Czaszka

Mózgoczaszka –

zawiera mózgowie

Trzewioczaszka –

buduje twarz, tworzy

rusztowanie
dla jamy nosowej, ustnej i
gardła

Ogólna budowa czaszki

Ogólna budowa czaszki

Mózgoczaszka:

-

k. potyliczna

- k. czołowa

- k. klinowa

- k. sitowa

- kk. ciemieniowe

- kk. skroniowe

Trzewioczaszka:

-

kk. szczękowe

- kk. jarzmowe

- kk. podniebienne

- kk. nosowe

- małżowiny nosowe dolne

- kk. łzowe

- żuchwa

- lemiesz

- k. gnykowa

(kosteczki słuchowe)

Ściana przednia czaszki

Ściana przednia czaszki

• k. czołowa

• kk. nosowe

• kk. szczękowe

• kk. jarzmowe

• żuchwa

wyrostek dziobiasty

wyrostek kłykciowy

Sklepienie czaszki

Sklepienie czaszki

•

k. czołowa

k. czołowa

-

łuki brwiowe

łuki brwiowe

-

gładzizna

gładzizna

•

kk. ciemieniowe

kk. ciemieniowe

•

k. potyliczna

k. potyliczna

-

guzowatość potyliczna

guzowatość potyliczna

zewnętrzna

zewnętrzna

Szwy czaszki:

Szwy czaszki:

•

szew wieńcowy

szew wieńcowy

•

szew strzałkowy

szew strzałkowy

•

szew węgłowy

szew węgłowy

Ściana boczna czaszki

Ściana boczna czaszki

•

k. czołowa

k. czołowa

•

k. ciemieniowa

k. ciemieniowa

•

k. potyliczna

k. potyliczna

•

k. klinowa

k. klinowa

•

k. skroniowa

k. skroniowa

•

łuk jarzmowy - wyrostki k. skroniowej i k. jarzmowej

łuk jarzmowy - wyrostki k. skroniowej i k. jarzmowej

•

otwór słuchowy zewnętrzny

otwór słuchowy zewnętrzny

•

wyrostek sutkowaty k. skroniowej

wyrostek sutkowaty k. skroniowej

Podstawa czaszki

Podstawa czaszki

• nozdrza tylne
• otwór owalny
• otwór kolcowy
• wyrostek rylcowaty
• otwór szyjny
• kłykcie k.
potylicznej

• otwór potyliczny
wielki

• dół żuchwowy

• k. potyliczna
• kk. skroniowe
• k. klinowa
• kk. szczękowe
• kk.
podniebienne

Blaszka
sitowa

n. węchowy

(I)

t. ż, n. sitowy
przedni

Nerw węchowy (I)

czuciowy

– doprowadza do mózgu wrażenia węchowe z błony

śluzowej nosa

Kanał wzrokowy

n. wzrokowy

(II)

t. oczna

Nerw wzrokowy (II)

czuciowy

– doprowadza do mózgu bodźce wzrokowe z

siatkówki
oka

Szczelina oczodołowa
górna

• n. okoruchowy (III)

• n. bloczkowy (IV)

• n. odwodzący (VI)
• n. oczny (V

1

)

• ż. oczna górna

• gałąź ż. ocznej dolnej

• włókna współczulne splotu
jamistego

• gałąź łącząca t. oponowej
środkowej

Nerwy:

okoruchowy (III), bloczkowy (IV), odwodzący
(VI)

ruchowo -

unerwiają mięśnie poprzecznie prążkowane

gałki
ocznej

/III, IV, VI/

przywspółczulnie

– mięśnie gładkie gałki ocznej

/III/

Otwór okrągły

n. szczękowy (V

2

)

 

Otwór owalny

n. żuchwowy (V

3

)

splot żylny otworu owalnego
(t. oponowa dodatkowa dla
zwoju Gassera)
  

Otwór kolcowy

t. oponowa środkowa

gałąź oponowa wsteczna
n. żuchwowego

Nerw trójdzielny (V)

