RZS :

zmiany stawowe polegają na obrzęku, sztywności głównie

porannej, symetrycznej bolesności, w ścięgnach i pod skórą
wyprostnej powierzchni stawów pojawiają się guzki
reumatoidalne

Proces rozszerza się zajmując dalej duże

stawy.

Faza zapalno-przerostowa:

I okres z obrzękiem

i osteoporozą okołostawową
II okres z
ograniczeniem ruchu i zaników mięśniowych,
pojedynczych ubytków kostnych powierzchni, geod

Faza zanikowa :

III okres

zniekształcenia stawów, przykurczów, podwichnięć,
ulnaryzacji, dużych zaników mięśni i ubytki
powierzchni kostnych
IV okres znacznej
osteoporozy, zrostów włóknistych a nawet kostnych
w jednym lub kilku stawach

RZS :

ROZPOZNANIE : badania krwi, radiologiczne

OCENA WYDOLNOŚCI CZYNNOŚCIOWEJ :

I stopień ; pełna wydolność wykonywania
codziennych zajęć
II stopień ; wydolność wystarczająca do
wykonywania zwykłych czynności mimo bólu lub
ograniczonej ruchomości stawu/stawów
III stopień ; wydolność do wykonywania tylko
niektórych
podstawowych czynności życia codziennego za
pomocą
odpowiednich urządzeń, niemożność
przygotowania
posiłku ani wychodzenia bez asysty
IV stopień ; unieruchomienie w łóżku (lub na
wózku) z niemożnością samoobsługi, niezbędna
pomoc innej osoby przy ubieraniu się, odżywianiu,
toalecie, poruszaniu na wózku

RZS LECZENIE :

farmakoterapia
rehabilitacja
synowektomia (okres
zapalno-
przerostowy, bez
przykurczy)
chirurgia rekonstrukcyjna

ZZSK :

przewlekły proces, pojawiający się w

średnim wieku, w starości

stwierdzamy zmiany zaawansowane w

stawach: krzyżowo-biodrowych,

między wyrostkami kręgów, żebrowo-

kręgowych, rzadziej samych

biodrowych , barkowych czy

obojczykowo-mostkowych

Mogą współistnieć zmiany narządowe

w tęczówce, ścianie aorty, sercu i

płucach

HLA- B-27

ZZSK :

Bóle krzyża z promieniowaniem do ud, ograniczenie

ruchomości kręgosłupa i klatki piersiowej, mogą

być przykurcze w stawach biodrowych, kolanowych,

unieruchomienie klatki piersiowej zmiana toru

oddychania, VC↓.

Kyfoza z następowym pochyleniem głowy do przodu

ogranicza pole widzenia

Bolesność przy ruchach i opukiwaniu stawów

krzyżowo-lędźwiowych, dodatni objaw Mennela,

ograniczenie ruchomości wykazane pomiarami

Schobera, Otta

W rtg charakterystyczne zmiany kręgosłupa i

stawów krzyżowo-lędźwiowych

LECZENIE : rehabilitacja ruchowa, nlp-z, czasem

kortykosteroidy, w skrajnych przypadkach

osteotomia klinowa, endoprotezy stawu

biodrowego, kolanowego

ZAPALENIE OLBRZYMIOKOMÓRKOWE

TĘTNIC :

