Opieka nad kobietą w

poszczególnych

okresach jej życia

Katedra i Klinika Zdrowia Matki i

Katedra i Klinika Zdrowia Matki i

Dziecka

Dziecka

Kierownik: prof. dr hab. n. med. T.

Kierownik: prof. dr hab. n. med. T.

Opala

Opala



W życiu kobiety wyróżnia się

W życiu kobiety wyróżnia się

określone przedziały czasowe

określone przedziały czasowe

wykazujące się

wykazujące się

charakterystycznymi objawami,

charakterystycznymi objawami,

które można przypisać

które można przypisać

poszczególnym okresom rozwoju.

poszczególnym okresom rozwoju.



Wszystkie okresy życia kobiety to

Wszystkie okresy życia kobiety to

fazy różniące się przede wszystkim

fazy różniące się przede wszystkim

zmianami endokrynnymi

zmianami endokrynnymi

Wymienia się następujące fazy życia po

Wymienia się następujące fazy życia po

urodzeniu:

urodzeniu:



Okres noworodkowy

Okres noworodkowy



Dzieciństwo - okres spokoju narządu rodnego

Dzieciństwo - okres spokoju narządu rodnego

inaczej zwany okresem ciszy hormonalnej

inaczej zwany okresem ciszy hormonalnej



Okres dojrzewania płciowego

Okres dojrzewania płciowego



Okres rozrodczy

Okres rozrodczy



Przekwitanie

Przekwitanie



Starość

Starość

Okres noworodkowy



Trwa od momentu

Trwa od momentu

urodzenia do ukończenia 4

urodzenia do ukończenia 4

tygodnia życia

tygodnia życia

Okres noworodkowy

Podczas okresu noworodkowego można

Podczas okresu noworodkowego można

zaobserwować:

zaobserwować:



Powiększenie gruczołów sutkowych i

Powiększenie gruczołów sutkowych i

wydzielanie siary – wpływ hormonów

wydzielanie siary – wpływ hormonów

łożyska

łożyska



U noworodków żeńskich zewnętrzne

U noworodków żeńskich zewnętrzne

narządy płciowe są rozpulchnione,

narządy płciowe są rozpulchnione,

obrzękłe wargi sromowe większe nie

obrzękłe wargi sromowe większe nie

pokrywają mniejszych ani łechtaczki

pokrywają mniejszych ani łechtaczki

Okres noworodkowy



Błona dziewicza jest wilgotna,

Błona dziewicza jest wilgotna,

barwy czerwonoróżowej

barwy czerwonoróżowej



W pochwie obecność pałeczek

W pochwie obecność pałeczek

D

D

ö

ö

derleina sprowadzających

derleina sprowadzających

odczyn pH do wartości = 5,0

odczyn pH do wartości = 5,0



Dobrze rozwinięta błona śluzowa

Dobrze rozwinięta błona śluzowa

szyjki macicy wydziela białawy śluz

szyjki macicy wydziela białawy śluz

Okres noworodkowy



Macica – pozycja wyprostowana

Macica – pozycja wyprostowana

między spojeniem łonowym a

między spojeniem łonowym a

wzgórkiem

wzgórkiem



Szyjka uformowana na kształt

Szyjka uformowana na kształt

kolby, zajmuje 2/3 całkowitej

kolby, zajmuje 2/3 całkowitej

wielkości macicy. Kanał szyjki

wielkości macicy. Kanał szyjki

zwykle otwarty

zwykle otwarty

Okres noworodkowy



Po urodzeniu jajniki ważą około

Po urodzeniu jajniki ważą około

0,3g, leżą wysoko nad wchodem

0,3g, leżą wysoko nad wchodem

miednicy mniejszej, zawierają

miednicy mniejszej, zawierają

pęcherzyki pierwotne na

pęcherzyki pierwotne na

powierzchni i w części rdzeniowej

powierzchni i w części rdzeniowej

gonady

gonady

Okres noworodkowy

Jajowody w okresie noworodkowym

Jajowody w okresie noworodkowym

są:

są:



