URAZ

to każde uszkodzenie tkanki,

narządu lub większego obszaru ciała
powstające wskutek miejscowego lub
ogólnego

zadziałania czynnika:

•

mechanicznego,

•

termicznego, chemicznego,

•

elektrycznego,

•

jonizującego,

•

akustycznego.

Urazy mechaniczne

Urazy mechaniczne

to urazy, którym

to urazy, którym

ulegamy najczę

ulegamy najczę

ś

ś

ciej

ciej.

Urazy mechaniczne:


złamania,



skręcenia i zwichnięcia,



stłuczenia,



krwotoki,



naciągnięcie mięśnia,



zranienia.

ZŁAMANIA

ZŁAMANIA

Złamanie kości

Złamanie kości

– jest to przerwanie

– jest to przerwanie

ciągłości tkanki kostnej wskutek

ciągłości tkanki kostnej wskutek

działania urazu mechanicznego.

działania urazu mechanicznego.

Złamania dzielimy na:

•

Zamknięte

Zamknięte

-

-

takie, gdzie odłamy

takie, gdzie odłamy

złamanych kości nie przebiły skóry i nie

złamanych kości nie przebiły skóry i nie

pojawiła się rana.

pojawiła się rana.

•

Otwarte

Otwarte

 to złamanie, przy którym

 to złamanie, przy którym

kości przebiły skórę i takiemu złamaniu

kości przebiły skórę i takiemu złamaniu

na ogół towarzyszy krwawienie.

na ogół towarzyszy krwawienie.

Objawy złamania:



nieprawidłowa ruchomość

 ból

występujący natychmiast po

urazie, który nasila się przy próbach
ruchu oraz ucisku miejsca urazu,

 krwiak, siniak, obrzęk.

UWAGA!!

Nie należy poruszać kończyną i

Nie należy poruszać kończyną i

korygować nieprawidłowego jej

korygować nieprawidłowego jej

ułożenia

ułożenia

.

Postępowanie

Unieruchomić wg. zasad Potta

Jeśli nastąpiło złamanie trzonu kości
wówczas należy unieruchomić złamaną kość
i dwa sąsiednie stawy.
Jeśli doszło do złamania wewnątrz stawu -
unieruchomić należy dany staw oraz dwie
sąsiadujące kości.  

Do unieruchomienia:

laska, narta, kijek od

szczotki lub inny przedmiot

 Złamanie otwarte –

zatamować

krwawienie. 



Kończynę ułożyć powyżej

poziomu serca aby

osłabić

narastanie obrzęku.



Schładzać workiem z lodem

lub zimną wodą

– aby zmniejszyć

ból i obrzęk



Kontrolować stan ogólny

poszkodowanego

SKRĘCENIA

SKRĘCENIA

Skręcenie charakteryzuje się naciągnięciem
lub częściowym przerwaniem torebki lub
wiązadeł stawowych. Kości po skręceniu
wracają do swojego poprzedniego
położenia.

Objawy skręcenia:
 obrzęk,
 wylewy podskórne,
 ograniczone i bolesne ruchy.

Skutkiem skręcenia jest uszkodzenie więzadeł
ograniczające ruch stawu

.

ZWICHNIĘCIA

ZWICHNIĘCIA

Zwichnięciem nazywamy uraz stawu,
który powstał na skutek przemieszczenia
dwóch kości tworzących staw.

Powstaje ono zazwyczaj wskutek upadku,
uderzenia lub zadziałania gwałtowną siłą
na staw.

Objawy:
 silny ból
 obrzęk, utrudniające ruchy
 krwiak
 widoczna deformacja stawu.

Pierwsza pomoc polega na:

 Unieruchomieniu –

opaska

elastyczna

 Ochłodzeniu

 Uciśnięciu

 Uniesieniu kończyny

W przypadku zwichnięcia stawu należy
skierować pacjenta do szpitala

 

STŁUCZENIA

STŁUCZENIA

W wyniku stłuczenia dochodzi do
uszkodzenia naczyń krwionośnych
przez bezpośrednie uderzenie lub
ucisk, co prowadzi do powstania
krwiaka.

Objawy:
 silny ból
 obrzęk tkanek
 krwiak podskórny

Postępowanie:

ochłodzić i ucisnąć

okolicę

stłuczenia

unieść kończynę powyżej
poziomu serca

aby ułatwić odpływ

krwi żylnej i nie nasilać obrzęku –
algorytm ICE.



W ciągu kolejnych dni,

zastosować miejscowe preparaty
przeciwbólowe i przeciwzapalne

,

najczęściej dostępne w postaci żelu
lub aerozolu.

KRWOTOKI

KRWOTOKI

a)

Ze względu na rodzaj uszkodzonego naczynia:

-

ŻYLNY

- powolny, ciągły wypływ ciemnej,

czerwono-wiśniowej krwi, która nie zawiera tlenu,

- TĘTNICZY

- jasnoczerwona, zawierająca tlen

krew tryska z tętnicy przerywanymi rzutami, w
takt tętna.