ZAJĘTA JEST PRZEWLEKŁYM PROCESEM ZAPALNYM

T. SKRONIOWA (ZEWNĄTRZCZASZKOWO)

ZAJĘCIE DOTYCZY RÓWNIEŻ T.T. KRĘGOWYCH, OCZNYCH,

RZĘSKOWYCHTYLNYCH, RZADKO AORTY, T.T. SZYJNYCH,

ŚRODKOWEJ SIATKÓWKI ORAZ NACZYŃ PŁUC, WĄTROBY,

NEREK ŚLEDZIONY, MACICY,TRZUSTKI, GRUCZOŁÓW

PIERSIOWYCH

STĄD BÓLE GŁOWY, ZACZERWIENIENIE T. SKRONIOWEJ ZE

SŁABYM TĘTNEM, NAGŁE NIEDOWIDZENIE, ŚLEPOTA, BÓL

GAŁKI OCZNEJ, UBYTKI POLA WIDZENIA, LUB INNE

POWIKŁANIA W ZALEŻNOŚCI OD ZAJĘTEGO NARZĄDU

OBJAWY NEUROLOGICZNE, NIEDOKRWIENIE KOŃCZYNY

GÓRNEJ, NIEDOMYKALNOŚĆ ZASTAWEK AORTY Z DŁAWICĄ,

BÓLE GARDŁA, CHRYPKA, NACIEKI W PŁUCACH,

HYDROTHORAX, HEMATURIA, MOCZNICA, NERCZYCA,

POLIMIALGIA

REUMATYCZNA:

SYMETRYCZNY BÓL, OBRZĘK

(WYSIĘK)

,

ZACZERWIENIENIE, SZTYWNOŚĆ Z

OGRANICZENIEM RUCHOMOŚCI

OBRĘCZY BARKOWEJ I MIEDNICZNEJ>

2 TYG., CZĘŚCIEJ U KOBIET. W

ODRÓŻNIENIU OD Z.O.T. ZAPALENIE
DOTYCZY STAWÓW (NIE MIĘŚNI), W

SZCZEGÓLNOŚCI ZAJĘTA JEST BŁONA

MAZIOWA

(PRZEROST, NACIEKI KOMÓRKOWE)

STAWÓW BIODROWYCH, BARKOWYCH,

KOLANOWYCH I MOSTKOWO-

OBOJCZYKOWYCH

W OBU POSTACIACH GORĄCZKA,

SPADEK MASY CIAŁA, DEPRESJA. Ob.

>100/1h, BIAŁKO C-reaktywne ↑,

NIEDOKRWIASTOŚĆ NORMOCYTOWA,

NORMOCHROMICZNA.

LECZENIE : KORTYKOPSTEROIDY> 2

MIESIĘCY (DAWKA PODTRZYMUJĄCA

DO 2-4 LAT.

DUŻE DAWKI STERYDÓW PRZY

MARTWICY SKÓRY OWŁOSIONEJ

GŁOWY,POWIKŁANIACH OCZNYCH,

KRWIOMOCZU

KONTROLA OB CO 6 MIESIĘCY

CHOROBY UKŁADU KOSTNO-STAWOWEGO

WYWIAD:

ból miejscowy czy rozlany, lokalizacja stawowa czy

pozastawowa, czas trwania, objawy towarzyszące w postaci

obrzęku, ucieplenia czy sztywności

BADANIE FIZYKALNE:

dotyczyć powinno całego układu

ruchu, ze zwróceniem uwagi na miejsca tkliwe,

zdeformowane, obrzęknięte z zaburzoną ruchomością, należy

badać również stawy asymptomatyczne, ocenić kręgosłup,

wszystkie kończyny, siłę chwytu, zdolność do trzymania

przedmiotów (n.p. sztućców, ołówka), zdolność unoszenia

ramion nad głowę, schylanie się przy wyprostowanych nogach

z próbą dotknięcia stóp palcami i podniesienia przedmiotów z

podłogi , ocena wstawania z krzesła, utrzymywania

równowagi, rozpoczęcie i kontynuowanie chodu, odwracanie

się i ponowne siadanie, ocena kondycji na podstawie

zdolności wchodzenia po schodach i spacerowania n.p. przez

5 min.

CHOROBY UKŁADU KOSTNO-STAWOWEGO

BADANIA LABORATORYJNE: INDYWIDUALNE

NORMY DLA POSZCZEGÓLNYCH GRUP

WIEKOWYCH, WYSOKA CZUŁOŚĆ, NISKA

SWOISTOŚĆ

LECZENIE MA NA CELU :

