ASPEKT PSYCHOLOGICZNY

ASPEKT PSYCHOLOGICZNY

STAROŚCI

STAROŚCI

Pojęcie starzenia się w aspekcie

Pojęcie starzenia się w aspekcie

psychologicznym

psychologicznym



To

To

śledzenie zmian

śledzenie zmian

w zakresie

w zakresie

zdolności psychomotorycznych

zdolności psychomotorycznych

, uczenia się i

, uczenia się i

zapamiętywania,

zapamiętywania,

myślenia i umiejętności rozwiązywania problemów

myślenia i umiejętności rozwiązywania problemów

,

,

motywacji i emocji itp.

motywacji i emocji itp.



To proces

To proces

zmian

zmian

zachodzących w

zachodzących w

osobowości

osobowości

i

i

inteligencji.

inteligencji.



To proces

To proces

zmian

zmian

zachodzących w

zachodzących w

ustroju

ustroju

w ciągu

w ciągu

całego życia

całego życia

,

,

doprowadzając do

doprowadzając do

osłabienia funkcji

osłabienia funkcji

poszczególnych organów i ostatecznie

poszczególnych organów i ostatecznie

do

do

śmierci.

śmierci.

(J. Piotrowski)

(J. Piotrowski)



To

To

proces stopniowy

proces stopniowy

, doprowadzający do

, doprowadzający do

spadku

spadku

żywotności i odporności, a

żywotności i odporności, a

spadek ten ujawnia się

spadek ten ujawnia się

z upływem czasu.

z upływem czasu.

(A. Comfort)

(A. Comfort)



To naturalny, długotrwały

To naturalny, długotrwały

proces fizjologiczny

proces fizjologiczny

, który zachodzi w

, który zachodzi w

osobniczym rozwoju żywych organizmów. (W. Pędich)

osobniczym rozwoju żywych organizmów. (W. Pędich)



To

To

proces rozwojowy

proces rozwojowy

, jedno ze stadiów życiowych człowieka, które jest

, jedno ze stadiów życiowych człowieka, które jest

nieodwracalne.

nieodwracalne.

(J. Rembowski)

(J. Rembowski)



Jest jednym z

Jest jednym z

prawidłowych etapów rozwoju osobniczego

prawidłowych etapów rozwoju osobniczego

, to efekt

, to efekt

zachodzących wraz z wiekiem

zachodzących wraz z wiekiem

zmian morfologicznych

zmian morfologicznych

i

i

czynnościowych

czynnościowych

,

,

które prowadzą do stopniowego

które prowadzą do stopniowego

ograniczenia

ograniczenia

możliwości

możliwości

adaptacyjnych

adaptacyjnych

ustroju (W. Frolkis)

ustroju (W. Frolkis)



To

To

nieuchronny

nieuchronny

, powszechny,

, powszechny,

długotrwały

długotrwały

, zróżnicowany i

, zróżnicowany i

wielopłaszczyznowy

wielopłaszczyznowy

proces, który zależy od człowieka i od czynników

proces, który zależy od człowieka i od czynników

społecznych,

społecznych,

ekonomicznych

ekonomicznych

, biologicznych,

, biologicznych,

psychologicznych

psychologicznych

,

,

ekologicznych,

ekologicznych,

historycznych

historycznych

i kulturowych.

i kulturowych.

→

→

Starzenie psychologiczne

Starzenie psychologiczne

to zmiany, do jakich dochodzi pod

to zmiany, do jakich dochodzi pod

wpływem czasu w

wpływem czasu w

osobowości

osobowości

, w życiu

, w życiu

emocjonalnym

emocjonalnym

i

i

duchowym

duchowym

człowieka. Jest ono ściśle związane ze

człowieka. Jest ono ściśle związane ze

zmianami biologicznymi

zmianami biologicznymi

zachodzącymi w całym organizmie, a w szczególności w

zachodzącymi w całym organizmie, a w szczególności w

mózgu

mózgu

.

.

→

→

Starość i starzenie się

Starość i starzenie się

jest procesem

jest procesem

nieuchronnym

nieuchronnym

i

i

wpisanym w życie ludzkie. Polega na

wpisanym w życie ludzkie. Polega na

akceptowaniu

akceptowaniu

ludzkiej

ludzkiej

osobowości i własnego życia dzięki mądremu

osobowości i własnego życia dzięki mądremu

zrozumieniu

zrozumieniu

jego biegu.

jego biegu.

Wg

Wg

E. H. Eriksona starość

E. H. Eriksona starość

to czas osiągania pełnej

to czas osiągania pełnej

dojrzałości

dojrzałości

,

,

mądrości i

mądrości i

integracji

integracji

wewnętrznej.

wewnętrznej.

Teorie starzenia się w aspekcie

Teorie starzenia się w aspekcie

psychologicznym

psychologicznym

Teoria odpowiedników

Teoria odpowiedników

– zakłada, że cechy ujawniające się w

– zakłada, że cechy ujawniające się w

późnym okresie życia człowieka to

późnym okresie życia człowieka to

rezultaty wczesnego jego rozwoju

rezultaty wczesnego jego rozwoju

.