- MIĄŻSZOWY -

powstaje w tkankach miękkich na

skutek uszkodzenia dużej liczby naczyń
włosowatych.

b) Ze względu na widoczne
objawy:
-

ZEWNĘTRZNE

- krew

wypływa na zewnątrz np.
krwotok z nosa,

- WEWNĘTRZNE -

krew

gromadzi się w jamach ciała
np. w jamie brzusznej.

-

lęk, niepokój lub zobojętnienie,

- uczucie osłabienia,
- bladość,
- ochłodzenie i wilgotność powłok skórnych,
- przyśpieszenie akcji serca ( tachykardia, tętno

słabo wyczuwalne)

- spadek ciśnienia tętniczego krwi,
- przyśpieszenie oddechu,
- obniżenie temperatury ciała,
- zaburzenia świadomości,

Objawy:

Postępowanie:

1. Poszkodowanego należy

położyć.

2. Krwawiącą

kończynę unieść nad poziom serca

.

3. Zastosować bezpośredni

ucisk palcami na

krwawiącą ranę.

(Czynność można wykonać posługując się jałowym

materiałem opatrunkowym. Krwawienie można
zatrzymać uciskając dłonią tętnicę doprowadzającą
krew do uszkodzonego odcinka ciała)

4

. W przypadku

silnego krwawienia

z rany o szeroko

otwartych brzegach można

włożyć do niej tampon z

jałowej gazy, a następnie zamknąć ją opatrunkiem
przylepcowym

typu „ motylek” lub „rozgwiazda”.

5. W przypadku bardzo silnego krwawienia w

obrębie kończyn wskazana jest pomoc 2
ratowników. Jeden z nich uciska miejsce
krwawiące, zaś drugi nakłada opatrunek
uciskowy.

6. Jeśli

krwawienie jest niezwykle gwałtowne

,

zagrażające życiu i nie udaje się go
zatrzymać przez opatrunek uciskowy

pozostaje wówczas do zastosowania sposób z
założeniem opaski uciskowej

. Mogą być

stosowane różne opaski: gumowe, bandaże,
opaski wykonane z chusty trójkątnej, o
szerokości 6 – 8 cm.

7. W przypadku

rany klatki piersiowej

z

uszkodzeniem naczyń międzyżebrowych
zakłada się

tamponadę MIKULICZA.

8. Doraźną metodą zatrzymania krwawienia z

uszkodzonych dużych naczyń szyjnych jest
uciśnięcie ich palcami do kręgosłupa
szyjnego i towarzyszenie choremu w czasie
transportu do szpitala.

9. Krwawienie z nosa - POSTĘPOWANIE

W przypadku krwawienia z nosa pacjent jest zwykle niespokojny,

ma przyśpieszoną akcję serca i obniżone ciśnienie tętnicze
krwi.

 Chorego z niewielkim krwawieniem należy:
- uspokoić i polecić by przyjął pozycję siedzącą, przechylił głowę

do tyłu i oddychał ustami.

- Na grzbiet nosa i kark należy położyć zimny okład.
- Jeżeli krwawienie nie ustępuje trzeba ucisnąć palcami nozdrza i

trzymać tak przez około 5 minut (ale tylko wtedy jak mamy
pewność, że nie została uszkodzona lub załamana kość nosa).

 Gdy mamy do czynienia z bardzo obfitym krwawieniem z nosa,

pacjent:

- powinien siedzieć w pozycji lekko pochylonej z głową

opuszczoną do dołu, z podpartym czołem aby krew wypływała
na zewnątrz i nie dostała się do dróg oddechowych

- powinien oddychać przez usta, na kark kładzie się zimny okład.
- Jeśli krwawienie nie ustaje wykonuje się tamponadę przednią

nosa – tę czynność wykonuje lekarz.

ZASADY POSTĘPOWANIA W PRZYPADKU

KRWOTOKU WEWNĘTRZNEGO

Rozpoznanie i pomoc w krwotoku

wewnętrznym jest bardzo trudna. Podczas
rozpoznawania należy kierować się objawami
pośrednimi sugerującymi krwawienie. Objawy
wstrząsu przy jednoczesnym braku
zewnętrznych uszkodzeń powłok skórnych
nasuwają przypuszczenie, że może to być
krwawienie wewnętrzne. Możliwość tamowania
krwotoku wewnętrznego jest ograniczona.
Jednym ze sposobów jest zmniejszenie
krwawienia poprzez miejscowe ochładzanie.

NACIĄGNIECIE MIĘŚNIA

Jest to uraz powstający w wyniku nadmiernego

rozciągnięcia lub krańcowo silnego napięcia mięśnia,
który zmniejsza jego normalną zdolność do kurczenia
się. Jest to uszkodzenie bardzo bolesne i przejściowo
obniża sprawność ustroju, to jednak przy odpowiednim
leczeniu ustępuje szybko bez skutków ubocznych.

