Nauka o
przedsiębiorstwie

mgr Katarzyna Żmija

Katedra ekonomiki

i organizacji przedsiębiorstw

1

Konsultacje



Wtorek 09:30 – 11:00



Czwartek 18:00 – 19:30



Pawilon B, pok. 161



[e-mail]

2

Literatura



Podstawy nauki o przedsiębiorstwie, red. J. Lichtarski, AE Wrocław
2005.



J. Duraj, Podstawy ekonomiki przedsiębiorstwa, PWE, Warszawa
2004.



Podstawy nauki o organizacji. Przedsiębiorstwo jako organizacja
gospodarcza, red. S. Marek, M. Białasiewicz , PWE, Warszawa 2008



T. Gruszecki, Współczesne teorie przedsiębiorstwa, Wyd. Naukowe
PWN, Warszawa 2002



A. Noga, Teorie przedsiębiorstw, PWE, Warszawa 2009



S. Sudoł, Przedsiębiorstwo. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie.
Zarządzanie przedsiębiorstwem. PWE, Warszawa 2006.



W. Markowski, ABC small business’u, Wydawnictwo Marcus s.c.,
wydanie aktualne

3

WARUNKI ZALICZENIA



kolokwium (25 pkt) – zaliczenie od 13 pkt wzwyż –
zaliczenie kolokwium jest warunkiem niezbędnym do
otrzymania zaliczenia przedmiotu



Przygotowanie oraz prezentacja na zajęciach jednego
z tematów (20 pkt) (konspekt prezentacji do wglądu)



Aktywność na zajęciach – 5 pkt



Obecność na zajęciach – obowiązkowa

4

Tematy referatów

1. Typy własności przedsiębiorstw
– własność w aspekcie prawnym i ekonomicznym;
– typy własności przedsiębiorstw – systematyka i charakterystyka (sektor publiczny:

własność państwowa, komunalna i mieszana, sektor prywatny: własność prywatna
krajowa i zagraniczna, mieszana)

– krótka charakterystyka przedsiębiorstw państwowych, przedsiębiorstw komunalnych,

spółdzielni

 
2. Formy współpracy przedsiębiorstw
– przyczyny tworzenia powiązań pomiędzy przedsiębiorstwami, ich zalety i wady
– kooperacyjne i koncentracyjne formy współpracy przedsiębiorstw
– wyjaśnienie istoty pojęć: konsorcjum, holding, w tym: holding finansowy, strategiczny,

operacyjny, koncern (podporządkowujący i równorzędny), konglomerat, kombinat

 
3. Rozwój przedsiębiorstwa
– rozwój przedsiębiorstwa – wyjaśnienie pojęcia,
– cykl życia przedsiębiorstwa
– fazy rozwoju przedsiębiorstwa według L. Greinera
 

5

Tematy referatów

4. Procesy restrukturyzacji przedsiębiorstw
– pojecie restrukturyzacji,
– czynniki wywołujące potrzebę restrukturyzacji przedsiębiorstwa i jej cele,
– klasyfikacja procesów restrukturyzacji przedsiębiorstw,
– obszary restrukturyzacji przedsiębiorstw,
 
 5. Procesy globalizacji a funkcjonowanie i rozwój przedsiębiorstw
– pojęcie globalizacji
– źródła, obszary i efekty globalizacji,
– wpływ globalizacji na działalność przedsiębiorstwa.
 
