Cykle koniunkturalne

• PKB jako wielkość zmienna – zmiany

czynników tworzących PKB, zmiany
technologiczne, zmiana otoczenia
makro;

• Nierówny wzrost – cecha gospodarki

rynkowej

• Rozwój cykliczny - składa się z

cykli gospodarczych, czyli
okresowych zmian w poziomie
aktywności gospodarczej

• Wahania gospodarcze:
Sezonowe
+
Przypadkowe
+
Koniunkturalne

Koniunktura – co to takiego?

Cykl koniunkturalny w krajach wysoko rozwiniętych w latach

1982-1992 (roczne stopy wzrostu produkcji przemysłowej w

procentach)

Wahania realnego PKB w USA w latach

1970-1994

Zmiany PKB w Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i

Niemczech, 1949-2000

Dynamika realnego PKB w wybranych krajach

Europy (1989=100),

Economic Commission for Europe

(2003, 2004)

40

50

60

70

80

90

100

110

120

130

1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003

Estonia

Latvia

Lithuania

CIS

Central Europe (CE-5)

Wzrost gospodarczy w Polsce, 1989-2001

Cykl koniunkturalny, czyli...

1) Odchylenie wartości produkcji od

długookresowego trendu, okresowe
wahanie wokół trendu

2) Wahadłowy ruch całkowitego

produktu narodowego, dochodu i
zatrudnienia, któremu towarzyszy
wzrost lub spadek poziomu
aktywności gospodarczej w
większości sektorów (Samuelson)

• Cykl – dodatnie i ujemne odchylenie

od trendu

• Miarą odchyleń – luka PKB; różnica

między PKB potencjalnym a
rzeczywistym

Trend = tendencja rozwojowa – wygładzona
ścieżka produkcji w długim okresie po
eliminacji zmian krótkookresowych

- gospodarki wzrostowe
- gospodarki stacjonarne

Rodzaje cykli:

1)Krótkie (Kitchina)

2)Średnie (Jurgala)

3)Długie (Kondratiewa) – teoria fal

Kondratiewa

Cykle krótkie

• Kitchin – 1923r.
• Dla gospodarki amerykańskiej
• Ok. 3-4 lata
• Główna przyczyna – zmiana stanu

zapasów, kapitału obrotowego

• Łagodne zakończenie

Cykle średnie

• Wahania gospodarcze między

kryzysami po 1945 roku

• Ok. 6-10 lat
• Przyczyna – inwestycje realne
• Często kończą się gwałtownie,

nagłym załamaniem rynku

Cykle długie

• Kondratiew, 1922
• Obserwowane od XVIII wieku
• Ok. 45-60 lat
• Przyczyny – postęp technologiczny i

innowacje, zmiany na rynku
pieniądza, wydarzenia polityczne

Teoria fal Kondratiewa

Cechy cykli:

• „wszystkie pochodzą z tej samej

rodziny, ale nie ma wśród nich
bliźniaków” (A.Pigou)

• Istnieją w każdej gospodarce

• Różnią się cechami morfologicznymi

Cechy morfologiczne cykli:

• Punkty zwrotne (dolne i górne)

• Przebieg poszczególnych faz

• Długość cykli i poszczególnych faz

• Częstotliwość

• Amplituda wahań

Przebieg cyklu klasycznego:

1) Faza recesji (kryzysu)
2) Dno (depresja)
3) Faza ożywienia (ekspansji)
4) Faza rozkwitu (szczyt, boom)

Mechanizm powstawania cyklu

Skąd się biorą cykle

koniunkturalne?

Teorie cykli –wyjaśniają powstawanie

cykli gospodarczych; różnice –
czynniki kształtujące koniunkturę

• Teorie egzogeniczne (zewnętrzne)

• Teorie endogeniczne (wewnętrzne)

• Wg teorii zewnętrznych:
- Czynniki polityczne (wojny,

rewolucje, wybory)

- Migracje (ruchy ludności)
- Postęp technologicznych

(przełomowe odkrycia nauki i
techniki)

- Zmienność klimatu i plamy na Słońcu

• Teorie wewnętrzne
- Pieniężne (Friedman); wahania

ilości pieniądza i brak kontroli nad
jego podażą; ilość pieniądza 

dynamika PKB;

- Mnożnika i akceleratora (Keynes,

Samuelson); wahania po stronie
popytu; I>S  AD>AS   Y  I –

efekt mnożnikowy; Y ale  S, S>I 

AS>AD   I – efekt mnożnikowy  Y

• Teoria realnego cyklu (neoklasyczne);

wahania po stronie podaży;
postęp technologiczny i zmiany
produktywności  zmiany S i w

konsekwencji C; cykl = zbiór
wstrząsów technologicznych, które
zmieniają ścieżkę wzrostu

• Wstrząsy podażowe – nagłe zmiany

po stronie podaży

Wskaźniki makroekonomiczne

a koniunktura

• Procykliczne – C, I, import, inflacja, stopy

procentowa (w fazie recesji spadają)

• Antycykliczne – transfery i G, export

• Konsumpcja – relatywnie niska podatność

na zmiany koniunktury  dobra nietrwałe,

dobra trwałe (bardziej podatne); C dóbr
nietrwałych – niska podatność na zmiany
Y

d

; dobra trwałe – wyższa podatność na

zmiany Y

d

;

• Inwestycje – relatywnie wysokie

zmiany przy zmianach PKB; ok.

70% spadku AD; najsilniej do

spadku AD przyczyniają się

zapasy!!!

• Transfery i zakupy rządowe –

najmniejsza wrażliwość na

zmiany koniunktury  związane z

prowadzoną PG, stabilność =

łagodzą amplitudy wahań!

• Eksport netto – słaba reakcja na

zmiany koniunktury; import

procykliczny – wzrost PKB wzrost

importu; eksport – antycykliczny –

wzrost krajowego AD nie sprzyja

wzrostowi eksportu;

efekt łączny? – recesja: ujemny bilans

(lub spadek nadwyżki), ożywienie:

dodatni bilans (lub spadek ujemnego

salda)

Oddziaływanie rządu na

cykl:

1) Interwencjonizm antykryzysowy
2) Interwencjonizm antycykliczny

Narzędzia: polityka fiskalna i

monetarna

3) Interwencjonizm rozwojowy

(kierunki inwestowania)

Cykl klasyczny a

współczesny

Klasyczny

współczesny

Fazy

4

2

Punkty

zwrotne

Gwałtowne

Łagodne

Dł cyklu

8-12 lat

3,5 – 5 lat