Wstęp do psychopatologii-

pojęcia normy i patologii

psychologicznej



Definicja pojęcia normalności

Zachowanie normalne

Model statystyczny



Wszyscy ludzie charakteryzują się
podobnymi cechami, różnią się tylko
natężeniem tych cech



Wielkość odchylenia od średniej
populacji , może być mierzona liczbą
odchyleń standartowych

Zachowanie normalne



odchylenie standardowe mówi, jak
szeroko wartości jakiejś cechy są
rozrzucone wokół jej średniej .



Im mniejsza wartość odchylenia tym
wielkości są bardziej zbliżone do
średniej.

K

rzywa gęstości rozkładu

normalnego przedstawiają
odsetek ludzi, którzy uzyskują
daną wartość IQ. (intelligence
quotient)



.

Zachowanie normalne



Ocenia się jaka jest wielkość
odchylenia konkretnego zachowania
od wartości przeciętnej w populacji

Zachowanie normalne



Znając normy ilościowe różnych cech

w populacji, możemy porównać z

nimi wyniki interesującego nas

człowieka i na tej podstawie uznać

go za zdrowego, lub zaburzonego



Jeżeli właściwości psychiczne

człowieka różnią się od właściwości

przeciętnych w danej populacji to jej

funkcjonowanie jest anormalne

Zachowanie normalne



Tego rodzaju model definiowania
normalności jest stosowany w
interpretacji wyników testów
psychologicznych.



anormalne nie zawsze znaczy
zaburzone(np. IQ>150)

Zachowanie
normalne -model
społeczno-kulturowy

Zachowanie normalne-zachowanie, które

jest zgodne z normami obowiązującymi w

danej kulturze



normami moralnymi ( nie zabijaj)



normami religijnymi (chodź w niedzielę do

kościoła)



normami etycznymi ( przysięga

Hipokratesa)



normami prawnymi (nie kradnij)

Zachowanie normalne
-model społeczno-
kulturowy



Zdrowe jest to co jest powszechne ,
typowe dla danej społeczności

W każdym społeczeństwie istnieją



określone wzory i normy społeczno
kulturowe ( jak postępować)



określone wartości społeczne ( co
jest ważne, do czego dążyć)

Zachowanie normalne
-model społeczno-
kulturowy



Osoba która łamie normy społeczno-
kulturowe, etyczne, lub prawne jest
nieprzystosowana społecznie, czyli
w ujęciu tego modelu przejawia
zaburzone zachowania

Zachowanie normalne
-model społeczno-
kulturowy

Model społeczno- kulturowy jest

modelem relatywistycznym.



To co określona kultura uznaje za
zdrowe w innych może zostać
uznane za zaburzone

Zachowanie normalne
-model społeczno-
kulturowy



np. Susto przewlekłe skargi na „utratę
duszy” spowodowane doświadczeniem
intensywnego przerażenia występujące u
ludów latynoamerykańskich.Przedłużający
się lek prowadzi do utraty zainteresowań,
braku łaknienia, utraty aktywności



W naszej kulturze objawy susto zostałyby
uznane za objawy zespołu stresu
pourazowego

Kryteria
„nienormalności”wg
Rosenhana i
Seligmana



„Cierpienie



Trudności w przystosowaniu się



Nieracjonalność i Dziwaczność



Nieprzewidywalność i utrata kontroli



Wyrazistość i niekonwencjonalność



Dyskomfort obserwatora



Naruszanie ideałów i norm moralnych

Im więcej z tych elementów jest obecnych

tym pewniejsze jest zaliczenie danego

zachowania do nienormalnych

Kryteria
„nienormalności”wg
Rosenhana i
Seligmana

Cierpienie



Nie jest warunkiem wystarczającym do uznania

nienormalności zachowania(jeśli ktoś cierpi nie

musi zaburzony psychicznie- często cierpimy z

jakiegoś powodu)

Kryteria
„nienormalności”wg
Rosenhana i
Seligmana



Nie jest warunkiem koniecznym,nie każde

zachowanie które uważamy za

nienormalne,wiąże się z cierpieniem (jeśli ktoś

jest zaburzony psychicznie nie musi cierpieć z

tego powodu)

-Urojenia wielkościowe



Okoliczności,którym towarzyszy cierpienie

,decydują decydują o tym czy będzie ono

postrzegane jako normalne,czy nienormalne

Kryteria
„nienormalności”wg
Rosenhana i
Seligmana

Trudności w przystosowaniu się
Ocena przystosowania



W jakim stopniu dane zachowanie zapewnia

dobre funkcjonowanie człowieka

- zdolność do pracy i
- utrzymywania satysfakcjonujących

kontaktów z innymi ludźmi



W jakim stopniu służy dobru społeczeństwa

Kryteria
„nienormalności”wg
Rosenhana i
Seligmana

Nieracjonalność i dziwaczność



Zachowanie człowieka ,wydaje się
pozbawione sensu

- naprzemienne objadanie się i

wymiotowanie w bulimii

- urojenia prześladowcze

Kryteria
„nienormalności”wg
Rosenhana i
Seligmana

Nieprzewidywalność i utrata kontroli



Zachowanie innych ludzi cechuje pewna

stałość,dzięki czemu możemy

przewidywać ich reakcje w rożnych

sytuacjach. Oczekujemy także że ludzie w

znaczny stopniu kontrolują samych siebie



Jeśli ktoś zachowuje się w sposób

nieprzewidywalny przeraża to nas

- zaburzenie afektywne dwubiegunowe

Kryteria
„nienormalności”wg
Rosenhana i
Seligmana

Wyrazistość i niekonwencjonalność



Ludzie akceptują i uważają za
konwencjonalne takie zachowania jakie
sami chcieliby przejawiać



