HISTORIA

HISTORIA

CHIRURGII

CHIRURGII

STANISŁAW PRYWIŃSKI

STANISŁAW PRYWIŃSKI

Historia chirurgii

Historia chirurgii

światowej

światowej

Chirurgia starożytna – 1500 lat p.n. Ch.
Indie szew jelitowy, usuwanie ciała
obcego za pomocą magnesu
Hebrajczycy i Egipcjanie operacje
brzucha
V-VI wiek p.n. Ch. medycyna starogrecka
Hipokrates uważany jest za ojca medycyny

„

„

Corpus Hippocraticum”

Corpus Hippocraticum”



Celowa obserwacja chorego

Celowa obserwacja chorego



Uwzględnienie w rozpoznaniu

Uwzględnienie w rozpoznaniu

objawów chorobowych

objawów chorobowych

spostrzeganych przez nasze zmysły

spostrzeganych przez nasze zmysły



Rozdział „O ranach głowy” jest

Rozdział „O ranach głowy” jest

jednym z najlepszych całego

jednym z najlepszych całego

piśmiennictwa lekarskiego w

piśmiennictwa lekarskiego w

starożytności

starożytności

„

„

Corpus Hippocraticum”

Corpus Hippocraticum”



Rozróżniał rany bez ropienia i z

Rozróżniał rany bez ropienia i z

ropieniem i w zależności od postaci

ropieniem i w zależności od postaci

rany uzależniał dalsze postępowanie

rany uzależniał dalsze postępowanie

lecznicze

lecznicze



Rany świeże zalecał wcześnie zeszywać

Rany świeże zalecał wcześnie zeszywać



Rany ropiejące polecał posypywać

Rany ropiejące polecał posypywać

ałunem, solami miedzi lub zmywać je

ałunem, solami miedzi lub zmywać je

winem

winem

„

„

Corpus Hippocraticum”

Corpus Hippocraticum”



Zakażenia przyranne: róża, tężec, ropowica,

Zakażenia przyranne: róża, tężec, ropowica,

posocznica wg Hipokratesa zależało od bliżej

posocznica wg Hipokratesa zależało od bliżej

nieokreślonych „miazmatów” unoszących się

nieokreślonych „miazmatów” unoszących się

w powietrzu

w powietrzu



Podaje wiele opisów chorób chirurgicznych

Podaje wiele opisów chorób chirurgicznych



Opisuje zwichnięcia i ich leczenia za pomocą

Opisuje zwichnięcia i ich leczenia za pomocą

specjalnych aparatów do ich nastawiania

specjalnych aparatów do ich nastawiania



Nakłucia puchliny brzusznej

Nakłucia puchliny brzusznej



Nacięcia i drenowanie za pomocą rurki

Nacięcia i drenowanie za pomocą rurki

cynowej w ropnym zapaleniu opłucnej

cynowej w ropnym zapaleniu opłucnej



Nakłucia moszny itp..

Nakłucia moszny itp..

„

„

Corpus Hippocraticum”

Corpus Hippocraticum”



Hipokrates skąpo uwzględnia

Hipokrates skąpo uwzględnia

anatomię

anatomię



Po upadku politycznym Grecji w

Po upadku politycznym Grecji w

Aleksandrii pod opieką

Aleksandrii pod opieką

Ptomeleuszów rozpoczęto studia

Ptomeleuszów rozpoczęto studia

anatomiczne, w których szczególne

anatomiczne, w których szczególne

osiagnięcia mieli:

osiagnięcia mieli:

Herofilus i Erasistratus

Herofilus i Erasistratus

Celsus – Rzymianin uprawiał

Celsus – Rzymianin uprawiał

medycynę amatorsko

medycynę amatorsko

„ De medicina libri octo”

„ De medicina libri octo”



Sposób podwiązywania nacyń

Sposób podwiązywania nacyń



Postępowanie z ranami przypomina

Postępowanie z ranami przypomina

nawet nowoczesne podręczniki

nawet nowoczesne podręczniki

współczesne

współczesne



Opisuje odjęcie okrężne kończyn

Opisuje odjęcie okrężne kończyn



Operacje przepuklin

Operacje przepuklin



Ustala wskazania do stosowania

Ustala wskazania do stosowania

pasa przepuklinowego

pasa przepuklinowego

Aleksandria i Rzym

Aleksandria i Rzym



Większe zabiegi wykonywali specjaliści

Większe zabiegi wykonywali specjaliści

praktycy

praktycy



Nadzór nad nimi pełnili lekarze ogólni

Nadzór nad nimi pełnili lekarze ogólni

mający lepsze przygotowanie teoretyczne

mający lepsze przygotowanie teoretyczne

Klaudiusz Galen

Klaudiusz Galen

(130-200 r. po n. Ch.)

