Urazy wielonarządowe

Urazy wielonarządowe

Urazy wielonarządowe

Urazy wielonarządowe

URAZ – każde zdarzenie fizyczne

URAZ – każde zdarzenie fizyczne

prowadzące do obrażeń lub

prowadzące do obrażeń lub

uszkodzenia ciała.

uszkodzenia ciała.

OBRAŻENIE – następstwo siły

OBRAŻENIE – następstwo siły

urazu.

urazu.

Urazy wielonarządowe

Urazy wielonarządowe

MNOGIE OBRAŻENIA CIAŁA –

MNOGIE OBRAŻENIA CIAŁA –

Uszkodzenia co najmniej

Uszkodzenia co najmniej

dwóch okolic ciała, z których

dwóch okolic ciała, z których

każde z osobna wymaga

każde z osobna wymaga

leczenia szpitalnego.

leczenia szpitalnego.

Obrażenia

Obrażenia

•

Izolowane

•

Wielomiejscowe

•

Wielonarządowe

•

Skojarzone

•

Obrażenia pojedyncze

•

Obrażenia mnogie

Epidemiologia

Epidemiologia

•

W Polsce około 3,5 miliona obrażeń rocznie

•

Mnogie obrażenia ciała stanowią 10-20%
wszystkich hospitalizowanych z powodu urazu

•

Najczęstsza przyczyna zgonów u osób do 44 roku

•

Śmiertelność 25% (kraje rozwinięte 11%)

•

Kalectwo pourazowe 25% (kraje rozwinięte 15%)

PRZYCZYNY OBRAŻEŃ

PRZYCZYNY OBRAŻEŃ

•

25% wypadki drogowe

•

25% agresja i autoagresja ludzka

•

25% upadki z wysokości

•

25% inne

Najczęstsze umiejscowienia uszkodzeń

Najczęstsze umiejscowienia uszkodzeń

w mnogich obrażeniach ciała

w mnogich obrażeniach ciała

•

Obrażenia głowy 82%

•

Obrażenia kończyn 76%

•

Obrażenia tułowia 47%

•

Obrażenia miednicy 29%

•

Obrażenia jamy brzusznej 21%

SCOOP & RUN

SCOOP & RUN

Szybki kwalifikowany transport do

najbliższych właściwych warunków
szpitalnych

(+) szybkie dotarcie do warunków

szpitalnych

(-) wydłużony czas stabilizacji parametrów

funkcji życiowych

Przenikające urazy tułowia

STAY & PLAY

STAY & PLAY

Natychmiastowa stabilizacja
(+) szybsza poprawa parametrów życiowych
(-) opóźnienie specjalistycznego leczenia

szpitalnego

Urazy tępe tułowia, izolowany uraz głowy

STAY AND PLAY!

STAY AND PLAY!

•

Ocena podstawowych funkcji życiowych

•

W razie konieczności ich przywrócenie i/lub
podtrzymanie

•

Rozpoznanie stanów zagrożenia życia i ich
leczenie lub przeciwdziałanie ich wystąpieniu

•

Zabezpieczenie pacjenta przed dalszymi
uszkodzeniami w czasie transportu

MOC – etapy postępowania

MOC – etapy postępowania

1.

Szybka ocena sytuacji

2.

Wstępna ocena kliniczna i resuscytacja

3.

Wtórna ocena kliniczna i badanie
wstępne

4.

Postępowanie na miejscu zdarzenia

Szybka ocena sytuacji AMPLE

Szybka ocena sytuacji AMPLE

•

Allergies – uczulenie

•

Mediatiors – leki

•

Post illeness – przebyte lub istniejące
choroby, ciąża

•

Lost meal – ostatni posiłek

•

Events preceding – okoliczności
towarzyszące zdarzeniu

Wstępna ocena kliniczna i

Wstępna ocena kliniczna i

resuscytacja

resuscytacja

•

A (airway): zapewnić drożności dróg oddechowych

z zabezpieczeniem kręgosłupa szyjnego

•

B (breathing): zapewnić skuteczną wentylację

•

C (circulation): zapewnić dostateczny przepływ

krwi w tkankach

•

D (disability): badanie neurologiczne

•

E (exposure): chorego rozebrać, zbadać,

poszukując obrażeń zewnętrznych i objawów

obrażeń wewnętrznych, zaopatrzyć rany

D-E: 90 sekund

Wtórna ocena kliniczna i badanie

Wtórna ocena kliniczna i badanie

wstępne

wstępne

•

Ponownie ABCD

•

Badanie BTLS

- Głowa: wyciek płynu/ krwi z przewodu słuchowego

(złamanie podstawy czaszki), z przewodów

nosowych, objaw oczu szopa, objaw Beatla

(wybroczyny krwawe w okolicy wyrostka

sutkowatego), źrenica, szyja, stopień wypełnienia

żył szyjnych (odma prężna, tamponada osierdzia,

ostra niewydolność prawokomorowa), położenie

tchawicy (poza linią środkową ciała świadczy o

przesunięciu narządów)