To co w danym społeczeństwie,uważa się
za konwencjonalne i akceptowane jest
zmienne

Kryteria
„nienormalności”wg
Rosenhana i
Seligmana



Sama rzadkość zachowania nie
świadczy o patologii

-IQ>145



Zachowania rzadkie i niepożądane
są uznawane za nienormalne

Kryteria
„nienormalności”wg
Rosenhana i
Seligmana

Dyskomfort obserwatora



Dyskomfort powstaje gdy mamy do
czynienia z osobą łamiącą niepisane
zasady postępowania



Np. załatwianie czynności
fizjologicznych poza toaletą



samookaleczanie się

Kryteria
„nienormalności”wg
Rosenhana i
Seligmana

Naruszanie ideałów i norm

moralnych



Nienormalne jest zachowanie,które
jest wbrew temu co uważa się za
normy moralne i ideały
postępowania poprawnie myślących
i słusznie postępujących ludzi

Współczesne modele
wyjaśniające powstawanie
zaburzeń psychicznych



biomedyczny



behawioralny



poznawczy



psychodynamiczny



humanistyczny



systemowy

Model biomedyczny



Zaburzenie psychiczne jest chorobą mózgu

Istnieją fizyczne przyczyny zaburzeń psychicznych
Mogą to być



czynniki infekcyjne,



przyczyny genetyczne



przyczyny biochemiczne



przyczyn neuroanatomiczne

Po odkryciu etologii choroby stosowanie

biologicznych metod leczenia

Model biomedyczny

Związek czynników infekcyjnych z

chorobami psychicznymi

Porażenie postępujące
U pacjentów cierpiących na tę dolegliwość

obserwowano urojenia wielkościowe
ociężałość umysłową, zaburzenia pamięci
a w zaawansowanej fazie choroby paraliż i
śmierć.

Model biomedyczny



Szukając przyczyn tej choroby wykazano

że jest ona następstwem wcześniejszego

przechorowania kiły . Przetrwałe krętki

kiły mogą powodować wystąpienie

porażenia postępującego.



Po znalezieniu właściwej przyczyny

porażenia postępującego,dosyć szybko

udało się znaleźć na nie lekarstwo.



W 1908 r odkryto salwersan,związek

arsenu,który niszczył krętki kiły

Model biomedyczny

Związek czynników genetycznych z

chorobami psychicznymi

Schizofrenia



W badaniach bliźniąt z których jedno cierpi

na schizofrenię,prawdopodobieństwo ze

drugie będzie chore wynosi

- 50% -bliźnięta jednojajowe,
- 10% bliźnięta dwujajowe
- w całej populacji częstość występowania 1%

Model biomedyczny

Związek czynników

neuroanatomicznych z
chorobami psychicznymi



zaburzenia psychiczne mogą być
związane z nieprawidłową budową
mózgu

- zmiany otępienne są związane z

uszkodzeniem tkanki mózgowej

Model psychodynamiczny



Przekonanie ze siły psychologiczne

świadome i nieświadome wpływają

na funkcjonowanie psychiki

człowieka



Wewnętrzne siły,pragnienia i motywy

często wchodzą w konflikt np.

człowiek nie może zaspokoić swoich

pragnień bo nie pozwala mu na to

sumienie.

Model psychodynamiczny

Zaburzenia

są

rezultatem

nierozwiązanych

konfliktów

w

rozwoju

dziecka,

szczególnie

związanych z panowaniem nad
popędami

Model psychodynamiczny



Gdy konflikt

- jest dobrze rozwiązany człowiek

rozwija się i nabiera energii

- gdy źle ,lub wcale nierozwiązany

pojawiają się problemy
psychologiczne

Model behawioralny



Organizm jest kształtowany przez
środowisko w którym żyje



zaburzenia są wyuczone



Przyczyną zaburzeń psychicznych
jest przyswojenie sobie
nieprzystosowawczych nawyków

Model behawioralny



Zaburzenie sprowadza się do
objawów



Terapię sprowadza się do
zlikwidowania objawów i nauczeniu
się nowych bardziej
przystosowawczych sposobów
zachowania

Model behawioralny



Niekorzystne nawyki emocjonalne
zostały wytworzone na zasadzie
związku pomiędzy bodźcem
warunkowym,a bezwarunkowym
wcześniej obojętny bodziec
bezwarunkowy wywołuje obecnie
reakcję warunkową,czyli wyuczony
stan emocjonalny np. fobię

