TRAWIENIE I WCHŁANIANIE

Artur Bała, Łukasz Bereziak, Łukasz Bernat,

Mieszko Białas, Mateusz Blank, Łukasz

Grabarski,

Bartosz Kozłowski, Piotr Księżniakiewicz,

Matylda Szostak

TRAWIENIE



Trawienie – złożony proces enzymatycznego

przekształcenia wielkocząsteczkowych

związków chemicznych w prostsze, w celu ich

wchłonięcia i przyswojenia przez organizm.



W proces trawienia zaangażowanych jest

wiele mechanizmów i układów (hormonalny,

autonomiczny układ nerwowy), które w

skoordynowany sposób doprowadzają do

rozbicia składników pokarmowych do postaci,

która będzie zdolna do wchłaniania

(absorpcji) w przewodzie pokarmowym.

BIAŁKA

Trawienie białek



Rozpoczyna się w żołądku



Wstępnie białka przygotowywane
są do trawienia przez kwaśne
środowisko żołądka(HCL) które
denaturuje białka i zabija bakterie
oraz aktywuje pepsynogen do
pepsyny

Trawienie białek



Żołądkowa endopeptydaza –
pepsyna – hydrolizuje wiązania
utworzone przez aminokwasy
aromatyczne i dikarboksylowe



W żołądku występuje także
chymozyna ścinająca kazeinę
mleka do parakazeiny co umożliwia
jej trawienie przez pepsynę

Trawienie białek



Trzustkowe endopeptydazy i
egzopeptydaza działające w
dwunastnicy:



Endopeptydazy:



Trypsyna – rozbija wiązania utworzone
przez aminokwasy zasadowe



Chymotrypsyna - rozbija wiązania
utworzone przez aminokwasy pozbawione
ładunku np. aromatyczne

Trawienie białek



Elastaza - rozbija wiązania utworzone
przez małe aminokwasy np. glicyna,
seryna, alanina



Egzopeptydaza:



Karboksypeptydaza – działa na
C-końcowe wiązania peptydowe
uwalniając niskocząsteczkowe peptydy i
wolne aminokwasy

Trawienie białek



W jelicie występuje
aminopeptydaza atakująca N-
końcowe wiązania peptydowe oraz
specyficzne dipeptydazy (niektóre
znajdujące się w obrębie nabłonka
jelita) kończące proces trawienia
białek

Wchłanianie aminokwasów



Do wchłaniania aminokwasów
niezbędna jest witamina B6



W jelicie wchłaniane są tylko
L-aminokwasy



Aminokwasy transportowane są do
enterocytów przez specyficzne Na

+

zależne i niezależne transportery

Wchłanianie aminokwasów



Na

+

zależne:



Przenośnik dla aminokwasów
obojętnych,



Przenośnik dla fenyloalaniny i
metioniny



Swoisty przenośnik dla iminokwasów
– proliny i hydroksyproliny

Wchłanianie aminokwasów



Na

+

niezależne:



Przenośnik dla aminokwasów
lipofilnych(leucyna) i
obojętnych(fenyloalanina)



Przenośnik dla aminokwasów
zasadowych np. lizyna

WĘGLOWODANY

Trawienie węglowodanów



Podstawowe węglowodany
dostarczane w diecie to:



dwucukry do których zaliczamy
sacharozę i laktozę,



wielocukry do których zaliczamy
skrobię tj. amyloza – prosty łańcuch,
amylopektyna – łańcuch
rozgałęziony



monocukry – glukoza i fruktoza

Trawienie węglowodanów



Celuloza będąca innym wielocukrem
roślinnym znajduje się w diecie w
dużych ilościach. Organizm ludzki nie
ma jednak enzymów trawiących
celulozę, w związku z czym jest ona
wydalana.



Dzienne spożycie węglowodanów
wynosi 250 – 800 g, co stanowi 50 – 60
% diety.

Trawienie węglowodanów



Węglowodany, zanim ulegną wchłonięciu,

muszą zostać strawione do cukrów prostych



Trawienie skrobi rozpoczyna się w jamie

ustnej dzięki obecności -amylazy ślinowej

czyli tzw. ptialiny. Optimum pH dla tego

enzymu wynosi 6,7 i jego działanie

hamowane jest przez kwaśny sok żołądkowy

po przejściu pokarmu do żołądka.