6. Podstawy tworzenia biznesplanu
- zadania i cele biznesplanu,
-podstawowe zasady sporządzania biznesplanu,
-struktura biznesplanu
- zastosowanie
 
 
 

 
 

6

Tematy referatów

 7. Projekt „Zakładanie własnej działalności gospodarczej".

Założeniem jest posiadanie 20 000 zł kapitału „na start". Należy przygotować biznesplan dotyczący

uruchomienia własnej działalności gospodarczej opracowując następujące punkty:

1.

pomysł na działalność gospodarczą, wraz z podaniem kodu PKD w ramach, którego prowadzona będzie

działalność (należy zastanowić się czy do prowadzenia działalności potrzebne będą koncesje, zezwolenia,
licencje). Analiza pomysłu przy zastosowaniu analizy SWOT.
2. określenie misji i celów strategicznych nowo zakładanego przedsiębiorstwa.
3. Określenie formy organizacyjno- prawnej zakładanej przez grupę działalności wraz z krótkim opisem
procedury rejestracji przedsiębiorstwa.
 4. wybór formy opodatkowania optymalnej dla tej działalności. Uzasadnienie, dlaczego nie wybrano
pozostałych form opodatkowania. (należy również uwzględnić w jakiej formie powinna być prowadzona
ewidencja podatkowa (Księga przychodów i rozchodów czy księgi rachunkowe? ).
5. Plan techniczno-organizacyjny dotyczący działalności firmy, a w szczególności:
-ogólny opis technologii produkcji lub procesu świadczenia usług;
− wyszczególnienie zasobów niezbędnych do prowadzenia tego rodzaju działalności oraz kosztu ich zakupu;
− plan produkcji/świadczenia usług (określenie skali działalności w roku);
− określenie najważniejszych pozycji kosztów produkcji/świadczenia usług oraz kosztów nieprodukcyjnych
6. Plan marketingowy dla uruchamianej działalności: analiza rynku docelowego oraz strategia w zakresie cen,

promocji i dystrybucji.

7. Zaprezentowanie w jaki sposób wydany zostanie posiadany kapitał. Jeżeli okaże się on zbyt niski do

uruchomienia działalności, należy przedstawić pomysł na pozyskanie dodatkowych pieniędzy (kredyt,
pożyczka, fundusze dla MŚP, leasing lub inne formy zewnętrznego finansowania).

8. W powiązaniu z punktem 5-7 prognoza wpływów i wydatków dotyczących działalności przedsiębiorstwa na

najbliższe 3 lata (2013 – 2015). Proszę przyjąć realne założenia!

7

Tematy referatów

5. Plan techniczno-organizacyjny dotyczący działalności firmy, a w

szczególności:

-ogólny opis technologii produkcji lub procesu świadczenia usług;
− wyszczególnienie zasobów niezbędnych do prowadzenia tego rodzaju

działalności (wraz z wyszczególnieniem kosztów ich pozyskania);

− plan produkcji/świadczenia usług (skala działalności w roku);
− koszty produkcji/świadczenia usług.
6. Plan marketingowy dla uruchamianej działalności: analiza rynku docelowego

oraz strategia w zakresie cen, promocji i dystrybucji.

7. Zaprezentowanie w jaki sposób wydany zostanie posiadany kapitał. Jeżeli

okaże się on zbyt niski do uruchomienia działalności, należy przedstawić
pomysł na pozyskanie dodatkowych pieniędzy (kredyt, pożyczka, fundusze
dla MŚP, leasing lub inne formy zewnętrznego finansowania).

8. W powiązaniu z punktem 5-7 prognoza wpływów i wydatków dotyczących

działalności przedsiębiorstwa na najbliższe 3 lata (2013 – 2015). Proszę
przyjąć realne założenia!

8

Praca w grupach



Krótki opis sylwetki przedsiębiorcy



Cechy, którymi powinien odznaczać się

przedsiębiorca



Prezentowane postawy, zachowania



Na podstawie powyższych punktów próba

odpowiedzi na pytanie:

Czym jest przedsiębiorczość?
Kim jest przedsiębiorca?

