Nasi przodkowie słynęli od zawsze z zamiłowania do
dobrego jedzenia.
Liczne bale, uczty i przyjęcia szlacheckie cieszyły się
ogromną popularnością.
Ucztujących nie zniechęcały nawet ciężkie choroby czy
zgony wynikające z przejedzenia.
Kuchnia staropolska charakteryzuje się ciężkostrawnymi
potrawami takimi jak:
• wszelkie pieczenie,
• pieczone prosięta,
• dziczyzna,
• pasztety.
Wielopokoleniową tradycją jest także pieczenie
staropolskich
ciast, chociażby na Święta Bożego Narodzenia,
czy Wielkanoc.
W kuchni staropolskiej jadało się ich mało stanowiły
one raczej dania śniadaniowe (większą ich
różnorodność wprowadzali do posiłków obiadowych
kucharze XVIII w).
Za najstarsze zupy uważa się:
•polewki,
•barszcze,
•rosoły,
•krupniki,
•Kapuśniaki,
•zupy rybne,
•żur,
•czerninę,
•grochówkę,
•zupy
owocowe.
Najpopularniejszym gatunkiem mięsa była
wieprzowina, w późniejszym etapie doszła
wołowina a na samym końcu drób.
Najważniejszą formą przyrządzania i podawania
potraw z mięsa, drobiu, dzikiego ptactwa i
dziczyzny było tak zwane "pieczyste".
W XVIw. Znano następujące sposoby utrwalania
mięsa:
•Solenie,
•Wędzenie,
•Zatapianie w tłuszczu
Oprócz pieczeni do najstarszych staropolskich
potraw mięsnych można zaliczyć:
-mięsa sporządzone z żubra, wołu, cielęciny i łosia,
a podawane z ćwikłą, chrzanem ze śmietaną i
migdałami, ogórkami, musztardą lub sosami z cebuli,
czosnku, fasoli;
- potrawki sporządzane z białego mięsa – podawane
kaszą krakowską, jęczmienną, grochem, pierożkami z
nerki cielęcej i szparagi;
-suropieki (zraziki) – z mięsa wołowego, pobijane,
szpikowane słoniną i duszone w rosole, przyprawiane
rozmarynem, imbirem, cytryną lub octem piwnym albo
winnym, podawane z kaszą gryczaną, grzankami lub
bulwami;
-bigosiki – sporządzane podobnie jak bigosy, ale zamiast
kapusty kiszonej dodawano winne owoce;
- wędzonka (wędzone gotowane mięso) z grochem.
Potrawy z mięsa charakteryzują się winnym
lub winno – słodkawym smakiem uzyskiwanym
przez dodatek naturalnych kwasów (żur żytni i
pszenny, żur buraczany, szczaw, serwatka) oraz
kwaśnych owoców i ich soków. Smak słodki
uzyskiwano przez dodanie miodu, powideł, soków
owocowych i owoców, miodownika.
Mięsa i drób doprawiano kminkiem, majerankiem,
miętą, szałwią, tymiankiem, cząbrem, estragonem,
przyprawami korzennymi.
Potrawy z kasz i mąki uważane są za najstarsze polskie
potrawy.
Najbardziej popularne były kasze gryczane, jęczmienne,
pszenne, żytnia, owsiane, jaglana i kukurydziana.
Kasze łączono z mlekiem, serem, mięsem, warzywami
lub owocami, podawano ze słoniną, masłem, olejem,
przyprawiano na słodko lub kwaśno.
W Europie uprawiano jęczmień, proso i pszenicę.
Pierwsza mąka powstała poprzez rozcieranie ziarna
między kamieniami. Mąką zagęszczano polewki zwane
brejami.
Typowe staropolskie potrawy z kasz i mąki:
-gryczanki - kluski z mąki gryczanej;
- gryczek - placek z grysu (pośledniej mąki)
gryczanej;
- mamałyga - potrawa z kaszy kukurydzianej z serem
lub bryndzą;
- bliny i naleśniki z różnymi nadzieniami;
- kulebiaki - ciasto drożdżowe nadziewane farszem (z
mięsa, kapusty, ryb).
W XIIIw. Wypiekano następujące gatunki chleba :
•Żytni,
•Pszenny,
•Rogaliki,
•Obwarzanki,
•Placki
Pierwszy alkohol
powstał poprzez zalanie
resztek pieczywa
wrzątkiem, z
dodatkiem miodu.
Sporządzano napoje
fermentowane z
różnych owoców,
kwiatów i nasion.
Napojem najbardziej
popularnym był miód
pitny.
