.

2.

Obowiązek zakupu ubezpieczania

Obowiązek zakupu ubezpieczania

3.

3.

ubezpieczający reprezentuje z reguły

ubezpieczający reprezentuje z reguły

niższy potencjał majątkowy niż

niższy potencjał majątkowy niż

ubezpieczyciel;

ubezpieczyciel;

4.

4.

Działalność zakładów ubezpieczeń opiera

Działalność zakładów ubezpieczeń opiera

się na zaufaniu, są instytucjami zaufania

się na zaufaniu, są instytucjami zaufania

publicznego,

publicznego,

c.d.

Zakłady ubezpieczeń obracają nie swoimi

Zakłady ubezpieczeń obracają nie swoimi

środkami finansowymi, ale na rachunek własny,

środkami finansowymi, ale na rachunek własny,

obracają kapitałami powierzonymi, wielkich

obracają kapitałami powierzonymi, wielkich

rozmiarów,

rozmiarów,

ubezpieczeni są w istocie rzeczy wierzycielami

ubezpieczeni są w istocie rzeczy wierzycielami

zakładów ubezpieczeń, pełniąc funkcje ich

zakładów ubezpieczeń, pełniąc funkcje ich

zbiorowego bankiera i posiadają niezwykle

zbiorowego bankiera i posiadają niezwykle

skromne środki oddziaływania na swoich

skromne środki oddziaływania na swoich

dłużników, są to działania czysto konsumenckie,

dłużników, są to działania czysto konsumenckie,

np. odstąpienie od umowy

np. odstąpienie od umowy

Stosując kryterium głębokość

Stosując kryterium głębokość

ingerencji nadzorczych

ingerencji nadzorczych

wyodrębnia się 3 modele

wyodrębnia się 3 modele

•

nadzór publikacyjny

nadzór publikacyjny

•

licencyjny ( koncesyjno-normatywny)

licencyjny ( koncesyjno-normatywny)

•

materialny (pozafinansowy)

materialny (pozafinansowy)

system nadzoru

system nadzoru

publikacyjnego

publikacyjnego

jest najbardziej liberalny.

jest najbardziej liberalny.

Zakłady mają obowiązek publikowania

Zakłady mają obowiązek publikowania

szczegółowych danych finansowych, zaś

szczegółowych danych finansowych, zaś

ocena należy do samych ubezpieczających

ocena należy do samych ubezpieczających

się.

się.

Państwo stwarza jedynie warunki dla właściwej

Państwo stwarza jedynie warunki dla właściwej

kontroli firm ubezpieczeniowych.

kontroli firm ubezpieczeniowych.

Model ten stosowany był w Europie w latach 80.

Model ten stosowany był w Europie w latach 80.

Obecnie w czystej postaci nie występuje.

Obecnie w czystej postaci nie występuje.

System koncesyjno-

System koncesyjno-

normatywny

normatywny

Zwany także modelem anglosaskim lub

Zwany także modelem anglosaskim lub

finansowym

finansowym

Organ nadzoru określa warunki formalne, jakie

Organ nadzoru określa warunki formalne, jakie

muszą spełnić zakłady ubezpieczeń aby

muszą spełnić zakłady ubezpieczeń aby

uzyskać zezwolenie na prowadzenie

uzyskać zezwolenie na prowadzenie

działalności ubezpieczeniowej a następnie ja

działalności ubezpieczeniowej a następnie ja

wykonywać.

wykonywać.

Kontrola wykonywana jest pośrednio przez

Kontrola wykonywana jest pośrednio przez

badanie dokumentów z pominięciem kontroli na

badanie dokumentów z pominięciem kontroli na

miejscu

miejscu

System nadzoru

System nadzoru

materialnego

materialnego

zwany także modelem

zwany także modelem

kontynentalnym

kontynentalnym

Uważany jest za najbardziej surowy. Oprócz

Uważany jest za najbardziej surowy. Oprócz

uprawnień związanych z wydawaniem koncesji i

uprawnień związanych z wydawaniem koncesji i

oceną przestrzegania wymogów ustawowych,

oceną przestrzegania wymogów ustawowych,

organ nadzoru kontroluje zasady funkcjonowania

organ nadzoru kontroluje zasady funkcjonowania

ubezpieczycieli.

ubezpieczycieli.

