Wy 8. Instytucje związane
z rynkiem ubezpieczeń

Dr Teresa Bednarczyk

Plan wykładu



Ubezpieczeniowy Fundusz
Gwarancyjny (UFG)



Polskie Biuro Ubezpieczycieli
Komunikacyjnych (PBUK)



Rzecznik Ubezpieczonych (RzU)



Polska Izba Ubezpieczeń (PIU)

Ubezpieczeniowy Fundusz

Gwarancyjny (UFG)



Jest obecny na polskim rynku od 1991 r. a

więc od ponad 20 lat.



Został powołany w związku z wymogami tzw.

II Dyrektywy komunikacyjnej w celu

zagwarantowania zaspokojenia roszczeń

poszkodowanym i uprawnionym w

określonych sytuacjach.



Aktualnie UFG funkcjonuje na podstawie

przepisów ustawy z 23 maja 2003 r. o

ubezpieczeniach obowiązkowych, UFG i

PBUK.

Jest to instytucja guasi
ubezpieczeniowa

tzn., że nie jest zakładem ubezpieczeń i nie prowadzi

działalności ubezpieczeniowej ale wypłaca w

określonych okolicznościach niektóre świadczenia

ubezpieczeniowe.

Osobami uprawnionymi do wypłat mogą być:



poszkodowani z tytułu ubezpieczeń obowiązkowych

(OC posiadaczy pojazdów mechanicznych oraz OC

rolników z tytułu posiadania gospodarstwa rolnego),



ubezpieczeni rolnicy od ognia i innych zdarzeń

losowych



oraz ubezpieczeni (uposażeni) w umowach na życie.

Funkcje UFG:



Kompensacyjna



Kontrolno-windykacyjna



Informacyjna



Prewencyjna

W ramach funkcji

kompensacyjnej

UFG może wypłacać osobom uprawnionym

odszkodowania pełne (za szkody na mieniu i
osobie) lub ograniczone (za szkody na
osobie)



Odszkodowanie pełne - gdy sprawca szkody
(posiadacz pojazdu lub rolnik) nie dopełnił
obowiązku ubezpieczenia. Później UFG ma
roszczenie regresowe od sprawcy



Odszkodowanie ograniczone - gdy sprawca
szkody nie został zidentyfikowany

UFG wypłaca odszkodowania tylko
wtedy

kiedy poszkodowany nie może zaspokoić

swojego roszczenia z ubezpieczenia
dobrowolnego np. AC

UFG wyrównuje szkodę w części, w której

nie może być zaspokojona z
ubezpieczenia dobrowolnego.

Wyrównuje także zwrot utraconych zniżek

składek oraz prawa do zniżek w
ubezpieczeniach dobrowolnych

W ramach funkcji

kompensacyjnej

UFG zaspakaja roszczenia osób uprawnionych

do odszkodowań i świadczeń, w przypadku

upadłości zakładów ubezpieczeń lub

zarządzenia likwidacji przymusowej:



z tytułu ubezpieczeń OC posiadaczy pojazdów,

OC rolników oraz ubezpieczenia budynków

rolniczych roszczenia zaspakajane są w 100%



z tytułu umów ubezpieczenia na życie

roszczenia zaspakajane są w wysokości 50%

wierzytelności nie więcej jednak niż

równowartość w zł 30.000 euro według

średniego kursu w NBP.

W ramach funkcji kontrolno-

windykacyjnej

UFG jest organem uprawnionym do kontroli

spełniania obowiązku ubezpieczenia OC
posiadaczy pojazdów i OC rolników.

UFG pobiera opłaty karne za niedopełnienie

obowiązku zawarcia umowy obowiązkowej.

Osoba która nie dopełniła tego obowiązku

wnosi opłatę na rzecz UFG w wysokości
ustalonej w ustawie o ubezpieczeniach
obowiązkowych

Sankcje za niedopełnienie

obowiązku ubezpieczeń



Samochody osobowe - 500 euro*



Ciężarowe i autobusy – 800 euro



Pozostałe pojazdy – 100 euro



Budynki rolne – 100 euro



OC rolników – 30 euro

*Wymiar kary zależy od czasu w jakim

posiadacz pozostał bez ochrony do 3 dni

do 20% opłaty podstawowej, do 14 dni

50%, powyżej 14 dni 100%

W ramach funkcji
informacyjnej

UFG jest zobligowany, zgodnie z tzw. IV

dyrektywą komunikacyjną do utworzenia

Ośrodka Informacji.