Wino gronowe to napój
fermentowany tylko z
winogron, ze względu
na nasz klimat był to
napój bardzo drogi,
występował tylko na
dworach.
W 1422 pojawił się pierwszy
przepis na gorzałkę
ze zbóż, dopiero w XVIIIw.
Produkowano wódkę z ziemniaków.
Sery poznano w Polsce dopiero w XIIw.
Głównie w regionie gór, najpopularniejsze były
sery twarogowe, dopiero w XVIIIw. poznano
sery podpuszczkowe, a w XIXw. sery topione.
Składniki:
- 4 kg sarniny w kawałku
- płat boczku wieprzowego
- 15 dag marchewki
- 15 dag pietruszki
- 15 dag selera
- 30 dag cebuli
- 150 ml oleju
- 10 dag cukru
- 3 liście laurowe
- 6 sztuk ziela angielskiego
- 10 dag soli
- 20 dag smalcu
- Sól i pieprz
Sposób przygotowania:
1. Warzywa ścieramy na tarce o dużych oczkach,
selera i cebulę drobno siekamy, mieszamy z
olejem i zmiażdżonymi przyprawami, cukrem i
solą. Gnieciemy, aż puszczą sok.
2. Mięso z sarny oczyszczamy i rozkrawamy na
duży niezbyt gruby płat. Nacieramy częścią
warzyw i razem z boczkiem wkładamy do
kamionkowego lub porcelanowego naczynia.
Obkładamy pozostałymi warzywami i na 2-3 dni
odstawiamy w chłodne miejsce.
3. Mięso oczyszczamy z warzyw, solimy i
pieprzymy. Na środku mięsa układamy płat boczku
i ciasno zwijamy. Obwiązujemy sznurkiem. W
brytfance rozgrzewamy smalec i na dużym ogniu
obsmażamy mięso ze wszystkich stron. Smalec
odlewamy. Mięso wkładamy do brytfanki,
podlewamy wodą i pieczemy w temp. 180 °C ok. 2
godzin (albo dłużej, jeśli kawałek mięsa jest
większy), podlewając wytopionym sosem co
kilkanaście minut.
Składniki:
- Mięso z kaczki i krew
- Pęczek włoszczyzny
- 2 jabłka
- 10 dkg rodzynek
- 10 dkg śliwek suszonych
- sól
- pieprz
- cukier
- comber
- majeranek
- 2 łyżki mąki
- 2 łyżki octu 3 %
Sposób przygotowania:
Mięso oczyścić, umyć i osączyć.
Włoszczyznę obrać i opłukać. Mięso i
włoszczyznę zalać 2 l wody, dodać
pieprz, sól, comber, cukier i gotować
60 minut na małym ogniu pod
przykryciem. Rodzinki i śliwki umyć, a
następnie wrzucić do gotującego się
wywaru. Wywar przecedzić,
włoszczyznę i mięso pokroić w
paseczki i włożyć do wywaru. Wlać
krew, zaprawić mąką i zagotować,
przyprawić cukrem, pieprzem i solą.
Podawać z łazankami, lub
makaronem.
Składniki:
-5 dkg. drożdży
-1/2 kg. mąki tortowej przesianej
-20 dkg. masła
-5 żółtek
-3/4 szklanki cukru
-1 szklanka mleka
-10 dkg. rodzynek, skórka kandyzowana z pomarańczy,
-szczypta soli
Sposób przygotowania :
Z drożdży, łyżki mąki, i cukru zrobić rozczyn i odstawić
w ciepłe miejsce do wyrośnięcia. Roztopić masło.
4 łyżki mąki zalać gorącym mlekiem i wymieszać na
jednolitą masę, wystudzić.
Żółtka utrzeć z cukrem do białości, dodać mąkę,
szczyptę soli, sparzone ciasto, wymieszać i dodać
wyrośnięty rozczyn drożdżowy.Wyrabiać ciasto ręką, aż
powstaną pęcherzyki
Do dobrze wyrobionego ciasta wlać wystudzone masło,
wsypać rodzynki, skórkę pomarańczową i wyrabiać
ciasto, aż masło całkowicie się wchłonie, a ciasto
będzie gładkie, lśniące i będzie odchodzić od ręki.
Do formy na babkę wysmarowanej masłem przełożyć
ciasto i odstawić do wyrośnięcia.
Piekarnik nagrzać do 180st.C , wstawić ciasto i piec
ok.40 minut. Kiedy babka wystygnie posypać cukrem
pudrem lub polać lukrem. SMACZNEGO i Wesołych
Świąt!
Wykonała:
Patrycja
Szymroszczyk