Rola i zadania

Rola i zadania

układu

układu

oddechowego

oddechowego

Funkcje płuc

Funkcje płuc

Zadaniem płuc jest

Zadaniem płuc jest

dostarczanie

dostarczanie

organizmowi tlenu oraz wydalanie

organizmowi tlenu oraz wydalanie

dwutlenku węgla

dwutlenku węgla

. Tlen jest gazem, który

. Tlen jest gazem, który

dostarcza nam energii, a dwutlenek węgla

dostarcza nam energii, a dwutlenek węgla

jest produktem końcowym przemiany

jest produktem końcowym przemiany

materii lub „spalinami” organizmu.

materii lub „spalinami” organizmu.

Budowa układu

Budowa układu

oddechowego

oddechowego

Górne

Górne

drogi oddechowe: nos,

drogi oddechowe: nos,

krtań, tchawica.

krtań, tchawica.

Dolne

Dolne

drogi oddechowe: oskrzela i

drogi oddechowe: oskrzela i

płuca.

płuca.

Zewnętrzne elementy

Zewnętrzne elementy

układu oddechowego

układu oddechowego

klatka piersiowa,

klatka piersiowa,

żebra,

żebra,

mostek,

mostek,

obręcz barkowa,

obręcz barkowa,

mięśnie wdechowe,

mięśnie wdechowe,

mięśnie

mięśnie

wydechowe.

wydechowe.

Czy kobiety oddychają

Czy kobiety oddychają

inaczej niż mężczyźni?

inaczej niż mężczyźni?

Typ oddychania

Typ oddychania

przeponowy

przeponowy

i

i

dolnożebrowy

dolnożebrowy

przeważa u

przeważa u

mężczyzn, a typ

mężczyzn, a typ

żebrowy

żebrowy

u kobiet.

u kobiet.

W oddychaniu spoczynkowym

W oddychaniu spoczynkowym

występuje typ

występuje typ

brzuszno-

brzuszno-

przeponowy

przeponowy

.

.

Wymiana gazowa

Wymiana gazowa

-pęcherzyki płucne

-pęcherzyki płucne

Pęcherzyki te, zwane w języku włoskim ‘alveoli’,

Pęcherzyki te, zwane w języku włoskim ‘alveoli’,

co oznacza kiść winogrona, rzeczywiście

co oznacza kiść winogrona, rzeczywiście

wyglądają jak grono przymocowane do

wyglądają jak grono przymocowane do

oskrzelików. W dobrze funkcjonujących płucach

oskrzelików. W dobrze funkcjonujących płucach

znajduje się ponad 300 milionów pęcherzyków.

znajduje się ponad 300 milionów pęcherzyków.

Gdybyśmy je otworzyli, a następnie rozłożyli na

Gdybyśmy je otworzyli, a następnie rozłożyli na

płaskiej powierzchni, pokryłyby one powierzchnię

płaskiej powierzchni, pokryłyby one powierzchnię

podwójnego kortu tenisowego. Nie wszystkie

podwójnego kortu tenisowego. Nie wszystkie

pęcherzyki wykonują swoją pracę jednocześnie,

pęcherzyki wykonują swoją pracę jednocześnie,

tak więc płuco ma ich wiele w zapasie, na

tak więc płuco ma ich wiele w zapasie, na

wypadek uszkodzenia na skutek choroby, infekcji

wypadek uszkodzenia na skutek choroby, infekcji

czy operacji. 

czy operacji. 

Co dzieje się z powietrzem,

Co dzieje się z powietrzem,

a co z dwutlenkiem węgla?

a co z dwutlenkiem węgla?

Każdy pęcherzyk powietrza w

Każdy pęcherzyk powietrza w

płucach otoczony jest siecią naczyń

płucach otoczony jest siecią naczyń

włosowatych. Przez nie właśnie tlen

włosowatych. Przez nie właśnie tlen

dostaje się do krwi, a dwutlenek

dostaje się do krwi, a dwutlenek

węgla opuszcza organizm.

węgla opuszcza organizm.