W rejestrze Ośrodka gromadzone są dane o

zawartych umowach ubezpieczenia OC

posiadaczy pojazdów,

dane o szkodach zaistniałych z obowiązkowych

ubezpieczeń OC posiadaczy pojazdów

dane dotyczące roszczeń każdego zakładu

oraz dane organu odszkodowawczego w

poszczególnych państwach UE

Dane z Ośrodka Informacji

udostępniane są nieodpłatnie

różnym podmiotom i instytucjom:



poszkodowanym,



Rzecznikowi Praw Obywatelskich,



organowi nadzoru,



zakładom ubezpieczeń oraz PBUK,



Rzecznikowi Ubezpieczonych,



PIU oraz organowi prowadzącemu

centralną ewidencję pojazdów i

kierowców (CEPiK)

W ramach funkcji
prewencyjnej

UFG udziela zwrotnych pożyczek finansowych

zakładom przejmującym portfel ubezpieczeń

obowiązkowych (OC posiadaczy i OC rolników) od

innego zakładu jeśli posiadane przez niego środki

własne (w wysokości co najmniej marginesu

wypłacalności oraz aktywa na pokrycie rezerw

techniczno-ubezpieczeniowych) nie gwarantują w

pełni wypłacalności z tego typu ubezpieczeń.

W UFG powstał tzw. fundusz pomocowy z którego

udzielane są pożyczki na warunkach

korzystniejszych niż w banku. Funkcja ta ma

zapobiegać upadłościom zakładów ubezpieczeń

Dochody UFG:

obowiązkowe wpłaty zakładów

prowadzących ubezpieczenia OC

(komunikacyjne i rolników [w wysokości

1,2 % składki przypisanej brutto, w tym

0,2% idzie na organizowanie zwrotnej

pomocy finansowej];

dochody z lokat środków będących w

dyspozycji Funduszu,

opłaty osób nie dopełniających obowiązku

ubezpieczenia obowiązkowego;

dochody z tytułu roszczeń regresowych.

Polskie Biuro Ubezpieczycieli

Komunikacyjnych



Zrzesza ubezpieczycieli prowadzących

obowiązkowe ubezpieczenia OC kierowców na

terenie Polski, także zakłady mające siedzibę w

UE.



Jest to organizacja prywatna, autonomiczna,

zawodowa, utworzona przez ubezpieczycieli i

przez nich finansowana. Przynależność do Biura

jest obowiązkowa



PBUK jest jednym z 44 Biur Narodowych

działających w Europejskim Systemie Zielonej

Karty, którego polski rynek jest członkiem aż od

1958 r.

Przedmiotem działalności

Biura jest:



wystawianie określonych dokumentów

ubezpieczeniowych ważnych w innych państwach,



zawieranie umów z zagranicznymi biurami

narodowymi o wzajemnym uznawaniu dokumentów

ubezpieczeniowych



organizowanie likwidacji szkód lub bezpośrednia

likwidacja szkód spowodowanych na terytorium

Polski przez posiadaczy pojazdów zarejestrowanych

za granicą, posiadających ważny dokument

ubezpieczeniowy, wystawiane przez zagraniczne

biura, które są sygnatariuszami Jednolitego

Porozumienia między Biurami Narodowymi

c.d.



ustalanie i udostępnianie różnych danych



pełnienie funkcji organu odszkodowawczego

w sprawach szkód będących następstwem

zdarzeń, które miały miejsce na terytorium

UE, innego niż państwo w którym

poszkodowany ma miejsce zamieszkania lub

siedzibę, bądź na terytorium państw

trzecich;



współpraca z ubezpieczycielami, którzy nie

należą do systemu „Zielonej Karty”.



Działalność Biura finansowana jest przez

jego członków.

Rzecznik Ubezpieczonych

W celu obrony interesów ubezpieczonych

powołano kolejny organ jakim jest Rzecznik

Ubezpieczonych.

Siedziba Biura Rzecznika mieści się w Warszawie.
Powoływany jest w trybie zwyczajnym przez

Ministra Finansów na 4 lata kadencji.

Kandydatów na rzecznika, na 6 miesięcy przed

końcem kadencji zgłaszać mogą: KNF,

Federacja Konsumentów, Stowarzyszenie

Polskich Brokerów Ubezpieczeniowych i

Reasekuracyjnych oraz Polska Izba

Ubezpieczeń.

Zadania i kompetencje

Rzecznika Ubezpieczonych:



może zwracać się do ubezpieczycieli z żądaniem

udzielenia wyjaśnień w sprawach o.w.u,

wewnętrznych regulacji lub nieprawidłowej obsługi,



może zwracać się do Ubezpieczeniowego Funduszu

Gwarancyjnego lub Biura Ubezpieczeń

Komunikacyjnych z żądaniem wyjaśnień w sprawach

indywidualnych lub na wniosek ubezpieczonych,



może udzielać informacji na zapytania obywateli np.

o sposoby rozwiązywania sporów,



może zamieszczać wyniki prowadzonych

interwencji.