Może ingerować w o.w.u, taryfy składek, politykę

Może ingerować w o.w.u, taryfy składek, politykę

lokacyjną, zasady tworzenia rezerw techniczno-

lokacyjną, zasady tworzenia rezerw techniczno-

ubezpieczeniowych, politykę fuzji zakładów lub

ubezpieczeniowych, politykę fuzji zakładów lub

reasekurację.

reasekurację.

Ten system nadzoru jest praktykowany współcześnie ,

Ten system nadzoru jest praktykowany współcześnie ,

z różnym stopniem intensywności na większości

z różnym stopniem intensywności na większości

dojrzałych rynków finansowych

dojrzałych rynków finansowych

Według kryterium przedmiot
ingerencji wyróżnia się:

•

Nadzór finansowy oparty na kontroli
gospodarki kapitałem (wypłacalności)

•

Nadzór oparty na kontroli gospodarki
ryzykiem

Nadzór finansowy (szczególny
rodzaj nadzoru materialnego)

Główny przedmiot zainteresowania organu

Główny przedmiot zainteresowania organu

nadzoru to gospodarka finansowa

nadzoru to gospodarka finansowa

ubezpieczycieli

ubezpieczycieli

Organ nadzoru kontroluje zwłaszcza

Organ nadzoru kontroluje zwłaszcza

margines wypłacalności, wskaźniki

margines wypłacalności, wskaźniki

płynności

płynności

,

,

poziom rezerw techniczno-

poziom rezerw techniczno-

ubezpieczeniowych

ubezpieczeniowych

itp.

itp.

Nieprzestrzeganie przepisów skutkuje

Nieprzestrzeganie przepisów skutkuje

cofnięciem licencji.

cofnięciem licencji.

Ten model obowiązuje w UE i Japonii

Ten model obowiązuje w UE i Japonii

Biorąc pod uwagę metody

Biorąc pod uwagę metody

stosowania nadzoru wyróżnia

stosowania nadzoru wyróżnia

się:

się:

•

Nadzór

Nadzór

retrospektywny i prospektywny

retrospektywny i prospektywny

•

Nadzór retrospektywny

Nadzór retrospektywny

– oparty jest na

– oparty jest na

regulacjach, które wprowadziła UE w

regulacjach, które wprowadziła UE w

zgodzie z tzw. I dyrektywą

zgodzie z tzw. I dyrektywą

ubezpieczeniową;

ubezpieczeniową;

bada sytuację finansową firm w oparciu o

bada sytuację finansową firm w oparciu o

dane historyczne (fakty przeszłe). Można

dane historyczne (fakty przeszłe). Można

powiedzieć, że model oceny bazuje tutaj

powiedzieć, że model oceny bazuje tutaj

na marginesie wypłacalności

na marginesie wypłacalności

Nadzór prospektywny

Nadzór prospektywny

w zgodzie z wymaganiami Solvency II (nowe

w zgodzie z wymaganiami Solvency II (nowe

standardy wypłacalności),

standardy wypłacalności),

reguluje m.in. zasady nadzorowania

reguluje m.in. zasady nadzorowania

ubezpieczeniowych grup kapitałowych, podobny

ubezpieczeniowych grup kapitałowych, podobny

do wprowadzonego w USA na początku lat 90-tych,

do wprowadzonego w USA na początku lat 90-tych,

Kanadzie i Australii a ostatnio w WB, Holandii i

Kanadzie i Australii a ostatnio w WB, Holandii i

Szwajcarii jest on oparty na systemie zarządzania

Szwajcarii jest on oparty na systemie zarządzania

ryzykiem, zarówno ubezpieczeniowym jak

ryzykiem, zarówno ubezpieczeniowym jak

operacyjnym, szczegółowym badaniu ryzyka,

operacyjnym, szczegółowym badaniu ryzyka,

przewidywaniu, ekstrapolowaniu ryzyka w przód,

przewidywaniu, ekstrapolowaniu ryzyka w przód,

budowaniu systemu wczesnego ostrzegania.

budowaniu systemu wczesnego ostrzegania.

