SUBSTANCJE CZYNNE

W skład każdego produktu
kosmetycznego wchodzą substancje
bazowe, , zapachowe, nadające
produktowi odpowiednią
konsystencję, antyutleniające
(mające wpływ na termin
przydatności do użycia),
uszlachetniające oraz substancje
czynne.

SUBSTANCJE BAZOWE

Są niezbędne do wykonania kosmetyku,
stanowią większość masy kosmetyku. Pozwalają
na utworzenie odpowiedniej formy preparatu,
np. emulsji lub żelu, pozwalają na
wprowadzenie do preparatu substancji
czynnych. Niektóre składniki pozwalają na
uzyskanie odpowiednich właściwości
aplikacyjnych. Najważniejsze substancje
bazowe to woda, alkohol i inne rozpuszczalniki,
środki powierzchniowo czynne, emulgatory,
składniki konsystencjotwórcze, stabilizujące,
konserwanty, barwniki i kompozycje
zapachowe, silikony.

SUBSTANCJE CZYNNE

Dzięki substancjom czynnym kosmetyk ma

określone działanie na skórę. Składniki czynne

działają na powierzchni skóry (w obszarze

warstwy rogowej naskórka) i włosów lub docierają

do głębszych warstw skóry. Substancje aktywne

stosowane w kosmetykach są to m.in. substancje

czynne pochodzenia roślinnego, aktywne peptydy,

substancje hamujące działanie wolnych rodników,

substancje o działaniu przeciwbakteryjnym,

łagodzącym, przeciwzapalnym, złuszczającym itp.

Niektóre substancje aktywne mogą wykazywać

działanie wielokierunkowe, jak np. witaminy A, E i

C, alfahydroksykwasy. Do składników o działaniu

kosmetycznym możemy też zaliczyć związki nie

będące substancjami aktywnymi, jak związki o

działaniu nawilżającym i natłuszczającym, czy

składniki ścierne.

Woda

 - to główny składnik większości kosmetyków.

Jest to również składnik bardzo ważny - i wbrew
pozorom wcale nie najtańszy. Woda, która jest
składnikiem kosmetyków musi mieć odpowiednią
czystość. Przynamniej taką, jak woda pitna, ale
najczęściej jest dodatkowo oczyszczana i badana
pod kątem czystości chemicznej i mikrobiologicznej

Rozpuszczalniki

 – rozpuszczają inne składniki

kosmetyku, np. substancje aktywne.
Najważniejszym i najlepszym znanym
rozpuszczalnikiem jest woda: rozpuszcza ona
bardzo wiele różnych substancji, jest obojętna dla
skóry i ma dobre właściwości aplikacyjne. W
kosmetykach jako rozpuszczalniki stosuje się także
glicerynę, etanol, glikol propylenowy i inne glikole,
a także substancje lipidowe, jak oleje i ciekłe
woski, np. Isopropyl Myristate.

Substancje powierzchniowo czynne

 (inaczej spc

lub surfaktanty) to substancje, których
cząsteczki mają bardzo specyficzną budowę.
Składają się z części hydrofobowej („lubiącej”
składniki tłuszczowe) i hydrofilowej („lubiącej”
składniki rozpuszczalne w wodzie). Obecność w
cząsteczce spc takich „kawałków” o różnych
właściwościach, powoduje, że spc wykazują
działanie zarówno w stosunku do substancji
hydrofilowych jak i lipofilowych. Zgodnie z zasadą
„podobne rozpuszcza podobne”, część
hydrofilowa spc rozpuszcza składniki
„wodolubne”, a część lipofilowa rozpuszcza
składniki tłuszczowe. Dlatego spc mają dobre
właściwości myjące i usuwają różnego rodzaju
zanieczyszczenia. Brud jest najczęściej lipofilowy i
zastosowanie spc umożliwia oderwanie cząstek
brudu od powierzchni i spłukanie wodą. Spc
umożliwiają także utworzenie emulsji, układu
który składa sie z dwóch niemieszających się ze
sobą faz.

Emolienty (substancje lipofilowe, tłuszczowe)

 składniki,

które zmiękczają i wygładzają naskórek. Tworzą na
powierzchni skóry hydrofobowy film (tzw. warstwę
okluzyjną), który hamuje ucieczkę wody przez naskórek, co
poprawia jego elastyczność i nawilżenie. Często
stosowanymi emolientami są m.in. wazelina, olej
parafinowy, ciekłe woski. Warstwa okluzyjna powstaje w
wyniku odparowywania wody z kosmetyku, wówczas
kosmetyk przestaje być wyczuwalny na powierzchni skóry.
Przykładowe emolienty to: 

Octyldodecanol

, 

Paraffinum

Liquidum

.

Hydrofilowe substancje nawilżające

 – przyciągają i

zatrzymują wodę z otoczenia, hamując jej ucieczkę z
naskórka. Dzięki temu zwiększają jego nawilżenie i
elastyczność. Mogą działać na powierzchni naskórka jak i
wnikać do warstwy rogowej (w zależności od wielkości
cząsteczki danej substancji). W kosmetyce stosowane są
hydrofilowe substancje niskocząsteczkowe takie jak 

gliceryna

 i wielkocząsteczkowe np. proteiny. Substancje o

małych cząsteczkach wykazują działanie powierzchniowe i
głębokie, a o dużych cząsteczkach działają tylko na
powierzchni skóry.

Konserwanty 

– chronią kosmetyk przed

rozwojem mikroorganizmów w wyniku
zakażenia mikroorganizmami
pochodzącymi z naszej skóry i powietrza.
Mówiąc wprost, gdyby Twój krem w
słoiku nie zawierał żadnych
konserwantów, a Ty codziennie
wkładałbyś do niego palce po kilku
dniach krem stałby się bombą
biologiczną, pełną bakterii i grzybów,
także tych chorobotwórczych, jak
gronkowiec złocisty czy pałeczki ropy
błękitnej. Przykładowe konserwanty to
np. 

Imidazolidinyl urea

, 

Ethylparaben

, Methylparaben,Iodopropynyl
Butylcarbamate, Methylisothiazolinone.