Rz. U. ma za zadanie opiniować projekty
aktów prawnych dotyczących organizacji i
funkcjonowania

ubezpieczeń, funduszy emerytalnych i

pracowniczych programów
emerytalnych

Może występować do sądu Najwyższego

o podjęcie uchwały mającej na celu
wyjaśnienie przepisów prawnych
budzących wątpliwości lub których
stosowanie wywołuje rozbieżności w
orzecznictwie

c.d.

Ma stwarzać możliwości polubownego i

pojednawczego rozstrzygania sporów
między ubezpieczającymi, ubezpieczonymi,
uposażonymi, lub uprawnionymi a
zakładami; między towarzystwami
emerytalnymi a członkami tych
towarzystw, oraz sporów wynikłych z
uczestnictwa w PPE, a w szczególności
organizowania sądów polubownych do
rozstrzygania tych sporów;

Rzecznik ubezpieczonych utrzymuje
się

ze składek płaconych przez firmy

ubezpieczeniowe. Jest to 0,0575 % składek
przypisanych brutto.

W 2008r. do Rzecznika Ubezpieczonych trafiło

ponad 7,6 tys. pisemnych skarg na działalność
zakładów ubezpieczeń i towarzystw
emerytalnych (o 10 proc. więcej niż w 2007r.)

szacunki nie obejmują skarg nadsyłanych za

pośrednictwem poczty e-mail.

c.d

przedmiotem największej ilości skarg

(4,9 tys.) są kwestie związane z

polisami komunikacyjnymi OC i AC.

Ubezpieczycielom w głównej mierze

zarzuca się zaniżanie odszkodowań

Od kilku lat rosną też skargi na

ubezpieczenia na życie. W 2008 roku

do RzU trafiło niemal tysiąc takich

skarg

c.d.

Jednakże z danych Komisji Nadzoru

Finansowego wynika, że w Polsce zawartych
jest ponad 20 mln  umów ubezpieczeń na
życie, zarówno w formie indywidualnej, jak i
grupowej oraz ok. 60 mln polis z tytułu
ubezpieczeń majątkowych i osobowych.

Na tym tle liczba skarg  kierowanych do

Rzecznika stanowi mniej niż jedną setną
część procenta zawartych umów.

Wśród firm, na które jest najwięcej
skarg

od lat jest grupa PZU. Jest to naturalna

konsekwencja bycia największym

ubezpieczycielem w Polsce, mającym niemal

połowę udziału w rynku.

jeśli weźmiemy pod uwagę stosunek liczby

skarg do udziału ubezpieczyciela na rynku,

to najgorzej wypada Warta.

Relatywnie dużo skarg jest też na Benefię,

Compensę, HDI Asekuracja, Link4 i MTU

Moje.

Nie wszystkie skargi są
rozpatrywane

spośród wszystkich skarg jakie wpływają do biura

RzU, pona 10% nie zostaje podjętych ze

względu na brak podstaw (dotyczy to 30 proc.

skarg w ubezpieczeniach komunikacyjnych).

W wyniku oceny dokumentacji załączonej do tych

skarg Rzecznik Ubezpieczonych uznał, że nie

doszło w ich przypadku do naruszenia przepisów.

Skargi te wynikają w znacznej mierze z braku

wiedzy ubezpieczonych o posiadanych

produktach i zakresie ochrony.

Praktyczne możliwości Rzecznika

Ubezpieczonych

jeśli chodzi o przeciwdziałania zjawiskom

będącym przedmiotem skarg są niewielkie.

RzU może poprosić ubezpieczyciela o

wyjaśnienia i ewentualnie o zmianę
stanowiska. Jednak w 60 proc. przypadków
zakłady odmawiają

Rzecznik może też poradzić poszkodowanemu

o wniesienie sprawy do sądu.

Rośnie liczba skarg na OFE



Prawie jedna trzecia skarg, które wpływa do
KNF, dotyczy działalności otwartych
funduszy emerytalnych.



Większość skarg dotyczy nieprawidłowości
przy dokonywaniu transferów do innych
funduszy.



Najczęściej chodzi o wprowadzanie w błąd
przez akwizytorów oraz uniemożliwianie
opuszczenia OFE przez klienta, który chce go
zmienić

wśród skarg, które wpływają do
Rzecznika

Ubezpieczonych, te na OFE stanowią

ok. 40 proc. wszystkich złożonych
zażaleń

Problem się nasila, bo zmniejsza się
liczba



klientów z rynku pierwotnego (efekt
demograficzny – coraz mniej osób
wchodzi na rynek pracy, w związku z
czym spada zatrudnienie), a tym
samym OFE coraz ostrzej walczą o
osoby z rynku wtórnego.



Co roku fundusz zmienia ok. 500 tys.
osób, z roku na rok coraz więcej.

