UŻYTKOWANIE MLECZNE KRÓW ROZPOCZYNA
SIĘ
OD MOMENTU OCIELENIA JAŁÓWKI I POWTARZA
SIĘ
W KILKU (3-5-10) CYKLACH LAKTACYJNYCH

LAKTACJA - okres wydzielania mleka
rozpoczynający się porodem, a kończący
zasuszeniem krowy.

WYDAJNOŚĆ KROWY podawana jako:

•WYDAJNOŚĆ LAKTACYJNA czyli ilość mleka
uzyskana od porodu do zasuszenia,

•WYDAJNOŚĆ STANDARDOWA czyli ilość mleka
uzyskana w czasie pierwszych 305 dni laktacji,

•WYDAJNOŚĆ ROCZNA (MLECZNOŚĆ) czyli
ilość wypro-dukowanego mleka w ciągu roku
kalendarzowego dzielona przez średnią liczbę
krów.

• WYDAJNOŚĆ ZWIERZĄT UWARUNKOWANA JEST CZYNNIKAMI:

 GENETYCZNYMI

 ŚRODOWISKOWYMI

• HODOWCA CHCĄC UZYSKAĆ WYSOKĄ PRODUKCYJNOŚĆ

ZWIERZĄT POWINIEN PRACOWAĆ NAD:

 DOSKONALENIEM GENETYCZNYM ZWIERZĄT

 POPRAWĄ WARUNKÓW ŚRODOWISKOWYCH

• TE DWA WARUNKI NIE MOGĄ BYĆ STOSOWANE

ALTERNATYWNIE, GDYŻ:

 NAWET NAJLEPSZE GENETYCZNIE ZWIERZĘTA W ZŁYCH

WARUNKACH ŚRODOWISKOWYCH NIE UJAWNIAJĄ
DRZEMIĄCYCH W NICH MOŻLIWOŚCI PRODUKCYJNYCH

 NAWET NAJLEPSZE WARUNKI ŚRODOWISKOWE NIE SĄ W

STANIE SPOWODOWAĆ WYSOKIEJ WYDAJNOŚCI ZWIERZĄT O
NISKIEJ WARTOŚCI GENETYCZNEJ

• STĄD TEŻ W CELU OPTYMALNEGO WYKORZYSTANIA

POTENCJAŁU GENETYCZNEGO ZWIERZĄT I WARUNKÓW
ŚRODOWISKOWYCH NIEZBĘDNE JEST RÓWNOLEGŁE:

 DOSKONALENIE ZWIERZĄT

 POPRAWA WARUNKÓW ŚRODOWISKOWYCH

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE

NA UŻYTKOWOŚĆ MLECZNĄ

GENETYCZNE:

• RASA
• ODMIANA
• CECHY OSOBNICZE
• LINIA
• RODZINA

ŚRODOWISKOWE (POZAGENETYCZNE):

•ŻYWIENIE (POJENIE)
•WARUNKI UTRZYMANIA
•STAN ZDROWIA
•PŁODNOŚĆ
•WIEK
•WIEK PIERWSZEGO OCIELENIA
•SEZON OCIELENIA
•OKRES ZASUSZENIA
•DÓJ:

۔DOKŁADNOŚĆ I POPRAWNOŚĆ
۔HIGIENA
۔CZĘSTOTLIWOŚĆ
۔PUNKTUALNOŚĆ

•PROFILAKTYKA
•PIELĘGNACJA
•OBCHODZENIE SIĘ ZE ZWIERZĘTAMI!
•DOBROSTAN

CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA UŻYTKOWOŚĆ MLECZNĄ – C.D.

