GENETYKA (prelekcja 2)
UKA
ADY KRWI:
a) AB0 (austriacki patolog K. Landsteiner)  układ ten zawiera antygeny A i B; przeciwciała
skierowane przeciw antygenowi układu AB0 stanowią stały składnik ludzkiego osocza i należą
do klasy IgM; cząsteczki krzyżowo reagujące z antygenami układu AB0 znaleziono w
komórkach bakterii, roślin, zwierząt, np. w surowicy końskiej znajdują się przeciwciała
aglutynujące krwinki człowieka;
antygeny
izoaglutyniny obecne w osoczu fenotyp
krwinkowe
A anty-B A
B anty-A B
A i B --- AB (kodominacja)
--- anty-A i anty-B 0
jeżeli brak transferaz  nieprzeksztaÅ‚cona H Ä…ð grupa krwi 0  recesywna do A, B i AB;
w Europie występuje najczęściej grupa krwi A i 0, rzadziej B, a najrzadziej AB;
AGLUTYNACJA  zlepienie erytrocytów; zjawisko wtórne do powstawania kompleksu
antygenu z przeciwciałami z zewnątrz; podstawowa metoda identyfikacji antygenów
grupowych krwi oraz skierowanych przeciw nim przeciwciał; wystąpienie zależy od:
liczby i lokalizacji antygenów na powierzchni erytrocytów;
stężenia odpowiednich przeciwciał w surowicy;
antygeny układu AB0 umieszczone są zewnątrzkomórkowo na błonie erytrocytów (ok. 1 mln.
cząsteczek)  łatwo dostępne dla przeciwciał;
b) Rh (od Rhezusa  małpy)  antygeny układu Rh umieszczone są śródbłonowo (30  50 tys.
cząsteczek)  trudniej dostępne dla przeciwciał (trudniej wywołać aglutynację);
Badania fenotypu układu Rh są wykonywane przeważnie metodą probówkową w środowisku
NaCl za pomocą odczynników zawierających przeciwciała monoklonalne: anty-D, anty-C,
anty-CW, anty-c, anty-E, anty-e (antygen D najsilniejsze działanie; Rh- na pewno nie ma /
Rh+ ma); przeciwciała układu Rh należą do klasy IgG i powstają w wyniku immunizacji;
określenie fenotypu Rh nie zawsze pozwala na ustalenie genotypu  badania rodzinne
genetyczne;
KONFLIKT SEROLOGICZNY:
matka Rh(-)  płód Rh(+);
nieszczelność łożyska;
do określenia Rh wykorzystuje się przeciwciała monoklonalne;
PRZECIWCIAA
A MONOKLONALNE: 1984r Nobel w dziedzinie medycyny za metodÄ™
otrzymywania przeciwciał monoklonalnych  N.K.Jerne, C. Milstein, G.J.F. KQ
hler; wykazujÄ…
specyficzność wobec pojedynczej determinanty antygenowej; produkowane są in vitro przez
pojedynczy hybrydowy klon limfocytów B (hybrydoma); hybrydoma powstaje w wyniku fuzji
limfocytu B wytwarzającego przeciwciała z komórką nowotworową (szpiczaka), dzieki czemu
hybrydoma zyskuje zdolność nieograniczonej proliferacji;
zastosowanie:
lokalizacja i leczenie nowotworów;
wykrywanie i określanie stężenia leków, enzymów, hormonów;
wykrywanie antygenów mikroorganizmów;
serologia  badanie antygenów układów grupowych;
LEKTYNY  białka roślinne, które w odpowiednim rozcieńczeniu reagują swoiście z pewnymi
antygenami krwinek czerwonych, powodując ich aglutynację (mają zdolność wiązania odpowiednich
reszt cukrowych);
zastosowanie:
badania grup układu AB0, np.
Dolichos biflorus  anty-A
Ulex europaeus  anty-H
badania grup układu MNS, np.
Vicia graminea  anty-N
TRANSFUZJA KRWI:
w humanizacji przetoczeniowej największe klinicznie znaczenie mają:
antygen D (Rh);
antygen K (Kell);
u biorców D(+) antygeny E, c, CW (układu Rh);
zasady stanowiÄ…ce serologicznÄ… podstawÄ™ krwiodawstwa:
przetacza się krew zgodną w zakresie antygenów układu AB0 i antygenów antygenów z układu
Rh;
przetaczana krew nie może zawierać antygenu reagującego z przeciwciałami biorcy lub antygenu,
który był odpowiedzialny za stwierdzoną alloimmunizację w przeszłości;
chorym, którzy kiedykolwiek wytworzyli alloprzeciwciała odpornościowe lub u których stwierdza
siÄ™ autoprzeciwciaÅ‚a aktywne w 37ºC należy dobierać krew zgodnÄ… w antygenie K z ukÅ‚adu Kell;
przetaczanie grupy 0 chorym innej grupy jest dopuszczalne:
w stanie zagrażającym życiu, gdy brak krwi jednoimiennej;
obecne alloprzeciwciała odpornościowe, gdy brak krwi zgodnej jednoimiennej;
bardzo słaba ekspresja antygenów A lub B lub trudności w określeniu grupy AB0;
brak krwi Rh(-) w układzie AB0  przetacza się krew gr 0 Rh(-);
najrzadsza krew  AB Rh(-)