DIETA

BOGATORESZTKOWA

ZASTOSOWANIE DIETY
• zaparcia nawykowe oraz zaburzenia

czynnościowe jelit

Cel diety:

• uregulowanie czynności wydalania kału

(pobudzenie motoryki jelit) bez stosowania

środków farmakologicznych.

Całodzienne pożywienie powinno być tak

dobrane i tak rozłożone na posiłki, aby

dawało efekt regularnych i odpowiednio

częstych wypróżnień.

Dieta bogatoresztkowa jest modyfikacją

żywienia podstawowego polegającą na:

• zwiększeniu ilości błonnika

• zwiększeniu ilości płynów.

BŁONNIK POKARMOWY

-do powtórzenia

Błonnik często nazywany włóknem

pokarmowym stanowią nieprzyswajalne

części węglowodanów oraz lignina.

Błonnik pokarmowy to związki roślinne

oporne na działanie enzymów trawiennych

przewodu pokarmowego człowieka. Do

błonnika zaliczamy węglowodany:

celuloza, hemiceluloza, pektyny, gumy,

śluzy oraz ligniny (ligniny nie są

węglowodanami).

Związki te dzielimy na rozpuszczalne i

nierozpuszczalne w wodzie.

A) BŁONNIK

NIEROZPUSZCZALNY

Błonnik nierozpuszczalny w wodzie (włókno surowe)

składa się celulozy, ligniny i części hemiceluloz.

Znajduje się głównie w całych ziarnach w postaci

celulozy i ligniny, w zewnętrznej części nasion,

owoców, ziaren nasion strączkowych. Otręby

pszenne zawierające celulozę stanowią

zewnętrzną , ochronną warstwę ziarna pszenicy.

Część ta jest często usuwana podczas mielenia,

obierania czy gotowania.

Źródłem błonnika nierozpuszczalnego są więc:

produkty zbożowe grubego przemiału,

otręby, suche nasiona roślin strączkowych.

BŁONNIK NIEROZPUSZCZALNY

ZNACZENIE W ŻYWIENIU

– pobudza funkcje żucia i wydzielania śliny (działanie

p/próchnicze)

– wiąże wodę w przewodzie pokarmowym i nadmiar kwasu

solnego w żołądku

– zmniejsza wartość energetyczną pożywienia i daje

uczucie sytości

– zwiększa objętość treści pokarmowej w jelicie cienkim

przez wiązanie wody

– mechanicznie drażni ścianę jelita grubego, pobudza

perystaltykę, chroni przed zaparciami i chorobą

nowotworową

Z drugiej strony, zbyt duża ilość błonnika

nierozpuszczalnego może ograniczać wchłanianie

witamin i związków mineralnych.

B) BŁONNIK

ROZPUSZCZALNY

Błonnik rozpuszczalny w wodzie składający

się z pektyn, gumy roślinnej i części

hemiceluloz. Pektyny, polisacharydy,

głównie zmetylowane pochodne kwasów

poligalakturonowych lub ich sole. W

obecności cukru i kwasów tworzą żele.

Znajdują zastosowanie w lecznictwie

i w przemyśle spożywczym (galaretki,

dżemy, marmolady).

Pektyny występują w różnych owocach

i warzywach.

BŁONNIK ROZPUSZCZALNY

ZNACZENIE W ŻYWIENIU

– ulega rozkładowi bakteryjnemu w jelicie grubym,

powoduje rozluźnienie masy kałowej

– pęcznieje w jelicie cienkim, tworzy żele, zwalnia czas

pasażu mas kałowych (skuteczny w leczeniu biegunek)

– ma zdolność wychwytywania związków toksycznych i

zapobiega ich wchłanianiu przez jelito

– obniża stężenie cholesterolu, wiąże kwasy żółciowe,

zwiększa wydalanie tłuszczów ze stolcem, opóźnia

wchłanianie triglicerydów (reguluje gospodarką

lipidową)

– zwalnia wchłanianie glukozy (cenne w leczeniu

cukrzycy)

NORMY SPOŻYCIA (w diecie

podstawowej)

Norma spożycia błonnika

pokarmowego dla dorosłego
człowieka wynosi 27-40g/dobę,
dla dzieci 12,5g/1000 kcal.

