GENETYKA (prelekcja 7)
INTELIGENCJA TO:
zdolność dostosowywania się naszego umysłu do zaistniałej sytuacji (psychofizjonomia);
ogólna zdolność adaptacji do nowych warunków i wykonywania nowych zadań (W. Stern);
zdolność uczenia się (G. Ferguson);
dostrzeganie zależności i relacji (Ch. Spearman);
konstrukt teoretyczny odnoszący się do względnie stałych warunków wewnętrznych
człowieka, determinujących efektywność działań, wymagających procesów poznawczych;
warunki te kształtują się w wyniku interakcji genotypu, środowiska i własnej aktywności
człowieka (J. Strelau);
INTELIGENCJA WG RAYMONDA B. CATTELLA:
płynna  zależy od struktury i funkcji mózgu, które warunkują: koncentrację uwagi, szybkie
kojarzenie, tempo pracy umysłowej;
o ujawnia się głównie w rozwiązywaniu testów bezsłownych;
o poziom najwyższy w wieku 18-21 lat, spada w konsekwencji starzenia się mózgu;
skrystalizowana  rozwija się na bazie inteligencji płynnej, w wyniku uczenia się i nabywania
doświadczenia (rozumienie zdań, wykrywanie analogii, definiowanie znaczenia słów);
o zdefiniowana kulturowo, rozwija siÄ™ do wieku starczego;
* istnieją dwa podstawowe czynniki zdolności ogólnych człowieka;
ILORAZ INTELIGENCJI IQ  MIARA INTELIGENCJI (ZDOLNOÅšCI UMYSA
OWYCH):
dzieci:
iloraz wieku umysłowego do wieku życia, x100;
wskaz
nik oceniający zaawansowanie rozwoju umysłowego;
o dorośli:
iloraz inteligencji tzw. dewiacyjny;
DEWIACYJNY ILORAZ INTELIGENCJI  DAVID WECHSLER:
oznaczamy w skali, w której wynik przeciętny dla danej populacji umownie = 100, a odchylenie
standardowe od przeciętnej wynosi umownie 15;
tak obliczony wskaz
nik matematyczny nie jest ilorazem, ale w dalszym ciągu pozawala ocenić
poziom intelektualny jednostki na tle całej populacji;
SKALA INTELIGENCJI WECHSLERA:
składa się z 11 testów;
6 słownych: wiadomości, rozumienie, arytmetyka, powtarzanie liczb, podobieństwa, słownik;
5 bezsłownych: porządkowanie obrazków, braki w obrazkach, układanki, klocki, symbole cyfr;
DERMATOGLIFY  LINIE PAPILARNE:
a) charakterystyczny układ naskórkowych listewek, między którymi występują bruzdy,
w szczególności na opuszkach palców rąk, ale także na wewnętrznej powierzchni dłoni i
placach stóp;
b) występują u człowieka i innych naczelnych;
c) listewki spełniają funkcje czuciowe w organizmie oraz mechaniczne;
d) rozwijają się u człowieka w 13-19 tygodniu życia płodowego;
e) pod koniec 6 miesiąca życia płodu są już ukształtowane;
3 PRAWA FRANCISA GALTONA:
linie papilarne sÄ…:
o indywidualne  różne nawet u bliz
niÄ…t jednojajowych;
o niezmienne;
o niezniszczalne;
żð w czasie procesu rozwoju nastÄ™puje rozrastanie linii; zwiÄ™kszanie dÅ‚ugoÅ›ci, wysokoÅ›ci, szerokoÅ›ci
bez naruszania proporcji budowy listewek;
żð prawdopodobieÅ„stwo napotkania osoby z takimi samymi liniami papilarnymi wynosi
1:64.000.000.000 (miliardów);