(130-200 r. po n. Ch.)

Grek z pochodzenia pracował w Rzymie

Grek z pochodzenia pracował w Rzymie

Wprowadza do mianownictwa lekarskiego

Wprowadza do mianownictwa lekarskiego

nazwę raka w nowotworze sutka.

nazwę raka w nowotworze sutka.

Galen

Galen



Główna jego zasługa to ujęcie

Główna jego zasługa to ujęcie

medycyny w pewna całość naukową

medycyny w pewna całość naukową



Szczegółowe opisy zwichnięć i złamań,

Szczegółowe opisy zwichnięć i złamań,

opatrywania ran

opatrywania ran



Wyjaśnienie procesów gojenia ran

Wyjaśnienie procesów gojenia ran



Pierwszy opis kostniny

Pierwszy opis kostniny



Poleca używanie szwów z jelita owcy

Poleca używanie szwów z jelita owcy



Wiele prac Galena było plagiatem

Wiele prac Galena było plagiatem

ówczesnych lekarzy bizantyjskich:

ówczesnych lekarzy bizantyjskich:

Orybazjusza, Aecjusza, Pawła z Eginy

Orybazjusza, Aecjusza, Pawła z Eginy

Chirurgia średniowieczna

Chirurgia średniowieczna



Paweł z Eginy – z siedmiu ksiąg

Paweł z Eginy – z siedmiu ksiąg

szósta poświęcona jest chirurgii –

szósta poświęcona jest chirurgii –

szczegółowe opisy zabiegów

szczegółowe opisy zabiegów

operacyjnych

operacyjnych

Krokiem wstecz było zaniechanie

Krokiem wstecz było zaniechanie

nacięcia ropni i zalecenie

nacięcia ropni i zalecenie

kauteryzacji za pomocą rozpalonego

kauteryzacji za pomocą rozpalonego

żelaza zamiast noża.

żelaza zamiast noża.

Chirurgia średniowieczna

Chirurgia średniowieczna



Wilhelm Salicetti (zm. W r. 1280) pierwszy

Wilhelm Salicetti (zm. W r. 1280) pierwszy

wykonał sekcje anatomiczną na zwłokach

wykonał sekcje anatomiczną na zwłokach

ludzkich

ludzkich



Henryk de Mondeville z Montpellier (1304)

Henryk de Mondeville z Montpellier (1304)