W rezultacie w każdym kraju UE współistnieje ze
sobą wiele juryzdykcji nadzorczych , co prowadzi do
swego rodzaju „kakofonii” nadzorczej

Organy nadzoru ubezpieczeniowego w

Organy nadzoru ubezpieczeniowego w

Polsce i ich kompetencje

Polsce i ich kompetencje

•

1990 - 1996 - Minister Finansów

1990 - 1996 - Minister Finansów

•

1997 - 2001 - PUNU i Minister Finansów

1997 - 2001 - PUNU i Minister Finansów

•

2002 - 2003 - KNUiFE i Minister Finansów

2002 - 2003 - KNUiFE i Minister Finansów

•

2004 –do 18 września 2006 r.- KNUiFE

2004 –do 18 września 2006 r.- KNUiFE

•

Pomiędzy urzędami występowały powiązania

Pomiędzy urzędami występowały powiązania

personalne. W KNUiFE byli przedstawiciele KNB i

personalne. W KNUiFE byli przedstawiciele KNB i

KPWiG. Podobnie wymiana personalna miała

KPWiG. Podobnie wymiana personalna miała

miejsce pomiędzy KNB a KPWiG.

miejsce pomiędzy KNB a KPWiG.

•

od 19 września 2006 r. – do obecnie - KNF

od 19 września 2006 r. – do obecnie - KNF

•

Od 2008 r. KNF obejmuje także nadzór nad

Od 2008 r. KNF obejmuje także nadzór nad

bankami

bankami

Skład KNF

Skład KNF

•

Trzech zawodowych członków, w tym

Trzech zawodowych członków, w tym

przewodniczący, powoływany na okres 5 lat przez

przewodniczący, powoływany na okres 5 lat przez

Premiera i 2 jego zastępców. Jednego asygnuje MF a

Premiera i 2 jego zastępców. Jednego asygnuje MF a

drugiego minister ds. zabezpieczenia społecznego.

drugiego minister ds. zabezpieczenia społecznego.

Członkami Komisji są ponadto:

Członkami Komisji są ponadto:

•

Przedstawiciel Prezydenta RP

Przedstawiciel Prezydenta RP

•

2 ministrów

2 ministrów

•

prezes NBP

prezes NBP

•

Decyzje Komisji podejmowane są zwykłą

Decyzje Komisji podejmowane są zwykłą

większością głosów

większością głosów

•

Działalność Komisji wspomagana jest przez Urząd

Działalność Komisji wspomagana jest przez Urząd

Komisji.

Komisji.

Celem KNF

Celem KNF

jest zapewnienie prawidłowego

jest zapewnienie prawidłowego

funkcjonowania rynku finansowego, jego

funkcjonowania rynku finansowego, jego

stabilności, bezpieczeństwa, przejrzystości.

stabilności, bezpieczeństwa, przejrzystości.

W zakresie działalności ubezpieczeniowej jest

W zakresie działalności ubezpieczeniowej jest

to ochrona osób ubezpieczonych poprzez

to ochrona osób ubezpieczonych poprzez

niedopuszczenie do sytuacji , w której

niedopuszczenie do sytuacji , w której

ubezpieczyciel nie będzie w stanie regulować

ubezpieczyciel nie będzie w stanie regulować

zobowiązań wynikających z zawartych umów.

zobowiązań wynikających z zawartych umów.

Zakres nadzoru

Zakres nadzoru

ubezpieczeniowego KNF

ubezpieczeniowego KNF

•

Zakłady ubezpieczeń,

Zakłady ubezpieczeń,

•

pośrednictwo ubezpieczeniowe

pośrednictwo ubezpieczeniowe

(działalność brokerską)

(działalność brokerską)

•

Otwarte Fundusze Emerytalne i

Otwarte Fundusze Emerytalne i

Pracownicze Programy Emerytalne

Pracownicze Programy Emerytalne

W Polsce nadzorowi nie

W Polsce nadzorowi nie

podlegają

podlegają

•

niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej

niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej

(firmy abonamentowe), które działają

(firmy abonamentowe), które działają

najczęściej w formie przychodni np.

najczęściej w formie przychodni np.