Mechanizm oddychania

Mechanizm oddychania

Opiera się na pracy mięśni: wdech

Opiera się na pracy mięśni: wdech

jest fazą czynną, wydech- bierną

jest fazą czynną, wydech- bierną

(wynika to z różnicy ciśnienia

(wynika to z różnicy ciśnienia

między klatką piersiową a jamą

między klatką piersiową a jamą

brzuszną).

brzuszną).

Wymiana gazowa

Wymiana gazowa

-pęcherzyki płucne

-pęcherzyki płucne

Ocena sprawności wymiany

Ocena sprawności wymiany

gazowej- saturacji-

gazowej- saturacji-

wysycenia krwi tętniczej

wysycenia krwi tętniczej

tlenem

tlenem

Pulsoksymetria przezskórna,

Pulsoksymetria przezskórna,

Gazometria krwi włośniczkowej

Gazometria krwi włośniczkowej

arterializowanej,

arterializowanej,

Gazometria krwi tętniczej (rzadko

Gazometria krwi tętniczej (rzadko

wykonywana).

wykonywana).

Pulsoksymetria

Pulsoksymetria

Poziom saturacji poniżej 92%.

Poziom saturacji poniżej 92%.

Gazometria

Gazometria

Prężność tlenu ( w mmHg ),

Prężność tlenu ( w mmHg ),

Prężność CO2 ( w mmHg ),

Prężność CO2 ( w mmHg ),

Saturacja w %.

Saturacja w %.

Niewydolność oddechowa

Niewydolność oddechowa

Częściowa- obniżenie wysycenia

Częściowa- obniżenie wysycenia

krwi tlenem,

krwi tlenem,

Całkowita- obniżenie wysycenia

Całkowita- obniżenie wysycenia

krwi tlenem i podwyższenie

krwi tlenem i podwyższenie

poziomu dwutlenku węgla.

poziomu dwutlenku węgla.

Co dzieje się z

Co dzieje się z

powietrzem, a co z

powietrzem, a co z

dwutlenkiem węgla?

dwutlenkiem węgla?

Zamiana miejsc

Zamiana miejsc

W chwili gdy do krwi dostaje się tlen,

W chwili gdy do krwi dostaje się tlen,

dwutlenek węgla zamienia się z nim

dwutlenek węgla zamienia się z nim

miejscami opuszczając krew i dostając się do

miejscami opuszczając krew i dostając się do

pęcherzyków płucnych. Następnie dwutlenek

pęcherzyków płucnych. Następnie dwutlenek

węgla jest wydalany z płuc. Tlen musi

węgla jest wydalany z płuc. Tlen musi

dostawać się do krwi, a dwutlenek węgla ją

dostawać się do krwi, a dwutlenek węgla ją

opuszczać w regularnych odstępach czasu,

opuszczać w regularnych odstępach czasu,

aby nasz organizm funkcjonował prawidłowo.

aby nasz organizm funkcjonował prawidłowo.

W jaki sposób płuca się

W jaki sposób płuca się

chronią?

chronią?

Nos

Nos

Nos spełnia podstawową rolę filtrującą podczas wdychania

Nos spełnia podstawową rolę filtrującą podczas wdychania

powietrza, uniemożliwiając dużym cząsteczkom przedostanie się

powietrza, uniemożliwiając dużym cząsteczkom przedostanie się

do płuc.

do płuc.

Śluz

Śluz

Czynnik drażniący, aby nie przedostał się do płuc, zostaje

Czynnik drażniący, aby nie przedostał się do płuc, zostaje

zatrzymany w cieniutkiej powłoce śluzu (zwanej także plwociną

zatrzymany w cieniutkiej powłoce śluzu (zwanej także plwociną

lub flegmą), jaka wyściela wnętrze oskrzeli. W przybliżeniu,

lub flegmą), jaka wyściela wnętrze oskrzeli. W przybliżeniu,

powierzchnia oskrzeli wydziela około 85 gram śluzu dziennie.

powierzchnia oskrzeli wydziela około 85 gram śluzu dziennie.

Śluz jest zagarniany w kierunku ust przy pomocy włosków

Śluz jest zagarniany w kierunku ust przy pomocy włosków

zwanych rzęskami, które wyścielają oskrzela. 

zwanych rzęskami, które wyścielają oskrzela. 