Model behawioralny



Metody terapeutyczne oparte na

warunkowaniu klasycznym

systematyczna desensytyzacja lub

zanurzanie skutecznie wygaszają

niektóre fobie



Metody terapeutyczne oparte na

warunkowaniu sprawczym takie jak

wzmacnianie pozytywne,wybiórcze czy

wygaszanie stosowane są w leczeniu

anoreksji i autyzmu

Model poznawczy

Przyczyny zaburzeń psychicznych tkwią w

złych wzorcach, schematach poznawczych

Teoria Becka



Zachowanie człowieka jest wyznaczone
przez typ informacji,która dociera do
niego z zewnątrz,oraz przez to jak on tę
informację przekształca i interpretuje

Model poznawczy



zaburzenia psychiczne są następstwem
nieracjonalnych
schematów,pojawiających się pod
postacią automatycznych myśli,które
zawierają interpretację zdarzeń,własnego
zachowania.



U danego człowieka takie stwierdzenia
powtarzają się niezależnie od sytuacji
odbierane są jako trafne i rzeczywiste

Model poznawczy

Wg Becka chorzy na depresję



Minimalizują jakiekolwiek pozytywne
osiągnięcia



Wyolbrzymiają problemy



Polaryzują zagadnienia (dzielą
sytuacje na czarne i białe



Stosują zbytnie uogólnianie

Model poznawczy



W terapii podważa się nieracjonalne
przekonania pacjenta i skłania się do
działań wynikających z bardziej
racjonalnych przekonań

Model humanistyczny



Zaburzenia są wynikiem niemożliwości

zrealizowania własnego Ja



Gdy rozwój dziecka odbywa się zgodnie z

jego naturą to wyrośnie z niego osoba

szczęśliwa i zdrowa psychicznie



Gdy najbliższe otoczenie stłumi osobowość

dziecka niewystarczająco ją akceptując

dziecko może przejawiać zaburzenia

emocjonalne

Model humanistyczny



Wg psychologów humanistycznych
lęk i depresja to emocje powstające
w wyniku ograniczania przez
społeczeństwo popędu człowieka do
samorealizacji

Model humanistyczny



Strach przed wyrażeniem swojej
osobowości zmusza człowieka do
akceptacji ograniczających
zachowań, konsekwencją tego jest
lęk i depresja

Model humanistyczny



W terapii humanistycznej pracuję się
nad wyzwoleniem leczniczych
sil,które potencjalnie tkwią w
osobowości każdego pacjenta



W terapii pacjent ma szanse
doświadczyć bezwarunkowej
akceptacji i empatii ze strony
terapeuty

Model humanistyczny



Dzięki temu że pacjent ma poczucie
że jest akceptowany i
zrozumiany,jest w stanie uświadomić
sobie a później także zaakceptować
wcześniej tłumione uczucia.

Akceptacja wcześniej tłumionych

uczuć jest czynnikiem leczącym

Model systemowy



zaburzenia wynikają ze złych relacji
rodzinnych



Model ten wywodzi się z systemowej
terapii rodzin



Twórcy tego modelu uważają że
członkowie rodziny nie są chorzy
psychicznie,tylko manifestują symptomy
nieadekwatnie funkcjonujących systemów
rodzinnych

Model systemowy



W podejściu systemowym każda rodzina

to system ze specyficznymi sposobami

komunikowania ( wzorcami transakcji)

się,które określają kto,kiedy, do kogo i w

jaki sposób ma się odnosić.



Zmiany w funkcjonowaniu jednego z

członków rodziny pociągają za sobą

zmiany u pozostałych osób w rodzinie i

zmiany funkcjonowania całego systemu

rodzinnego

Model systemowy



Poszczególni członkowie rodziny
mogą tworzyć subsystemy-
podsystem rodzicielski,podsystem
dziecięcy



Podsystemy są oddzielne od siebie
granicami- niewidzialnymi
barierami,regulującym liczbę
kontaktów z innymi

Model systemowy



Diagnozie i terapii powinna podlegać
cała najbliższa rodzina osoby
zaburzonej



Nie można zrozumieć zaburzonego
zachowania osoby,jeśli nie pozna się
zasad funkcjonowania jej całego
systemu rodzinnego

Model systemowy

W terapii określa się znaczenie objawów

występujących u człowieka,dla

funkcjonowania systemu rodzinnego



Diagnoza ma odpowiedzieć na pytania:



Jak przebiegają interakcje w rodzinie



Jakie subsystemy funkcjonują w rodzinie i

jakimi granicami są otoczone



Jakie korzyści przynosi rodzinie utrzymywanie

się objawów zaburzonego zachowania

Model systemowy



W terapii dąży się do stworzenia efektywnej

struktury rodziny



Ma ona być hierarchiczna,rodzice powinni mieć

miejsce na szczycie hierarchii



Małżonkowie powinni współdziałać i wzajemnie

się wspierać



Granie pomiędzy subsystemami

rodzicielskim a dziecięcymi powinny być jasne(

wzajemne zrozumienie i wspierane z

zachowaniem odrębności w zakresie własnego

terytorium,czasu i autonomii)