Parametry czynnościowe

skóry

Klinika Dermatologii Ogólnej,

Estetycznej i

Dermatochirurgii UM w Łodzi

Skóra składa się z trzech warstw :

•

naskórek

(epidermis)

•

skóra właściwa

(cutis propria, dermis)

•

tkanka podskórna

(tela subcutanea)

Skóra, poza tym zawiera przydatki

tj.

•

gruczoły łojowe

•

gruczoły potowe

•

mieszki włosowe

oraz naczynia krwionośne, naczynia

chłonne

i zakończenia nerwowe

Fizjologiczne czynności skóry

Skóra pełni ważne funkcje dla całego ustroju:

•

utrzymuje równowagę między ustrojem, a otoczeniem

•

osłania narządy wewnętrzne przed wpływami

środowiska zewnętrznego

Skóra jest barierą fizykochemiczną chroniącą przed:

•

utratą wody

•

urazami mechanicznymi

•

promieniowaniem UV

•

przenikaniem substancji drażniących i czynników

zakaźnych

Obecność tej bariery zapewnia:
ciągłość skóry, złuszczanie na jej powierzchni,

kwaśne pH, płaszcz

hydro-lipidowy

Płaszcz hydro-lipidowy

•

składa się z łoju (sebum), potu

•

zawartość lipidów na powierzchni skóry

zależy od czynników ogólnoustrojowych

(przemiany materii, bodźców nerwowych i

hormonalnych, sposobu odżywiania itd.),

jak również od stanu czynnościowego

gruczołów łojowych

•

chroni skórę przed wysuszeniem,

utrzymuje jej elastyczność, uniemożliwia

wnikanie drobnoustrojów

•

im bardziej zrównoważony film tym wyższa

zawartość wody na powierzchni skóry

•

oczyszczanie skóry narusza jego równowagę

•

ma zdolność odnowy (ok. 2 godziny), u ludzi

młodych i zdrowych zachodzi ona szybko,

natomiast u osób starszych znacznie wolniej

•

zaburzenia równowagi filmu powodują

problemy ze skórą od podrażnień do chorób

(właściwa pielęgnacja): alergie, choroby

przebiegające z zaburzeniami rogowacenia

(AZS, łuszczyca, rybia łuska)

•

czynniki zaburzające: wilgotność,

temperatura, ekspozycja słoneczna, działanie

detergentów, zaburzenia hormonalne

Płaszcz hydro-lipidowy

Parametry oceny funkcji

barierowej skóry

•

zawartość wody na powierzchni skóry
(nawilżenie skóry)

•

przeznaskórkowa ucieczka wody (TEWL)

•

zawartość sebum na powierzchni skóry
(natłuszczenie skóry)

•

pH skóry

 pomiary tych parametrów pozwalają wykryć

uszkodzenia funkcji barierowej skóry

 wykorzystywane są one również w ocenie

właściwości użytkowej leków i kosmetyków
(testy aplikacyjne)

Nawilżenie skóry

• za zdolność do wiązania wody w naskórku

odpowiada głównie naturalny czynnik nawilżający
(NMF)

• stanowi on 15-30% całkowitej wagi warstwy

rogowej

• w jego skład wchodzą: aminokwasy, sól sodowa

kwasu piroglutaminowego, mleczany, mocznik,
glikozoamina, keratynina - 1,5%, jony - wapnia,
sodu, potasu, fosforu, magnezu, chloru, sól kwasu
mlekowego, sól kwasu cytrynowego, sól kwasu
mrówkowego

• w kosmetyce stosowane są bądź mieszaniny bądź

pojedyncze związki spośród jego składników

Nawilżenie skóry

•

zależy od grubości skóry i działania
gruczołów potowych (bardzo wysoka na
czole i wewnętrznej stronie dłoni)

•

osiąga wartość maksymalną w wieku 20-40
lat

•

niskie u dzieci i osób starszych (mniejsza
zdolność do wiązania wody przez włókna
kolagenowe oraz zmniejszona ilość
glikozoaminoglikanów w macierzy
zewnątrzkomórkowej)

