zajęcia 3

1

zajęcia 3

2

MIĘDZYNARODOWA OCHRONA

ŚRODOWISKA

Temat 2

MIĘDZYNARODOWA WSPÓŁPRACA

W ZAKRESIE OCHRONY

ŚRODOWISKA

zajęcia 3

Konflikty środowiskowe

Niedostatek
zasobów
środowiskowych

Degradacja
zasobów
środowiskowych

Konsekwencje:

Społeczne
Polityczne
Gospodarcze
Demograficzne

Stres

środowisko

wy

Konflikty ekologiczne

zajęcia 3

4

Zdolność instytucjonalna,

Społeczno

-

gospodarcza

i technologiczna

Zdolność instytucjonalna,

Społeczno

-

gospodarcza

i technologiczna

Czynniki

kulturowe

i etniczno

polityczne

Czynniki

kulturowe

i etniczno

polityczne

Odporność gospodarcza i

zależność od zasobów

Odporność gospodarcza i

zależność od zasobów

Sposób

postrzegania

Sposób

postrzegania

Mechanizmy

rozwiązywania

konfliktów

Mechanizmy

rozwiązywania

konfliktów

Współdziałanie

międzynarodowe

Współdziałanie

międzynarodowe

Uczestnictwo

Uczestnictwo

Polityczna

stabilność

Polityczna

stabilność

Potencjał

przemocy i

wewnętrzne

struktury

bezpieczeństwa

Potencjał

przemocy i

wewnętrzne

struktury

bezpieczeństwa

Zmiana

środowiska

Wpływ na

bezpieczeństwo

Konsekwencje

polityczne

ekonomiczne

społeczne i

demograficzne

Zmiana

środowiska

Wpływ na

bezpieczeństwo

Konsekwencje

polityczne

ekonomiczne

społeczne i

demograficzne

zajęcia 3

5

Lokalne konflikty ekologiczne

„NIMBY

Syndrome”

Not In My Back Yard –

„nie na moim podwórku”,

„BANANA

Syndrome”

Built Absolutely Nothing, Anywhere
Near Anything – „nie buduj absolutnie
nic, nigdzie
i w pobliżu niczego”,

„LULU

Syndrome”

Locally Unacceptable Land Use –
niechciane przez społeczność
zagospodarowanie terenu

Cywilizacyjna degradacja środowiska

zajęcia 3

6

Raport U’THANTA – 1969 rok

zajęcia 3

7

zajęcia 3

8

Główne

tezy

Konferencja w Sztokholmie

„Człowiek i środowisko” – 1972 rok

►człowiek ma prawo do wolności, równości i godziwych
warunków
egzystencji
►człowiek ma obowiązek ochrony i poprawy środowiska
►racjonalne eksploatowanie nieodnawialnych zasobów
przyrody
►wspólna ochrona mórz i oceanów
►polityka ochrony środowiska powinna sprzyjać rozwojowi
wszystkich państw
►konieczność międzynarodowej pomocy technicznej i
finansowej
►konieczność kontroli zasobów naturalnych
►konieczność współdziałania nauki i techniki w rozwoju
gospodarczym
►suwerenne prawo państw do eksploatacji własnych
zasobów
►konieczność udzielania pomocy państwom rozwijającym
się

zajęcia 3

9

Klub Rzymski

Raport „Granice wzrostu”

(1972 rok)

Nieograniczenie tempa rozwoju
przez kraje bogate spowoduje
w pierwszej połowie XXI wieku
dramatyczny kryzys polityczny,
społeczny, gospodarczy
i środowiskowy

1991 rok: powtórna

analiza prognozowanych

zagrożeń

▪ Przekraczanie fizycznych
granic
użytkowania bogactw
naturalnych
przebiega szybciej niż
zakładano
▪ Przepływ wielu zasobów oraz
zanieczyszczeń przekroczyło
już
dopuszczalne granice
▪ „Przestrzelenie granic”

zajęcia 3

10

Konferencja w Rio de Janeiro

Dokumenty
konferencji

1.Deklaracja z Rio –
Karta Ziemi
2. Globalny program
działań – AGENDA
21
3. Deklaracja o
ochronie
lasów
4. Konwencja ramowa
o ochronie klimatu
5. Konwencja o
ochronie
różnorodności
biologicznej

Szczyt
Ziemi
1992
rok

„Środowisk
o
i Rozwój”

Wizja nowego ładu
społeczno –
gospodarczego
świata:

- zapewnienie
ludzkości
dalszego rozwoju
cywilizacyjnego
w harmonii z
przyrodą

- idea łącząca
problem
ochrony
środowiska
z koncepcją
rozwoju

zajęcia 3

11

Deklaracja z Rio – Karta Ziemi



● ludzie stanowią centrum rozwoju cywilizacyjnego i mają prawo do
zdrowego
życia w harmonii ze środowiskiem
● każde państwo ma suwerenne prawo do korzystania ze swoich
zasobów
naturalnych stosownie do własnej polityki, środowiska i rozwoju
● państwa są odpowiedzialne za spowodowanie zniszczeń środowiska
naturalnego
● należy dążyć do eliminacji ekspansywnych i rabunkowych systemów
produkcji
● konieczne jest rozwijanie wymiany naukowej i wiedzy technologicznej
oraz
transferu nowych technologii i innowacji
● wszyscy powinni mieć zapewniony dostęp do informacji dotyczącej
środowiska
● niezbędne jest wykonywanie ocen oddziaływania na środowisko
● należy zagwarantować możliwość udziału obywateli w procesie
podejmowania
decyzji
● należy zapewnić odszkodowania dla ofiar zanieczyszczeń –
„zanieczyszczający
płaci”
● należy promować wewnątrzpaństwowe systemy ekonomiczne dla
pokrycia
skutków dewastacji środowiska
● należy utworzyć system ostrzegawczy i informacyjny o katastrofach
ekologicznych oraz o potencjalnych zagrożeniach

zajęcia 3

12

Globalny program działań – AGENDA 21

1. Uznanie rozwoju psychicznego człowieka za główny

cel życia.

2. Określenie nieprzekraczalnego poziomu zaspokajania

własnych

potrzeb materialnych.

3. Przyjęcie przeciętnej dzietności w rodzinie na dwoje
dzieci.

4. Zaakceptowanie koncepcji zrównoważonego rozwoju
(ekorozwoju).

5. Dążenie do ochrony głównych ekosystemów Ziemi.

6. Opanowanie wiedzy o zarządzaniu odpadami i
substancjami
trującymi

Reguły

1 - 6

zajęcia 3

13

Globalny program działań – AGENDA 21

7. Przyjęcie konwencji wspierającego, otwartego
systemu
ekonomicznego.

8. Przyjęcie zasady sprawiedliwego handlu.

9. Opodatkowanie krajów „bogatych” na rzecz państw
„biednych”.

10. Kreowanie narodowej polityki ekologicznej.

11. Rozwijanie praw i aktywności obywateli.

12. Tworzenie nowych, proekologicznych struktur
organizacyjnych.

Reguły

7 - 12

zajęcia 3

14

Realizacja globalnego programu działań

AGENDA 21

Globalny program

działań Agenda 21

nie został

zrealizowany.

?

Skutki:

1. Od 1992 r. roczna emisja

dwutlenku

węgla wzrosła o 100 mln ton.

2. Nastąpiło wyraźne ocieplenie

klimatu

i wzrost zjawisk ekstremalnych

3. Od 1992 r. ubyło 86 mln ha lasów

oraz

kilka tysięcy gatunków flory i

fauny.

4. Podatki ekologiczne

wprowadzono tylko

w sześciu krajach.

5. Zadłużenie ekologiczne krajów

rozwijających się wzrosło do

1999 r. do

2 mld dolarów.

6. Nie dokonano żadnego postępu

w zakresie polepszenia życia 3

mld

ludzi, którzy żyją za mniej niż 2

dolary

dziennie.

zajęcia 3

15

Konwencja ramowa o ochronie klimatu



► Mechanizmy wspierające wdrażanie Konwencji

● ograniczenie emisji gazów cieplarnianych
● ograniczenie działalności gospodarczej krajów
rozwiniętych,
tak aby obniżyć emisję gazów cieplarnianych w
2000 r. do
poziomu z 1990r.
● „handel emisjami”
● zastępowanie energii pochodzącej z surowców
naturalnych
alternatywnymi źródłami energii

► Problemy z wdrażaniem Konwencji

► Protokół z Kioto.

zajęcia 3

16

Konwencja o ochronie różnorodności

biologicznej (1993)

Cele konwencji:

● ochrona i utrzymanie
genów,
gatunków i
ekosystemów
● zrównoważone

użytkowanie elementów
przyrody

● sprawiedliwy i równy

udział w korzyściach z
zasobów genetycznych

Zadania:

● ochrona składników różnorodności

biologicznej poza

ich siedliskami

● zobowiązanie krajów rozwiniętych do

partycypowania

w ochronie przyrody krajów Południa

● zagwarantowanie państwom ich

suwerennego prawa

do własnych zasobów genetycznych

● zobowiązanie stron konwencji do

zapewnienia

i ułatwienia dostępu do technologii

inżynierii genetycznej krajom rozwijającym

się

zajęcia 3

17

Konwencje dotyczące ochrony żywych

zasobów przyrody

Konwencja

Waszyngtońska (1973)

o międzynarodowym handlu

dzikimi zwierzętami i roślinami

gatunków zagrożonych

wyginięciem

● chroni zagrożone gatunki

zwierząt

i roślin, które stanowią lub

dostarczają towarów mających

dużą

wartość handlową;

● wprowadza procedury

podwójnych

certyfikatów

● utrudnia nielegalny handel;

● zachęca do tworzenia legalnych

źródeł zaopatrzenia w gatunki

chronione

Konwencja Bońska (1979)

o ochronie wędrownych

gatunków dzikich zwierząt

● ujednolica normy ochrony

przyrody

w krajach leżących na trasach

migracji zwierząt;

● stanowi skuteczny oręż ochrony

przyrody.

zajęcia 3

18

Ograniczenie ubóstwa poprzez
zmniejszenie o połowę liczby

ludności

żyjącej poniżej progu ubóstwa.

Zwiększenie liczby osób z

wyższym

wykształceniem

.

Promocja równości płci i

zwiększenie

szans kobiet na rynku pracy.

Poprawa zdrowia ludności i

zmniejszenie

o 75% śmiertelności dzieci.

Milenijne cele rozwoju (2000)

Poprawa zdrowia rodzących
poprzez
zmniejszenie o 75% natężenia
urodzeń
wśród nastolatek i umieralności
okołoporodowej.

Budowa stabilnego i sprawnie
funkcjonującego systemu
demokratycznego.

Dostępność podstawowych
udogodnień (np.. Wodociągów)
w gospodarstwach domowych.

Zapewnienie zrównoważonego
rozwoju poprzez realizację
krajowych
strategii do roku 2005.

Cele

zajęcia 3

19

Szczyt Ziemi, Johannesburg 2002

Główne problemy

konferencji

w Johannesburgu

►

udział krajów rozwiniętych

w finansowaniu rozwoju

krajów

najuboższych

► równość w dostępie do

zasobów

naturalnych

► dostęp do źródeł czystej

wody

► ochrona zasobów żywych

mórz

i oceanów

► realizacja Agendy 21 oraz

wdrażanie trwałego

i zrównoważonego rozwoju

Fiasko Szczytu Ziemi

▼ przepadły konkretne zapisy

o udziale energii odnawialnej

w wys. 10% do 2010 r.

▼ brak zapisów o

odpowiedzialności

przedsiębiorstw za

niszczenie

środowiska

▼ nieprecyzyjne zapisy w

kwestii

bioróżnorodności

▼ brak ograniczenia subsydiów

dla

rolnictwa amerykańskiego

i europejskiego

▼ brak ustaleń w sprawie

wzmocnienia idei ZW

▼ brak ustaleń odnośnie

obligatoryjnych wpłat na

fundusz

solidarności przeznaczony na

walkę z ubóstwem

zajęcia 3

20

zajęcia 3

21

Rola ONZ w ochronie środowiska

zajęcia 3

22

Zadania wyspecjalizowanych organizacji i

komitetów programowych utworzonych przy

ONZ

Badanie i
zapobieganie
ujemnym skutkom
działalności
człowieka na Ziemi

Kreowanie
ponadnarodowyc
h przepisów
prawnych w
poszczególnych
państwach

Inicjowanie
wzajemnej pomocy w
sytuacjach
szczególnego
zagrożenia
ekologicznego (skutki
niszczycielskich
żywiołów, awarii
tankowców,
elektrowni
atomowych)

Doskonalenie metod
i form ochrony
środowiska oraz
inicjowanie
wymiany
doświadczeń
i poglądów