Norma spożycia włókna surowego

dla dorosłych wynosi 7-9g/dobę.

Przykład: 30g błonnika dostarczy:
• 4 kromki chleba graham, 6 łyżek

zielonego groszku, 100g
marchwi, 150g rzodkiewek, 200g
jabłek, 50g płatków owsianych, 1
banan

DIETA PEKTYNOWA

Dieta pektynowa to dieta lecznicza stosowana

w biegunkach niemowlęcych. Ma właściwości

absorpcyjne (wchłanianie wody, gazów, jadów

bakteryjnych w świetle jelit) dzięki zawartości

pektyn. Uspokaja nadmierną perystaltykę.

Najczęściej stosowana dieta marchwiowa

i jabłkowa.

W czasie zachodzącej w jelicie grubym fermentacji

powstają m. in. krótkołańcuchowe kwasy tłuszczowe

o działaniu przeciwnowotworowym. Dieta bogata w

błonnik rozpuszczalny (grejpfuty, pomarańcze,

marchew, ziemniaki, chleb pszenno-żytni biały,

mąka pszenna) powoduje wzrost wydalania kwasów

żółciowych i cholesterolu z kałem co

prawdopodobnie zmniejsza jego ilość we krwi.

CHARAKTERYSTYKA DIETY

BOGATORESZTKOWEJ

BŁONNIK

W diecie stopniowo zwiększamy

podaż błonnika powyżej 40g/dobę
(szczególnie frakcje
nierozpuszczalną).

Przy podaży 2600 kcal podaż błonnika

powinna wynosić 45g/dobę w tym 10-
15g włókno surowe. Przy 3000 kcal
błonnik powinien wynosić –55g/dobę.

Błonnik powinien pochodzić z „dobrych” źródeł:

- pieczywo razowe, graham, pieczywo

chrupkie pełnoziarniste, kasza gryczana

- otręby pszenne -2-3 razy dziennie

po łyżce otrąb tj.30g/dobę. Otręby zawierają

kwas fitynowy, który upośledza wchłanianie

wapnia, magnezu, żelaza; dlatego należy je

łączyć z produktami z grupy II.

- warzywa i owoc oraz owoce suszone;

zaleca się 1kg owoców, warzyw świeżych i

60g owoców suszonych (szczególnie śliwki

suszone, rodzynki, figi).

PŁYNY

Do wyzwolenia funkcji błonnika

pokarmowego niezbędna jest woda.

Zdolność wiązania wody jest różna,

najwięcej wody wiążą otręby.

Zaleca się zwiększenie ilości wypijanych

płynów do 2-2,5 litra/dobę. Dodatkowo

zaleca się wypijanie płynów rano przed

śniadaniem (woda z miodem, napar z

suszonych śliwek) oraz wieczorem przed

snem (woda mineralna).

Wypijane płyny powinny być chłodne.

Zalecane płyny to:

– kompot z suszonych śliwek (błonnik)
– woda z miodem (właściwości

fermentacyjne)

– wody gazowane (CO

2

)

– soki owocowa (zawierają kwasy organiczne)
– jogurty, kefiry, 1-dniowe mleko ukwaszone

(zawierają kwasy organiczne)

– kawa prawdziwa
– buliony, rosoły

Dodatkowo zalecane produkty:

• tłuszcze (masło, olej, oliwa z oliwek)

ułatwiające poślizg treści pokarmowej

• produkty zawierające węglowodany

wywołujące procesy fermentacyjne w
jelitach (fruktoza, laktoza) mleko
słodkie, miód, syropy