Luxmed, oferują one usługi podobne

Luxmed, oferują one usługi podobne

do ubezpieczeniowych.

do ubezpieczeniowych.

•

W opinii wielu jest to prywatna

W opinii wielu jest to prywatna

działalność ubezpieczeniowa

działalność ubezpieczeniowa

wykonywana przez firmy

wykonywana przez firmy

nieubezpieczeniowe.

nieubezpieczeniowe.

Obszary ingerencji nadzoru

Obszary ingerencji nadzoru

ubezpieczeniowego

ubezpieczeniowego

•

Bezpieczeństwo działalności

Bezpieczeństwo działalności

instytucji nadzorowanych

instytucji nadzorowanych

•

Zachowania rynkowe instytucji

Zachowania rynkowe instytucji

nadzorowanych

nadzorowanych

Gospodarka finansowa

Gospodarka finansowa

•

gospodarka finansowa zakładów

gospodarka finansowa zakładów

ubezpieczeń, czyli fundusze własne, poziom

ubezpieczeń, czyli fundusze własne, poziom

rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,

rezerw techniczno-ubezpieczeniowych,

zasady ich tworzenia i rozwiązywania, a

zasady ich tworzenia i rozwiązywania, a

także ryzyko związane pasywami i aktywami

także ryzyko związane pasywami i aktywami

oraz z koordynacją aktywów i pasywów;

oraz z koordynacją aktywów i pasywów;

•

chodzi o wczesne wykrywanie zagrożeń w

chodzi o wczesne wykrywanie zagrożeń w

działalności zakładu aby można było podjąć

działalności zakładu aby można było podjąć

działania niedopuszczające do faktycznej

działania niedopuszczające do faktycznej

niewypłacalności.

niewypłacalności.

rynkowe relacje

rynkowe relacje

•

Nadzór kontroluje przestrzeganie

Nadzór kontroluje przestrzeganie

szeroko rozumianych standardów

szeroko rozumianych standardów

kontraktowych (informacje

kontraktowych (informacje

przekazywane przed zawarciem

przekazywane przed zawarciem

umowy), odpowiednie procedury

umowy), odpowiednie procedury

składania skarg i reklamacji oraz

składania skarg i reklamacji oraz

rozwiązywanie sporów,

rozwiązywanie sporów,

Główne instrumenty

Główne instrumenty

nadzoru

nadzoru

•

Licencjonowanie i autoryzacja

Licencjonowanie i autoryzacja

podmiotów i osób

podmiotów i osób

•

Nadzór bezpośredni (kontrola) lub

Nadzór bezpośredni (kontrola) lub

bieżący

bieżący

•

Nadzór pośredni – monitorowanie

Nadzór pośredni – monitorowanie

przestrzegania przepisów prawa

przestrzegania przepisów prawa

•

Interwencje (zalecenia, decyzje,

Interwencje (zalecenia, decyzje,

sankcje)

sankcje)

Licencjonowanie

Licencjonowanie

•

Uzyskanie

Uzyskanie

zezwolenia

zezwolenia

uprawniającego do

uprawniającego do

wykonywania działalności ubezpieczeniowej

wykonywania działalności ubezpieczeniowej

wymaga spełnienia wielu wymogów, m.in.

wymaga spełnienia wielu wymogów, m.in.

zgromadzenia odpowiedniego zaplecza

zgromadzenia odpowiedniego zaplecza

kapitałowego oraz kwalifikowanych kadr

kapitałowego oraz kwalifikowanych kadr

•

w toku dalszej działalności zakład ubezpieczeń musi

w toku dalszej działalności zakład ubezpieczeń musi

uzyskiwać zezwolenia dotyczące najważniejszych

uzyskiwać zezwolenia dotyczące najważniejszych

zmian w zakresie prowadzonej przez siebie

zmian w zakresie prowadzonej przez siebie

działalności, m.in. zmiany w zasięgu terytorialnym,

działalności, m.in. zmiany w zasięgu terytorialnym,

zmiany rzeczowego zakresu działalności.

zmiany rzeczowego zakresu działalności.