Długie

Długie



Kręte

Kręte



Z wąskim światłem

Z wąskim światłem

Okres dziecięcy - okres
ciszy hormonalnej



Okres dziecięcy trwa

Okres dziecięcy trwa

przeciętnie do około 9 roku

przeciętnie do około 9 roku

życia

życia

Okres ciszy hormonalnej



Czas trwania około 9lat

Czas trwania około 9lat



Zmiany hormonalne w okresie

Zmiany hormonalne w okresie

niemowlęcym i dziecięcym (niskie

niemowlęcym i dziecięcym (niskie

stężenia gonadotropin i steroidów

stężenia gonadotropin i steroidów

płciowych) manifestują się

płciowych) manifestują się

zmianami inwolucyjnymi w

zmianami inwolucyjnymi w

narządach płciowych

narządach płciowych

Okres ciszy hormonalnej



Wargi sromowe stają się cieńsze

Wargi sromowe stają się cieńsze



Zmniejsza się ilość podściółki

Zmniejsza się ilość podściółki

tłuszczowej sromu

tłuszczowej sromu



Wargi sromowe mniejsze obejmują

Wargi sromowe mniejsze obejmują

tylko dolną część przedsionka

tylko dolną część przedsionka

pochwy

pochwy

Okres ciszy
hormonalnej



Błona dziewicza jest cienka, bladoróżowa,

Błona dziewicza jest cienka, bladoróżowa,

zanikają strzępki, a wejście do pochwy

zanikają strzępki, a wejście do pochwy

jest okrągłe lub półksiężycowate

jest okrągłe lub półksiężycowate



Pochwa – wąska, ściany gładkie, nabłonek

Pochwa – wąska, ściany gładkie, nabłonek

cienki, ubogi w glikogen

cienki, ubogi w glikogen



Nie stwierdza się wydzieliny w

Nie stwierdza się wydzieliny w

przedsionku pochwy, środowisko

przedsionku pochwy, środowisko

zasadowe – pH 7-8

zasadowe – pH 7-8



Macica dziecięca (uterus infantilis) ulega

Macica dziecięca (uterus infantilis) ulega

inwolucji

inwolucji

Okres ciszy
hormonalnej



Jajniki zstępują do miednicy mniejszej

Jajniki zstępują do miednicy mniejszej

zajmując prawidłowe położenie

zajmując prawidłowe położenie



Część korowa gonady znacznie

Część korowa gonady znacznie

przewyższa swoją objętością część

przewyższa swoją objętością część

rdzenną

rdzenną



Do 10 roku życia zwiększa się masa

Do 10 roku życia zwiększa się masa

jajnika od 0,4 do 2,0g. Długość waha

jajnika od 0,4 do 2,0g. Długość waha

się w granicach 10-16 mm

się w granicach 10-16 mm

Okres ciszy
hormonalnej



Jajowody pozostają długie o

Jajowody pozostają długie o

wąskim świetle ze słabo

wąskim świetle ze słabo

rozwiniętą błoną mięśniową

rozwiniętą błoną mięśniową



Gruczoły piersiowe niewyczuwalne

Gruczoły piersiowe niewyczuwalne

Okres dojrzewania
płciowego



Okres życia charakteryzujący się

Okres życia charakteryzujący się

intensywnymi zmianami

intensywnymi zmianami

somatycznymi i psychicznymi

somatycznymi i psychicznymi

Okres dojrzewania
płciowego

Podział okresu dojrzewania wg.

Podział okresu dojrzewania wg.

Petera

Petera

1.

1.

Faza przedpokwitaniowa (10-11

Faza przedpokwitaniowa (10-11

rok życia)

rok życia)

2.

2.

Faza pokwitaniowa (12-14 rok

Faza pokwitaniowa (12-14 rok

życia)

życia)

3.

3.

Faza młodzieńcza (15-17 rok życia)

Faza młodzieńcza (15-17 rok życia)

Faza
przedpokwitaniowa



Szybkie zwiększenie masy ciała

Szybkie zwiększenie masy ciała



Gruczoły sutkowe zwykle są

Gruczoły sutkowe zwykle są

jeszcze nierozwinięte lub

jeszcze nierozwinięte lub

przybierają postać pączka

przybierają postać pączka



Okolica łonowa owłosiona

Okolica łonowa owłosiona



Macica typu dziecięcego

Macica typu dziecięcego

Faza pokwitaniowa –
przejściowa



Rozwój bioder

Rozwój bioder



Wzrost szerokości miednicy

Wzrost szerokości miednicy



Wzrost szerokości klatki piersiowej

Wzrost szerokości klatki piersiowej



Rozwój tkanki tłuszczowej

Rozwój tkanki tłuszczowej



Gruczoły sutkowe wyrażnie

Gruczoły sutkowe wyrażnie

powiększają się tworząc wystające

powiększają się tworząc wystające

pagórki z uniesioną otoczką

pagórki z uniesioną otoczką

Faza pokwitaniowa –
przejściowa



Początek rozwoju owłosienia

Początek rozwoju owłosienia

wokół części płciowych i pod

wokół części płciowych i pod

pachami

pachami



Pojawienie się krwawień

Pojawienie się krwawień

miesięcznych

miesięcznych

Skok pokwitaniowy



Populacja polskich dziewcząt 11-

Populacja polskich dziewcząt 11-

12 rok życia

12 rok życia



Wyprzedza zwykle na rok lub dwa

Wyprzedza zwykle na rok lub dwa

pierwsze krwawienie miesięczne

pierwsze krwawienie miesięczne

Skok pokwitaniowy

Wzrost kości długich:

