

Ur. 1573r. w Krakowie, zmarł w 1640r. w Wilnie



Studiował za granicą m.in. Medycynę, prawo.

Był uczniem Galileusza



Był związany z dworem Radziwiłłów



Nie wydawał swoich wierszy, udostępniał je w

formie odpisów



Razem z J .A . Morsztynem reprezentował nurt

dworski w polskiej literaturze barokowej.

o

Wyszukane formy wierszy, starannie dopracowane,

często mające przewagę nad treścią utworu (np. „Na

oczy królewny angielskiej”)

o

Nagromadzenia środków stylistycznych:

o

hiperbola( wyolbrzymienie cech) np. Naborowski

używa tego środka jako zasady konstruującej

zaskakujące porównania w wierszu „NA oczy

królewny angielskiej”

o

Anafora (powtórzenie konstrukcji zdania) np. w

wierszu „Do Anny”

o

Antyteza ( zestawienie sprzecznych pojęć w celu

zaskoczenia odbiorcy

o

Marinizm (efektowana forma utworu)



Naborowski tworzy podobnie do Morsztyna.
Nazwano ich szlifierzami diamentów.



Obaj przywiązywali wielką wagę do formy, obaj
wyznawali ideę konceptyzmu- prześcigając się
w pomysłach, które miały zaskoczyć odbiorcę



Naborowski jest poetą, tworzącym wiersze
metafizyczne. Odwraca się od marności świata,
uciekając w poezję, która ma być lekarstwem,
zapomnieniem na wszechogarniający chaos
rzeczywistości



Przemijanie jako doświadczenie ludzkie,

nietrwałość rzeczy materialnych



Natura metafizyczna -ucieka w świat przeżyć i

intelektu, odcinał się od spraw doczesnych



Religijna- nawiązywanie do motywów

biblijnych ( motyw vanitas vanitatum)



Marinistyczna ( poeta sławi urodę kobiety w

utworze np. „NA oczy królewny angielskiej)



Kunsztowna, oparta na koncepcie, zgodna z

zasadą marinizmu



Konstrukcje zgodne, logiczne, uporządkowane



Oprócz wierszy pisał jeszcze listy ( np. do

Janusza i Krzysztofa Radziwiłłów)



W utworach o tematyce ziemiańskiej

zrezygnował z typowo barokowych, ozdobnych
środków stylistycznych

„Świat hołduje marności
I wszytkie ziemskie włości;
To na wieki nie minie,
Że marna marność słynie.
Miłujmy i żartujmy,
Żartujmy i miłujmy,
Lecz pobożnie, uczciwie,
A co czyste, właściwie.
Nad wszytko bać się Boga —
Tak fraszką śmierć i trwoga. „

o

tytuł- nawiązanie do biblijnej Księgi Koheleta i zawartej w niej sentencji Vanitas

vanitatum et omnia vanitas ( Marność nad marnościami i wszystko marność)

o

Podmiot liryczny: myśliciel, filozof , wypowiadający się na temat życia, kondycji

ludzkiej na świecie

o

Tematyka: porusza problem przemijania, wszystko co ziemskie nie ma

znaczenia wobec wieczności

o

Użycie w 4 wersach trzykrotnie słowa ‘marność’ służy podkreśleniu

przemijającej marności przypisanej światu i doczesności

o

Dostrzeganie marności świata , akceptuje zabawę, żart, dostrzega uroki

codzienności



Naborowski rozumie życie w prosty sposób: świat jest

marnością, ale nie należy z niego rezygnować, wystarczy

pamiętać o wieczności, żyć uczciwie i pobożnie, by

ustrzec się przed niepokojami i nie lękać się śmierci



Człowiek w „Marności” to osoba, która umie godzić

wartości ziemskie z wiecznymi ; najważniejsze by żyć

uczciwie



Nawiązanie do Kochanowskiego: refleksja wiersza

podobna do fraszki „O żywocie ludzkim”. Dla

Kochanowskiego fraszką jest życie ludzkie i wszystko, co

jest w zasięgu człowieka.



Analiza:

Język pozbawiony metafor, sens wiersza skupia się wokół

słowa marność i fraszka, wiersz podzielony na dwie

części, po to aby podkreślić dualizm wartości, które

rządzą ludzkim bytowaniem

„Fraszka wszytko na świecie, fraszka z każdej strony!
Nic to, choć ty masz pałac kosztem wystawiony;
Nic to, że stół zastawiasz hojnie półmiskami;
Nic to, żeć złoto, srebro leży gromadami;
Nic to, że gładka żona i domu zacnego;
Nic to, że mnóstwo wnuków liczysz z boku swego;
Nic to, że masz wsi gęste i wielkie osady;
Nic to, że sług za tobą niemałe gromady;
Nic to, że równia nie znasz dowcipowi swemu;
Nic to, że się ty światu podobasz wszytkiemu;
Nic to, żeć szczęście płynie nieodmiennym torem;
Nic to, choćbyś opatem abo był pryjorem;
Nic to, choć masz papieskie i carskie korony;
Nic to, że cię wyniosło Szczęście nad Tryjony;
Nic to, byś miał tysiąc lat szczęsne panowanie,
Bo iż to wszytko mija, za nic wszytko stanie.
Sama cnota i sława, która z cnoty płynie,
Nade wszytko ta wiecznie trwa i wiecznie słynie.
Tą kto żyje, ma dosyć, choć nie ma niczego,
A bez tej kto umiera, już nic ze wszytkiego.”



