ZARZĄDZANIE

PRZESTRZENIĄ

TURYSTYCZNĄ

Katedra Turystyki i Rekreacji

Wydziału Zarządzania Politechniki

Białostockiej

dr Eugenia Panfiluk

Środki finansowe
zarządzania przestrzenią
turystyczną

Wykład 7

Zakres treści:



Instrumenty finansowe

Finansowanie działań z zakresu turystyki priorytet IV
Kształtowanie przestrzeni turystycznej



Fundusze Unijne z finansowym montażem krajowym
pochodzącym ze środków budżetu państwa, budżetu jednostek
samorządu terytorialnego oraz środków prywatnych.



Milowość wykorzystania środków z Europejskich Programów
Współpracy Terytorialnej, Programu Operacyjnego
Infrastruktura i Środowisko oraz Regionalnych Programów
Operacyjnych.



W ramach Programu Operacyjnego Rozwój Polski Wschodniej
będą finansowane projekty, które mogą mieć wpływ na rozwój
turystyki na terenie Polski Wschodniej. Na realizacje działania
III.2 „Infrastruktura turystyki kongresowej i targowej”
zaplanowano środki w wysokości 109,22 mln euro, na działanie
V.1 „Promowanie zrównoważonego rozwoju turystyki 5,88 mln
euro, natomiast na działanie V.2 „Trasy rowerowe” – 50 mln
euro

Instrumenty finansowe oddziaływania na
przestrzeń turystyczną i ich zakres
działania (2004-2007)

Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego (ERDF):



Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost konkurencyjności
przedsiębiorstw”,



Sektorowy Program Operacyjny Transport i Gospodarka
Morska,



Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju
Regionalnego



Program INTERREG

Europejski Fundusz Orientacji i Gwarancji Rolnych (EAGGF)

zarządzany był zgodnie z:



Sektorowym Programem Operacyjnym –
„Restrukturyzacja i modernizacja sektora żywnościowego,



Rozwój obszarów wiejskich” oraz Program LEADER

.

Poziom absorpcji środków finansowych na inwestycje w
województwie podlaskim według programów wsparcia i
źródeł finansowania w latach 2004 - 2006

EFRR 2004-2006

Udział środków wydatkowanych na turystykę EFOiGR

Sektorowy Program Operacyjny Restrukturyzacja i
Modernizacja Sektora Żywnościowego oraz Rozwój
Obszarów Wiejskich, 2004-2006,



Planowane działania, zgodnie z priorytetami Rozporządzenia
Rady (WE) 1257/99, miały na celu poprawę konkurencyjności
gospodarki rolno – żywnościowej oraz przetwórstwa żywności
oraz zrównoważony rozwój obszarów wiejskich. Cele te
realizowane były w ramach dwóch priorytetów.



Priorytet pierwszy obejmował wspieranie zmian i dostosowań w
sektorze rolno-żywnościowym zaś priorytet drugi
zrównoważony rozwój obszarów wiejskich. Sektor turystyki był
wspierany w wyniku realizacji działania 2.3. Odnowa wsi oraz
zachowanie i ochrona dziedzictwa kulturowego oraz działania
2.4. różnicowanie działalności rolniczej zbliżonej do rolnictwa w
celu zapewnienia różnorodności działań lub alternatywnych
źródeł dochodów oraz działania 2.7 Pilotażowy



Program LEADER, którego celem było promowanie
innowacyjnych działań na rzecz rozwoju stref wiejskich w
ubogich regionach Unii Europejskiej.

ZPORR



Celem strategicznym działań realizowanych w ramach
programu ZPORR było tworzenie warunków wzrostu
konkurencyjności regionów oraz przeciwdziałania
marginalizacji niektórych obszarów, w taki sposób, aby
sprzyjać długofalowemu rozwojowi gospodarczemu kraju,
jego spójności ekonomicznej, społecznej i terytorialnej oraz
integracji z Unią Europejską. Cel ten realizowany był w
ramach czterech priorytetów, (środki czwartego priorytetu
przeznaczono na zarządzanie programem). Są to:
rozbudowa i modernizacja infrastruktury służącej
wzmocnieniu konkurencyjności regionów, wzmocnienie
rozwoju zasobów ludzkich w regionach, rozwój lokalny,
pomoc techniczna.



Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego 2004-2006, Załącznik do
Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 1 lipca 2004 r. (poz. 1745),
Dziennik Ustaw nr 166, s.424-480.

Poziom absorpcji środków na inwestycje w województwie
podlaskim z ZPORR według dziedzin wsparcia

Sektorowy Program Operacyjny Wzrost konkurencyjności
przedsiębiorstw.



Celem strategicznym programu była poprawa pozycji
konkurencyjnej przedsiębiorstw działających na terenie Polski
w warunkach jednolitego rynku europejskiego, w tym:



wspieranie rozwoju przedsiębiorczości i wzrostu
innowacyjności poprzez wzmocnienie instytucji otoczenia
biznesu,



bezpośrednie wsparcie przedsiębiorstw poprzez finansowanie
działań związanych z doradztwem zawodowym, działań
inwestycyjnych oraz w zakresie dostosowania
przedsiębiorstw do wymogów ochrony środowiska.



Sektorowy Program Operacyjny „Wzrost konkurencyjności
przedsiębiorstw, lata 2004-2006, Załącznik do
Rozporządzenia Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 1 lipca
2004 r. (poz. 1744), s.276.

Program INTERREG (3%),



celem było promowanie przygranicznej,
międzynarodowej i międzyregionalnej współpracy na
zasadzie partnerstwa w celu eliminacji granic
państwowych jako czynników utrudniających wzrost
gospodarczy (rysunek 2). Jednak wewnętrzne wydatki
inwestycyjne tego programu były zróżnicowane, na
turystykę przeznaczono 17% wszystkich wydatków, o
łącznej wartości 10 748 924,96 pln. 33% na drogi
wojewódzkie i powiatowe w celu wzrostu dostępności
komunikacyjnej (20 526 375,87 PLN) oraz 6% na
ochronę środowiska (3 683 431,81 PLN) Program
Sąsiedztwa INTERREG IIIA / Tacis CBC Polska-Białoruś-
Ukraina 2004-2006.

Udział środków ogółem na inwestycje w
województwie podlaskim Programu INTERREG
według dziedzin

EFRR 2007-2013



Program Operacyjny Rozwoju
Województwa Podlaskiego,



Program Operacyjny Rozwój Polski
Wschodniej,



Program Operacyjny Innowacyjna
Gospodarka,



Program Operacyjny Infrastruktura i
Środowisko.

Podział środków w

Program Operacyjny Rozwoju Województwa
Podlaskiego zakłada:



zwiększenie tempa wzrostu gospodarczego i tworzenie nowych
pozarolniczych miejsc pracy przy poszanowaniu i zachowaniu
dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego regionu poprzez:



podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej województwa w wyniku
wspierania inwestycji infrastrukturalnych głownie w sferze transportu,
infrastruktury społeczeństwa informacyjnego, środowiska i infrastruktury
społecznej,



podniesienie konkurencyjności podlaskich firm w aspekcie krajowym i
międzynarodowym w wyniku tworzenia sprzyjającego otoczenia biznesu
oraz potencjału naukowo-badawczego nastawionego na współpracę z
sektorem przedsiębiorstw,



rozwój turystyki z wykorzystaniem walorów przyrodniczych i dziedzictwa
kulturowego regionu poprzez szukanie nisz dla regionu na rynku
turystycznym, które w najlepszy sposób wykorzystywałyby potencjał
regionu. Wspierane będą inwestycje polegające na stworzeniu
zintegrowanego pakietu atrakcji turystycznych poprzez takie jego
uzupełnianie, które skutkowałoby większą dywersyfikacją usług i
wydłużeniu sezonu turystycznego w regionie.