Natłuszczenie skóry

•

zależy od intensywności
wydzielania sebum (najwięcej
gruczołów łojowych: strefa T,
skóra głowy, górna część pleców
oraz klatki piersiowej)

•

podlega kontroli hormonalnej

pH skóry

•

wartość pH zależy od wydzielania potu, łoju

•

zmienia się w zależności od:

- obszaru ciała (najwyższe na podeszwach

stóp i pod pachami)

- czynników zewnętrznych (jedzenie)
- płci (nieco niższe u mężczyzn)
- wieku (wzrasta wraz z wiekiem)

•

normalnie ma odczyn kwaśny – bakterio- i
grzybobójczy

Pomiary

•

idealne warunki pomiaru: temperatura ok.
20°C i wilgotność powietrza ok. 50-60%

•

konieczna ok. 30 minutowa aklimatyzacja do
warunków (zniwelowanie wpływu wysiłku fiz.
i stresu emocjonalnego na parowanie skóry)

•

mycie skóry najpóźniej 5 godzin przed
pomiarem

•

miejsce pomiaru (grubość skóry, działanie
gruczołów): twarz, wewnętrzna część
przedramienia

Corneometer

•

pomiar oparty na metodzie
pojemności elektrycznej skóry

•

3 metody pomiaru:

- pojedynczy
- ciągły przy kontakcie ze skórą

(zawartość wody w naskórku)

- ciągły bez kontaktu ze skórą

(parowanie wody przez skórę)

Interpretacja wyników

Wyniki w przedziale 0-130

Wewnętrzna strona

przedramienia

Bardzo sucha

<30

Sucha

30-45

Dostatecznie

nawilżona

>45

•

Tewameter mierzy szybkość parowania wody z
powierzchni skóry

•

dzięki pomiarowi można także ocenić gradient
temperatury i wilgotności nad badaną skóra

•

stopień utraty wody przez naskórek informuje nas
o tym czy naskórek ma dobre właściwości
ochronne  i  czy pokrywający go płaszcz
hydrolipidowy skutecznie chroni skórę przed
przesuszeniem

•

pozwala na ocenę wpływu leków stosowanych
doustnie i preparatów aplikowanych miejscowo na
przepuszczalność skóry

Tewameter

Interpretacja wyników

Wartość TEWL

g/h/m

2

Wskazówki

interpretacyjne

0-10

Bardzo zdrowa skóra

10-15

Skóra zdrowa

15-25

Skóra normalna

25-30

Skóra w złym stanie

>30

Skóra w stanie

krytycznym

Sebumeter

•

pomiar wydzielania sebum metodą
fotometryczną

•

kaseta z matową taśmą o grubości 0,1 mm

•

czas pomiaru 30 sekund

•

fotokomórka mierzy przezroczystość taśmy

(zawartość sebum na powierzchni badanego

obszaru µg/cm

2

w przedziale 0-350)

Interpretacja wyników

Miejsce

pomiar

u

Czoło

,

skóra

głow

y

Włosy

Policzk

i,

powiek

i,

skroń

Kąciki

ust,

górne

części

ciała,

plecy,

szyja

Ramio

na,

dłonie,

nogi,

łokcie

Rodzaj

skóry

sucha <100 <40

<70

<55

0-6

normal

na

100-

220

40-

100

70-180 55-130

<6

tłusta >220 >100

>180

>130

-

Skin-pH-meter

•

pomiar określa odczyn roztworu na
powierzchni skóry na skali 0-14

•

pomiaru dokonuje się przy pomocy
elektrody szklanej, wypełnionej
wewnętrznym buforem i wyposażonej w
diafragmę, która zapewnia przeniesienie
jonów pomiędzy roztworem pomiarowym i
wewnętrznym buforem