Wzrost kości długich:



Zwiększa się ilość punktów

Zwiększa się ilość punktów

kostnienia

kostnienia



Zmiana wielkości i kształtu kości

Zmiana wielkości i kształtu kości



Zmiana budowy chrząstki

Zmiana budowy chrząstki

przynasadowej

przynasadowej



Zmiana stopnia zespolenia trzonu

Zmiana stopnia zespolenia trzonu

kości z nasadami

kości z nasadami

Skok pokwitaniowy



Wzrost masy ciała – odkładanie się

Wzrost masy ciała – odkładanie się

podściółki tłuszczowej na brzuchu,

podściółki tłuszczowej na brzuchu,

udach i pośladkach – „zryw

udach i pośladkach – „zryw

tłuszczowy” wg Tannera

tłuszczowy” wg Tannera

Skok pokwitaniowy



Rozwój gruczołów sutkowych

Rozwój gruczołów sutkowych

(telarche) od lekkiego wzniesienia

(telarche) od lekkiego wzniesienia

przez stadium pęczka i wtórny

przez stadium pęczka i wtórny

wzgórek do stadium dojrzałego

wzgórek do stadium dojrzałego

sutka

sutka

Skok pokwitaniowy



Pojawienie się owłosienia

Pojawienie się owłosienia

łonowego (pubarche) – wg

łonowego (pubarche) – wg

Tannera w stopniu rozwoju

Tannera w stopniu rozwoju

uwzględnia się liczbę włosów, ich

uwzględnia się liczbę włosów, ich

skręt, sprężystość i pigmentację.

skręt, sprężystość i pigmentację.

Okres pokwitania



Rozpulchnienie sromu

Rozpulchnienie sromu



Pigmentacja sromu

Pigmentacja sromu



Wzrost podściółki tłuszczowej

Wzrost podściółki tłuszczowej



Rozpulchnienie i pofałdowanie

Rozpulchnienie i pofałdowanie

błony dziewiczej

błony dziewiczej



Wydłużenie ścian pochwy

Wydłużenie ścian pochwy

Okres pokwitania



Pofałdowanie ścian pochwy i jej

Pofałdowanie ścian pochwy i jej

uelastycznienie

uelastycznienie



Zwiększenie się liczby warstw

Zwiększenie się liczby warstw

nabłonka pochwy, oraz zwiększenie

nabłonka pochwy, oraz zwiększenie

się zawartości glikogenu

się zawartości glikogenu



Wydzielina w pochwie – wzrost

Wydzielina w pochwie – wzrost

ilości pałeczek kwasotwórczych

ilości pałeczek kwasotwórczych



pH pochwy 4-5

pH pochwy 4-5

Okres pokwitania

Jajnik:

Jajnik:



Masa stale rosnącego jajnika począwszy

Masa stale rosnącego jajnika począwszy

od urodzenia osiąga wielkość 4,0g

od urodzenia osiąga wielkość 4,0g



Liczba pęcherzyków pierwotnych ulega

Liczba pęcherzyków pierwotnych ulega

zmniejszeniu wraz z wiekiem dziewczynki

zmniejszeniu wraz z wiekiem dziewczynki



Pęcherzyki w jajniku osiągają dalsze

Pęcherzyki w jajniku osiągają dalsze

stadia rozwoju do stadium pęcherzyka

stadia rozwoju do stadium pęcherzyka

jajnikowego

jajnikowego

Okres pokwitania



Wzrost trzonu macicy i

Wzrost trzonu macicy i

równowaga wielkości z szyjką

równowaga wielkości z szyjką

macicy

macicy



Kształt macicy klepsydrowaty.

Kształt macicy klepsydrowaty.