żð daktylogram  obraz linii papilarnych (dermatoglifów) na papierze;
żð ukÅ‚ad linii papilarnych uwarunkowany jest prawdopodobnie przez 3 pary genów
współdziałających, zlokalizowanych na różnych chromosomach;
żð wzór linii  dziedziczy siÄ™ jako cecha jakoÅ›ciowa;
żð liczba listewek skórnych dziedziczy siÄ™ jako cecha iloÅ›ciowa;
żð ukÅ‚ad linii papilarnych modyfikowany jest przez czynniki Å›rodowiska wewnÄ™trznego ustroju, stÄ…d
wynikają różnice wzoru papilarnego odpowiadających sobie palców dłoni lewej i prawej;
WZORY LINII PAPILARNYCH:
Å‚ukowy (Arch) bezdeltowy;
pętlicowy (Loop) jednodeltowy;
wirowy (Whorl) dwodeltowy;
* minutie  dodatkowe elementy wzoru linii papilarnych;
DELTA = trójramiennik = trójpromiennik  element klasyfikacyjny rysunku linii papilarnych;
rozwidlona (na skutek rozwidlenia jednej linii);
typowa (na skutek rozwidlenia dwóch biegnących
obok siebie linii);
WYZNACZNIKI:
linia Galtona  łączy środek wzoru ze środkiem delty;
indeks RC  liczba linii papilarnych przeciętych przez linię Galtona;
indeks TRC - suma indeksów RC;
ßð linia Galtona
dla wzoru wirowego:
indeks RC1 = (& )
2 indeksy dla RC, ale w TRC uwzględniamy tylko RC wyższe
indeks RC2 = (& )
prawidłowy
zespół Downa
(46,XX/46,XY)
pętlice łokciowe >82% ~65%
bruzda poprzeczna 50-70% ~1%
zespół Turnera prawidłowy (46,XX/46,XY)
podwyższony TRC ~165 B& - 146 @& - 129
w zespole Turnera  przewaga wzorów wirowych;
PRAWA SNELLA:
przeszczepy tkanek nowotworowych i skóry u szczepów myszy;
założenia: antygeny transplantacyjne są warunkowane przez parę genów kodominujących H, h;
PRZESZCZEPY PRZYJMOWANE PRZEZ BIORC
:
o autogeniczny (biorca = dawca)
o izogeniczny (dawca i biorca tacy sami genetycznie):
(+ (+ (+
HH çÅ‚ çÅ‚) HH hh çÅ‚ çÅ‚) hh Hh çÅ‚ çÅ‚) Hh
o allogeniczny  ten sam gatunek, ale inny genotyp (odrzucany przez biorcÄ™):
(- (- (- (-
HH çÅ‚ çÅ‚) hh hh çÅ‚ çÅ‚) HH Hh çÅ‚ çÅ‚) slabsze HH Hh çÅ‚ çÅ‚) slabsze hh
çÅ‚çÅ‚ çÅ‚çÅ‚
np. nerek; przeciwdziałanie odrzuceniu przeszczepu:
żð szukanie najlepszego dawcy (rodzina) - gdy biorca i dawca sÄ… spokrewnieni  część
antygenów na pewno będzie wspólna;
żð poddanie immunosupresji;
o przeszczep od rodziców (linia czysta), różniących się antygenami transplantacyjnymi, są
przyjmowane przez potomstwo (mieszańce) tych rodziców:
(+ (+
HH çÅ‚ çÅ‚) Hh hh çÅ‚ çÅ‚) Hh
o przeszczepy od potomstwa (mieszańców) są przyjmowane przez takich samych osobników, ALE
odrzucane przez rodziców:
(+ (- (-
Hh çÅ‚ çÅ‚) Hh Hh çÅ‚ çÅ‚) hh Hh çÅ‚ çÅ‚) HH
* warunkiem przyjęcia przeszczepu jest brak sprzeczności między antygenami transplantacyjnymi
biorcy i dawcy;
GvHR (GRAFT VERSUS HOST REACTION):
reakcja przeszczep przeciw gospodarzowi;
np. przeszczep allogeniczny szpiku kostnego;
reakcje ze strony komórek przeszczepu na antygeny transplantacyjne biorcy;
po transplantacji komórek macierzystych z krwi obwodowej  rekacja GvHR na skórze
ramienia;