1.POPRAWĘ FUNKCJONOWANIA I JAKOŚCI ŻYCIA

2.PACJENT MA BYĆ WSPÓŁPARTNEREM I JEGO

ŻYCZENIA WINNY BYĆ UWZGLĘDNIANE W WYBORZE

SPOSOBU LECZENIA

3.TERAPIA WINNA BYĆ KOMPLEKSOWA

NAKIEROWANA NA ZWALCZANIE BÓLU,

FIZYKOTERAPIĘ, TERAPIĘ ZAJĘCIOWĄ I OPIEKĘ

PSYCHOLOGICZNĄ

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA

STAWÓW

ZAJMUJE PIERWOTNIE CHRZĄSTKĘ SZKLISTĄ

I WARSTWĘ PODCHRZĘSTNĄ KOŚCI,

NIEKIEDY WSPÓŁISTNIEJE PRZESOST INNYCH

TKANEK WEWNĄTRZ- I OKOŁOSTAWOWYCH

JEST NAJCZĘSTSZĄ PRZYCZYNĄ KALECTWA U

OSÓB>65 RŻ

JEST ZŁOŻONĄ JEDNOSTKĄ CHOROBOWĄ,

KTÓREJ POWSTANIU SPRZYJA OTYŁOŚĆ,

URAZY, WRODZONE ZABURZENIA

(n.p.DYSPLAZJA BIODRA)

A TAKŻE PIERWOTNE

CHOROBY STAWÓW

DZIELI SIĘ NA PIERWOTNĄ I WTÓRNĄ

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA STAWÓW

PIERWOTNA

BÓL POWYSIŁKOWY,ZAOSTRZAJĄCY SIĘ PRZY RUCHU LUB

OBCIĄŻENIU, USTĘPUJĄCY PO ODPOCZYNKU . PRZEBIEG

PROGRESYJNY Z POSTĘPUJĄCYM OGRANICZENIEM

RUCHOMOŚCI I DEFORMACJĄ STAWÓW GŁŁÓWNIE

DYSTALNYCH I PROKSYMALNYCH MIĘDZYPALICZKOWYCH,

NADGARSTKOWO-ŚRÓDRĘCZNEGO KCIUKA,KRĘGOSŁUPA

SZYJNEGO I LĘDŹWIOWEGO, BIODROWYCH, KOLANOWYCH,

ŚRÓDSTOPNO-PALICZKOWEGO PALUCHA

NIE SĄ ZWYKLE ZAJĘTE STAWY ŚRÓDRĘCZNO-PALICZKOWE,

NADGARSTKOWE, ŁOKCIOWE, BARKOWE I SKOKOWE

rozpoznanie : rtg (OSTEOFITY, STWARDNIENIE

PODCHRZĘSTNE, TORBIELE, NIESYMETRYCNE

ZWĘŻENIA SZPARY STAWOWEJ CO WIĄŻE SIĘ ZE

ZWYRODNIENIEM CHRZĄSTKI), MRI i USG ,leukocyty

w płynie stawowym

CHOROBA ZWYRODNIENIOWA

STAWÓW

LECZENIE :

WYWAŻYĆ APSEKTY

PSYCHOTERAPEUTYCZNE,

FARMAKOLOGICZNE I CHIRURGICZNE.

POINFORMOWAĆ PACJENTA O ISTOCIE

CHOROBY I O REZULTATACH JAKIE MOŻNA

OSIĄGNĄĆ, PRZECIWDZIAŁAĆ FRUSTRACJI I

DEPRESJI, WALCZYĆ Z BÓLEM

(PARACETAMOL I N.L.P, RZADKA

GLIKOKORTYKOSTEROIDY, LECZENIE

CHIRURGICZNE (ENDOPROTESOPLASTYKA,

ARTROSKOPIA POŁACZONA Z PŁUKANIEM

STAWU KOLANOWEGO)

ODŻYWIENIE :

1.

MA ISTOTNY WPŁYW NA ROZWÓJ WIELU OSTRYCH I

PRZEWLEKŁYCH STANÓW CHOROBOWYCH

2. ZAGROŻENIA ZWIĄZANE Z :

a. OTYŁOŚCIĄ (20%)
b. NIEDOŻYWIENIEM BIAŁKOWO ENERGETYCZNYM
c. NIEDOBORAMI WITAMINOWYMI

(AMBULATORYJNI 11-22%, DOMY OP.SP. 26-

59%,
SZPITALE 17-65% W TYM U 30%
NARASTANIE)

NIEDOŻYWIENIE :