W zakresie realizacji celu trzeciego przewiduje się
wspieranie inwestycji z zakresu udostępniania
odrestaurowanych i wyremontowanych obiektów
dziedzictwa historycznego i kulturowego, a także
tworzenia zaplecza noclegowego i infrastruktury
towarzyszącej oraz bazy rekreacyjnej i wypoczynkowej.
Priorytetowo będą również traktowane zadania
zwiększające atrakcyjność turystyczną województwa
podlaskiego z zakresu rozwoju alternatywnej turystyki
na bazie wielokulturowej tradycji regionu, w także
nowych kierunków rozwoju sektora turystycznego np.:
lecznictwa uzdrowiskowego czy turystyki biznesowej.

Przykładowe projekty



Budowa, przebudowa i remont infrastruktury aktywnych form turystyki
wraz z niezbędnym wyposażeniem i terenów rekreacyjnych w tym
budowa ciągów pieszo – rowerowych stanowiących element większego
projektu.



2. Budowa, przebudowa i remont infrastruktury sportowej ( stadiony
piłkarskie, hale sportowe, obiekty pływackie) podnoszącej atrakcyjność
turystyczną regionu.



3. Budowa, przebudowa i remont bazy okołoturystycznej.



4. Budowa, przebudowa i remont infrastruktury kulturalnej
przyczyniającej się do aktywnego udziału społeczeństwa w kulturze i
turystyce.



5. Tworzenie sieci centrów i punktów informacji turystycznej (w tym
także przygotowanie i dystrybucja nieodpłatnych publikacji służących
informacji turystycznej, tylko jako



Udział środków inwestycyjnych w województwie podlaskim
z RPORWP według dziedzin w latach 2007-2009

Głównym celem Programu Operacyjnego Rozwój Polski
Wschodniej jest:



przyspieszenie tempa rozwoju społeczno – gospodarczego
Polski Wschodniej w zgodzie z zasadą zrównoważonego
rozwoju. Jest on realizowany za pomocą czterech celów
szczegółowych:



stymulowanie rozwoju konkurencyjnej gospodarki opartej na
wiedzy,



zwiększenie dostępu do Internetu szerokopasmowego w Polsce
Wschodniej,



rozwój wybranych funkcji metropolitalnych miast wojewódzkich,



poprawa dostępności i jakości powiązań komunikacyjnych
województw Polski Wschodniej,



zwiększenie roli zrównoważonej turystyki w gospodarczym
rozwoju makroregionu,



optymalizacja procesu wdrażania PO Rozwój Polski Wschodniej.



Na inwestycje bezpośrednio związane z turystyką
wyodrębniono środki na rozwój infrastruktury turystyki
kongresowej i targowej, promowanie zrównoważonego
rozwoju turystyki oraz trasy rowerowe. Efektem
zamierzeń jest stworzenie oferty turystycznej dla Polski
Wschodniej, obejmującej promocję zrównoważonych
form turystyki, w tym takich form, które zmniejszają
potrzebę korzystania z indywidualnej motoryzacji a będą
kształtować wzrost zainteresowania turystyką rowerową
uprawianą na terenie Polski Wschodniej.



Oś priorytetowa I: Nowoczesna gospodarka



 I.1. Infrastruktura uczelni



 I.2. Wsparcie powstawania i dokapitalizowanie instrumentów inżynierii
finansowej



 I.3. Wspieranie innowacji



 I.4. Promocja i współpraca



Oś priorytetowa II: Infrastruktura społeczeństwa informacyjnego



 II.1. Sieć szerokopasmowa Polski Wschodniej



Oś priorytetowa III: Wojewódzkie ośrodki wzrostu



 III.1. Systemy miejskiego transportu zbiorowego



 III.2. Infrastruktura turystyki kongresowej i targowej



Oś priorytetowa IV: Infrastruktura transportowa



 IV.1 Infrastruktura drogowa



Oś priorytetowa V: Zrównoważony rozwój potencjału turystycznego opartego



o warunki naturalne



 V.1. Promowanie zrównoważonego rozwoju turystyki



 V.2. Trasy rowerowe



V.1. Promowanie zrównoważonego rozwoju turystyki



Celem działania jest wzrost zainteresowania ofertą turystyczną Polski
Wschodniej.