•

miejsca pomiaru: wierzch dłoni,
przedramię, czoło, policzek

Interpretacja wyników

Wartość

pH

<3,

5

3,

8

4,

0

4,

3

4,

5

5,

0

5,

3

5,

5

5,

7

5,

9

6,

2

6,

5

>

6,

5

Kobiety

zakres kwasowy

normalny

wysoka wartość pH

skóry

Mężczyź

ni

zakres

kwasowy

normalny

wysoka wartość pH

skóry

Proces starzenia się skóry jest

wynikiem:

•

zmian uwarunkowanych genetycznie

(starzenie wewnątrzpochodne)

•

zmian wynikających z wpływu
otaczającego środowiska

(starzenie zewnątrzpochodne)

Czynniki wpływające na proces

starzenia się skóry:



przewlekła ekspozycja na

promienie UV (fotostarzenie)



zaburzenia hormonalne



zanieczyszczenie środowiska



stres



zaburzenia odżywienia



palenie papierosów



przewlekłe wyniszczające

choroby



stany zapalne, urazy w obrębie

skóry

Zmiany skóry starczej są

wynikiem:



zmian proporcji grubości poszczególnych

warstw skóry (zanik naskórka i skóry

właściwej, pogrubienie tkanki podskórnej)



przerostu warstwy rogowej



obecności nieprawidłowych figur podziału

w warstwie podstawnej



zmniejszenia produkcji filagryny, lipidów,

proliferacji keratynocytów



zmniejszenia zawartości wody w naskórku



zniszczenia architektury włókien

substancji podstawnej w skórze właściwej



uszkodzenia włókien elastynowych,

zmniejszenia liczby włókien kolagenowych

Kliniczne cechy skóry

starczej:



zmarszczki



wzmożona suchość skóry



mniejsza elastyczność



zmniejszenie liczby naczyń

krwionośnych i ich

kruchość (wybroczyny)



zmiany zabarwienia skóry

(wynik spadku estrogenów

i zmieniona odpowiedź

komórek melanotropowych)

W miarę starzenia się skóry, na

skórze twarzy powstają rozmaite

zmiany strukturalne :



wiotkość powiek



„kurze łapki”



trapezoidalna konfiguracja okolicy gładzizny



nasilenie uwypuklenia fałdu nosowo-
wargowego



zwiotczenie dolnej części policzków



stopniowa utrata napięcia mięśni i skóry
szyi

Nasilenie procesu starzenia

się skóry ocenia się w skali

Glogau

Zmiany łagodne (28 – 35 lat)



brak rogowacenia



niewielkie zmarszczki



brak blizn



nie ma konieczności stosowania
makijażu lub delikatny makijaż

Zmiany średnio nasilone (35 – 50 lat)



niewielkie rogowacenie słoneczne –

delikatne żółte przebarwienia skóry



zmarszczki o średnim nasileniu – obecne

równoległe linie śmiechu



niewielkie bliznowacenie



konieczny delikatny makijaż

Nasilenie procesu starzenia

się skóry ocenia się w skali

Glogau

Zmiany zaawansowane (50 - 65 lat)



rogowacenie słoneczne – wyraźne żółte

przebarwienia i teleangiektazje



średnio zaawansowane bliznowacenie



zmarszczki widoczne również w

spoczynku



konieczność stałego stosowania makijażu

Nasilenie procesu starzenia

się skóry ocenia się w skali

Glogau

Zmiany ciężkie (60 – 75 lat)



rogowacenie słoneczne lub rak skóry



zmarszczki – wiotka skóra ze

zmarszczkami o podłożu słonecznym,

grawitacyjnym i mimicznym



nasilone bliznowacenie



makijaż nie przykrywa zmian

Nasilenie procesu starzenia

się skóry ocenia się w skali

Glogau

Metody oceny starzenia

się skóry

•

Ultrasonografia

z wykorzystaniem głowic

o wysokiej częstotliwości (mniejsza głębokość

penetracji, lepsza rozdzielczość obrazu):