powiązał swe wykłady z pokazami

powiązał swe wykłady z pokazami

anatomicznymi

anatomicznymi



Hugon z Lukki (zm. W r. 1250) pierwszy

Hugon z Lukki (zm. W r. 1250) pierwszy

znany chirurg tej epoki, którego myśli

znany chirurg tej epoki, którego myśli

przetrwały w pracach jego syna, Teodora

przetrwały w pracach jego syna, Teodora

Borgpgnoni – znieczulanie, leczenia ran

Borgpgnoni – znieczulanie, leczenia ran

drążących do klatki piersiowej

drążących do klatki piersiowej

Chirurgia średniowieczna

Chirurgia średniowieczna



Mediolańczyk

Mediolańczyk

Lafranchi

Lafranchi

ok.. r. 1298

ok.. r. 1298

przenosi zdobycze chirurgii szkół włoskich

przenosi zdobycze chirurgii szkół włoskich

do Paryża i przyczynia się do założenia

do Paryża i przyczynia się do założenia

ośrodka chirurgii francuskiej

ośrodka chirurgii francuskiej

Coll

Coll

è

è

ge

ge

Saint-C

Saint-C

ô

ô

me

me

z inicjatywy Jana Pitarda

z inicjatywy Jana Pitarda

przybocznego lekarza Filipa Pięknego

przybocznego lekarza Filipa Pięknego



Ambroży Par

Ambroży Par

é

é

(1510-1590) pochodzący

(1510-1590) pochodzący

ze stanu cyrulików pod koniec swego

ze stanu cyrulików pod koniec swego

życia zostaje członkiem

życia zostaje członkiem

Coll

Coll

è

è

ge Saint-

ge Saint-

C

C

ô

ô

me

me

Ambroży Par

Ambroży Par

é

é



Wprowadza podwiązywanie naczyń

Wprowadza podwiązywanie naczyń



Zaprzestaje stosowania do leczenia

Zaprzestaje stosowania do leczenia

ran wrzących tłuszczów

ran wrzących tłuszczów



Nowe sposoby leczenia zakażeń

Nowe sposoby leczenia zakażeń

ropnych

ropnych



Upraszcza leczenie zwichnięć i

Upraszcza leczenie zwichnięć i

złamań

złamań

Chirurgia nowożytna

Chirurgia nowożytna



Francus Jan Denis dokonuje w celach

Francus Jan Denis dokonuje w celach

leczniczych w r. 1667 z pomyślnym

leczniczych w r. 1667 z pomyślnym

wynikiem pierwszego przetoczenia krwi.

wynikiem pierwszego przetoczenia krwi.



Inni wykonują również przetaczanie krwi,

Inni wykonują również przetaczanie krwi,

ale z powodu niepomyślnych wyników

ale z powodu niepomyślnych wyników

zaniechano przetaczania na długie lata.

zaniechano przetaczania na długie lata.



XVIII w. chirurgia spoczywa w rękach

XVIII w. chirurgia spoczywa w rękach

cyrulików, a nawet łaziebników i balwierzy

cyrulików, a nawet łaziebników i balwierzy

Chirurgia nowożytna

Chirurgia nowożytna



1731 rok otwarcie w Paryżu

1731 rok otwarcie w Paryżu

Acad

Acad

é

é

mie Royale de Chirugie

mie Royale de Chirugie



1750 rok otwarcie

1750 rok otwarcie

É

É

cole Pratique de

cole Pratique de

Chirurgie.

Chirurgie.

Ludwik Petit, Franciszek Chopart,

Ludwik Petit, Franciszek Chopart,

Joseph Desault

Joseph Desault

Anglia:

Anglia:

Percivall Pott (zapalenie

Percivall Pott (zapalenie

stawów, gibbus Potti), John Hunter

stawów, gibbus Potti), John Hunter

Chirurgia nowożytna-

Chirurgia nowożytna-

zakażenia

zakażenia



Dupuytren:”Cóż znaczą wszystkie

Dupuytren:”Cóż znaczą wszystkie

śmiałe i piękne operacje, skoro

śmiałe i piękne operacje, skoro

chorym nie wychodzą na zdrowie?”

chorym nie wychodzą na zdrowie?”



Druga połowa XIX w. szybki rozwój

Druga połowa XIX w. szybki rozwój

chirurgii: znieczulenie wziewne,

chirurgii: znieczulenie wziewne,

postępowanie odkażające i później

postępowanie odkażające i później

jałowe, techniczne rozwiazania

jałowe, techniczne rozwiazania

oszczędzania krwi w czasie zabiegu

oszczędzania krwi w czasie zabiegu

operacyjnego

operacyjnego

Znieczulenie wziewne

Znieczulenie wziewne



Dentysta londyński Morton posługiwał

Dentysta londyński Morton posługiwał

się eterem, którego znieczulajace

się eterem, którego znieczulajace

działanie odkrył w 1846 r. Jackson.

działanie odkrył w 1846 r. Jackson.



1847 Simpson przy porodzie wprowadza

1847 Simpson przy porodzie wprowadza

chloroform, który na długie lata wypiera

chloroform, który na długie lata wypiera

eter.

eter.