•jest głównym czaszkowym nerwem czuciowym głowy

•dzieli się na trzy zasadnicze gałęzie:
n. oczny (V

1

)

czuciowy

n. szczękowy (V

2

)

czuciowy

n. żuchwowy (V

3

)

czuciowo-ruchowy

Unerwia –

czuciowo:

skórę twarzy i czoła, gałkę oczną, błony

śluzowe jamy nosowej, zatok obocznych nosa, jamy
ustnej oraz zęby, oponę twardą mózgowia

ruchowo

głównie mięśnie żwaczowe

V

Przewód słuchowy
wewnętrzny

•

n. twarzowy (VII)

• n. pośredni

•

n. przedsionkowo-

ślimakowy (VIII)

• t. i ż. błędnikowe

Nerw twarzowy (VII)

jest najważniejszym nerwem ruchowym zaopatrującym mm.
mimiczne twarzy

mieszany:

cz. ruchowa

– unerwia mięśnie mimiczne twarzy

cz. czuciowa

– doprowadza do mózgu wrażenia smakowe z

brodawek
języka

cz. przywspółczulna

– unerwia ślinianki i gruczoł łzowy

Nerw przedsionkowo-ślimakowy
(VIII)

czuciowy

– doprowadza do mózgu bodźce z narządu słuchu

i równowagi

Otwór żyły
szyjnej

n. językowo-gardłowy
(IX)

zatoka skalista dolna
 

n. błędny (X)
n. dodatkowy (XI)

ż. szyjna wewnętrzna

t. oponowa tylna

Nerw językowo-gardłowy (IX)

Mieszany

– posiada części:

czuciową, ruchową, przywspółczulną

Unerwia:
gardło
jamę bębenkową
śliniankę przyuszną

Nerw błędny (X)

mieszany

• jest głównym nerwem

układu przywspółczulnego

unerwiającym narządy:
szyi
klatki piersiowej
i większej części jamy brzusznej

• gałęzie

ruchowe

nerwu błędnego unerwiają:

• krtań, gardło i podniebienie

Otwór potyliczny wielki

rdzeń przedłużony
n. dodatkowy (XI)

n. szyjny C1

tt. kręgowe

tt. rdzeniowe przednie i tylne
splot żylny kręgowy wewnętrzny

 

Kanał nerwu
podjęzykowego

n. podjęzykowy (XII)

Nerw dodatkowy (XI)

ruchowy

– unerwia niektóre mięśnie szyi

Nerw podjęzykowy (XII)

ruchowy

– unerwia mięśnie języka

Opony

Opony

mózgowia

mózgowia

•

opona twarda

opona twarda

- jama

- jama

podtwardówkowa

podtwardówkowa

•

pajęczynówka

pajęczynówka

- jama

- jama

podpajęczynówko

podpajęczynówko

wa (płyn m-r)

wa (płyn m-r)

•

opona miękka

opona miękka

(liczne naczynia

(liczne naczynia

krwionośne)

krwionośne)

Znaczenie opony twardej:

• jako okostna

• zawiera komórki kościotwórcze

• posiada bogate unaczynienie (tt.
oponowe)

• warstwa ochronna (przed procesami
zapalnymi, nowotworowymi)

Wypustki opony twardej

Wypustki opony twardej

•

sierp mózgu

• sierp
móżdżku

• namiot
móżdżku

Zatoki opony twardej

Zatoki opony twardej

• zatoka strzałkowa górna

• zatoka strzałkowa dolna

• zatoka prosta

• zatoka poprzeczna

• zatoka esowata

• zatoka jamista

Pajęczynówka

• jest nieunaczyniona
• jest nieunerwiona
• dostosowuje się kształtem do jamy
czaszki a nie do mózgowia
• jama podpajęczynówkowa
• ziarnistości pajęczynówki, wnikają do opony
twardej w obrębie zatok

Zatoka strzałkowa górna

Ziarnistości
pajęczynówki

Opona miękka

•

wyściela wszystkie nierówności powierzchni mózgu

• narząd odżywczy

Mięśnie wyrazowe twarzy

• większość rozpoczyna się na kościach czaszki
• przyczepy końcowe znajdują się w skórze

pokrywającej:

kości sklepienia czaszki
twarzoczaszkę
i przednio-boczną powierzchnię szyi
• unerwione są przez gałęzie końcowe nerwu

twarzowego

Mięśnie wyrazowe twarzy

• cienkie blaszki mięśniowe lub pączki, które

okrężnie jako zwieracze lub promienisto jako
rozwieracze układają się dookoła otworów skóry
twarzy