W ramach działania zostanie opracowany i zrealizowany kompleksowy
projekt, którego celem jest promocja



walorów turystycznych Polski Wschodniej.



Za koordynację prac nad przygotowaniem projektu i dokumentacji
technicznej odpowiedzialny jest



Minister Rozwoju Regionalnego, natomiast realizacja projektu zostanie
powierzona innym podmiotom.



Typy projektów



Kompleksowy projekt składać się będzie z dwóch komponentów:



 opracowanie studium uwarunkowań atrakcyjności turystycznej (w tym
analiza segmentów turystyki



oraz kategorii turystów odgrywających kluczową rolę w regionalnych
gospodarkach makroregionu);



 promocja Polski Wschodniej jako miejsca aktywnego wypoczynku.



Na realizację programu promocji zarezerwowano ok. 5,8 mln
EUR.



Beneficjenci



 jednostki samorządu terytorialnego;



 związki i stowarzyszenia jednostek samorządu terytorialnego;



 organy administracji rządowej;



 przedsiębiorcy;



 instytucje ważne dla regionów z punktu widzenia rozwoju
regionalnego, w tym: instytucje otoczenia



biznesu i innowacji (centra obsługi inwestorów, agencje i
fundacje rozwoju regionalnego i lokalnego,



kluby biznesu, izby gospodarcze, centra transferu technologii,
parki technologiczne, przemysłowe,



inkubatory przedsiębiorczości).



V.2. Trasy rowerowe



Celem działania jest rozwój turystyki rowerowej w Polsce Wschodniej.



W ramach działania zostanie opracowany i zrealizowany kompleksowy
projekt, którego celem jest



stworzenie ponadregionalnej trasy rowerowej w Polsce Wschodniej.



Wyznaczenie przebiegu szlaku rowerowego w Polsce Wschodniej
nastąpi we współpracy Ministerstwa



Rozwoju Regionalnego z samorządami województw, organizacjami
turystycznymi i ekologicznymi.



Za koordynację prac nad przygotowaniem projektu i dokumentacji
technicznej odpowiedzialny jest



Minister Rozwoju Regionalnego, natomiast realizacja projektu zostanie
powierzona innym podmiotom.



Typy projektów



 budowa i oznakowanie ścieżek rowerowych o
utwardzonej nawierzchni, głównie na terenie miast;



wytyczanie i oznakowanie tras rowerowych na terenie
pozamiejskim;



 budowa i montaż podstawowej infrastruktury
towarzyszącej tj. stojaków na rowery, wiat postojowych,



wiat widokowych, itp. oraz innych urządzeń



 niezbędnych do zapewnienia bezpiecznego przejazdu
po trasach/ścieżkach



 realizowanych w ramach Programu.



Na realizację kompleksowego projektu zarezerwowano
50 mln EUR.



Beneficjenci



 jednostki samorządu terytorialnego,



 związki i stowarzyszenia jednostek samorządu
terytorialnego,



 organizacje pozarządowe

Rozwój Polski Wschodniej

Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko
przyjęto realizację celu:



podniesienie atrakcyjności inwestycyjnej Polski i jej regionów poprzez rozwój
infrastruktury technicznej przy równoczesnej ochronie i poprawie stanu
środowiska, zdrowia, zachowaniu tożsamości kulturowej i rozwijaniu
spójności terytorialnej.



Będzie on wdrażany w wyniku podejmowania działań związanych z budową i
modernizacją infrastruktury technicznej i społecznej, mającej podstawowe
znaczenie dla wzrostu konkurencyjności Polski oraz poprzez działania
prowadzące do wzrostu konkurencyjności polskich regionów i
przeciwdziałanie ich marginalizacji społecznej, gospodarczej i przestrzennej
w następujących obszarach: transportu, środowiska, energetyki, kultury,
ochrony zdrowia i szkolnictwa wyższego.