Podmiot liryczny: filozof, myśliciel



Nawiązanie do Kochanowskiego: nawiązanie do filozofii
Kochanowskiego, do jego stoicyzmu. Wymienia marności
życia , które nic nie znaczą, bo przemijają( ‘pałac kosztem
wystawiony’).Obaj cenią cnotę i sławę. Wg .
Naborowskiego ten, kto żyje w cnocie i osiągnął dzięki
niej sławę, osiągnął prawdziwą, wielką wartość. Kto zaś
umiera bez tych wartości, staje się nicością, bo nie
pozostawi nic po sobie.



Analiza:

Antytezy ( nic-pałac, nic- złoto, srebro, nic- wszystko)
Paradoks „ma dosyć, choć nie ma niczego”, „już nic ze

wszystkiego” (KONCPETYZM)

„Z czasem wszytko przemija, z czasem bieżą lata,
Z czasem państw koniec idzie, z czasem tego świata.
Za czasem stawa dowcip i rozum niszczeje,
Z czasem gładkość, uroda, udatność wiotszeje.
Z czasem kwitnące łąki krasy ostradają,
Z czasem drewa zielone z liścia opadają.
Z czasem burdy ustają, z czasem krwawe boje,
Z czasem żal i serdeczne z czasem niepokoje.
Z czasem noc dniowi, dzień zaś nocy ustępuje,
Czasowi zgoła wszytko na świecie hołduje.
Szczyra miłość ku tobie, Anno, me kochanie,
Wszytkim czasom na despekt nigdy nie ustanie.”



Podmiot liryczny: człowiek zakochany, ale miłością szczęśliwą,

spełnioną



Tematem wiersza są przemyślenia o tym, co jest na świecie trwałe,

niezmienne. Jest to próba odnalezienia wartości, które nie są

‘marnością’. Okazuje się nią miłość. Wiersz ten jest miłosnym

wyznaniem. Anafora „Z czasem” pokazuje bieg czasu, przemijanie.

Ostatnie dwa wersy to antyteza i zaskakująca puenta- na przekór

czasowi nie ustaje miłość. Jest to wartość najtrwalsza, najwyższa,

niezniszczalna.



Nawiązuje do wiersza Morsztyna „Do Panny”, „Niestatek”



Analiza

Apostrofa ( Anno, me kochanie)
Anafora ( Z czasem)
Epitet ( szczyra miłość)
Metafory ( rozum niszczeje)
Koncept ( poeta gromadzi argumenty na rzecz niestałości, przemijania,

aby podkreślić swoje wyznanie miłosne, aby jego wyznanie nabrało

większego znaczenia

„Twe oczy, skąd Kupido na wsze ziemskie kraje,
Córo możnego króla, harde prawa daje,
Nie oczy, lecz pochodnie dwie nielitościwe,
Które palą na popiół serca nieszczęśliwe.
Nie pochodnie, lecz gwiazdy, których jasne zorze
Błagają nagłym wiatrem rozgniewane morze.
Nie gwiazdy, ale słońca pałające różno,
Których blask śmiertelnemu oku pojąć próżno.
Nie słońca, ale nieba, bo swój obrót mają
I swoją śliczną barwą niebu wprzód nie dają.
Nie nieba, ale dziwnej mocy są bogowie,
Przed którymi padają ziemscy monarchowie.
Nie bogowie też zgoła, bo azaż bogowie
Pastwią się tak nad sercy ludzkimi surowie?
Nie nieba: niebo torem jednostajnym chodzi;
Nie słońca: słońce jedno wschodzi i zachodzi;
Nie gwiazdy, bo te tylko w ciemności panują;
Nie pochodnie, bo lada wiatrom te hołdują.
Lecz się wszytko zamyka w jednym oka słowie:
Pochodnie, gwiazdy, słońca, nieba i bogowie. „



Podmiot liryczny: osoba, wyrażająca zachwyt urodą królewny. Jest to

panegiryk, pochwała królewny angielskiej, która została królową Czech



Koncept polega na tym, że poeta porównuje oczy królewny do wielu zjawisk,

które wymienione w kolejności, są coraz większe, wspanialsze, doskonalsze.

Realizowane jest to przez wymienianie zjawisk, lecz przez ich zaprzeczanie,

by następnie wymienić stojące w hierarchii wartości wyżej, i potem, żeby

znowu temu zaprzeczyć. Później poeta neguje wymienione zjawiska

zaczynając od najwyższego do najniższego, aby na końcu pokazać, że oczy

królewny nie mogą być porównane do żadnego z tych zjawisk osobno, a

tylko do wszystkich razem, dlatego ostatni wers powtarza je wszystkie

naraz.



Analiza

Anafory, paralelizm składniowy,
Najbardziej barokowy wiersz Naborowskiego( konceptyzm, kunsztowność,

zgodny z marinizmem)

Apostrofa ( Córo możnego króla)
Hiperbola ( porównania oczu do bogów, gwiazd)
Gradacja ( wymienianie zjawisk jest coraz znaczniejsze, aby wzrastało

napięcie)

Metafory ( rozgniewane morze, blask pojąć próżno)