Postępowanie:

Zimne okłady i unieruchomienie

-

zalecane przez pierwsze 48 godzin.

Odciążyć uszkodzony mięsień

przez

niewykonywanie ćwiczeń siłowych
rozciągających.
Gdy naderwanie jest nieznaczne, zaleca
się delikatne napinanie mięśnia kilka
razy dziennie-dopiero po kilku dniach od
zdarzenia. Brak obciążenia podczas tego
„ćwiczenia” sprawia, że mięsień nie
przyzwyczaja się do bezruchu.

Najlepszą

formą rehabilitacji

, która

pomaga dojść do zdrowia pacjentowi

jest

pływanie.

ZRANIENIA

Rany to następstwo urazowego przerwania

całości skóry, tkanki lub narządu
wewnętrznego.

Rodzaje zranień:

1. Otarcie naskórka – powstaje wskutek

gwałtownego otarcia się skóry o twardy i
chropowaty przedmiot. Tarcie może
wytworzyć energię cieplną, dlatego takie
zranienia mogą wiązać się również z
oparzeniami. Otarcia dotyczą tylko
naskórka – odsłaniają skórę właściwą.

2. Rany tłuczone – są następstwem uderzeń

przy użyciu narzędzi nie przebijających skóry
(np. młotek) i obejmują
skórę, tkankę tłuszczową i mięśniową,
rzadziej organy wewnętrzne. Stopień
zranienia zależy od działającej siły.

3. Rany cięte – są następstwem kontaktu

ciała z narzędziami o ostrych krawędziach.
Następstwa zależą od wielkości
rany i stopnia przecięcia tkanek – od
lekkiego uszkodzenia naskórka, do bardzo
groźnych uszkodzeń narządów
wewnętrznych.

4. Rany kłute – dochodzi tu do przekłucia

(przebicia) skóry narzędziem o ostrym
końcu. Głębokie rany kłute wymagają
interwencji chirurga,

5. Rany postrzałowe – postrzał z broni

palnej.

WE WSZYSTKICH PRZYPADKACH

NALEŻY ZAWIADOMIĆ POGOTOWIE
RATUNKOWE !!!

Palce

OWINIĘCIE palców - tzw. RĘKAWICZKA

Rozpoczynamy obwojem kolistym na nadgarstku (1)

przechodzimy na mały palec od strony wewnętrznej

i wykonujemy kilka obwojów śrubowych: od czubka

do nasady palca, liczba obwojów śrubowych zależy

od długości palca (2) przeprowadzamy opaskę na

okolicę nadgarstka i wykonujemy niecały obwój

kolisty (3) przechodzimy na następny palec,

wykonując jw, kilka obwojów śrubowych, po czym

kierujemy opaskę na nadgarstek - przez grzbiet

dłoni (4,5) Po przejściu od strony nadgarstka na

palec środkowy, wykonujemy jw. kilka obwojów

śrubowych (6). Te same obwoje wykonane są już w

podobny sposób na palcu wskazującym i kciuku, po

czym opatrunek został zakończony przylepcem na

nadgarstku (7).

Rozpoczynamy obwojem kolistym na nadgarstku i

następnie od wnętrza dłoni przeprowadzamy

opaskę powrotną (tam i z powrotem) przez środek
złączonych palców (1) następnie skośnie z prawej

strony (2), potem skośnie z lewej strony, po czym
wszystkie

opaski

powrotne

przymocowujemy

obwojem kolistym przez środek złączonych palców
(3). Zaczynamy kłosowanie - począwszy od czubków

palców tak, aby przykryć 2/3 ostatniej opaski

powrotnej (kłosowanie jest to pętla dookoła dłoni ze
skrzyżowaniem na grzbiecie) (4, 5) (por. Opatrunek

kłosowy kciuka wstępujący niepełny). W podobny
sposób wykonujemy drugi obwój kłosowy (jeśli dłoń

jest duża, można wykonać łych obwojów więcej).
Powstał opatrunek kłosowy wstępujący (6, 7, 8).

Kończymy obwojem kolistym na nadgarstku, koniec
bandaża umocowujemy przylepcem (9).

Dłoń

- Opatrunek kłosowy dłoni

WSTĘPUJĄCY pełny

Opatrunek kłosowy dłoni
zstępujący niepełny

 

Opatrunek

wykonujemy

bez

opasek

powrotnych na czubkach palców. Po

rozpoczęciu

obwojem

kolistym

na

nadgarstku (1), nakładamy obwoje kłosowe

w odwrotnym kierunku: tzn. pierwszy jest

bliżej nadgarstka (2,3), ostatni bliżej

czubków

palców.

Kończymy

obwojem

kolistym

na

nadgarstku

lub

wokół

złączonych palców (4), Jest to zawsze

opatrunek kłosowy niepełny.