Długość macicy pokwitaniowej 4

Długość macicy pokwitaniowej 4

cm, a kanału szyjki 3cm. Błona

cm, a kanału szyjki 3cm. Błona

śluzowa macicy grubieje do 2mm

śluzowa macicy grubieje do 2mm

Typowe przedziały czasowe
somatycznego rozwoju
pokwitaniowego



Telarche

Telarche



Pubarche

Pubarche



Przyspieszenie wzrostu

Przyspieszenie wzrostu



Menarche

Menarche

Rozwój gruczołów
piersiowych

Tkanka gruczołów piersiowych

Tkanka gruczołów piersiowych

rozwija się od

rozwija się od

telarche

telarche

–

–

nabrzmienie piersi

nabrzmienie piersi

- 9 –10 rok

- 9 –10 rok

życia

życia

Okres pokwitania



Pubarche

Pubarche

– pojawienie się

– pojawienie się

owłosienia łonowego około 11

owłosienia łonowego około 11

roku życia – obraz dodatkowego

roku życia – obraz dodatkowego

tworzenia się hormonów o

tworzenia się hormonów o

działaniu androgennym

działaniu androgennym

Okres pokwitania



Menarche

Menarche

– pierwsze krwawienie

– pierwsze krwawienie

miesięczne. Czas wystąpienia

miesięczne. Czas wystąpienia

menarche waha się między 9-16

menarche waha się między 9-16

rokiem życia. Populacja polskich

rokiem życia. Populacja polskich

dziewcząt 12-13 rok życia

dziewcząt 12-13 rok życia

Faza młodzieńcza



Sylwetka ciała przybiera typowy

Sylwetka ciała przybiera typowy

kobiecy charakter

kobiecy charakter



Rysy twarzy subtelnieją

Rysy twarzy subtelnieją



Pełny rozwój gruczołów sutkowych

Pełny rozwój gruczołów sutkowych



Pełny rozwój owłosienia części

Pełny rozwój owłosienia części

płciowych

płciowych



Krwawienia miesiączkowe mogą być

Krwawienia miesiączkowe mogą być

jeszcze nieregularne

jeszcze nieregularne

Okres pokwitania

Przygotowanie dziewczynki, jeszcze przed

Przygotowanie dziewczynki, jeszcze przed

menarche,

menarche,

do

do

okresu pokwitania, w

okresu pokwitania, w

tym

tym

dostarczenie jej wiedzy na temat

dostarczenie jej wiedzy na temat

fizjologii cyklu

fizjologii cyklu

miesiączkowego i sposobów pokonywania

miesiączkowego i sposobów pokonywania

pojawiających się trudności, należy przede

pojawiających się trudności, należy przede

wszystkim do

wszystkim do

matki. Pewną rolę przypisuje się

matki. Pewną rolę przypisuje się

także najbliższej rodzinie

także najbliższej rodzinie

(np. starszej siostrze),

(np. starszej siostrze),

nauczycielom i personelowi

nauczycielom i personelowi

medycznemu (np.

medycznemu (np.

pielęgniarce szkolnej czy

pielęgniarce szkolnej czy

środowiskowej). Młode

środowiskowej). Młode

dziewczęta potrzebują wyjaśnienia

dziewczęta potrzebują wyjaśnienia

wszystkiego, co

wszystkiego, co

je dręczy i niepokoi, a pomocy w tej kwestii

je dręczy i niepokoi, a pomocy w tej kwestii

oczekują od osoby, której mogą ufać i powierzać

oczekują od osoby, której mogą ufać i powierzać

tak

tak

osobiste problemy.

osobiste problemy.

Opiekę zdrowotną nad dorastającymi dziewczętami

Opiekę zdrowotną nad dorastającymi dziewczętami

sprawują przede wszystkim lekarze rodzinni i pielęgniarki

sprawują przede wszystkim lekarze rodzinni i pielęgniarki

rodzinne. Wizyta u ginekologa w tym wieku spowodowana

rodzinne. Wizyta u ginekologa w tym wieku spowodowana

jest najczęściej bardzo konkretnymi dolegliwościami, a to

jest najczęściej bardzo konkretnymi dolegliwościami, a to

sprawia, że towarzyszy jej wiele obaw i niepokojów.

sprawia, że towarzyszy jej wiele obaw i niepokojów.

Konieczne jest więc dobre przygotowanie i uspokojenie

Konieczne jest więc dobre przygotowanie i uspokojenie

nieletniej, udzielenie jej rzeczowych i niezbędnych

nieletniej, udzielenie jej rzeczowych i niezbędnych

informacji na temat przebiegu badania oraz pożądanego

informacji na temat przebiegu badania oraz pożądanego

sposobu zachowania się w tym czasie. Przy tym

sposobu zachowania się w tym czasie. Przy tym

szczególnie

szczególnie

ważne jest zachowanie ogromnego taktu i poszanowania

ważne jest zachowanie ogromnego taktu i poszanowania

tzw. wstydu kobiecego, który w tym okresie życia ujawnia

tzw. wstydu kobiecego, który w tym okresie życia ujawnia

się najbardziej. Przygotowanie to należy do zarówno do

się najbardziej. Przygotowanie to należy do zarówno do

matki, jak i do pielęgniarki/położnej pracującej w

matki, jak i do pielęgniarki/położnej pracującej w

gabinecie

gabinecie

ginekologicznym.

ginekologicznym.