Później ponownie eter wypiera

Później ponownie eter wypiera

chloroform, który jest bardziej toksyczny

chloroform, który jest bardziej toksyczny

Postępowanie odkażające

Postępowanie odkażające



Ignacy Semmelweis (1818-1865)

Ignacy Semmelweis (1818-1865)

mycie rąk mydłem i chlorem przed

mycie rąk mydłem i chlorem przed

zabiegami położniczymi

zabiegami położniczymi



Lister (1827-1912) szkocki chirurg

Lister (1827-1912) szkocki chirurg

na podstawie odkryć L. Pasteura

na podstawie odkryć L. Pasteura

dokonał donisłego odkrycia, że

dokonał donisłego odkrycia, że

gnicie w ranie powodują zarazki

gnicie w ranie powodują zarazki

zewnetrzne, które należy niszczyć za

zewnetrzne, które należy niszczyć za

pomocą kwasu karbolowego

pomocą kwasu karbolowego

Postępowanie jałowe, grupy krwi

Postępowanie jałowe, grupy krwi



Dalsze prace Pasteura przyczyniły się do

Dalsze prace Pasteura przyczyniły się do

poddawania działaniom czynników fizycznych

poddawania działaniom czynników fizycznych

(gotowanie, wysokie temperatury, para wodna)

(gotowanie, wysokie temperatury, para wodna)

narzędzi chirurgicznych, materiału opatrunkowego.

narzędzi chirurgicznych, materiału opatrunkowego.



Esmarch 1873 zastosował uciskowe niedokrwienie

Esmarch 1873 zastosował uciskowe niedokrwienie

kończyn co ułatwiło swobodę operowania i

kończyn co ułatwiło swobodę operowania i

zapobiegło znacznej utraty krwi.

zapobiegło znacznej utraty krwi.



Promienie Roentgena umożliwiły badanie

Promienie Roentgena umożliwiły badanie

wszystkich narządów

wszystkich narządów



Wykrycie grup krwi ludzkiej

Wykrycie grup krwi ludzkiej

A, B, O w

A, B, O w

1900 r.

1900 r.

Lansteiner; czwartą grupę

Lansteiner; czwartą grupę

AB –

AB –

Decastello i Sturli

Decastello i Sturli



Dungern i Hirszfeld wprowadzili do

Dungern i Hirszfeld wprowadzili do

międzynarodowego mianownictwa grup krwi:

międzynarodowego mianownictwa grup krwi:

O, A,

O, A,

B, AB.

B, AB.

Nowoczesna chirurgia

Nowoczesna chirurgia



Endoskopia

Endoskopia



Kardiochirurgia

Kardiochirurgia



Kardiologia

Kardiologia



Tworzywa sztuczne

Tworzywa sztuczne



Chirurgia naczyniowa

Chirurgia naczyniowa



Chirurgia plastyczna

Chirurgia plastyczna



Tomografia komputerowa

Tomografia komputerowa



Rezonans magnetyczny

Rezonans magnetyczny



Chirurgia małoinwazyjna – laparoskopia,

Chirurgia małoinwazyjna – laparoskopia,

torakoskopia

torakoskopia



Roboty

Roboty

Historia chirurgii polskiej

Historia chirurgii polskiej



Przed okresem piastowskim leczeniem

Przed okresem piastowskim leczeniem

zajmowali się starsi rodów

zajmowali się starsi rodów



Bolesław Chrobry – przybywają do Polski

Bolesław Chrobry – przybywają do Polski

z zachodu benedyktyni

z zachodu benedyktyni



Łaziebnicy i balwierze

Łaziebnicy i balwierze



Otwarcie w 1364 roku Uniwersytetu w

Otwarcie w 1364 roku Uniwersytetu w

Krakowie nie przyczyniło się do rozwoju

Krakowie nie przyczyniło się do rozwoju

chirurgii, lekarze udawali się, aby

chirurgii, lekarze udawali się, aby

kształcić się w chirurgii, do Włoch i

kształcić się w chirurgii, do Włoch i

Francji.

Francji.