Realizacja celów tego programu przyczyni się do powstania inwestycji na
rzecz turystyki w bezpośredni sposób poprzez wspieranie projektów na rzecz
ochrony, zachowania i efektywnego wykorzystania dziedzictwa kulturowego
o znaczeniu ponadregionalnym, oraz poprawę stanu infrastruktury kultury o
znaczeniu ponadregionalnym w tym zwiększenie dostępu do kultury.
Wspierane będą inwestycje prowadzące do wzrostu dostępności
komunikacyjnej poprzez budowę autostrad i dróg ekspresowych.



W pośredni sposób wpłynie pozytywnie na estetykę
krajobrazu i walory turystyczne gdyż program ten
będzie wspierał zadania z zakresu ochrony środowiska.

Zadaniem Programu Operacyjnego Innowacyjna
Gospodarka jest:



wspieranie realizacji zadań poprawy innowacyjności
przedsiębiorstw z zakresu obszarów badania i rozwoju,
innowacji, technologii informacyjnych i
komunikacyjnych. Środki z tego programu mogą
przyczynić się miedzy innymi do budowy turystycznych
strategii marketingowych, tworzenia sieci rezerwacji
miejsc, tworzenia elektronicznych punktów informacji
turystycznej odtwarzanych za pomocą sieci
nawigacyjnej GPS. Wewnętrzna analiza działów wsparcia
wskazuje, iż do 2009 roku współfinansowano tylko jedną
inwestycję z zakresu turystyki na łączną wartość
567 436 PLN

Dynamika absorpcji
inwestycyjnych środków
finansowych, w tym dotacji
unijnych w latach 2004-2009

Wskaźnik wzrostu 1,86 pkt, wartość dotacji na osobę w
turystyce: wzrost 2,4 pkt

Kierunki polityki Urzędu Marszałkowskiego
Województwa Podlaskiego w obszarze sterowania
Programem Operacyjnym Rozwoju Regionalnego



Politykę sterowania tym instrumentem finansowym
cechują zasady:



maksymalizacji wielkości wydatków inwestycyjnych w
celu wzrostu potencjału turystycznego, poprzez
stosowanie zasady komplementarności i zasady
wsparcia przestrzeni turystycznej,



maksymalizacji rozwoju inwestycji lub działań
innowacyjnych,



priorytetowego wspierania inwestycji zwiększających
liczbę turystów w regionie,



maksymalizacji kapitału inwestycyjnego inwestora.

Udział wartości inwestycji współfinansowanych ze środków unijnych EFRR według
typów inwestycji w latach 2004 – 2010

Ilościowy udział inwestycji
sektora turystycznego w ogólnej
liczbie inwestycji

Udział wydatków inwestycyjnych
w turystyce, w tym wartość
dotacji unijnej według powiatów

Wartość dotacji unijnej na osobę, w tym na turystykę według powiatów

Skuteczność pozyskiwania środków inwestycyjnych



Do podstawowych błędów aplikacyjnych w obszarze analizy
sytuacji problemowej dla inwestycji o zasięgu lokalnym należy
zaliczyć:



brak uzasadnienia potrzeb rynku lokalnego w obszarze
turystyki,



nieznajomość turystycznego rynku lokalnego,



analiza sytuacji problemowej dotyczy stanu turystyki w
województwie,



niezgodność celów inwestycji z analizą problemową,



niezgodność analizy problemu rynku turystycznego z
założonymi celami inwestycji

.



Ponadto występują też błędy w zakresie identyfikacji wskaźników.
Podstawowe to:



określanie wskaźników o zasięgu regionalnym dla inwestycji o
zasięgu lokalnym,



brak metodologii obliczania wskaźników oddziaływania inwestycji
na wzrost liczby turystów,



błędy w metodologii pomiaru wskaźników.



Ponadto na etapie oceny dopuszczającej występują niezgodności
treści wniosku z treścią Studium Wykonalności z kryteriami oceny
oraz niespójność wewnętrzna wniosku i Studium Wykonalności.



Autorka w latach 2007-2013 jest ekspertem oceny projektów
Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Podlaskiego,
sformułowane wnioski są bezpośrednim odzwierciedleniem jakości
projektów podlegających jej ocenie i zostały sformułowane na
podstawie przeprowadzonych ocen projektów inwestycyjnych.