Włoski w gardle

Włoski w gardle

Rzęski przesuwają śluz z płuc w górę, w kierunku gardła, do

Rzęski przesuwają śluz z płuc w górę, w kierunku gardła, do

nagłośni. Nagłośnia jest bramą, która otwiera się, aby śluz został

nagłośni. Nagłośnia jest bramą, która otwiera się, aby śluz został

połknięty. Proces ten odbywa się bez naszej woli.

połknięty. Proces ten odbywa się bez naszej woli.

Wypluwanie śliny nie jest naturalne, może się zdarzyć tylko przy

Wypluwanie śliny nie jest naturalne, może się zdarzyć tylko przy

przewlekłym zapaleniu oskrzeli lub infekcjach, np. zapaleniu

przewlekłym zapaleniu oskrzeli lub infekcjach, np. zapaleniu

oskrzeli, zapaleniu płuc lub ostrym stanie przewlekłej

oskrzeli, zapaleniu płuc lub ostrym stanie przewlekłej

obturacyjnej choroby płuc (POChP).

obturacyjnej choroby płuc (POChP).

W jaki sposób płuca się

W jaki sposób płuca się

chronią?

chronią?

Kaszel

Kaszel

Innym mechanizmem obronnym płuc jest kaszel. Kaszel, choć

Innym mechanizmem obronnym płuc jest kaszel. Kaszel, choć

zdarza się bardzo często, nie jest naturalnym zjawiskiem, lecz

zdarza się bardzo często, nie jest naturalnym zjawiskiem, lecz

wynikiem podrażnienia oskrzeli. Kaszel może wydobyć śluz z płuc

wynikiem podrażnienia oskrzeli. Kaszel może wydobyć śluz z płuc

szybciej niż rzęski. 

szybciej niż rzęski. 

Skurcz oskrzeli

Skurcz oskrzeli

Ostatni z mechanizmów obronnych płuc może sam stać się

Ostatni z mechanizmów obronnych płuc może sam stać się

problemem.

problemem.

Drogi oddechowe w płucach otoczone są grupą mięśni. 

Drogi oddechowe w płucach otoczone są grupą mięśni. 

Kiedy płuca zostają podrażnione, grupy te mogą się skurczyć,

Kiedy płuca zostają podrażnione, grupy te mogą się skurczyć,

pomniejszając jednocześnie oskrzela - w ten sposób płuca nie

pomniejszając jednocześnie oskrzela - w ten sposób płuca nie

pozwalają na przedostanie się do nich czynnika drażniącego. 

pozwalają na przedostanie się do nich czynnika drażniącego. 

Ten nagły skurcz mięśni zwany jest skurczem oskrzeli. 

Ten nagły skurcz mięśni zwany jest skurczem oskrzeli. 

Niektóre płuca są bardzo wrażliwe na czynniki drażniące, a

Niektóre płuca są bardzo wrażliwe na czynniki drażniące, a

skurcze oskrzeli mogą spowodować poważne problemy u osób

skurcze oskrzeli mogą spowodować poważne problemy u osób

cierpiących na POChP. Stanowią one problem dla osób cierpiących

cierpiących na POChP. Stanowią one problem dla osób cierpiących

na astmę, ponieważ przy zwężonych drogach oddechowych

na astmę, ponieważ przy zwężonych drogach oddechowych

trudniej jest oddychać.

trudniej jest oddychać.

Które mięśnie pomagają w

Które mięśnie pomagają w

oddychaniu?

oddychaniu?

Przy czynności oddychania pracę wykonuje wiele różnych mięśni. 

Przy czynności oddychania pracę wykonuje wiele różnych mięśni. 

Przepona

Przepona

Największym i najbardziej wydajnym mięśniem jest przepona. Jest to

Największym i najbardziej wydajnym mięśniem jest przepona. Jest to

bardzo duży mięsień, znajdujący się poniżej płuc. Oddziela on płuca od

bardzo duży mięsień, znajdujący się poniżej płuc. Oddziela on płuca od

pozostałych organów, znajdujących się niżej. 

pozostałych organów, znajdujących się niżej. 