Zadania pielęgniarki/położnej przed, w czasie i po

Zadania pielęgniarki/położnej przed, w czasie i po

badaniu

badaniu

to:

to:



polecenie młodocianej oddania moczu i (jeśli są

polecenie młodocianej oddania moczu i (jeśli są

do tego warunki) podmycia się

do tego warunki) podmycia się

;

;



wskazanie miejsca, w którym może się rozebrać;

wskazanie miejsca, w którym może się rozebrać;



przygotowanie fotela ginekologicznego, narzędzi,

przygotowanie fotela ginekologicznego, narzędzi,

rękawiczek, środków

rękawiczek, środków

dezynfekcyjnych,

dezynfekcyjnych,

materiałów opatrunkowych;

materiałów opatrunkowych;



pomoc dziewczynie w położeniu się na fotelu

pomoc dziewczynie w położeniu się na fotelu

ginekologicznym;

ginekologicznym;



wykonanie jałowego zmywania krocza;

wykonanie jałowego zmywania krocza;



pomoc lekarzowi podczas badania;

pomoc lekarzowi podczas badania;



emocjonalne wsparcie badanej;

emocjonalne wsparcie badanej;



upewnienie się, czy wszystko, co mówił lekarz,

upewnienie się, czy wszystko, co mówił lekarz,

zostało przez młodocianą

zostało przez młodocianą

dobrze zrozumiane oraz

dobrze zrozumiane oraz

wyjaśnienie ewentualnie zaistniałych wątpliwości.

wyjaśnienie ewentualnie zaistniałych wątpliwości.

Każda wizyta nastolatki w gabinecie

Każda wizyta nastolatki w gabinecie

g

g

inekologicz

inekologicz

-

-

nym jest doskonałą okazją dla lekarza i

nym jest doskonałą okazją dla lekarza i

pielęgniarki/położnej do poszerzenia jej wiedzy

pielęgniarki/położnej do poszerzenia jej wiedzy

o

o

fizjologicznym przebiegu cyklu miesiączkowego,

fizjologicznym przebiegu cyklu miesiączkowego,

znaczeniu prowadzenia samoobserwacji i

znaczeniu prowadzenia samoobserwacji i

rejestracji

rejestracji

(zapisywania) zachodzących w nim zmian oraz o

(zapisywania) zachodzących w nim zmian oraz o

życiu seksualnym i w miarę potrzeby (jeżeli

życiu seksualnym i w miarę potrzeby (jeżeli

podjęła

podjęła

już współżycie płciowe, wkrótce zamierza to

już współżycie płciowe, wkrótce zamierza to

uczynić

uczynić

lub jest tym zainteresowana) o sposobach

lub jest tym zainteresowana) o sposobach

zapobiegania ciąży.

zapobiegania ciąży.

Dobrze jest, jeśli ma to charakter poważnej i

Dobrze jest, jeśli ma to charakter poważnej i

życzliwej rozmowy, umożliwiającej dziewczynie

życzliwej rozmowy, umożliwiającej dziewczynie

zadawanie pytań, a odpowiedzi na nie są

zadawanie pytań, a odpowiedzi na nie są

zrozumiałe,

wyczerpujące

i

rzetelne.

zrozumiałe,

wyczerpujące

i

rzetelne.

Komentując

Komentując

jej wypowiedzi, należy zawsze unikać ocen.

jej wypowiedzi, należy zawsze unikać ocen.

Takie

Takie

postępowanie personelu medycznego ma

postępowanie personelu medycznego ma

korzystny

korzystny

wpływ na dalszą zgłaszalnoś

wpływ na dalszą zgłaszalnoś

ć

ć

młodocianej do

młodocianej do

ginekologa.

ginekologa.