Należy jednak podkreślić ze główne procesy

trawienia wielocukrów zachodzą w jelicie

cienkim.

Trawienie węglowodanów



W jelicie cienkim w trawieniu wielocukrów bierze

udział -amylaza trzustkowa która hydrolizuje

wiązania glikozydowe 1,4 , pozostawiając

nienaruszone wiązania 1,6 , a także końcowe

wiązania 1,4  i wiązania 1,4  za miejscami

rozgałęzień łańcucha.



W następstwie tego produktami końcowymi

trawienia przez a-amylazę są oligosacharydy, które

są trawione do cukrów prostych przez enzymy

nabłonka sztoteczkowatego jelita, takie jak maltaza,

laktaza czy sacharaza.



Końcowymi produktami trawienia węglowodanów są

fruktoza, glukoza i galaktoza.

Wchłanianie
węglowodanów



Produkty trawienia wchłanianie są z

jelita czczego do krążenia wrotnego w

postaci monosacharydów (glukozy,

mannozy, fruktozy, rybozy)



Oligosacharydy i disacharydy ulegają

hydrolizie przez enzymy rąbka

szczoteczkowego błony śluzowej jelita

cienkiego, w tym również przez amylazę

trzustkową absorbowaną przez

śluzówkę jelita

Wchłanianie
monosacharydów



Zachodzi w dwunastnicy i w górnym
odcinku jelita czczego



Odbywa się dwoma sposobami:



Transport aktywny (w obecności
gradientu stężeń)



Transport ułatwiony

Transport aktywny



Konfiguracja grupy hydroksylowej przy

węglu drugim powinna być identyczna z

występującą w glukozie



Obecność pierścienia piranozowego



Przy C5 musi występować grupa metylowa

lub jej pochodne



Wymagane są specjalne przenośniki



Energia pochodzi z hydrolitycznego

rozpadu ATP współdziałającego z pompą

sodową wyrzucającą jony Na

+

na zewnątrz

Przenośniki



Na

+

-zależny przenośnik (SGLT1) wiążący

w różnych miejscach glukozę i Na

+

i

przenoszący te substancje przez błonę
enterocytów



Jony Na

+

transportowane zgodnie z

gradientem stężeń



Glukoza transportowana w przeciwnym
kierunku do gradientu stężeń

Wchłanianie fruktozy



Odbywa się na zasadzie transportu

ułatwionego głównie przez przy udziale

transportera GLUT5



Wchłanianie wolniejsze od glukozy i

galaktozy



Mechanizmy wchłaniania ulegają

szybkiemu wysyceniu porównywalnemu z

wysyceniem glukozy



W komórkach nabłonka ulega szybkiemu

przekształceniu w glukozę i kwas mlekowy

Inhibitory wchłaniania

Ouabaina



Glikozyd nasercowy



Hamuje pompę sodową

Floryzyna



Hamuje resorpcje zwrotną glukozy
w kanalikach nerkowych

Zaburzenia wchłaniania



Biegunka (nie wchłonięte węglowodany
wywołują osmotyczne przesunięcie
nadmiaru)



Nadmierne wytwarzanie gazów jelitowych
(flora bakteryjna rozkłada nie wchłonięte
węglowodany, co prowadzi do powstania
gazów – wodoru, metanu, dwutlenku)



Choroby (dziedziczny niedobór laktazy,
wtórny i pierwotny niedobór laktazy,
niedobór sacharazy itp…)

TŁUSZCZE

Trawienie tłuszczów –
Żołądek



Temperatura panująca w żołądku jest istotna dla

procesu przekształcania tłuszczów stałych zawartych

w pokarmach do postaci płynnej. Towarzyszy temu

powstawanie emulsji tłuszczowych, co wspomagają

ruchy perystaltyczne żołądka.



Sok

żołądkowy

zawiera

lipazę

“zołądkowa”

hydrolizującą triacyloglicerole złożone z kwasów

tłuszczowych o krótkich lub dłuższych lańcuchach.

Ponadto lipaza “ślinowa” może kontynuować swoje

dzialanie w żołądku dzięki obecnosci emulsji

tluszczowych (pomimo niskiego pH tresci żołądkowej).



