Urazy

wielonarządowe

Uraz – Trauma

Nagłe gwałtowne zadziałanie czynnika zew. na

organizm, który narusza zdrowie i prowadzi do

zmian psychicznych i fizycznych.

Uraz wielonarządowy

Jest to uraz co najmniej 2 narządów tej samej

okolicy ciała.

Podobnym pojęciem do u. wielonarządowego jest

uraz mnogi z tym, że jest to uszkodzenie 2 narządów

ciała, ale w różnych okolicach ciała.

cd. urazu

wielonarządowego

•Urazy wielonarządowe są urazami

wewnętrznymi, które z kolei są powodowane

poprzez urazy tępe, a także poprzez urazy

przenikające (drążące).

Uraz tępy

Powoduje on pęknięcia i zmiażdżenia narządów
wewnętrznych przy często nieuszkodzonych
powłokach ciała.

Krwawienie również występuje w tych urazach, lecz
nie jest ono widoczne (krwotok wewnętrzny) i
przebiega podstępnie.

Uraz przenikający (drążący)

Urazy te są powodowane ostrymi przedmiotami lub
przedmiotami poruszającymi się z dużą prędkością,
jak pociski z broni palnej, różnego rodzaju odłamki
itp..
Przedmiot, który powoduje uraz przecina lub rozrywa
tkanki, które napotyka na swej drodze.

Zawsze widoczne jest uszkodzenie powłok ciała i
mniejsze bądź większe krwawienie.

Klatka piersiowa

W urazie wielonarządowym zgon chorego jest w ok.

25% przypadków spowodowany obrażeniami klatki

piersiowej.

Większość urazów klatki piersiowej może być leczona

nie operacyjnie, szybkim zapewnieniem drożności dróg

oddechowych i drenażem jamy opłucnowej. Mniej niż

20% urazów klatki piersiowej wymaga interwencji

chirurgicznej.

cd. klatka piersiowa

W kl. p. rozróżnia się następujące przedziały:

1. Przestrzeń sercowa (przednia) - rany przenikające

tej przestrzeni grożą uszkodzeniem serca.

2. Przestrzeń piersiowo - brzuszna – urazy tej

przestrzeni grożą uszkodzeniem przepony, a także
wątroby i śledziony.

3. Przestrzeń tylna – urazy tej okolicy grożą

uszkodzeniem przełyku, aorty i tchawicy.

Stany zagrożenia życia w urazach klatki

piersiowej:

• prężna odma opłucnowa

• otwarta odma opłucnowa

• klatka piersiowa cepowata

• nasilony krwotok do jamy opłucnej

• zatkanie górnych dróg oddechowych

Oraz:

• pęknięcie aorty (80-90% przypadków umiera na
miejscu)

• stłuczenie płuca

• stłuczenie mięśnia sercowego

• pęknięcie przepony

• pęknięcie przełyku

• rozerwanie tchawiczo – oskrzelowe.

Inne możliwe obrażenia to obrażenia ściany
klatki piersiowej (np. złamania żeber, złamanie

obojczyka, złamanie mostka, i obrażenia

tkanek miękkich), urazy innych dużych

naczyń, zachłyśnięcie się treścią żołądkową,

urazy przełyku i urazy przewodu piersiowego.

Złamania żeber

Nakazują przeszukiwanie innych uszkodzeń w

obrębie struktur które są pokryte przez owe żebra.

a) Złamania żeber górnych – jest wynikiem działania
dużej siły zewnętrznej na klatkę piersiową, należy
więc wykluczyć uszkodzenia struktur
wewnątrzpiersiowych.

b) Złamania żeber dolnych (9-12) – mogą powodować
uszkodzenia wątroby i śledziony.

c) Złamania mostka – rozpoznawane na bocznej
projekcji klatki piersiowej –mogą powodować
uszkodzenia serca i płuc.

We wszystkich złamaniach żeber należy wykluczyć

obecność odmy opłucnowej!!!!!!