9

Cechy przedsiębiorcy



Silna potrzeba osiągnięć (potrzeba samorealizacji jednostki)



Wytrwałość i determinacja



Odwaga



Szybkość w podejmowaniu decyzji i działaniu



Potrzeba autonomii



Umiarkowana skłonność do ryzyka



Zorientowanie na okazje, szanse rynkowe



Umiejętność przyjmowania porażki i wyciągania z niej wniosków



Optymizm życiowy



Entuzjazm



Kreatywność i innowacyjność



Elastyczność



Ekspansywność



Zdolności przywódcze



Kierowanie się imperatywem maksymalnie twórczego podejścia do
zasobów kadrowych i materialnych firmy w celu wykorzystania
pojawiających się nowych możliwości i elastycznego przystosowania się
do zmieniających się warunków

10

Przedsiębiorca

Wg Josepha Schumpetera przedsiębiorczość to
postawa i sposób działania polegający na gotowości
podejmowania nowych, niekonwencjonalnych i
ryzykownych przedsięwzięć oraz na wykazywaniu
inicjatywy w ich poszukiwaniu i wdrażaniu. A więc
przedsiębiorczość stanowi działanie skierowane na
rozwój, mające charakter innowatorski.

11

Wg Schumpetera przedsiębiorca jest innowatorem,

który osiąga zysk z działalności gospodarczej
dzięki innowacjom tj. dzięki:



wprowadzaniu nowych kombinacji czynników
produkcji,



wprowadzaniu nowych wyrobów,



zdobywaniu nowych rynków zbytu,



zdobywaniu nowych rynków zaopatrzenia,



tworzeniu nowych, bardziej efektywnych form
organizacyjnych

12

Przedsiębiorczość to gotowość i zdolność do

podejmowania oraz rozwiązywania w sposób

twórczy i nowatorski nowych problemów przy

świadomości związanego z tym ryzyka,

umiejętność wykorzystywania pojawiających

się szans i okazji oraz elastycznego

przystosowania się do zmieniających się

warunków

(P.F.Drucker)

13

T. Gruszecki spośród funkcji przedsiębiorcy

akcentuje przede wszystkim:



ponoszenie ryzyka i działanie w warunkach

niepewności,



wprowadzanie innowacji,



śledzenie zmian i dostosowywanie.

14

Analiza wybranych definicji daje obraz przedsiębiorcy jako

osoby, która:



podejmuje określoną działalność, kierując się
motywem zysku,



angażuje określony kapitał w celu uruchomienia
działalności,



jest właścicielem przedsiębiorstwa, które zakłada,



jest innowatorem,



zarządza przedsiębiorstwem,



działa w warunkach niepewności, ryzykując
kapitałem (własnym lub powierzonym)

15

Przedsiębiorca w ujęciu prawnym

Podstawowa definicja przedsiębiorcy została sformułowana w

Ustawie z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie

działalności gospodarczej

Art. 4.

1. Przedsiębiorcą w rozumieniu ustawy jest osoba fizyczna,

osoba prawna i jednostka organizacyjna nie będąca osobą

prawną, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną -

wykonująca we własnym imieniu działalność gospodarczą.

2. Za przedsiębiorców uznaje się także wspólników spółki

cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności

gospodarczej.

16

Przedsiębiorstwo

jest jednostką prowadzącą działalność gospodarczą,

dążącą do zaspokojenia potrzeb innych
podmiotów życia społecznego poprzez
wytwarzanie produktów i/lub świadczenie usług,
przy czym działalność ta jest motywowana chęcią
uzyskania korzyści majątkowych oraz prowadzona
jest samodzielnie na ryzyko właściciela/właścicieli

[S. Sudoł, Przedsiębiorstwo. Podstawy nauki o przedsiębiorstwie. Zarządzanie przedsiębiorstwem, PWE, Warszawa

2006]

17

Definicja prawna przedsiębiorstwa

Zgodnie z art. 55 Kodeksu Cywilnego przedsiębiorstwo jest

zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych,

przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. Obejmuje

ono wszystko, co wchodzi w skład przedsiębiorstwa, a w szczególności:

1) oznaczenia indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione

części (nazwa przedsiębiorstwa, znaki towarowe)