- pozwala na odróżnienie obrazu starzenia się

posłonecznego (podnaskórkowe pasmo

niskoechogeniczne, którego grubość koreluje

ze stopniem uszkodzenia słonecznego i

powiększa się wraz z wiekiem) od starzenia

się naturalnego

- ocena skuteczności stosowanych ogólnie i

miejscowo leków działających na skórę

•

Technika replik skórnych
(profilometria)

pozwala na ocenę

głębokości zmarszczek

- polega na tworzeniu replik powierzchni

skóry w bazie silikonowej

- otrzymane odlewy skórne poddawane są

trójwymiarowej analizie i obróbce
komputerowej

Metody oceny starzenia

się skóry

•

Cutometer

służy do pomiaru właściwości

biomechanicznych skóry

- technika polega na zassaniu określonego

fragmentu skóry do otworu w sondzie

pomiarowej przy stałej wartości podciśnienia

- mierzony jest opór stawiany przez skórę

podczas wciągania oraz jej zdolności

powracania do pozycji początkowej

- określane są zawartość włókien

kolegonowych, elastycznych oraz turgor

skóry

Metody oceny starzenia

się skóry

Metody oceny starzenia

się skóry

•

Reviscometer – sonda pozwala na

określenie elastyczności skóry

- zasada pomiarowa sondy opiera się na

pomiarach czasu przebiegu rezonansu, fale

akustyczne rozchodzą się ze zmienną

prędkością: jeden z czujników przekazuje

akustyczną falę uderzeniową, drugi z nich

jest odbiornikiem

- aplikator z dwoma czujnikami igłowymi

pozwala na pomiary pod różnymi kątami

0/180°, 45/225°, 90/270° oraz 135/315°;

- możliwe jest określenie elastyczności skóry,

ułożenia włókien kolagenu i elastyny

Metody oceny starzenia

się skóry

•

Mexameter mierzy zawartość melaniny i

hemoglobiny

•

badanie to polega na kolorymetrycznej

ocenie stopnia zaczerwienienia

(pochodzącego od hemoglobiny) i

intensywności zabarwienia brązowo-

brunatnego skóry (związanego z zawartością

melaniny w skórze)

- pomiary opierają się na zasadzie absorpcji:

sonda emituje światło o trzech długościach

fali, odbiornik mierzy światło rozproszone

odbite przez skórę

- rezultaty zawarte są na skali od 0 do 999

Fototypy skóry

– klasyfikacja

Fitzpatricka

•

Typ I – celtycki: bardzo jasna, blada skóra,

zielone oczy, dużo piegów, brak opalenizny,

zawsze oparzenia

•

Typ II – biały kaukaski: nieco ciemniejsza skóra,

włosy jasny blond do brązu, oczy niebieskie, szare

lub zielone, często oparzenia, słaba opalenizna

•

Typ III – mieszany: skóra jasno brązowa, włosy od

ciemnego blond do brązu, zielone lub brązowe

oczy, czasami oparzenia, dobra opalenizna

•

Typ IV – śródziemnomorski: brązowa skóra, włosy

ciemnobrązowe do czarnych, brązowe oczy,

rzadko oparzenia, dobra opalenizna

•

Typ V – stała umiarkowana pigmentacja, kolor

brązowy (rasa mongolska, arabska, indyjska)

•

Typ VI – stała pigmentacja (rasa negroidalna)

Interpretacja wyników

Fototyp Średni poziom melaniny
I

0-150

II

50-250

III

100-350

IV

150-500

V

150-650

VI

600-999

•

Fotografia kliniczna skóry

- wykonywana przed i po serii zabiegów w

tym samym pomieszczeniu, jednakowym

źródle oświetlenia i w identycznej pozycji

- oceny powstałych zdjęć dokonuje dwóch

lekarzy, korzystających z odpowiedniej

skali zmian

- obróbka uzyskanych obrazów
- uwidocznienie zmian o określonym

kolorze, kształcie i głębokości

Metody oceny starzenia

się skóry