•

Organ nadzoru może także wpłynąć na proces

Organ nadzoru może także wpłynąć na proces

zmiany akcjonariuszy zakładu ubezpieczeń

zmiany akcjonariuszy zakładu ubezpieczeń

Bieżący nadzór

Bieżący nadzór

•

KNF ma uprawnienia do stałego monitorowania

KNF ma uprawnienia do stałego monitorowania

działalności oraz doraźnego uzyskiwania informacji o

działalności oraz doraźnego uzyskiwania informacji o

zakładach ubezpieczeń, z których najważniejsze są:

zakładach ubezpieczeń, z których najważniejsze są:

•

cykliczne otrzymywanie kwartalnych i rocznych

cykliczne otrzymywanie kwartalnych i rocznych

sprawozdań finansowych

sprawozdań finansowych

•

sprawozdań finansowych częstszych niż kwartalne w

sprawozdań finansowych częstszych niż kwartalne w

sytuacjach wzmożonego nadzoru,

sytuacjach wzmożonego nadzoru,

•

zawiadomień o nabyciu udziałów lub akcji w istotnych z

zawiadomień o nabyciu udziałów lub akcji w istotnych z

punktu widzenia bezpieczeństwa sytuacjach,

punktu widzenia bezpieczeństwa sytuacjach,

•

uzyskiwanie w dowolnym czasie od zakładu ubezpieczeń

uzyskiwanie w dowolnym czasie od zakładu ubezpieczeń

wyjaśnień i informacji dotyczących jego funkcjonowania,

wyjaśnień i informacji dotyczących jego funkcjonowania,

•

prawo do przeprowadzania kontroli w siedzibach

prawo do przeprowadzania kontroli w siedzibach

zakładów ubezpieczeń.

zakładów ubezpieczeń.

W przypadkach zagrażających

W przypadkach zagrażających

bezpieczeństwu

bezpieczeństwu

ubezpieczonych,

ubezpieczonych,

organ nadzoru może:

organ nadzoru może:

•

wydawać zaleceń dostosowania działalności do

wydawać zaleceń dostosowania działalności do

stanu zgodnego z prawem,

stanu zgodnego z prawem,

•

nakładać kary pieniężne

nakładać kary pieniężne

•

wprowadzać ograniczenia w lokowaniu środków

wprowadzać ograniczenia w lokowaniu środków

zakładu ubezpieczeń,

zakładu ubezpieczeń,

•

Wydawać zgodę na przeniesienie portfela

Wydawać zgodę na przeniesienie portfela

ubezpieczeń, zaliczanie do środków własnych

ubezpieczeń, zaliczanie do środków własnych

niektórych kategorii aktywów,

niektórych kategorii aktywów,

•

czasowe uznanie niektórych kategorii aktywów za

czasowe uznanie niektórych kategorii aktywów za

aktywa stanowiące pokrycie rezerw techniczno-

aktywa stanowiące pokrycie rezerw techniczno-

ubezpieczeniowych

ubezpieczeniowych

Organ nadzoru może także

Organ nadzoru może także

•

Żądać przedłożenia planów naprawczych, takich jak:

Żądać przedłożenia planów naprawczych, takich jak:

przygotowanie planu krótkoterminowego podwyższenia

przygotowanie planu krótkoterminowego podwyższenia

środków własnych,

środków własnych,

•

Zawieszać w czynnościach członków zarządu

Zawieszać w czynnościach członków zarządu

•

Wnioskować o odwołanie członków zarządu

Wnioskować o odwołanie członków zarządu

•

Ustanowić kuratora

Ustanowić kuratora

•

wprowadzić zarząd komisaryczny,

wprowadzić zarząd komisaryczny,

•

cofnąć zezwolenia na prowadzenie działalności w

cofnąć zezwolenia na prowadzenie działalności w

zakresie jednej, kilku lub wszystkich grup ubezpieczeń

zakresie jednej, kilku lub wszystkich grup ubezpieczeń

•

Zarządzić likwidację przymusową

Zarządzić likwidację przymusową

•

Zakazać pełnienia kluczowych funkcji

Zakazać pełnienia kluczowych funkcji

•

Koszty nadzoru

Koszty nadzoru

•

pokrywają firmy ubezpieczeniowe

pokrywają firmy ubezpieczeniowe

oraz Powszechne Towarzystwa

oraz Powszechne Towarzystwa

Emerytalne przekazując 0,14%

Emerytalne przekazując 0,14%

składki przypisanej brutto.