UŻYTKOWOŚĆ MLECZNA

KRÓW POSZCZEGÓLNYCH RAS W POLSCE

Rasa

Przecięt

na

Liczba

krów

Wydajno

ść mleka

kg

Zawartość %

Wydajność kg

Tłuszcz

Białko

Białko + tłuszcz

PHF cb

493

019

6 760

4,22

3,32

509

PHF czb

15 793

6 178

4,25

3,33

469

Simental

5 967

4 943

4,06

3,36

367

Polska
czerwona

1 720

4 016

4,26

3,31

304

Jersey

1 061

4 977

5,40

3,88

462

Montbeliar
de

549

6 058

4,14

3,46

461

Białogrzbie
ta

144

3 992

3,94

3,29

288

Inne rasy

5 570

5 667

4,30

3,36

434

PARAMETRY GENETYCZNE CECH

UŻYTKOWOŚCI MLECZNEJ

h

2

wydajności mleka - 0,2-0,3

h

2

zawartości tłuszczu i białka -

~0,5

h

2

x udoju/min. - ~0,7

h

2

indeksu wymienia - ~0,5

• Żywienie stanowi jeden z głównych czynników

środowiskowych warunkujących utrzymanie wysokiej
produkcyjności i dobrego stanu zdrowia krów.

• Niedoborowe lub wadliwe żywienie krów prowadzi

nie tylko do obniżenia wydajności mleka, ale również
do wyczerpania rezerw organizmu i ubytków masy
ciała, chorób metabolicznych oraz zaburzeń w
rozrodzie.

• Szczególne znaczenie prawidłowego zbilansowania

dawki

pokarmowej

odnosi

się

do

krów

wysokowydajnych, których reakcja na niekorzystne
zmiany w jej składzie i niedoborowe żywienie jest
bardziej wyraźna i szybko ujawnia się nie tylko w
obniżeniu wydajności i jakości mleka, ale wpływa na
pogorszenie zdrowotności krów.

DOBRA DAWKA POKARMOWA

1.ZAPEWNIA STOSOWNĄ DO POTRZEB

BYTOWYCH I WYDAJNOŚCI MLEKA ILOŚĆ:

• ENERGII
• BIAŁKASUCHEJ MASY
• SKŁADNIKÓW MINERALNYCH
• WITAMIN

2. NIE WPŁYWA UJEMNIE NA:

• ZDROWIE KRÓW
• JAKOŚĆ MLEKA

ŻYWIENIE KRÓW

ZASUSZONYCH

I. OKRES (6-4 tygodnie przed ocieleniem):

• pobranie suchej masy ok. 12 kg (2 razy mniej

niż krowy w laktacji),

• żywienie oparte na paszach gospodarskich o

mniejszej wartości pokarmowej lecz dobrej
jakości,

• Ca:P=1:1

II. OKRES (od 3-2 tygodni przed ocieleniem do

ocielenia):

• wprowadzanie do dawki pasz objętościowych,

które będą podstawą żywienia w laktacji,

• stopniowe zwiększanie dawki paszy treściwej

(2-4 kg w ostatnim tygodniu przed ocieleniem),

• zwiększenie podaży Ca na 5 dni prze

ocieleniem.

•Małe potrzeby pokarmowe

ZASUSZANIE KRÓW NA 6-8 TYGODNI PRZED OCIELENIEM
W CELU:

• REGENERACJI TKANKI GRUCZOŁOWEJ,

• POPRAWY KONDYCJI

•POPRAWY STANU ZDROWIA

dni zasuszenia

6 000

7 000

6 500

kg
mleka

TEMPERATURA I WILGOTNOŚĆ

OPTYMALNE WARUNKI DLA BYDŁA:

• temperatura od 10

o

do 18

o

C,

• wilgotność względna od 50 do 80%.

NAJBARDZIEJ NIEKORZYSTNA WYSOKA

TEMPERATURA POŁĄCZONA Z WYSOKĄ

(PONAD 80%) WILGOTNOŚCIĄ

POWIETRZA.