MARASMUS: NIE POWIKŁANE, PRZEWLEKŁE
GŁODZENIE ; (ulegają obniżeniu wskaźniki
antropometryczne, immunologiczne – parametry
białkowe zachowane

KWASHIORKOR: WYWOŁANY OSTRYMI SYTUACJAMI
STRESSOWYMI U DOBRZE ODŻYWIONYCH;
( wskaźniki antropometryczne w normie –
parametry białkowe obniżone)

MIESZANE: DOTYCZĄ OSÓB PRZEWLEKLE
WYNISZCZONYCH Z NAKŁADAJĄCYM SIĘ OSTRYM
STRESSEM; (wskaźniki antropometryczne,
immunologiczne i parametry białkowe obniżone,
dodatkowo zaburzenia wodno-elektrolitowe

NIEDOŻYWIENIE :

PRZYCZYNY:

SAMOTNOŚĆ

IZOLACJA
SPOŁECZNA
PROBLEMY
EKONOMICZNE
„NIEZARADNI
WDOWCY”
ALKOHOLIZM
CHOROBY

(DEPRESJE,

NOWOTWORY,
NIENOWOTWOROWE SCHORZENIA UKŁADU
POKARMOWEGO,
HYPERTYREOZA, PRZYCZYNY JATROGENNE,
CHOROBY CUN,
ZABURZENIA PAMIĘCI)

NIEDOŻYWIENIE :

NASTĘPSTWA PIERWOTNE:

UBYTEK MASY

CIAŁA, SPADEK
SIŁY MIEŚNIOWEJ,SPRAWNOŚCI PSYCHORUCHOWEJ,
DYSELEKTROLITEMIA, HIPONATREMIA, NIEDOKRWISTOŚĆ
NIEDOBOROWA, OBNIŻONA ODPORNOŚĆ KOMÓRKOWA I
HUMORALNA,
ZMIANY UKŁADOWE

NASTĘPSTWA WTÓRNE :

WZROST CZĘSTOŚCI

ZAKAŻEŃ,
TRUDNOŚCI GOJENIA SIĘ RAN, WZROST CHOROBOWOŚCI I
ŚMIERTELNOŚCI, WYDŁUŻENIE CZASU HOSPITALIZACJI I
REKONWALESCENCJI, k o s z t y !!!

OTYŁOŚĆ :

PRZYCZYNY

ZMNIEJSZENIE AKTYWNOŚCI (MĘŻCZYŹNI)

SPADEK STĘŻENIA ESTROGENÓW (KOBIETY)

NIEDOBÓR HORMONU WZROSTU

NAWYKI ŻYWIENIOWE

SKUTKI

CHOROBA NADCIŚNIENIOWA, NIEDOKRWIENNA

CUKRZYCA, DNA MOCZANOWA, NOWOTWORY

CHOROBY PĘCHERZYKA ŻÓŁCIOWEGO

POWIKŁANIA ZATOROWO-ZAKRZEPOWE,

ZMIANY ZWYRODNIENIOWE STAWÓW, ZESPÓŁ BEZDECHU

ŚRÓDSENNEGO

TOWARZYSZĄCE

UPOŚLEDZENIE SPRAWNOŚCI FIZYCZNEJ

SPRZYJA ROZWOJOWI ZABURZEŃ FUNKCJI POZNAWCZYCH

ODLEŻYNY :

MIEJSCOWE USZKODZENIE SKÓRY

(MARTWICA BĄDŹ

OWRZODZENIE)

CZYNNIKI SPRZYJAJĄCE

(WIEK > 70 R.Ż., ZMINEJSZONA ILOŚĆ

TKANKI PODSKÓRNEJ, OBNIŻENIE ELASTYCZNOŚCI, WRAŻLIWOŚCI NA

BÓL,SŁABSZE UKRWIENIE, SŁABSZA PROLIFERACJA NASKÓRKA, MNIEJSZA

ZDOLNOŚĆ DO MIEJSCOWEGO ODCZYNU ZAPALNEGO)

CZYNNIKI RYZYKA

(

WEWNĘTRZNE :