składki przypisanej brutto.

•

W ten sposób organ nadzoru jest

W ten sposób organ nadzoru jest

niezależny finansowo od budżetu

niezależny finansowo od budżetu

państwa.

państwa.

Instytucje wspomagające

Instytucje wspomagające

nadzór instytucjonalny

nadzór instytucjonalny

•

Ubezpieczeniowy Fundusz

Ubezpieczeniowy Fundusz

Gwarancyjny

Gwarancyjny

•

oraz Rzecznik Ubezpieczonych.

oraz Rzecznik Ubezpieczonych.

•

wykonują funkcje pokrewne

wykonują funkcje pokrewne

nadzorowi

nadzorowi

Nadzór poza instytucjonalny

Nadzór poza instytucjonalny

•

sprawowany jest przez biegłych

sprawowany jest przez biegłych

rewidentów, którzy wydają opinie i

rewidentów, którzy wydają opinie i

audyty

audyty

•

aktuariuszy,

aktuariuszy,

•

organizacje konsumenckie,

organizacje konsumenckie,

•

środowisko naukowe,

środowisko naukowe,

•

media i inne podmioty, które wydają

media i inne podmioty, które wydają

opinie

opinie

Nadzór wewnętrzny tzw. ład

Nadzór wewnętrzny tzw. ład

korporacyjny

korporacyjny

•

Polega na nadzorowaniu funkcjonowania

Polega na nadzorowaniu funkcjonowania

zakładu, jego organizacji i zarządzania,

zakładu, jego organizacji i zarządzania,

stosowanych procedur, jakości kluczowych

stosowanych procedur, jakości kluczowych

inwestorów oraz władz;

inwestorów oraz władz;

•

Uzasadnienie dla nadzoru korporacyjnego

Uzasadnienie dla nadzoru korporacyjnego

•

rynek się konsoliduje, powstają zintegrowane

rynek się konsoliduje, powstają zintegrowane

grupy ubezpieczeniowe i ubezpieczeniowo-

grupy ubezpieczeniowe i ubezpieczeniowo-

finansowe, w zarządach zakładów

finansowe, w zarządach zakładów

zatrudnionych jest około 25% obcokrajowców,

zatrudnionych jest około 25% obcokrajowców,

a w RN około 50% z tendencją rosnącą

a w RN około 50% z tendencją rosnącą

c.d.

c.d.

•

W wyniku zmian własnościowych ponad 90 %

W wyniku zmian własnościowych ponad 90 %

aktywów sektora ubezpieczeniowego w Polsce

aktywów sektora ubezpieczeniowego w Polsce

jest w rękach zagranicznych inwestorów.

jest w rękach zagranicznych inwestorów.

krajowe zakłady stały się częścią

krajowe zakłady stały się częścią

międzynarodowych grup ubezpieczeniowych

międzynarodowych grup ubezpieczeniowych

oraz częścią ich ładu korporacyjnego.

oraz częścią ich ładu korporacyjnego.

•

Zachodzi potrzeba nadzoru nad tą sytuacją,

Zachodzi potrzeba nadzoru nad tą sytuacją,

gdzie z jednej strony inwestor zagraniczny z

gdzie z jednej strony inwestor zagraniczny z

drugiej polski konsument, z jednej strony

drugiej polski konsument, z jednej strony

tradycje ładu krajowego z drugiej

tradycje ładu krajowego z drugiej

zagranicznego.

zagranicznego.

•

Dziękuję Państwu za uwagę

Dziękuję Państwu za uwagę