Czas przebywania pokarmów w żołądku wynosi 2 – 4

h, może tu zostać strawione aż 30% spozytych

triacylogliceroli.

Trawienie tłuszczów –
Dwunastnica



W dwunastnicy kwaśna miazga pokarmowa zostaje

zobojętniona i pH staje się zasadowe. Jest to

uwarunkowane obecnością zasadowej żółci i soku

trzustkowego, co hamuje żołądkową pepsynę i pozwala

na działanie enzymów soku trzustkowego i jelitowego.



Sole

kwasów

żółciowych

wykazują

zdolność

zmniejszania napięcia powierzchniowego. Dzięki tej

właściwości kwasów żółciowych tłuszcze ulegają

zawieszeniu ( tworzą emulsje ), zaś kwasy tłuszczowe i

nierozpuszczalne w wodzie mydła - rozpuszczeniu.



Obecność żółci w świetle jelit wspomaga zarówno

trawienie jak i wchłanianie tłuszczów oraz witamin

rozpuszczalnych w tłuszczach.

Trawienie tłuszczów –
Dwunastnica



Żółć jest także ważną wydzieliną, z którą

wydzielane są nie tylko cholesterol i kwasy

żółciowe, ale także liczne leki, toksyny, barwniki

żółciowe oraz substancje nieorganiczne (Cu, Zn,

Hg).



Wolny cholesterol jest praktycznie

nierozpuszczalny w wodzie; dlatego też w żółci

występuje w micelach złożonych z

fosfatydylocholiny i soli kwasów żółciowych. Jeśli

jednak jego stężenie będzie zbyt wysokie to

będzie się krystalizował i nawet tworzył skupiska

nazywane kamieniami zółciowymi.

Trawienie tłuszczów –
Dwunastnica



Sok trzustkowy zawiera lipazę, która działa na

granicy fazy wodnej i tłuszczowej , utworzonych w

przewodzie

pokarmowym

przez

mechaniczne

wytrząsanie treści pokarmowej w obecności

produktów działania lipazy ślinowej i żołądkowej,

soli kwasów żółciowych, kolipazy (białko soku

trzustkowego), fosfolipidów i fosfolipazy A2 (też

występującej w soku trzustkowym).



Zarówno fosfolipaza A2, jak i kolipaza wydzielane są

w postaci zymogenów . Do ich aktywacji konieczna

jest hydroliza swoistego wiązania peptydowego

przez trypsynę. Aktywność fosfolipazy A2 zależy od

obecności jonów wapnia.

Trawienie tłuszczów –
Dwunastnica



Ograniczona hydroliza wiązania estrowego w pozycji 2

fosfolipidu przez fosfolipazę A2 sprawia, że lipaza

zostaje związana przez substrat na granicy faz i

zachodzi szybka hydroliza triacyloglicerolu.



Kolipaza, wiażąc się z faza graniczną złożona z soli

kwasów żółciowych, triacyloglicerolu i wody, stanowi

jakby kotwicę wysokiego powinowactwa dla lipazy.



W wyniku całkowitej hydrolizy triacyloglicerolu

powstają glicerol i kwasy tłuszczowe. Należy jednak

dodac, że odszczepienie drugiego i trzeciego kwasu

tłuszczowego od cząsteczki triacyloglicerolu jest coraz

trudniejsze.



Działanie hydrolityczne lipazy trzustkowej jest prawie

swoiste dla pierwszorzędowych wiązań estrowych.

Trawienie tłuszczów –
Dwunastnica



W czasie trawienia tłuszczów faza wodna lub

„micellarna” zawiera micelle o kształcie dysków i

liposomy złożone z soli kwasów żółciowych, nasycone

produktami lipolizy.



Ze względu na trudności hydrolizy drugorzędowego

wiązania estrowego w cząsteczce triacyloglicerolu,

dochodzi najpierw do odszczepienia kwasów

tłuszczowych w pozycji 1 i 3 i powstania 2-

monoacyloglicerolu. Kwas tłuszczowy tego związku

związany jest z glicerolem drugorzędowym wiązaniem

estrowym, musi on ulec, przed ostatecznym

odszczepieniem od glicerolu, izomeryzacji z

wytworzeniem pierwszorzędowego wiązania estrowego.