PRZEWLEKŁE I OSTRE STANY

CHOROBOWE, ZŁY STAN ODŻYWIENIA, UNIERUCHOMIENIE, ZANIECZYSZCZANIE

SIĘ, CHOROBY UKŁADU NERWOWEGO, KRĄŻENIA, ODDECHOWEGO,KOSTNO-

STAWOWEGO, NIEDOKRWISTOŚĆ, CUKRZYCA, NOWOTWORY, ZAKAŻENIA

ZEWNĘTRZNE :

NIKOTYNIZM, ZŁE ZAOPATRZENIE ORTOPEDYCZNE, ZBYT NISKA

LUB WYSOKA TEMP. OTOCZENIA, LEKI P-CIW BOÓLOWE, PSYCHOTROPOWE,

KS, WARUNKI SOCJALNE, POZIOM OPIEKI

ETIOLOGIA

(UCISK, SIŁY ŚCINAJĄCE, SIŁY TARCIA)

LOKALIZACJA

(70% MIEDNICA I STAWY BIODROWE, 43% OKOLICA

KRZYŻOWA, 12% KRĘTARZE WIĘKSZE, 11% PIOĘTY, 6% KOSTKI BOCZNE,5%

GUZY KULSZOWE

ODLEŻYNY-

ZAPOBIEGANIE

OCENIĆ ZAGROŻENIE (SKALA Nortona lub Bradena)

dobrze odżywiać, skóra czysta, zwalczać nadmierną wilgotność

kontrolować miejsca narażone na ucisk

uważać na podawane środki p-ciw- bólowe i sedatywne

pozycja siedząca – nie dłużej niż 2 godz. jednorazowo

poduszki i materace gąbkowe, wodne i powietrzne

LECZENIE B. TRUDNE PROWADZONE

ZESPOŁOWO(LEKARZ, PIELĘGNIARKA,

REHABILITANT, DIETETYK)

CZĘSTE ZMIANY POZYCJI CIAŁA, MASAŻ

NIEDOKRWIONYCH MIEJSC, WODĄ Z MYDŁEM,

ROZTWOREM 0,9 NaCL

(JODYNA, SPIRYTUS

WODA UTLENIONA NIE !)

PRZYMOCZKI, BŁONY PÓŁPRZEPUSZCZALNE,

OPATRUNKI HYDROKOLOIDOWE

NIETRZYMANIE ZWIERACZY

po 75 r.ż występuje od 15-30%, wzrasta w

grupie osób przewlekle chorych

sprzyja im starcze zaburzenie odruchowej

regulacji, mały pęcherz, zwolniony wypływ

moczu oraz osłabienie lub nadreaktywność

zwieracza, wzrost objętości moczu

zalegającego po mikcji, gruczolak stercza, u

kobiet zmniejszenie maksymalnego

ciśnienia zamykania cewki, zaburzenia

psychiczne, nasilona diureza, zakżenia dróg

moczowych, zaburzenia lokomocji, działania

uboczne leków, zaparcia

NIETRZYMANIE MOCZU:

PRZYCZYNY ANATOMICZNE

ZMIANY CZYNNOŚCI PRZEPONY

ZMIANY CZYNNOŚCI CEWKI I ZWIERACZY

ZABURZONA CZYNNOŚĆ PĘCHERZA

ZABURZENIE NEUROLOGICZNEJ KONTROLI

ODDAWANIA MOCZU

NIETRZYMANIE MOCZU

DIAGNOSTYKA

WYWIAD : RYTM DOBOWY, TYP MOCZENIA, CZĘSTOŚĆ I

OBJĘTOŚĆ ODDAWANEGO MOCZU, OBJAWY TOWARZYSZĄCE,

WPÓŁISTNIEJĄCE CHOROBY

BADANIE FIZYKALNE: OCENIĆ INNE NARZĄDY, OBSERWACJA

MIKCJI, BADANIE PER RECTUM, Z UWZGLĘDNIENIEM MAS

KAŁOWYCH, BADANIE GINEKOLOGICZNE I NEUROLOGICZNE

BADANIA DODATKOWE: ELEKTROLITY, MOCZNIK, KREATYNINA,

CUKIER, Ca++, BADANIE OGÓLNE MOCZU + POSIEWY,

CYTOLOGIA, USG , BADANIE URODYNAMICZNE, CYSTOSKOPIA

NIETRZYMANIE MOCZU

LECZENIE

NADPOBUDLIWY WYPIERACZ

(NAGŁE

PARCIE)