zajęcia 3

23

Organizacje NZ zajmujące się

działalnością ekologiczną



1. Program NZ ds. Rozwoju – UNDP

2. Program NZ Ochrony Środowiska – UNEP

3. Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju – OECD

4. Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej – MAEA

5. Międzynarodowa Organizacja Morska – IMO

6. Światowa Organizacja Meteorologiczna – WMO

7. Światowa Organizacja Zdrowia – WHO

8. Organizacja NZ ds. Wyżywienia i Rolnictwa – FAO

9. Organizacja NZ ds. Edukacji, Nauki i Kultury – UNESCO

10. Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Zasobów

Naturalnych – IUCN

11. Międzyrządowy Zespół ds. Zmian Klimatu – IPCC

Inicjatywy ekologiczne podejmowane

pod auspicjami ONZ

zajęcia 3

24

zajęcia 3

25

Program Człowiek i Środowisko - MaB

Skutki ekologiczne działalności człowieka na ekosystemy lasów

tropikalnych, sawanny, prerii i tundry oraz strefy

śródziemnomorskiej i stref nadbrzeżnych

Ekologiczne skutki działalności ludzkiej na zasoby oceanów, mórz,

jezior, rzek

i bagien

Wpływ działalności człowieka na ekosystemy górskie

Ocena ekologiczna konsekwencji stosowania pestycydów i

nawozów

w ekosystemach glebowych i wodnych

Wpływ wielkich inwestycji i nadmiernej emisji zanieczyszczeń na
środowisko

Konsekwencje ewolucji demograficznej i genetycznej oraz
przekształceń środowiska

Ochrona stref pozostających w stanie naturalnym i ich zasobów
genetycznych

Tematy

badawcze

Strategia Ochrony Przyrody – główne

cele

zajęcia 3

26

zajęcia 3

27

Światowa Karta Przyrody-

podstawowe zasady

Przyroda powinna być szanowana i nie należy pogarszać jej

istotnych procesów życiowych

Zdolność genetyczna życia na Ziemi nie będzie zagrożona jeśli populacja

każdego

gatunku będzie utrzymana co najmniej na poziomie wystarczającym do

przeżycia

a środowiska potrzebne do tego będą chronione

Specjalnie chronione będą unikatowe ekosystemy oraz siedliska

gatunków

rzadkich lub zagrożonych

Ekosystemy oraz zasoby lądowe, morskie i atmosferyczne,

użytkowane przez

człowieka będą zachowane w celu utrzymania ciągłej

produktywności

Przyroda powinna być zabezpieczona przed degradacją

powodowaną przez

konflikty zbrojne lub przez agresywną gospodarkę człowieka

zajęcia 3

28

Raport Światowej Komisji ds.

Środowiska

i Rozwoju

Przedstawienie
długookresowych
strategii
dotyczących
środowiska

Zapewnienie

pomocy

w opracowaniu
długofalowych
programów

działania

Stymulowanie
szerszej
współpracy
między krajami
rozwiniętymi a
krajami będącymi
na różnych
etapach rozwoju

Rozważenie

skuteczności
sposobów
rozwiązywania
problemów
środowiska

Globalny

program zmian

zajęcia 3

29

Inicjatywy ONZ w zakresie ochrony

środowiska



1.

Demokratyzacja krajów rozwijających się.

2.

Walka z ubóstwem.

3.

Dostęp do wody pitnej oraz ochrona mórz i
oceanów.

4.

Ochrona bioróżnorodności.

5.

Przeciwdziałanie zmianom klimatu.

6.

Łagodzenie skutków katastrof ekologicznych

7.

Kształtowanie świadomości ekologicznej.

zajęcia 3

30

Program Narodów Zjednoczonych Ochrony

Środowiska - UNEP

► Zależności między środowiskiem a rozwojem

gospodarczym

► Kształtowanie świadomości ekologicznej

► Monitoring środowiska naturalnego

► Ochrona mórz i oceanów oraz wód głębinowych,

w tym rzek i jezior

► Ochrona ekosystemów lądowych,

obszarów pustynnych i górskich

► Ekologiczne uwarunkowania zdrowia i osadnictwa

► Współpraca w zakresie ochrony i poprawy

ekologicznych warunków stabilnego rozwoju

► Wspieranie priorytetowych badań naukowych nad

problemami z zakresu ochrony środowiska

i zasobów naturalnych

► Wspieranie krajów rozwijających się w zakresie

opracowania i wdrażania programów zwalczania

niekorzystnych zjawisk wpływających na środowisko

zajęcia 3

31

Rola proekologicznych organizacji

pozarządowych

1.

Popularyzacja idei ochrony środowiska.

2. Kształtowanie właściwego stosunku do
problemów środowiska.
3. Inicjowanie i podejmowanie działań na
rzecz
ochrony środowiska.
4. Współdziałanie z organizacjami
rządowymi
i międzynarodowymi.
5. Monitorowanie i nadzór nad
przestrzeganiem
prawa.
6. Krytyka zaniedbań stanu środowiska.
7. Współpraca ekspercka z agendami
ONZ.
8. Oddziaływanie na realizację polityki
ekologicznej państw poprzez kreowanie
skutecznych rozwiązań.
9. Kształtowanie świadomości
ekologicznej ludzi.

zajęcia 3

32