Przy skurczu przepony unoszą się żebra, powiększają się płuca, a do

Przy skurczu przepony unoszą się żebra, powiększają się płuca, a do

organizmu zostaje wprowadzone powietrze. Proces ten nazywamy

organizmu zostaje wprowadzone powietrze. Proces ten nazywamy

wdechem. Przy rozkurczu przepony natomiast, powietrze opuszcza płuca,

wdechem. Przy rozkurczu przepony natomiast, powietrze opuszcza płuca,

a te wówczas wracają do swojej naturalnej pozycji. Proces ten nazywamy

a te wówczas wracają do swojej naturalnej pozycji. Proces ten nazywamy

wydechem. 

wydechem. 

Płuca, jak balony, potrzebują energii, aby napełnić się powietrzem, nie

Płuca, jak balony, potrzebują energii, aby napełnić się powietrzem, nie

potrzebują jej jednak podczas jego wypuszczania.

potrzebują jej jednak podczas jego wypuszczania.

Pozostałe mięśnie

Pozostałe mięśnie

Pozostałe mięśnie, które pomagają w oddychaniu znajdują się między

Pozostałe mięśnie, które pomagają w oddychaniu znajdują się między

żebrami oraz pomiędzy szyją a żebrami górnymi. Przepona, mięśnie

żebrami oraz pomiędzy szyją a żebrami górnymi. Przepona, mięśnie

znajdujące się między żebrami oraz jeden z mięśni szyjnych - mięsień

znajdujące się między żebrami oraz jeden z mięśni szyjnych - mięsień

pochyły, są odpowiedzialne prawie za każdy oddech. Jeśli potrzebujemy

pochyły, są odpowiedzialne prawie za każdy oddech. Jeśli potrzebujemy

dodatkowej pomocy przy rozszerzeniu płuc, angażujemy pozostałe mięśnie

dodatkowej pomocy przy rozszerzeniu płuc, angażujemy pozostałe mięśnie

szyjne i mięśnie ramion. 

szyjne i mięśnie ramion. 

Jeśli mięśnie nie

Jeśli mięśnie nie

funkcjonują prawidłowo…

funkcjonują prawidłowo…

Przy niektórych chorobach, np. przy

Przy niektórych chorobach, np. przy

rozedmie płuc, przepona jest obniżona,

rozedmie płuc, przepona jest obniżona,

więc nie może prawidłowo funkcjonować.

więc nie może prawidłowo funkcjonować.

Oznacza to, iż pozostałe mięśnie muszą

Oznacza to, iż pozostałe mięśnie muszą

wykonywać dodatkową pracę, ponieważ

wykonywać dodatkową pracę, ponieważ

nie są aż tak wydajne, jak przepona. W

nie są aż tak wydajne, jak przepona. W

takiej sytuacji, pacjenci mogą odczuwać

takiej sytuacji, pacjenci mogą odczuwać

duszność lub skarżyć się na zadyszkę.

duszność lub skarżyć się na zadyszkę.

Regulacja oddychania

Regulacja oddychania

Oddychanie pozostaje pod kontrolą

Oddychanie pozostaje pod kontrolą

ośrodka oddechowego w pniu mózgu.

ośrodka oddechowego w pniu mózgu.

Mechanizm dowolnej regulacji oddychania

Mechanizm dowolnej regulacji oddychania

wykorzystujemy do ćwiczeń leczniczych:

wykorzystujemy do ćwiczeń leczniczych:

Pozwala na prowadzenie ćwiczeń

Pozwala na prowadzenie ćwiczeń

oddechowych,

oddechowych,

Wyćwiczenie poszczególnych faz

Wyćwiczenie poszczególnych faz

oddechowych,

oddechowych,

Wzmocnienie mięśni oddechowych.

Wzmocnienie mięśni oddechowych.

Cel i zadania ćwiczeń

Cel i zadania ćwiczeń

oddechowych

oddechowych

Nauczenie prawidłowej czynności

Nauczenie prawidłowej czynności

oddychania,

oddychania,

Zwiększenie wydolności i

Zwiększenie wydolności i

sprawności układu oddechowego,

sprawności układu oddechowego,

Kształtowanie klatki piersiowej,

Kształtowanie klatki piersiowej,

Usprawnienie układu

Usprawnienie układu

oddechowego.

oddechowego.