2) nieruchomości lub ruchomości należące do przedsiębiorstwa, np.

urządzenia, materiały, towary i wyroby

3) prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości

zajmowanych przez przedsiębiorstwo,

4) wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne
5) koncesje, licencje, zezwolenia
6) patenty i inne prawa własności przemysłowej
7) majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne
8) tajemnice przedsiębiorstwa
9) księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej

18

W podejściu podmiotowym przedsiębiorstwo jest

podmiotem praw i obowiązków wynikających z
prowadzenia działalności gospodarczej na własny
rachunek, własne ryzyko i własną
odpowiedzialność. Jest podstawową jednostką
gospodarki rynkowej.

Przedsiębiorstwo jest wyodrębnione z otoczenia

pod względem:



organizacyjnym (organizacyjno – technicznym),



ekonomicznym



prawnym

19

Wyodrębnienie przedsiębiorstwa z
otoczenia



Wyodrębnienie ekonomiczne przedsiębiorstwa –
jest wydzielone pod względem rynkowym, majątkowym
i wynikowym (rachunkowym);



Wyodrębnienie organizacyjne – przedsiębiorstwo
cechuje określona struktura zarządzania,
odpowiadająca skali działania, specyfice branżowej itp.;



Wyodrębnienie prawne przedsiębiorstwa –
przedsiębiorstwo jest podmiotem praw i obowiązków
odzwierciedlonych w określonej formie organizacyjno –
prawnej.

20

Cechy wyróżniające przedsiebiorstwo
według T. Gruszeckiego:

1)

Jest podmiotem gospodarczym działającym w sferze produkcji i
wymiany na potrzeby odbiorców,

2)

Ekonomicznej podmiotowości przedsiębiorstwa towarzyszy
podmiotowość prawna polegająca na odpowiedzialności za skutki
działania przedsiębiorstwa,

3)

Działa profesjonalnie w celu maksymalizacji korzyści materialnych,
wyłącznie w obszarze zjawisk gospodarczych, a nie politycznych,

4)

Ekonomiczną podstawą jego funkcjonowania jest kapitał stale
czynny i zaangażowany (choćby częściowo) w daną kombinację
czynników produkcji;

5)

Jego działalność jest animowana przez przedsiębiorcę, który
podejmuje decyzje i ponosi w dużym stopniu ponosi ryzyko
kapitałowe,

6)

W systemie gospodarczym przepisy prawa decydują, które formy
organizacyjne mogą występować na rynku jako przedsiębiorstwa

21

Cechy przedsiębiorstwa

[S. Sudoł, Przedsiębiorstwo…, s. 37 – 38]:

1.

Powoływane do prowadzenia działalności gospodarczej w sposób
trwały (przez dłuższy czas)

2.

Zaspokaja swoimi wyrobami i/lub usługami potrzeby innych
podmiotów (klientów) – przedsiębiorstwo ma służyć otoczeniu

3.

Wymienia produkty i usługi z innymi jednostkami na zasadzie kupna –
sprzedaży – dotyczy to zarówno sfery zaopatrzenia jak i sprzedaży
jego produktów lub usług

4.

Posiada (od właściciela) zasoby kapitałowe w postaci środków
pieniężnych, dóbr materialnych oraz wartości niematerialnych i
prawnych, a także nazwę i reputację firmy.

5.

Posiada samodzielność decyzyjną, zarówno co do charakteru swojej
działalności,, stosunków ze światem zewnętrznym oraz w zakresie
zaopatrywania się w czynniki produkcji i ich wykorzystywania, a także
swojej wewnętrznej organizacji – jest to jedna z najważniejszych cech
przedsiębiorstwa określana jako zasada autonomii przedsiębiorstwa.

22

Cechy przedsiębiorstwa

[S. Sudoł, Przedsiębiorstwo…, s. 37 – 38]:

6.