Okres dojrzałości



Ustalone procesy hormonalne

Ustalone procesy hormonalne



Regularne cykliczne krwawienia

Regularne cykliczne krwawienia

miesiączkowe

miesiączkowe



Prawidłowa czynność dokrewna

Prawidłowa czynność dokrewna

jajników

jajników



Prawidłowo funkcjonujący układ

Prawidłowo funkcjonujący układ

podwzgórzowo-przysadkowo-

podwzgórzowo-przysadkowo-

jajnikowy

jajnikowy

Okres dojrzałości płciowej

Opiekę nad zdrowiem kobiety w

Opiekę nad zdrowiem kobiety w

wieku dojrzałym sprawują:

wieku dojrzałym sprawują:



lekarz położnik-ginekolog;

lekarz położnik-ginekolog;



pielęgniarka/położna pracująca w

pielęgniarka/położna pracująca w

poradni K lub w każdym innym

poradni K lub w każdym innym

gabinecie ginekologicznym

gabinecie ginekologicznym

;

;



pielęgniarka i położna

pielęgniarka i położna

środowiskowa.

środowiskowa.

Do ich zadań należy prowadzenie działań

Do ich zadań należy prowadzenie działań

promocyjnych, profilaktycznych, leczniczych

promocyjnych, profilaktycznych, leczniczych

i rehabilitacyjnych, przy czym największy

i rehabilitacyjnych, przy czym największy

nacisk powinien być położony na pierwsze te

nacisk powinien być położony na pierwsze te

dwa elementy. Jest to zgodne ze

dwa elementy. Jest to zgodne ze

współczesnymi trendami w medycynie

współczesnymi trendami w medycynie

światowej i zaleceniami Światowej

światowej i zaleceniami Światowej

Organizacji

Organizacji

Zdrowia (WHO).

Zdrowia (WHO).

Profilaktyka w położnictwie i ginekologii to

Profilaktyka w położnictwie i ginekologii to

zapobieganie różnym chorobom narządu rodnego,

zapobieganie różnym chorobom narządu rodnego,

np. nowotworom, stanom zapalnym, zaburzeniom

np. nowotworom, stanom zapalnym, zaburzeniom

statyki i zaburzeniom cyklu miesiączkowego;

statyki i zaburzeniom cyklu miesiączkowego;

oprócz tego niepłodności małżeńskiej i

oprócz tego niepłodności małżeńskiej i

niepomyślnemu zakończeniu ciąży. Jednak aby

niepomyślnemu zakończeniu ciąży. Jednak aby

przynosiła pożądany skutek, konieczna jest

przynosiła pożądany skutek, konieczna jest

aktywna

aktywna

postawa samych kobiet. Dlatego zadaniem

postawa samych kobiet. Dlatego zadaniem

pielęgniarek i położnych jest mobilizowanie i

pielęgniarek i położnych jest mobilizowanie i

zachęcanie ich do regularnego kontrolowania stanu

zachęcanie ich do regularnego kontrolowania stanu

swojego narządu rodnego u ginekologa.

swojego narządu rodnego u ginekologa.

Klimakterium



Klimakterium - okres przejściowy

Klimakterium - okres przejściowy

w życiu kobiety od pełnej

w życiu kobiety od pełnej

dojrzałości płciowej do starości.

dojrzałości płciowej do starości.

Obejmuje ono ostatnie krwawienie

Obejmuje ono ostatnie krwawienie

miesiączkowe w życiu, czyli

miesiączkowe w życiu, czyli

menopauzę

menopauzę

po którym występuje

po którym występuje

co najmniej 6-miesięczna przerwa.

co najmniej 6-miesięczna przerwa.

Klimakterium



Menopauza pojawia się między 46-

Menopauza pojawia się między 46-

52 rż kobiety. Wiek menopauzalny

52 rż kobiety. Wiek menopauzalny

średnio w naszym kraju wynosi 50

średnio w naszym kraju wynosi 50

lat

lat

Klimakterium

W okresie przedmenopauzalnym

W okresie przedmenopauzalnym

głównymi

głównymi

dolegliwościami (wynikającymi z

dolegliwościami (wynikającymi z

występowania cykli bezowulacyjnych)

występowania cykli bezowulacyjnych)

są:

są:



Niepłodność

Niepłodność



Zaburzenia cyklu miesięcznego

Zaburzenia cyklu miesięcznego



Krwawienia czynnościowe

Krwawienia czynnościowe

Klimakterium



W okresie pomenopauzalnym

W okresie pomenopauzalnym

najbardziej uciążliwe są

najbardziej uciążliwe są

zaburzenia wegetatywne i

zaburzenia wegetatywne i

psychiczne, zwane też objawami

psychiczne, zwane też objawami

wypadowymi. Stanowią one

wypadowymi. Stanowią one

zespół

zespół

klimakteryczny

klimakteryczny

.

.