:

ZWIOTCZACZE (FLAWOKSAT, EMEPRONIUM,

OXYBUTINA), ANTYCHOLINERGIKI (DOXEPIN), BLOKERY

KANAŁOW Ca++, ĆWICZENIA PĘCHERZA, W SKRAJNYCH

PRZYPADKACH CEWNIK NA STAŁE, PIELUCHOMAJTKI,

PODKŁADY, SPECJALNA BIELIZNA

WYSIŁKOWE NIETRZYMANIE MOCZU

(NIE MA

AKTYWNEGO SKURCZU PĘCHERZA)

:

ĆWICZENIA

WZMACNIAJĄCE MIĘŚNIE PRZEPONY MIEDNICY, WKŁADKI

DOPOCHWOWE, OPERACJA, LECZENIE WSPÓŁISTNIEJĄCEJ

OTYŁOŚCI, NIEKIEDY ESTROGENY, ALFA-SYMPATOKOTONIKI

(FENYLPROPANOLAMINA), ANTYCHOLINERGIKI (IMIPRAMINA),

INPLANTACJA SZTUCZNEGO ZWIERACZA W OSTATECZNOŚCI

PREZERWATYWA Z CEWNIKIEM, PODPASKI U KOBIET

NIETRZYMANIE MOCZU

LECZENIE

UPOŚLEDZENIE DROŻNOŚCI ODPŁYWU

(GRUCZOLAK

PROSTATY)

:

PRZEZCEWKOWA RESEKCJA LUB OPERACJA,

ĆWICZENIA, ALFA-ADRENOLITYKI (PRAZOSYNA), INHIBITORY 5 ALFA

REDUKTAZY (FINASTERYD uwaga na PSA)), STENTY CEWKOWE,

ZMNIEJSZENIE STERCZA HIPERTERMIĄ, LASEREM

OSŁABIENIE CZYNNOŚCI WYPIERACZA

(MECHANIZM

PRZEPEŁNIONEGO PĘCHERZA)

:

DEKOMPRESJA PĘCHERZA

PRZEZ CEWNIK-2 TYG.PO USUNIĘCIU ELIMINACJA PRZYCZYNY (MASY

KAŁOWE, LEKI), CWICZENIA (PRÓBA VALSALVY), BETANECHOL, ALFA-

ADRENOLITYKI, W OSTATECZNOŚCI CEWNIK NAWET NA STAŁE JEŚLI

TRZEBA MONITOROWAĆ BILANS PŁYNÓW, ODLEŻYNY NIEGOJĄCE SIĘ,

PRZEJŚCIOWA DEKOMPRESJA, NIEPOWODZENIE WYBRANEGO

DOTYCHCZASOWEGO LECZENIA

NIETRZYMANIE STOLCA

PRZYCZYNY:

NADUŻYWANIE ŚRODKÓW PRZECZYSZCZAJĄVYCH, PREPARATY Fe++,

NOWOTWORY, UCHYŁKOWATOŚĆ, NIEŻYT ŻOŁĄDKA, WRZODZIEJĄCE

ZAPALENIE JELITA GRUBEGO, ZAPALENIE; ODBYTNICY, ODBYTU,

CUKRZYCA, NADCZYNNOŚĆ PRZYTARCZYC

NEUROGENNE NIETRZYMANIE STOLCA W WYNIKU UTRATY

HAMOWANIA KOROWEGO LUB ODRUCHU DEFEKACJI

NACZYNIOWE SCHORZENIA CUN MOGĄ DAĆ UTRATĘ ŚWIADOMEJ

KONTROLI DEFEKACJI

POWYSIŁKOWE NIETRZYMANIE STOLCA , WYPADANIE ODBYTNICY

DIAGNOSTYKA:

BADANIE PER RECTUM, WLEW, KOLOSKOPIA

LECZENIE:

PRZYCZYNOWE, LEKI ZAPIERAJĄCE, STYMULACJA

ELEKTRYCZNA, ĆWICZENIA MIĘŚNI DNA MIEDNICY