Koszty pokrywa uzyskanymi przychodami, co określa się jako
zasadę równowagi finansowej lub samofinansowanie. Swój
stan majątkowy wykazuje w bilansie, a wynik finansowy w
rachunku zysków i strat.

7.

Instytucja zarobkująca nastawiona na zysk (różni się od
organizacji nie nastawionych na zysk – non profit) – dąży
najczęściej do maksymalizacji dochodowości
zaangażowanego kapitału

8.

Prowadzi działalność na własne ryzyko – liczy się z
możliwością strat, a nawet utraty swego kapitału.

9.

Ponosi odpowiedzialność karną za przestępcze działania
swych pracowników, nawet wówczas, gdy działania te
przynoszą korzyści (nawet majątkowe) przedsiębiorstwu.

23

Zasady funkcjonowania przedsiębiorstw



Zasada przedsiębiorczości – polega na
wykazywaniu przez przedsiębiorstwo cech
przedsiębiorczości poprzez oferowanie na rynku
swoich produktów i usług lub poszukiwanie
nowych rynków na swoje produkty, wyszukiwaniu
nowych potrzeb i możliwości ich zaspokojenia.
Dzięki stosowaniu tej zasady przedsiębiorstwo
może w sposób trwały istnieć na rynku, uzyskując
przewagę nad konkurentami oraz dochód.

24

Zasady funkcjonowania przedsiębiorstw



Zasada gospodarności– wynika przede wszystkim z
ograniczoności środków będących w dyspozycji
przedsiębiorstwa. Zasadę tę przedstawia się w postaci
dwóch reguł:



Maksymalizacji efektów uzyskiwanych przy danych środkach
(zasada największej wydajności);

lub



Minimalizacji nakładów potrzebnych do osiągnięcia określonych
efektów (zasada oszczędności środków)

Sposób użycia środków zgodny z zasadą racjonalnego gospodarowania

nazywa się optymalnym użyciem środków w przeciwieństwie do ich

marnotrawstwa, które jest przejawem nieracjonalności działania.

Realizacja tej zasady przyczynia się zatem do wzrostu efektywności

gospodarowania.

25

Zasady funkcjonowania przedsiębiorstw



Zasada rentowności (dochodowości)–
oznacza konieczność efektywnego działania, tj.
uzyskiwania nadwyżki efektów nad nakładami
niezbędnymi do ich osiągnięcia. Zasada ta jest
uważana za podstawową przyczynę
podejmowania działalności gospodarczej.

Przestrzeganie tej zasady wiąże się z koniecznością

prowadzenia ewidencji księgowej oraz kalkulacji
kosztów za usługi i/lub wyroby

26

Zasady funkcjonowania przedsiębiorstw

Zasada rachunku ekonomicznego
Rachunek ekonomiczny jest narzędziem realizacji zasady

gospodarności, pozwala lepiej wykorzystywać zasadę

rentowności oraz ma silny związek z zasadą

przedsiębiorczości

Oznacza on sposób mierzenia nakładów i efektów

działalności gospodarczej sprzyjający podejmowaniu

optymalnych decyzji mających na celu maksymalizację

efektów użytkowych.

Wymaga on istnienia systemu informacji, opracowania

matematycznych metod ustalania optymalnych rozwiązań, co daje
możliwość opracowywania różnych wariantów rozwiązania danego
problemu ekonomicznego. Tam gdzie nie ma konieczności lub
możliwości wyboru nie WYSTĘPUJE problem optymalizacji, a więc
nie ma także rachunku ekonomicznego

27

Formy organizacyjno-prawne



Regulacje prawne



Kto może taki podmiot założyć



Tryb rejestracji – jaki rejestr, podstawowe kroki
rejestracji



Wymagany wkład kapitałowy



Skala działalności



Zakres odpowiedzialności właściciela/li za
zobowiązania przedsiębiorstwa



Kto zarządza i reprezentuje przedsiębiorstwo

28