Historia chirurgii polskiej

Historia chirurgii polskiej



!773 rok Komisja Edukacji Narodowej,

!773 rok Komisja Edukacji Narodowej,

której założycielem był ks. Hugo Kołłątaj

której założycielem był ks. Hugo Kołłątaj

pierwsze w Europie ministerstwo

pierwsze w Europie ministerstwo

oświaty

oświaty



W myśl założeń KEN w 1779 roku

W myśl założeń KEN w 1779 roku

powstaje w Krakowie pierwsza w Polsce

powstaje w Krakowie pierwsza w Polsce

katedra chirurgii, której kierownikiem

katedra chirurgii, której kierownikiem

został Rafał Czerwiakowski (1743-1816)

został Rafał Czerwiakowski (1743-1816)

uznany został za ojca chirurgii polskiej

uznany został za ojca chirurgii polskiej

Rafał Czerwiakowski

Rafał Czerwiakowski



„

„

Narządu opatrzenia chirurgicznego

Narządu opatrzenia chirurgicznego

część I-IV” – podręcznik chirurgii

część I-IV” – podręcznik chirurgii



Sposoby operacyjne

Sposoby operacyjne



Postępowanie z ranami

Postępowanie z ranami



Zalecał stosowanie płynów o

Zalecał stosowanie płynów o

pewnych właściwościach

pewnych właściwościach

odkażających: wino, ocet, balsam

odkażających: wino, ocet, balsam

peruwiański.

peruwiański.

Ludwik Perzyna

Ludwik Perzyna



Wykształcony lekarz chirurg

Wykształcony lekarz chirurg



W 1789 roku złożył w Warszawie przy

W 1789 roku złożył w Warszawie przy

Szpitalu św. Łazarza szkołę chirurgów

Szpitalu św. Łazarza szkołę chirurgów

cechowych dla szeroko praktykujacych

cechowych dla szeroko praktykujacych

cyrulików.

cyrulików.



Napisał podręcznik dla cyrulików

Napisał podręcznik dla cyrulików

opisujac duże operacje brzuszne,

opisujac duże operacje brzuszne,

otwarcie czaszki, przepukliny, a nawet

otwarcie czaszki, przepukliny, a nawet

operacje tętniaka

operacje tętniaka

Uniwersytet Jagielloński

Uniwersytet Jagielloński



XIX wiek w Wolnym Mieście Krakowie

XIX wiek w Wolnym Mieście Krakowie

katedrę chirurgii objął Ludwik Bierkowski

katedrę chirurgii objął Ludwik Bierkowski

(1801-1860) podnisół stan łóżek do 20

(1801-1860) podnisół stan łóżek do 20



Po śmierci Bierkowskiego katedrę objął

Po śmierci Bierkowskiego katedrę objął

Antoni Bryk

Antoni Bryk



Jan Mikulicz rozbudził ruch naukowy w

Jan Mikulicz rozbudził ruch naukowy w

Krakowskim Towarzystwie Lekarskim po 5

Krakowskim Towarzystwie Lekarskim po 5

latach przeniósł się do Królewca a potem

latach przeniósł się do Królewca a potem

Wrocławia

Wrocławia

Uniwersytet Jagielloński

Uniwersytet Jagielloński



Ludwik Rydygier (1850-1820) ur. we wsi

Ludwik Rydygier (1850-1820) ur. we wsi

Dusocinie koło Grudziądza

Dusocinie koło Grudziądza



Jeszcze przed objęciem katedry w Krakowie

Jeszcze przed objęciem katedry w Krakowie

pierwszy na świecie w 1880 roku wykonał w

pierwszy na świecie w 1880 roku wykonał w

Chełmnie wycięcie odźwiernika z powodu

Chełmnie wycięcie odźwiernika z powodu

raka i zespolił kilut żołądka z dwunastnica.

raka i zespolił kilut żołądka z dwunastnica.