PRODUKTY

PRZECIWWSKAZANE W DIECIE

BOGATORESZTKOWEJ

Należy wykluczyć produkty hamujące

perystaltykę jelit:

• środki ściągające i osłaniające – herbata,

kakao, czekolada, czarne jagody, wino

czerwone i wytrawne

• środki osłaniające i zwalniające pasaż

jelitowy –biały ryż, mąka ziemniaczana

(kisiel, kluski)

• pożywienie suche z małą ilością wody

• pokarmy wywołujące wzdęcia –groch, fasola,

bób, warzywa kapustne, ogórki świeże

BIAŁKA, TŁUSZCZE,

WĘGLOWODANY

Podaż pozostałych składników

pożywienia B, T, W jest zgodna z
potrzebami organizmu (patrz dieta
podstawowa). Należy jednak zwrócić
uwagę na podaż witamin i składników
mineralnych, gdyż wchłanianie ich
może być upośledzone.

UWAGI TECHNOLOGICZNE

W diecie bogatoresztkowej, podobnie jak w

diecie podstawowej dozwolone są wszystkie

techniki sporządzania potraw. Zwraca się

uwagę na uwzględnienie wszystkich zasad

racjonalnego żywienia. Należy ostrożnie i

stopniowo wprowadzać do diety zwiększone

ilości błonnika tym samym warzywa i

owoce. Przewód pokarmowy może nie być

zdolny do szybkiego przystosowania się do

nowego sposobu żywienia. Wprowadzanie

diety należy poprzedzić wywiadem

żywieniowym, aby ustalić ilość zjadanego

błonnika, warzyw, owoców.

ANALIZA PRODUKTÓW ZALECANYCH I

PRZECIWWSKAZANYCH

Grupa produktów

Zalecane

Przeciwwskazane

I

pieczywo z pełnego ziarna, graham,
pieczywo chrupkie, pumpernikiel,
grube kasze

pieczywo świeże, w
ograniczeniu pieczywo jasne,
ryż

II

mleko, jogurty, świeże kefiry, mleko
kwaszone, sery chude

zbyt kwaśne mleko

III
IV

chude gatunki mięsa

tłuszcze

olej, margaryna miękka

VII

gotowane, pieczone

warzywa

warzywa świeże w postaci surówek,
soków, gotowane

suche nasiona roślin
strączkowych, warzywa
kapustne, świeże ogórki

owoce

warzywa świeże w postaci surówek,
soków, gotowane

czereśnie

napoje

mleko, świeże kefiry, mleko
kwaszone, napoje owocowo-
mleczne, soki owocowe, warzywne,
herbata owocowa, wody mineralne,
woda przegotowana z miodem

napoje czekoladowe, mocna
herbata, zbyt kwaśne mleko,
napar z czarnych jagód,
czerwone wytrawne wino,

ZAŁOŻENIA DIETY

Kaloryczność

Białko (g)

Tłuszcze (g)
Węglowodany (g)

Błonnik pokarmowy (g)

2600 kcal

92

82
376

45

3000 kcal

105

98
426

50

I. produkty zbożowe

Pieczywo głównie razowe

mąka, kasze, makarony

200

70

290

70

II. mleko i produkty
mleczne

mleko

sery białe

sery żółte

500

50

10

600

80

10

III. jaja

40

50

IV. mięso, drób, ryby,

wędliny

mięso i drób

wędliny

ryby

130

35

35

130

35

35

V. masło

masło

śmietana (18%)

20

20

30

20

VI. inne tłuszcze

25

27

VII. ziemniaki

400

400

VIII. warzywa i owoce

obfitujące w witaminę

C

300

300

IX. warzywa obfitujące

w karoten

250

250

X. inne warzywa i
owoce

świeże

suszone

500

60

500

60

XI. suche strączkowe

2 -

2 -

XII. cukier i słodycze

cukier

dżem, miód

45

30

50

20