W ZAKRESIE TEMPERATUR

OD -10

O

C DO +25

O

C

NIE SĄ OBSERWOWANE NEGATYWNE

SKUTKI

NAJCZĘŚCIEJ WYSTĘPUJĄCE

PRZYCZYNY BRAKOWANIA

KRÓW

•ZABURZENIA W ROZRODZIE
•ZAPALENIA WYMION

(MASTITIS)

•SCHORZENIA I URAZY

KOŃCZYN

•CHOROBY METABOLICZNE
•NISKA WYDAJNOŚĆ
•INNE

ZDROWIE KRÓW

STANY ZAPALNE WYMIENIA
(mastitis) powoduje największe
straty w hodowli bydła
mlecznego.

forma kliniczna u 2-3% pogłowia
powoduje spadek wydajności o ok. 20%,
zmiany składu mleka i jego jakości.

forma podkliniczna u
kilkudziesięciu % pogłowia
powoduje spadek wydajności
mleka o ok. 10% i
pogorszenie jego jakości.

Wpływ kolejnych laktacji

na użytkowość mleczną krów

Laktacja

Wie

k

(lat)

Mleko

kg

Tłuszcz

%

Białko

%

I

3

5 150

4,25

3,28

II

4

6 490

4,27

3,30

III

5

6 805

4,21

3,26

IV

6

6 750

4,14

3,23

V

7

5 990

4,12

3,22

PŁODNOŚĆ

• I zacielenie:

─ masa ciała: 60% masy ciała

dorosłej krowy

─ wiek: 15-18 miesięcy

─ kondycja hodowlana

• OMO: 370-410 dni

• Indeks inseminacyjny ~2

Ocielenie jałówek w wieku 24 mies. w porównaniu w

wieku 31 mies., przy tej samej masie ciała – 600
kg, spowodowało:

wydłużenie okresu użytkowania mlecznego o 200

dni

zwiększenie wydajności mleka w I laktacji o 20%
zwiększenie życiowej produkcji mleka do wieku 5

lat o 20%

zmniejszenie kosztów wychowu jałówek i produkcji

mleka o 20%

Wiek I ocielenia ma wpływ na

wskaźniki użytkowe i ekonomiczne krów.

Optymalny wiek I ocielenia jałówek rasy
holsztyńskiej – 24-26mies.

przy masie ciała ok.

600 kg

Wpływ częstotliwości doju na użytkowość

mleczną krów

Częstotliwość doju

2x

3x

Liczba krów

26 500

36 000

Wydajność mleka

(kg)

9 285

10 450

% tłuszczu

3,10

3,18

% białka

2,92

2,95

Wydajność mleka

5 270

5 550

Dój 1-krotny

Opuszczenie 1 doju w

tygodniu

~5% mleka mniej

Zwiększona częstotliwość
stanów zapalnych wymienia

Porównanie doju 3-krotnego z 2-krotnym

+ kilka do kilkunastu % wyższa wydajność mleka

+ nieznacznie wyższa zawartość tłuszczu i białka w

mleku

+/- 2,5-3,5% zwiększone pobieranie paszy

- pogorszenie kondycji w szczytowym okresie laktacji
- wzrost nakładów pracy
- większe zużycie wody, energii, środków myjących i

dojarni

- wzrost kosztów doju o 8-10%

* Powszechnie przyjmuje się, że dój 3-krotny opłaca się

wprowadzić, gdy powoduje on wzrost wydajności
mleka co najmniej o 15%

Odstęp czasu między dojami

•optymalny 12 : 12 godz.
•dopuszczalny 10 : 14
godz.

•Higiena

doju

─ dojarnia
─ dojarz
─ krowa

•Punktualność doju
•Przestrzeganie zasad

technologii systemu
utrzymania, żywienia i doju

•Codzienna obserwacja stada
•Leczenie występujących

urazów

•Badanie i leczenie sztuk z

objawami chorobowymi

•Odrobaczanie
•Dekornizacja

• Przyjazne traktowanie zwierząt

• Częste kontakty, zwłaszcza z cielętami

i jałówkami: „rozmawianie”,
głaskanie, dotykanie

• Łagodne postępowanie, bez

gwałtownych ruchów, bez krzyku

• Wyrobienie ufności wobec człowieka

Efektem powyższego są:

 lepszy dobrostan
 większa wydajność
 mniej urazów bydła i obsługi