Od 1889 roku zapoczątkował on doroczne

Od 1889 roku zapoczątkował on doroczne

ogólnokrajowe zjazdy chirurgów polskich

ogólnokrajowe zjazdy chirurgów polskich



w roku 1921 utworzył Towarzystwo

w roku 1921 utworzył Towarzystwo

Chirurgów Polskich

Chirurgów Polskich



Odchodzi do Lwowa a katedrę obejmuje

Odchodzi do Lwowa a katedrę obejmuje

Alfred Obaliński

Alfred Obaliński



Po nim Bronisław Kader uczeń Mikulicza

Po nim Bronisław Kader uczeń Mikulicza

Uniwersytet Jagielloński

Uniwersytet Jagielloński



Po Kaderze kierownictwo obejmuje

Po Kaderze kierownictwo obejmuje

Maksymilian Rutkowski

Maksymilian Rutkowski



W czasie I Wojny Światowej utworzył

W czasie I Wojny Światowej utworzył

grupy chirurgiczne, które znacznie

grupy chirurgiczne, które znacznie

przycyniły się do zmniejszenia strat

przycyniły się do zmniejszenia strat

wśród żołnierzy

wśród żołnierzy



Rutkowski w okresie międzywojennym

Rutkowski w okresie międzywojennym

był pionierem chirurgicznego leczenia

był pionierem chirurgicznego leczenia

gruźlicy w Polsce

gruźlicy w Polsce

Szkoła Wileńska

Szkoła Wileńska



Regnier i Briotet, który utworzył klinikę

Regnier i Briotet, który utworzył klinikę

liczącą 13 łóżek.

liczącą 13 łóżek.



Fryderyk Niszkowski, z którego kliniki

Fryderyk Niszkowski, z którego kliniki

wychodzili chirurdzy po 6-cio letnim

wychodzili chirurdzy po 6-cio letnim

ogólnym wykształceniem lekarskim

ogólnym wykształceniem lekarskim



Wacław Pelikan Gałęzewski

Wacław Pelikan Gałęzewski

Poryanko Czekierski Fijałkowski

Poryanko Czekierski Fijałkowski

Michejda

Michejda



Kieturakis

Kieturakis

Szkoła Warszawska

Szkoła Warszawska



Księstwo Warszawskie 1809 r. Wydział

Księstwo Warszawskie 1809 r. Wydział

Akademicko-Lekarski, który 1818 roku został

Akademicko-Lekarski, który 1818 roku został

wcielony do Uniwersytetu Warszawskiego –

wcielony do Uniwersytetu Warszawskiego –

pierwsyz profesor chirurgii Andrzej Dybek

pierwsyz profesor chirurgii Andrzej Dybek



Emilian Nowicki – zdolny ortopeda

Emilian Nowicki – zdolny ortopeda



Aleksander Le Brun (1803-1869) uzdolniony

Aleksander Le Brun (1803-1869) uzdolniony

i bardzo popularny chirurg wprowadził

i bardzo popularny chirurg wprowadził

obowiązek prowadzenia dokumentacji,

obowiązek prowadzenia dokumentacji,

obserwacje chorego, codzienne obchody

obserwacje chorego, codzienne obchody

lekarskie

lekarskie

Szkoła Warszawska

Szkoła Warszawska



1857 rok w Warszawie otwarto Akademię

1857 rok w Warszawie otwarto Akademię

Medyko-Chirurgiczna

Medyko-Chirurgiczna



Katedrę chirurgii teoretycznej obejmuje

Katedrę chirurgii teoretycznej obejmuje

Polikarp Girsztowt

Polikarp Girsztowt



Kierownikiem kliniki chirurgicznej w

Kierownikiem kliniki chirurgicznej w

Szpitalu Dzieciątka Jezus zostaje Le Brun.

Szpitalu Dzieciątka Jezus zostaje Le Brun.

Grsztowt w ostatnim roku swego życia

Grsztowt w ostatnim roku swego życia

wprowadził postępowanie odkażajace.

wprowadził postępowanie odkażajace.



Julian Kosiński – duże operacje, zasłynęła

Julian Kosiński – duże operacje, zasłynęła

klinika za granicą

klinika za granicą

Szkoła Warszawska

Szkoła Warszawska



Kosiński przez 30 lat wyszkolił wielu

Kosiński przez 30 lat wyszkolił wielu

znanych chirurgów:

znanych chirurgów:

Władysława Matlakowskiego,

Władysława Matlakowskiego,

Franciszka Jawdyńskiego, Franciszka

Franciszka Jawdyńskiego, Franciszka

Kijewskiego

Kijewskiego

Władysław Krajewski w 1892 roku

Władysław Krajewski w 1892 roku

wprowadza postępowanie jałowe w

wprowadza postępowanie jałowe w

Szpitalu Dzieciątka Jezus

Szpitalu Dzieciątka Jezus