• mięśnie te wykonują różne czynności:
mruganie, otwieranie, zamykanie ust,
ruchy policzków podczas śpiewu

Mięśnie wyrazowe twarzy

• mięsień naczaszny- leży na sklepieniu czaszki

• czynność:
poruszanie skórą głowy
unosi brwi i czoło
marszczy czoło
nadaje twarzy wyraz uwagi

Mięśnie wyrazowe twarzy

• mięsień okrężny oka- otacza brzeg oczodołu
pokrywa tarczki powieki

• czynność:
zaciska powieki (część oczodołowa)
zamyka powieki (część powiekowa)

Mięśnie wyrazowe twarzy

• mięsień marszczący brwi

czynność:
pociąga skórę do wewnątrz
wytwarza fałdy pionowe między brwiami
powoduje wyraz: złości
zniecierpliwienia
cierpienia

Mięśnie wyrazowe twarzy

• mięsień okrężny ust- przyczepy początkowe
na szczękach i żuchwie
końcowe błona śluzowa

warg

• czynność:
zwiera szparę ust
wysuwa wargi (np. podczas gwizdania)
zwężanie i rozszerzanie czerwieni wargowej

Mięśnie wyrazowe twarzy

• mięsień nosowy- otacza nozdrza

• czynność:
obniża przegrodę nosa
zaciska otwory nosowe

• mięsień dźwigacz wargi górnej i skrzydełek nosa

• czynność:
unosi wargę
rozwiera nozdrza
unosi kąt ust

Mięśnie wyrazowe twarzy

• mięsień obniżacz kąta ust- nadaje twarzy wyraz:
smutku,
cierpienia
przybicia
niesmaku

• mięsień bródkowy- podnosi uwypuklenie bródki
marszczy bródkę
podnosi wargę dolną

Mięśnie wyrazowe twarzy

• mięsień jarzmowy większy- właściwy mięsień śmiechu

• czynność:
podciąga usta ku górze i bocznie
odsłania zęby górne
twarz się poszerza
pogłębiają się promieniste bruzdy
w kącie bocznym oka

Mięśnie wyrazowe twarzy

• mięsień śmiechowy- u niektórych osób wywołuje

zagłębienie

zwane dołkiem śmiechowym

• mięsień policzkowy- wydmuchuje powietrze skupione w
przedsionku jamy ustnej

• mięsień szeroki szyi - przyciska policzki do
zębów trzonowych
przez co pomaga w żuciu

Asymetria twarzy

• w pewnym stopniu wpływa na jej wyraz

• obie połowy twarzy różnią się od siebie

• w znacznej większości przypadków
prawa połowa twarzy jest większa od lewej

• zbyt symetryczna twarz nawet ładna jest zimna i
bezduszna
brak jej wdzięku i indywidualności

Mięśnie żwaczowe twarzy

• mięśnie parzyste

• przyczepiają się do żuchwy

• unerwione przez nerw
żuchwowy (V3)

• ważne dla rozdrabniania
i przeżuwania pokarmu

Mięśnie żwaczowe twarzy

Mięsień skroniowy-

Przyczepy:
dno dołu skroniowego
wyrostek dziobiasty i gałąź
żuchwy

Czynność
unosi żuchwę- zamykanie ust
włókna tylne cofają żuchwę

Mięśnie żwaczowe twarzy

Mięsień żwacz-

Przyczepy:
łuk jarzmowy
gałąź żuchwy i wyrostek
dziobiasty

Czynność:
unosi i wysuwa żuchwę-
zamykanie ust
głębokie włókna cofają żuchwę

Mięśnie żwaczowe twarzy

Mięsień skrzydłowy boczny-

Przyczepy:
głowa górna
głowa dolna

szyjka żuchwy, krążek stawowy,
torebka stawu skroniowo-żuchwowego

Czynność:
wysuwa żuchwę- zamykanie ust
działając pojedynczo i na przemian ruchy boczne
żuchwy

Mięśnie żwaczowe twarzy

mięsień skrzydłowy przyśrodkowy-

Przyczepy:
kość podniebienna
kość szczękowa

kąt żuchwy

Czynność:
wysuwa żuchwę- zamykanie ust