Trawienie tłuszczów -
Dwunastnica



Proces ten jest powolny, co sprawia, że 2-

monoacyloglicerole są głównymi produktami

końcowymi trawienia triacylogliceroli oraz że

mniej niż 1/4 spożytych tłuszczów jest całkowicie

rozkładana do glicerolu i kwasów tłuszczowych.



Estry cholesterolowe są rozkładane przez

hydrolazę estrów cholesterolowych (esterazę

cholesterolowa). Tak więc w jelitach wchłaniany

jest wolny cholesterol.



Fosfolipaza A2 działa na drugorzędowe wiązania

estrowe glicerolofosfolipdów co prowadzi do

powstania lizofosfolipidów.

Trawienie tłuszczów –
Sok jelitowy



Sok jelitowy wydzielany przez komórki
dwunastnicze Brunnera i jelitowe
Lieberkuhna zawiera enzymy
trawienne dla tluszczów są to:



fosfataza - usuwająca resztę fosforanową



fosfolipaza - rozkłada fosfolipidy do
glicerolu, kwasów tłuszczowych, kwasu
fosforowego i zasady (np. choliny)

Wchłanianie tłuszczów



Tworzenie miceli



micele są małymi kulistymi agregatami
zawierającymi ok. 20-30 cząsteczek lipidów
i sole żółciowe



sole żółciowe znajdują się na zewnątrz
miceli



cholesterol oraz witaminy rozpuszczalne w
tłuszczach znajdują się na zewnątrz



monoglicerydy i lizofosfatydy zwrócone są
końcami polarnymi na zewnątrz

Wchłanianie tłuszczów



Absorbcja lipidów i soli żółciowych z miceli



micele poruszają się wzdłuż powierzchni mikrokosmków,
umożliwiając zawartym w nich lipidom dyfuzję do
enterocytów przez błonę mikrokosmków



lipidy, cholesterol oraz witaminy rozpuszczalne w tłuszczach
są usuwane z miceli w chwili kontaktu z mikrokosmkami



etapem ograniczającym absorbcję lipidów jest wędrówka
miceli z jelitowej miazgi pokarmowej na pow. mikrokosmków



sole żółciowe ulegają absorbcji w końcowej części jelita
krętego po uwolnieniu się od towarzyszących im lipidów



absorbcja soli żółciowych zachodzi w wyniku transportu
czynnego zależnego od gradientu stężeń dla jonów Na

+

Wchłanianie tłuszczów



Tworzenie chylomikronów przez enterocyty



we wnętrzu enterocytów strawione lipidy wchodzą do

gładkiej siateczki sarkoplazmatycznej, gdzie następuje

ich odtworzenie



2-monoglicerydy łączą się z kwasami tł., tworząc

trójglicerydy



lizofosfatydy łączą się z kwasami tł., tworząc

fosfolipidy



cholesterol ulega ponownie estryfikacji



odtworzone lipidy łaczą się tworząc chylomikrony w SER



chylomikrony wydostają się na zewnątrz w procesie

egzocytozy



powierzchnię chylomikronów pokrywają -lipoproteiny

Wchłanianie tłuszczów



transport lipidów do naczyń krwionośnych



po opuszczeniu komórki chylomikrony łączą się w
większe krople zależnie od ilości lipidów



większe krople tłuszczu dyfundują do naczyń
mleczowych, a stamtąd do krążenia wątrobowego



zanim miazga pokarmowa dotrze do środkowej
części jelita czczego większość tłuszczów jest
zresorbowana



reabsorpcja tłuszczów zachodzi gł. w dwunastnicy

WODA I ELEKTROLITY

Wchłanianie H

2

O



Wchłanianie wody z elektrolitami

zachodzi, gdy ilość substancji

przechodzącej ze światła jelita do

błony śluzowej (insorpcja)

przekracza tę przechodzącą w

kierunku odwrotnym (eksorpcja)



Czyli wydzielanie zachodzi gdy

Eksorpcja>insorpcja

Wchłanianie H

2

O



Wchłanianie wody wynosi:



Około 4,5 l/d w jelicie czczym



Około 3,0 l/d w jelicie krętym



Około 1,3 l/d w jelicie grubym



Około 0,2 l/d wydala się z kałem



Wchłanianie zachodzi wyłącznie przez pory w

błonie komórkowej (pory są największe w

jelicie czczym stąd tam najwięcej wody się

wchłania)



Transport wody przez błonę śluzową jest

zawsze procesem biernym i izoosmotycznym

Wchłanianie H

2

O



Bierny ruch wody w jelicie czczym
towarzyszy głównie czynnemu
transportowi substancji
organicznych tj. cukry i
aminokwasy



Bierny ruch wody w jelicie krętym
towarzyszy głównie czynnemu
transportowi jonów Na

+

Wchłanianie Na

+



Odbywa się w jelitach dwuetapowo



Wnikanie jonu do enterocytów
zachodzi na drodze dyfuzji ułatwionej
przy udziale transportera wspólnego
dla aminokwasów lub cukrów



Transport przez boczną i
przypodstawną błonę enterocytu jest
procesem czynnym, zachodzącym przy
udziale Na

+

,K

+

-ATP-azy

Wchłanianie K

+



Transport przez błonę śluzową w
jelitach zachodzi zgodnie z
gradientem stężeń i jest procesem
biernym



W górnej części jelita cienkiego wysokie
[K

+

] sprzyja biernemu transportowi do

enterocytów i dalej do ECF



W jelicie krętym i grubym transport K

+

zachodzi na zasadzie wymiany z Na

+

Wchłanianie Cl

-



Zachodzi zarówno drogą trans- jak i
paracelularną



Droga transcelularna zachodzi na
zasadzie wtórnego transportu
czynnego w błonie brzeżka
szczoteczkowego enterocytów i
obejmuje wymianę wchłanianego
Cl

-

z wydzielanym HCO

3-

Wchłanianie Ca

2+



Dobowe zapotrzebowanie na wapń wynosi

około 1000 mg. Wapń jest gromadzony

głównie w kościach.



Jest też niezbędny w takich procesach jak

krzepnięcie krwi,wewnątrzkomórkowe

przekaźnictwo,skurcz mięśni.



Wchłanianie wapnia zależy od jego zawartości

w jelitach i jego postaci fizykochemicznej

(rozpuszczalne sole wchłaniają się szybko).



Wchłanianie wapnia zachodzi w dwunastnicy i

górnej części jelita czczego.

Wchłanianie Ca

2+



Wchłanianie wapnia jest procesem czynnym

przebiegającym w dwóch etapach:

1. wnikanie wapnia do enterocytów(jest to proces

czynny)

2. przechodzenie do bocznych przestrzeni

międzykomórkowych(ma charakter dyfuzji)



Witamina D jest niezbędna do przebiegu obu

etapów wchłaniania. Jej aktywne metabolity

wzmagają w enterocytach syntezę białka

transportującego i wiążącego wapń. Parathormon

pobudza wchłanianie właśnie za pośrednictwem

1,25-(OH)

2

D

3

.

Wchłanianie Ca

2+



Wchłanianie wapnia jest zależne od jego
zapotrzebowania przez organizm i
oparte jest na zasadzie ujemnego
sprzężenia zwrotnego.Czynnikiem
regulującym zdolność resorpcyjną w
enterocytach jest stężenie wapnia w
osoczu.

Wchłanianie żelaza



Dobowe zapotrzebowanie na żelazo waha się

od 0,5 do 3,0 mg.Żelazo jest niezbędne do

syntezy hemoglobiny, mioglobiny,

cytochromów i innych enzymów.Całkowita

pula żelaza wynosi około 4 g.



Organizm utrzymuje dokładny bilans w

gospodarce żelazem,głównie poprzez

aktywną kontrolę procesów wchłaniania.



Przy nadmiarze żelaza w organizmie również

enterocyty zawierają go więcej i tracą

zdolność do dalszego wchłaniania.

Wchłanianie żelaza



Wchłanianie żelaza również odbywa się na

zasadzie ujemnego sprzężenia zwrotnego.



Zachodzi w dwunastnicy i początkowym

odcinku jelita czczego.



