Filozofia oświecenia

Oparta na rozumie
i na doświadczeniu



Oświecenie to wyjście człowieka ze
stanu małoletnosci, w której był
zatrzymany z własnej winy. Małoletność
to niezdolność posługiwania się
rozumem bez kierunku nadanego przez
inną osobę.[…]Miej odwagę posługiwać
się własnym rozumem! Oto dewiza
Oświecenia.

Immanuel Kant

Racjonalizm



Jeśli w poznaniu kierujemy się

doświadczeniem, to i tak prymat w

poznaniu wiedzie rozum



Przeciwstawny woluntaryzmowi



Racjonalista, który tworzy dzieło sztuki

odzwierciedla model istniejący w jego

rozumie



Zakłada możliwość poddania analizie

wszystkich prawd wiary



Twórca: Kartezjusz

Empiryzm



Przeciwstawny racjonalizmowi



Pod wpływem doświadczeń i edukacji
umysł ludzki zyskuje wiedzę



Odrzuca wszystko, czego nie da się
potwierdzić praktycznie



Prekursor: Francis Bacon

Sensualizm



Odmiana empiryzmu



Cała wiedza wynika z doświadczenia



Twórca: John Locke



Człowiek rodzi się jako „czysta karta”
(„tabula rasa”), czyli nie ma
doświadczeń czy zasad i kształtują się
one dopiero w ciągu życia

Natura



Dążenia do szczęścia; podstawowe
prawa człowieka są zgodne z naturą



Jeżeli szczęście jednostki jest zgodne
ze szczęściem ogółu, dokonuje się
postępu

Utylitaryzm



Najważniejszym celem postępowania
jest pożytek jednostki i społeczeństwa



Jako zasada użyteczności przyświecał
twórcom literatury oświecenia, którzy
mieli uczyć, wzruszać i bawić



Doktrynę tę rozwinął John Stuart Mill

Deizm



Zakładał istnienie Boga jako stwórcy
świata, który jednak nie ingeruje w
bieg wydarzeń na świecie



Dominujący światopogląd
oświeceniowy

Ateizm



Odrzucał istnienie Boga



Przeczył istnieniu wszystkich sił
nadprzyrodzonych



Pojawił się w pismach Paula Holbacha,
który krytykował religię

Libertyzm



Wolnomyślicielstwo



Skierowany przeciwko katolicko-
feudalnemu ideałowi życia,
konwenansom, obyczajowości zgodnej
z tradycją

Dydaktyzm



Pouczenie, moralizowanie



Zaowocowało powołaniem wielu
instytucji przeznaczonych do
przekazywania wiedzy i krzewienia
kultury

Kartezjusz (1596-1650)



Wszyscy filozofowie „epoki rozumu”
wywodzą się w pewnym stopniu od
Kartezjusza



Jest „ojcem racjonalizmu”



„Myślę, więc jestem”

Wolter (1694-1778)



„król filozofów” właściwie Franciszek
Maria Arouet



„Listy o Anglikach ,czyli listy
filozoficzne”:krytyka społeczeństwa
szlacheckiego, nietolerancji i
zacofania



Jeśli nie byloby Boga, trzeba by go
było wymyślić

Jean Jacques Rousseau

(1712-1778)



Był krytykiem ideałów oświecenia



W dziele „Emil,czyli o wychowaniu”

podkreślał prawo dziecka do wolności,

swobodnego rozwoju



Twórca sentymentalizmu- „Nowa

Heloiza”(Wartość prawdziwa

człowieka leży nie w rozumie, lecz w

sercu, a wartość serca jest niezależna

od rozumu)

Immanuel Kant(1724-1804)



Niebo gwiażdziste nade mną, prawo
moralne we mnie



Uznawał że to nie rzeczy kształtują nasze
myśli,ale odwrotnie-w naszym umysle tkwią
odpowiednie formy, które klasyfikują i
nazywają nowe zjawiska



rozwiązanie wszystkich problemów
ludzkości upatrywał w rygorystycznym
trzymaniu sie określonych zasad

Denis Diderot (1713-1784)



Niekiedy człowiek okazuje wiecej
geniuszu w swym błedzie niż przy
odkrywaniu prawdy



naczelny redaktor i jeden z głównych
twórców Encykopedii.



był zaciętym ateistą

Dawid Hume (1711-1776)



Kontynuator poglądów Locke’a



Sceptyk, agnostyk i empiryk



angielski myśliciel   



uczynił doświadczenie podstawowym
zagadnieniem badań



nie odrzucał religii - uznawał się za
konieczny wytwór naszej psychiki