Wtórna ocena kliniczna i badanie

Wtórna ocena kliniczna i badanie

wstępne

wstępne

-

Klatka piersiowa: czy jest stabilny wymiar

poprzeczny, strzałkowy (wiotka klatka piersiowa),

opukujemy i osłuchujemy klatkę piersiową (odma,

tamponada, krwotoki)

-

Brzuch: palpacyjnie szukamy miejsc bolesnych, z

obroną miejscową

-

Miednica: Sprawdzamy stabilność

-

Kończyny: sprawdzamy osiowość (złamania lub

zwichnięcia), czy są ruchy czynne, dystalne

czucie i tętno

Postępowanie na miejscu

Postępowanie na miejscu

zdarzenia

zdarzenia

•

ABCDE

•

F (fractures): zaopatrzenie złamań i zwichnięć

•

M (monitoring): HR, RR, EKG, pulsoksymetria,
oddech, GCS

•

N (nursing): pielęgnacja

•

O (oxygenation)

•

PR (pain relief)

•

S (sedation)

•

T (transportation)

ZASADA JEDNYCH NOSZY!

Algorytm postępowania w

Algorytm postępowania w

mnogich obrażeniach ciała

mnogich obrażeniach ciała

•

Ciśnienie tętnicze, tętno, oddech, stan

przytomności w skali Glascow (GCS)

•

Zapewnienie skutecznej wentylacji: ssanie,

intubacja, respirator

•

Leczenie przeciwwstrząsowe: zatrzymanie

krwotoku zew, płyny, leki, tlenoterapia

•

Wywiad i badanie lekarskie

•

Odbarczenie odmy,tamponada serca

•

Badania laboratoryjne; grupa krwi, gazometria

•

USG, dignostyczne naklucie otrzewnej z

płukaniem, EKG

•

Cewnikowanie pęcherza moczowego

Algorytm postępowania w

Algorytm postępowania w

mnogich obrażeniach ciała

mnogich obrażeniach ciała

•

Uzupełnianie opatrunków, unieruchomienie
złamań

•

Badania konsultacyjne

DECYZJA

•

ZŁOTA GODZINA: czas, jaki upływa od wypadku
do podjęcia skutecznych zabiegów na sali
operacyjnej

Skala Glasgow (GCS)

Skala Glasgow (GCS)

•

Skala Glasgow (Gasgow Coma Scale - GSC)

1. Otwieranie oczu

•

Spontaniczne 4pkt

•

Na głos 3pkt

•

Na ból 2pkt

•

Brak 1pkt

2. odpowiedź słowna

•

Świadome odpowiedzi 5pkt

•

Mowa chaotyczna 4pkt

•

Odpowiedzi nieadekwatne 3pkt

Skala Glasgow (GCS)

Skala Glasgow (GCS)

•

Niezrozumiałe dzwięki 2pkt

•

Żadna 1pkt

3. Odpowiedź ruchowa

•

Spontaniczna 6pkt

•

Celowa reakcja na ból 5pkt

Algorytm postępowania w

Algorytm postępowania w

mnogich obrażeniach ciała

mnogich obrażeniach ciała

1. Zagrożenie życia – brak wskazań do

natychmiastowej operacji – OIOM

2. Zagrożenie życia krwotok- wstrząs. CZAS+ŻYCIE!

•

SALA OPERACYJNA <60 MINUT

-

Drenaż klatki piersiowej

-

Nakłucie diagnostyczne

-

Laparotomia

-

Kraniotomia

-

Torakotomia

-

Zaopatrzenie krwotoków zewnętrznych

Algorytm postępowania w

Algorytm postępowania w

mnogich obrażeniach ciała

mnogich obrażeniach ciała

-

Badania obrazowe i endoskopowe

-

Diagnostyka laboratoryjna

-

Monitorowanie

-

Ochrona przed utratą ciepła

Algorytm postępowania w

Algorytm postępowania w

mnogich obrażeniach ciała

mnogich obrażeniach ciała

•

SALA OPERACYJNA <6 GODZIN

-

Laparotomia/ laparoskopia

-

Otwarte obrażenia o.u.n.

-

Operacje naczyniowe, urologiczne, szczękowe,
okulistyczne

-

Zewnętrzna stabilizacja miednicy

-

Narastający ucisk rdzenia kręgowego

-

Złamania otwarte i zwichnięcia

Algorytm postępowania w

Algorytm postępowania w

mnogich obrażeniach ciała

mnogich obrażeniach ciała

•

SALA OPERACYJNA <24 GODZIN

-

Stabilizacja złamań kości długich

-

Wszystkie pozostałe konieczne zabiegi

Urazy mózgowo-czaszkowe

Urazy mózgowo-czaszkowe

•

Ocena w skali Glascow

•

Sztywny kołnierz

•

Zaopatrzenie ran powłok skórnych

•

Wkłucie dożylne

•

Intubacja

•

Tlenoterapia

•

Leczenie przeciwbólowe- paracetamol, narkotyki
ostrożnie

•

płynoterapia

Urazy mózgowo-czaszkowe

Urazy mózgowo-czaszkowe

•

Objawy ciasnoty śródczaszkowej

•

Ból głowy

•

Spowolnienie psychoruchowe

•

Nudności i wymioty

- Bradykardia

-

Zwolnienie oddechu

-

Wzrost ciśnienia tętniczego

-

Odruch Babińskiego

-

Poszerzenie źrenic

Urazy mózgowo-czaszkowe

Urazy mózgowo-czaszkowe

•

Ocena stanu świadomości (GCS)