Sole żelazawe(Fe

2+

) łatwiej wchłaniają się niż

sole żelazowe i po wniknięciu do enterocytów

przechodzą w żelazowe, aby połączyć się z

apoferrytyną w ferrytynę.



Żelazo hemowe wchłania się na drodze

endocytozy i w enterocytach zostaje

uwolnione przez enzymy lizosomalne.

Wchłanianie żelaza



Wolne żelazo w enterocytach łączy się z

apoferrytyną,albo jest transportowane przez

specjalny nośnik białkowy do płynu

zewnątrzkomórkowego,gdzie łączy się z

transferryną(polipeptyd transportujący żelazo).



W stanach niedoboru żelazo może być wchłaniane i

transportowane przez specjalne białko z jelita

bezpośrednio do osocza z pominięciem tworzenia

ferrytyny.



Gdy transferryna jest w pełni wysycona w stanach

nadmiaru żelaza w organizmie ferrytyna tworzy

śluzówkowy czop uniemożliwiający dalsze

wchłanianie.

Wchłanianie żelaza



Wchłanianie żelaza w jelitach wzmagają
następujące czynniki soku żołądkowego
jak: kwas solny,czynnik wewnętrzny i
specjalny czynnik stabilizujący.



Podobnie pobudzająco na wchłanianie
działają enzymy trzustkowe i
jelitowe,sprzężone sole żółciowe i
niektóre witaminy,zwłaszcza kwas
askorbinowy.

WITAMINY

Wchłanianie witamin



Większość witamin (wyj. B

6

)

wchłania się w jelitach, głównie w
dwunastnicy i w początkowym
odcinku jelita czczego



na drodze dyfuzji ułatwionej



przy udziale nośników



zgodnie z gradientem stężeń

Wchłanianie witamin



Tiamina



Czynny transport zależny od Na

+



Ryboflawina



Transport ułatwiony przy udziale soli
żółciowych



Niacyna



Czynny transport zależny od Na

+



Pirydoksyna



Zwykła dyfuzja

Wchłanianie witamin



Kwas foliowy



W pokarmach występuje w postaci
polimerów, które przed wchłonięciem
zostają rozłożone przez koniugazę
jelitową



Czynny proces wymagający tansporterów



Kwas askorbinowy



Głównie w jelicie krętym przy udziale
czynnego transportu z udziałem Na

+

Wchłanianie witamin – B

12



Wchłanianie:



Uwalnia się z połączeń z białkami w
żołądku



Wolna witamina może związać się z
czynnikiem wewnętrznym Castle’a lub z
hapokorryną wydzielaną w ślinie



W dwunastnicy hapokorryna jest
modyfikowana, a witamina wiąże się z
czynnikiem wewnętrznym wytwarzanym w
nadmiarze przez komórki okładzinowe

Wchłanianie witamin – B

12



Tranzyt kompleksu przez całą długość jelita

cienkiego



Wiązanie kompleksu IF-B

12

z receptorami w

brzeżku szczoteczkowym jelita krętego

(wymaga obecność Ca

2+

i pH>5,5



Wiązanie IF z receptorami komórek jelitowych



Transport witaminy z komórek do krążenia

wrotnego i do wątroby



Kompleks IF-B

12

jest bardzo trwały i

odporny na trawienia peptyczne i

degradację bakteryjną

Wchłanianie witamin –
A,D,E,K



Wymaga obecności miceli
utworzonych z soli żółciowych i
fosfolipidów



Witaminy zostają rozpuszczone w
tłuszczach i są transportowane do
powierzchni brzeżka
szczoteczkowego gdzie dyfundują
do enterocytów na zasadzie dyfuzji

Wchłanianie witamin –
A,D,E,K



Witamina A



Wchłania się biernie w postaci -karotenu i może

zachodzić niezależnie od stężenia soli żółciowych



Witamina D



Wchłania się biernie



Witamina E



Wnika do enterocytu za pośrednictwem miceli i dalej w

postaci chilomikronu przedostaje się do chłonki i do krwi



Witamina K



K

1

obecna w pokarmach wchłania się w procesie

wymagającym energii i nośników



K

2

pochodzenia bakteryjnego wchłania się biernie

Podsumowanie –
Wchłanianie w jelicie
cienkim

Wchłanianie w jelicie cienkim

Jelito czcze

Jelito kręte

-

glukoza i inne

monosacharydy oraz

niektóre disacharydy

-

MAG, FFA, glicerol i

cholesterol

-

Aminokwasy i peptydy

-

Witaminy, folian

-

Elektrolity, woda, żelazo,

wapń

-

kwasy żółciowe

-

witamina B12

-

Woda, elektrolity

JELITO GRUBE

Wydzielanie w jelicie
grubym



Błona śluzowa jelita grubego nie posiada

kosmków,ale wykazuje liczne krypty.