Klimakterium

Najczęstszymi objawami wegetatywnymi są:

Najczęstszymi objawami wegetatywnymi są:



Uderzenia krwi do głowy

Uderzenia krwi do głowy



Bóle i zawroty głowy

Bóle i zawroty głowy



Nadmierne pocenie się

Nadmierne pocenie się



Przyspieszenie czynności serca i

Przyspieszenie czynności serca i

oddechów

oddechów



Silna labilność emocjonalna

Silna labilność emocjonalna



Wzmożona drażliwość

Wzmożona drażliwość



Depresja

Depresja



Osłabienie pamięci

Osłabienie pamięci

Klimakterium

Zmiany w narządzie rodnym

Zmiany w narządzie rodnym



Zanik w tkankach receptorów estrogenowych i

Zanik w tkankach receptorów estrogenowych i

progesteronowych

progesteronowych



Zanik jajników – zmniejszenie masy i wielkości

Zanik jajników – zmniejszenie masy i wielkości

narządów, ścieńczenie błon śluzowych

narządów, ścieńczenie błon śluzowych



Masa i wymiary macicy maleją

Masa i wymiary macicy maleją



Zmniejszenie grubości błony mięśniowej – rozrost

Zmniejszenie grubości błony mięśniowej – rozrost

tkanki łącznej

tkanki łącznej



Cienka zanikowa błona śluzowa

Cienka zanikowa błona śluzowa



Zanik błony śluzowej pochwy

Zanik błony śluzowej pochwy



Zmniejsza się ilość w komórkach pochwy glikogenu

Zmniejsza się ilość w komórkach pochwy glikogenu

oraz pałeczek D

oraz pałeczek D

ö

ö

derleina

derleina

Klimakterium



Spadek produkcji estrogenów powoduje zmiany

Spadek produkcji estrogenów powoduje zmiany

zanikowe w błonie śluzowej cewki moczowej i

zanikowe w błonie śluzowej cewki moczowej i

pęcherza moczowego

pęcherza moczowego



Zmniejszenie napięcia zwieraczy cewki moczowej

Zmniejszenie napięcia zwieraczy cewki moczowej



Zmniejszenie masy gruczołów piersiowych

Zmniejszenie masy gruczołów piersiowych



Sutki wiotczeją, maleje brodawka, obwódka zanika

Sutki wiotczeją, maleje brodawka, obwódka zanika



Progresywna utrata masy kostnej (początek po 40

Progresywna utrata masy kostnej (początek po 40

roku życia)

roku życia)



Osteoporoza i osteoartroza

Osteoporoza i osteoartroza



Zmiany skórne – ścieńczenie i zmniejszenie

Zmiany skórne – ścieńczenie i zmniejszenie

zawartości kolagenu

zawartości kolagenu

Starość (senium)



Senium jest to okres po

Senium jest to okres po

klimakterium, w którym

klimakterium, w którym

rozpoczyna się starzenie

rozpoczyna się starzenie

organizmu.

organizmu.

Starość (senium)

W zakresie narządów płciowych

W zakresie narządów płciowych

stwierdza

stwierdza

się:

się:



Zanikowe zapalenie sromu i pochwy

Zanikowe zapalenie sromu i pochwy



Zwężenie przedsionka pochwy

Zwężenie przedsionka pochwy



Rogowacenie białe i marskość sromu

Rogowacenie białe i marskość sromu



Osłabienie tkanek dna miednicy

Osłabienie tkanek dna miednicy

mniejszej

mniejszej

Okres przekwitania



Opiekę zdrowotną nad kobietami w

Opiekę zdrowotną nad kobietami w

tym okresie sprawuje ten sam

tym okresie sprawuje ten sam

zespół medyczny, co w poprzednim,

zespół medyczny, co w poprzednim,

jednakże zadania pielęgniarek i

jednakże zadania pielęgniarek i

położnych są teraz nieco inne.

położnych są teraz nieco inne.

Wynikają one przede wszystkim ze

Wynikają one przede wszystkim ze

stanu ich zdrowia, zgłaszanych

stanu ich zdrowia, zgłaszanych

problemów i oczekiwań.

problemów i oczekiwań.

W sprawowaniu opieki nad kobietą w okresie

W sprawowaniu opieki nad kobietą w okresie

przekwitania ważne jest:

przekwitania ważne jest:



rozpoznanie objawów charakterystycznych dla

rozpoznanie objawów charakterystycznych dla

tego okresu;

tego okresu;



poznanie i ocena warunków socjalno-bytowych

poznanie i ocena warunków socjalno-bytowych

oraz przyjętej przez kobietę strategii życiowej;

oraz przyjętej przez kobietę strategii życiowej;



wzbogacenie jej wiedzy na temat fizjologii

wzbogacenie jej wiedzy na temat fizjologii

tego okresu oraz motywowanie

tego okresu oraz motywowanie

do podejmowania korzystnych dla zdrowia

do podejmowania korzystnych dla zdrowia

zachowań;

zachowań;



podjęcie współpracy z rodziną na rzecz

podjęcie współpracy z rodziną na rzecz

wsparcia kobiety w tym trudnym

wsparcia kobiety w tym trudnym

dla niej okresie.

dla niej okresie.