-

Lekki uraz głowy 15-13pkt

-

Średnio ciężki uraz 12-8pkt

-

Ciężki uraz głowy <8pkt

Urazy mózgowo-czaszkowe

Urazy mózgowo-czaszkowe

•

Postępowanie ogólne

-

Ułożenie ciała

-

Hipotermia głowy

-

Oddech kontrolowany przy <8pkt GCS zawsze
przy <4pkt

-

Hiperwentylacja

-

Podaż płynów

-

Mannitol 1,0g/kg mc. Wlewy 20min 4-6/dobę

-

Barbiturany niewskazane wobec braku
możliwości oceny neurologicznej chorego

Urazy mózgowo-czaszkowe

Urazy mózgowo-czaszkowe

•

Leki przeciwpadaczkowe bezpieczne klonazepam,
fenobarbital i fenytoina

Obrażenia klatki piersiowej

Obrażenia klatki piersiowej

•

Stłuczenia, krwiaki, złamania żeber, otarcia,
powierzchowne rany – ból

•

Odma otwarta, zamknięta, prężna, krwiak
opłucnej, wiotka kl. piersiowa, stłuczenie płuca-
niewydolność oddechowa

•

Rozerwanie płuca, uszkodzenie serca oraz dużych
naczyń – krwotok objawy wstrząsu

•

Uszkodzenia przełyku -zakażenia

Obrażenia klatki piersiowej

Obrażenia klatki piersiowej

•

Objawy niewydolności oddechowej

-

Przyspieszenie tętna

-

Tachypnoe

-

Duszność

-

Wzmożony wysiłek oddechowy

-

Pobudzenie psychoruchowe

-

Żyły szyjne poszerzone

-

Ciśnienie krwi prawidłowe

Obrażenia rdzenia

Obrażenia rdzenia

kręgowego

kręgowego

•

Wstrząśnienie rdzenai kręgowego- czasowa
dezintegracja funkcji rdzenia bez zmian w jego
strukturze

•

Stłuczenie rdzenia kręgowego uszkodzenie
strukturalne

-

z. całkowitego poprzecznego uszkodzenia rdzenia
kręgowego- całkowita utrata odruchów i czucia,
zniesienie perystaltyki jelit, zaburzenia oddychania

-

Z. przedniego uszkodzenia r. kręgowego –
porażenie, utrata czucia bólu i temperatury przy
zachowanym czuciu dotyku.

Obrażenia rdzenia

Obrażenia rdzenia

kręgowego

kręgowego

•

Z. połowiczego poprzecznego uszkodzenia r.
kręgowego- porażenie spastyczne, utrata czucia
dotyku, po stronie przeciwnej upośledzenie czucia
temperatury i bólu

Obrażenia rdzenia

Obrażenia rdzenia

kręgowego

kręgowego

•

Obraz uszkodzenia rdzenia kręgowego

-

Uszkodzenia powyżej segmentu C3-C4 kończą się

zgonem z powodu porażenia mięśni oddechowych

-

Uszkodzenia segmentów C5-C7 powodują wiotkie

porażenia kończyn górnych, spastyczne dolnych i

zniesienie wszystkich rodzajów czucia - tetraplegia

-

Uszkodzenie segmentów piersiowych powoduje

zniesienie wszystkich rodzajów czucia i porażenie

spastyczne kończyn dolnych – paraplegię

-

Uszkodzenie stożka końcowego objawia się

wiotkim porażeniem kończyn dolnych i

nietrzymaniem moczu i stolca

Oparzenia

Oparzenia

•

Stopnie kliniczne oparzeń

-

Oparzenia lekkie < 15% powierzchni ciała (III
stopień -5%)

-

Oparzenia średnie nie więcej niż 30% (III stopniu-
15%)

-

Pozostałe zalicza się do ciężkich jak również
oparzenia twarzy, rąk i krocza.

-

U osob powyżej 65 roku życia i dzieci wartości te
odpowiednio stanowią 5,10 i 15%

Choroba oparzeniowa

Choroba oparzeniowa

•

Okres wstrząsu oparzeniowego 48-72 godzin

- zaburzenia wodno –elektrolitowe
- Zaburzenia równowagi kwasowo-zasadowej
- Azotemia, niewydolność nerek

-

Hiperglikemia

Faza kataboliczna 3-4 doba

-

Postępujące zakażenie i wyniszczenie

-

Choroba wrzodowa

-

Niedokrwistość

-

Zaburzenia psychiczne

Choroba oparzeniowa

Choroba oparzeniowa

•

Faza anaboliczna 3-4 tyg

-

Odbudowa własnych tkanek

-

Zaburzenia wodno-elektrolitowe

-

Zaburzenia rownowagi kwasowo-zasadowej