Nabłonek posiada liczne komórki

kubkowe (jednokomórkowe gruczoły

wydzielające śluz).



Stąd wydzielina jelita grubego obfituje w

śluz i ma niewielką objętość.



Odczyn tej wydzieliny jest alkaliczny i

zawiera m.in. jony K

+

,HCO

3-

,Na

+

,Cl

-

.

Wchłanianie w jelicie
grubym



Poza gromadzeniem i wydalaniem kału jelito

grube odgrywa ważną rolę we wchłanianiu

wody i elektrolitów (zatem uczestniczy w

gospodarce wodno-elektrolitowej)



Z około 1.5l/d treści wlewającej się przez

zastawkę krętniczo-kątniczą 90% wody i

elektrolitów ulega wchłonięciu.



Wchłanianie Na

+

zachodzi przeciwko

gradientowi elektrochemicznemu.



Aktywny transport Na

+

zachodzi głównie w

początkowym odcinku okrężnicy.

Wchłanianie w jelicie
grubym



Ponadto jelito grube wydziela jony K

+

i

jest to proces bierny,zgodny z
gradientem elektrochemicznym
utworzonym przez transport Na

+



Woda wchłania się w jelicie grubym
wyłącznie biernie.



Większość wody i elektrolitów wchłania
się w początkowym odcinku okrężnicy.

Wchłanianie w jelicie grubym



Istnieje pewna rezerwa pojemności
chłonnej okrężnicy(2-3 L/d),po której
nadmiar wody i elektrolitów jest
wydalany na zew.



Jelito grube wchłania również
amoniak,glukozę,aminokwasy,kwasy
tłuszczowe i niektóre witaminy



Aldosteron wzmaga wchłanianie Na

+

i

wydzielanie K

+

.

Bakterie w jelicie grubym



W jelicie grubym jest duża ilość bakterii
(E.Coli,Aerobacter aerogenes,Clostridium Welchii)



Pod wpływem bakterii w jelicie grubym odbywają
się procesy gnilne i fermentacyjne.



Węglowodany w procesie fermentacji ulegają
rozpadowi do kwasów tłuszczowych.Powstają
również gazy np.:metan,wodór,CO

2

.



Około 50% gazów pochodzi z połykanego
powietrza.Gazy te są wydalane lub wchłaniane do
krwi.

Bakterie w jelicie grubym



Bakterie jelita grubego są źródłem enzymów

rozkładających białka, skrobię, celulozę, tłuszcze



Produkty trawienia mogą ulec

wchłonięciu.Natomiast wolne aminokwasy

ulegają deaminacji i dekarboksylacji np.:



tryptofan przechodzi w indol,skatol,tryptaminę(nadają

woń kałowi),



histydyna-histaminę,



lizyna-kadawerynę,



ornityna-putrescynę,



tyrozyna-tryptaminę i parakrezol,



a cysteina jest źródłem H

2

S.

Bakterie w jelicie grubym



Niektóre drobnoustroje tworzą witaminy



Biotyna



kw.foliowy



kw.nikotynowy



wit.B

12



wit.K



W jelicie grubym powstaje również
NH

3

,który wchłania się do krążenia.

Jelito grube-skład kału



W skład kału wchodzi



75% wody



25% składników stałych,w których bakterie
stanowią 30%,wapń i fosforany 15%,ciała
tłuszczowe 5%,niestrawione resztki,a zwłaszcza
celuloza 40% i trudno strawne białko 10%.



Odczyn stolca jest od zewnątrz alkaliczny
dzięki obecności wodorowęglanów,a na
skutek fermentacji od wewnątrz-kwaśny.