Sąd Polubowny przy

Rzeczniku Ubezpieczonych



rozstrzyga spory z zakładami ubezpieczeń,

powszechnymi towarzystwami emerytalnymi,

Ubezpieczeniowym Funduszem Gwarancyjnym

oraz Polskim Biurem Ubezpieczycieli

Komunikacyjnych.



Kwoty dochodzone przed sądem polubownym nie

mogą być niższe niż 1.000 zł.



Warunkiem przeprowadzenia rozprawy jest

wyrażenie zgody przez stronę pozwaną (np. zakład

ubezpieczeń, towarzystwo emerytalne) na

rozstrzygnięcie sporu przez sąd polubowny. Jeżeli

strona przeciwna nie wyrazi zgody na

rozstrzygnięcie sporu przez sąd polubowny,

postępowanie to nie może się odbyć.

Wniosek o rozstrzygnięcie sporu
przez sąd polubowny musi
zawierać:



oznaczenie stron sporu, tj. wskazanie danych

wnioskodawcy (imię, nazwisko, adres) oraz wskazanie

podmiotu, przeciwko któremu toczyć się będzie

postępowanie przed sądem (np. zakład ubezpieczeń,

powszechne towarzystwo emerytalne).



dokładne określenie roszczenia wraz z uzasadnieniem

oraz powołaniem dowodów, tj. wskazanie żądania

będącego przedmiotem sporu (dochodzonej kwoty) i

wyszczególnienie posiadanych dowodów (np.

dokumentów)



przedstawienie okoliczności sporu, w tym zwłaszcza

stanowiska strony przeciwnej, o ile takie znane jest

stronie wnioskującej, tj. opisanie sytuacji, która stała

się przyczyną powstania sporu.

Z postępowaniem przed sądem
polubownym wiążą się następujące
koszty:



opłata rejestracyjna w wysokości 15 zł. -

pokrywa koszty postępowania wstępnego,

tj. np. koszty rejestracji, korespondencji

prowadzonej z zainteresowanymi w sprawie

podmiotami, czy też sporządzania

dokumentacji.



opłata arbitrażowa - pokrywa koszty takie

jak wynagrodzenie arbitrów, w tym koszty

przejazdów, zakwaterowania czy

wyżywienia arbitrów, jak również koszty

sporządzenia odpisów dokumentów.

c.d.



Opłata arbitrażowa jest wnoszona przez

wnioskodawcę po wyrażeniu zgody przez zakład

ubezpieczeń na przeprowadzenie rozprawy, a jej

wysokość zależy od wysokości dochodzonej kwoty.



Jest ona określana kwotowo lub procentowo

według zasad wskazanych w taryfie. Opłata

arbitrażowa nie może być niższa niż 100 zł.



Jeśli nie można określić wartości roszczenia, opłatę

arbitrażową ustala się ryczałtowo.



W razie konieczności - zaliczka na poczet kosztów

przeprowadzenia dodatkowych czynności tj. np.

koszty opinii biegłych, czy też badań medycznych.

Polska Izba Ubezpieczeń



Jest instytucją samorządową



członkostwo jest automatyczne po
uzyskaniu zezwolenia.



Przynależność ubezpieczycieli
obowiązkowa

Podstawowe zadania PIU



reprezentowanie i ochrona wspólnych

interesów ubezpieczycieli,



wyrażanie opinii o projektach aktów prawnych



upowszechnianie zasad dobrej praktyki

ubezpieczeniowej,



reprezentowanie ubezpieczycieli wobec

władz,



pozyskiwanie gromadzenie przetwarzanie

informacji o funkcjonowaniu rynków

ubezpieczeniowych w kraju i za granicą oraz

udostępnianie analiz w biuletynie Izby

tworzenie i wykonywanie



informatycznych baz danych w zakresie

statystyki ubezpieczeniowej, w szczególności

danych o przebiegu szkodowości,



baz danych niezbędnych do przeciwdziałania

przestępczości,



o agentach z którymi zakłady rozwiązały

umowę agencyjną, o osobach przeciwko

którym były prowadzone postępowanie karne



współdziałanie z MF oraz organem nadzoru i

Rzecznikiem Ubezpieczeniowym w zakresie

wynikającym z określonych przepisów

prawnych.

PIU jest członkiem



Międzynarodowej Organizacji
Zrzeszającej Izby i związki
ubezpieczeniowe CEA, która działa od
52 lat i zrzesza takie organizacje z 32
państwa europejskich.



Przedstawiciele Izby utrzymują
kontakty z eurodeputowanymi
zajmującymi się sektorem finansowym

Polska Izba Ubezpieczeń



podejmuje również działania
zmierzające do podniesienia
świadomości ubezpieczeniowej
Polaków, a także upowszechnienia
dobrych praktyk rynkowych, co
powinno prowadzić także m.in. do
ograniczenia liczby skarg.



Dziękuję Państwu za uwagę