Ogólne postępowanie

Wszyscy chorzy wymagają:

1. Założenia dostępu do żyły.

2. Podawania tlenu do oddychania.

3. Wstępnego monitorowania serca.

4. Pomiaru pulsoksymetrem.

Postępowanie swoiste

1. Odma opłucnowa i odma z krwiakiem jamy

opłucnowej:

Są leczone drenażem klatki piersiowej.

a) Drenaż klatki piersiowej – dren wprowadza się na

poziomie linii sutkowej (5 przestrzeń
międzyżebrowa) w linii pachowej środkowo –
przedniej po stronie schorzenia.

b) Rozmiar drenu – 24-28F w przypadku odmy

opłucnej, 32-40F w przypadku krwiaka jamy
opłucnowej.

c) Wskazania do drenażu:- wentylacja z dodatnim

ciśnieniem

- znieczulenie ogólne

- transport powietrzny

d) Torakotomia.

Prężna odma opłucnowa

Początkowo jest leczona przez nakłucie cewnikiem

naczyniowym.

Nakłucie to wykonuje się w drugiej przestrzeni

międzyżebrowej w linii środkowo – obojczykowej .

Pozwala to na obniżenie ciśnienia śródopłucnowego.

Podejrzenie tamponady serca

Można wykonać nakłucie worka osierdziowego.

Podejrzenie urazowego pęknięcia aorty

•Zapobiegać pobudzeniu chorego lub wywoływaniu u

niego odruchów wymiotnych.

• Jeżeli działania uspokajające nie regulują ciś.

tętniczego krwi, należy włączyć do leczenia leki

hipotensyjne.

Urazy brzucha

Głównym zadaniem postępowania w trybie pilnym w

przypadku urazowych obrażeń brzucha jest

określenie czy chory wymaga leczenia operacyjnego

w trybie nagłym.

Uszkodzenia dotyczące okolic brzucha

1. Uszkodzenia przepony – należy podejrzewać u

chorych z potwierdzonym nagłym uciskiem brzuch
lub urazem przenikającym obszaru piersiowo –
brzusznego.

2. Uszkodzenia narządów mających światło – należy

podejrzewać jeśli doszło do nagłego ucisku
wywołanego pasami bezpieczeństwa:

• dwunastnica
• żołądek
• poprzecznica
• odbytnica

3. Uszkodzenia trzustki – przy bezpośrednim
uderzeniu w nadbrzusze (np. rączką kierownicy) –
narząd zostaje przyciśnięty do kręgosłupa

4. Uszkodzenia wątroby – należy je brać pod uwagę
w razie złamania dolnych żeber po stronie prawej,
bolesnym tkliwości w prawym górnym kwadrancie
jamy brzusznej lub u chorych którzy maja obniżone
ciśnienie tętnicze po przebytym urazie jamy
brzusznej.

5. Uszkodzenia śledziony – należy podejrzewać u
chorych ze złamaniem dolnych żeber lewej strony.
Uszkodzeniu śledziony może towarzyszyć objaw
Kehra.

cd. urazy brzucha

Ogólne zasady postępowania

• Do najważniejszych zadań należą ocena i leczenie
zgodne z zasadą badania ABC.

• Drugie oględziny

- osłuchać celem określenia motoryki

- opukiwanie i obmacywanie (zlokalizowanie tkliwej
bolesności, rozdęcia i objawów otrzewnowych)

Leczenie

Chorzy z urazami brzucha wymagają standardowego

postępowania resuscytacyjnego, obejmującego

podawanie płynów i tlenoterapię.

Chorzy z utrzymującymi się objawami krwawienia i

hipotensją mogą wymagać – pomimo stosowania

nawadniania i uzupełniania krwi – torakotomii z

porzecznym zaciśnięciem aorty aż do opanowania

krwotoku.

Śmierć w wyniku urazu wielonarządowego może

nastąpić w trzech przedziałach czasowych, jako

tzw.:

• śmierć natychmiastowa - w ciągu kilku minut od
zaistnienia urazu (50% zgonów)

• śmierć wczesna – w ciągu 2-3 godzin po urazie
(30% zgonów)

• śmierć późna – w kilka dni lub tygodni po urazie –
jako wynik rozwijających się stanów septycznych i
niewydolności wielonarządowych. Obejmuje ok..
20% wszystkich zgonów około urazowych.