Rozmawiając z kobietami na temat pożądanych

Rozmawiając z kobietami na temat pożądanych

zachowań w okresie klimakterium, szczególnie

zachowań w okresie klimakterium, szczególnie

dużo uwagi należy poświęcać sprawom

dużo uwagi należy poświęcać sprawom

prawidłowego odżywiania się, zachowania

prawidłowego odżywiania się, zachowania

aktywności fizycznej i zasadności kontrolowania

aktywności fizycznej i zasadności kontrolowania

masy ciała. Błędy popełniane w tym czasie sprzyjają

masy ciała. Błędy popełniane w tym czasie sprzyjają

bowiem otyłości, pojawianiu się różnych chorób

bowiem otyłości, pojawianiu się różnych chorób

oraz złemu samopoczuciu. Dieta kobiet powinna być

oraz złemu samopoczuciu. Dieta kobiet powinna być

urozmaicona, bogata w białko, wapń, witaminy i

urozmaicona, bogata w białko, wapń, witaminy i

sole mineralne.

sole mineralne.

Znamienne dla okresu przekwitania są

Znamienne dla okresu przekwitania są

zaburzenia snu nocnego. Dlatego ważna jest

zaburzenia snu nocnego. Dlatego ważna jest

dbałość o spokojny i dostatecznie długi

dbałość o spokojny i dostatecznie długi

(minimum 8 godzin) sen. Przed udaniem się

(minimum 8 godzin) sen. Przed udaniem się

na wypoczynek nocny, dobrze jest wyjść z

na wypoczynek nocny, dobrze jest wyjść z

domu na krótki spacer, a po powrocie wypić

domu na krótki spacer, a po powrocie wypić

szklankę ciepłego napoju, np. mleka.

szklankę ciepłego napoju, np. mleka.

Dbałość o higienę ciała i wygląd

Dbałość o higienę ciała i wygląd

zewnętrzny,

zewnętrzny,

a także zachowanie aktywności

a także zachowanie aktywności

seksualnej ma

seksualnej ma

duże znaczenie dla zdrowia fizycznego i

duże znaczenie dla zdrowia fizycznego i

psychicznego kobiety. Zwiększa poczucie

psychicznego kobiety. Zwiększa poczucie

własnej wartości oraz sprzyja harmonii

własnej wartości oraz sprzyja harmonii

stosunków małżeńskich i rodzinnych.

stosunków małżeńskich i rodzinnych.

Korzystanie z profilaktycznych badań

Korzystanie z profilaktycznych badań

ginekologicznych (i innych w razie

ginekologicznych (i innych w razie

potrzeby), jak również wykonywanie

potrzeby), jak również wykonywanie

samokontroli piersi, to także ważne

samokontroli piersi, to także ważne

problemy,

problemy,

które pielęgniarka/położna powinna

które pielęgniarka/położna powinna

omawiać

omawiać

z kobietami. Jeszcze inną sprawą jest

z kobietami. Jeszcze inną sprawą jest

świadczenie pomocy w podejmowaniu

świadczenie pomocy w podejmowaniu

decyzji o stosowaniu hormonalnej terapii

decyzji o stosowaniu hormonalnej terapii

zastępczej.

zastępczej.

O trudnościach okresu klimakterium i

O trudnościach okresu klimakterium i

sposobach radzenia sobie z nimi trzeba

sposobach radzenia sobie z nimi trzeba

rozmawiać nie tylko z kobietami, których

rozmawiać nie tylko z kobietami, których

to

to

dotyczy, lecz również z ich najbliższymi.

dotyczy, lecz również z ich najbliższymi.

Ukazanie roli rodziny w pokonywaniu tych

Ukazanie roli rodziny w pokonywaniu tych

trudności korzystnie wpływa na lepsze

trudności korzystnie wpływa na lepsze

zrozumienie

ich

zachowań

oraz

zrozumienie

ich

zachowań

oraz

mobilizację

mobilizację

do dokonania zmian niektórych

do dokonania zmian niektórych

przyzwyczajeń i upodobań.

przyzwyczajeń i upodobań.

Dziękuję za uwagę