.

Teoria przypadków

Teoria przypadków

– mówi, że cechy charakterystyczne dla

– mówi, że cechy charakterystyczne dla

człowieka starszego są

człowieka starszego są

rezultatem działania

rezultatem działania

różnych i nie skorelowanych

różnych i nie skorelowanych

ze sobą wydarzeń życiowych.

ze sobą wydarzeń życiowych.

Teoria stresu starości

Teoria stresu starości

- wiążą się z koniecznością

- wiążą się z koniecznością

poradzenia sobie

poradzenia sobie

z

z

obniżoną sprawnością

obniżoną sprawnością

psychiczną i fizyczną

psychiczną i fizyczną

oraz pogarszającym się

oraz pogarszającym się

stanem

stanem

zdrowia

zdrowia

; zaakceptowaniem zmian w

; zaakceptowaniem zmian w

wyglądzie zewnętrznym

wyglądzie zewnętrznym

;

;

akceptacją nowej

akceptacją nowej

pozycji społecznej

pozycji społecznej

; umiejętnością podjęcia nowych

; umiejętnością podjęcia nowych

ról

ról

społecznych i rodzinnych

społecznych i rodzinnych

; akceptacją nieuchronności

; akceptacją nieuchronności

śmierci

śmierci

;

;

umiejętnością przyjęcia nowej

umiejętnością przyjęcia nowej

perspektywy życiowej

perspektywy życiowej

, inną

, inną

percepcją

percepcją

czasu i przestrzeni.

czasu i przestrzeni.

Teorie starzenia się w aspekcie

Teorie starzenia się w aspekcie

psychologicznym

psychologicznym

Teoria „Szkoły Bońskiej”

Teoria „Szkoły Bońskiej”

– starość nie jest wynikiem wyłącznie

– starość nie jest wynikiem wyłącznie

przeżytych lat życia, lecz głównie

przeżytych lat życia, lecz głównie

ukształtowanym obrazem siebie

ukształtowanym obrazem siebie

,

,

połączonym ze

połączonym ze

stanem zdrowia

stanem zdrowia

, cechami osobowości i

, cechami osobowości i

aktywnością życiową.

aktywnością życiową.

Teoria „orientacja historyczna”

Teoria „orientacja historyczna”

– zakłada, że

– zakłada, że

stan

stan

biopsychospołeczny

biopsychospołeczny

człowieka starszego zależy w znacznym

człowieka starszego zależy w znacznym

stopniu od

stopniu od

wcześniejszych okresów życia.

wcześniejszych okresów życia.

Teoria „całożyciowego rozwoju”

Teoria „całożyciowego rozwoju”

– stwierdza, iż człowiek

– stwierdza, iż człowiek

starszy może

starszy może

rozwijać się, mimo inwolucji fizycznej

rozwijać się, mimo inwolucji fizycznej

; celem rozwoju

; celem rozwoju

jest

jest

przystosowanie

przystosowanie

się do nowych warunków wynikających z

się do nowych warunków wynikających z

procesu

procesu

starzenia się.

starzenia się.

Starość w wybranych psychologicznych

Starość w wybranych psychologicznych

koncepcjach cyklu życia.

koncepcjach cyklu życia.

Wspólną cechą

Wspólną cechą

koncepcji cyklu życia

koncepcji cyklu życia

jest założenie, że

jest założenie, że

rozwój człowieka jest

rozwój człowieka jest

procesem

procesem

, w którym

, w którym

można wyróżnić

można wyróżnić

jakościowo

jakościowo

odmienne

odmienne

fazy

fazy

(stadia, cykle)

(stadia, cykle)

Koncepcja Roberta

Koncepcja Roberta

Havighursta

Havighursta

Człowiek przechodzi z jednego stadium rozwoju do

Człowiek przechodzi z jednego stadium rozwoju do

drugiego

drugiego

rozwiązując

rozwiązując

problemy typowe dla

problemy typowe dla

danego okresu , a problemy te to

danego okresu , a problemy te to

zadania

zadania

rozwojowe

rozwojowe

(developmental task).

(developmental task).

Pomyślne

Pomyślne

rozwiązanie danego

rozwiązanie danego

zadania

zadania

prowadzi do

prowadzi do

podejmowania

podejmowania

następnych

następnych

zadań i jest źródłem

zadań i jest źródłem

zadowolenia

zadowolenia

i poczucia

i poczucia

sukcesu.

sukcesu.

Niepowodzenia

Niepowodzenia

mogą wywołać

mogą wywołać

trudności

trudności

z

z

poradzeniem sobie z

poradzeniem sobie z

kolejnymi zadaniami

kolejnymi zadaniami

, czynią

, czynią

człowieka

człowieka

nieszczęśliwym

nieszczęśliwym

i powodują jego niską

i powodują jego niską

samoocenę.

samoocenę.

Zadania rozwojowe w ciągu życia

Zadania rozwojowe w ciągu życia

według R. Havighursta

według R. Havighursta

Każda

Każda

nowa faza

nowa faza

życia kształtowana jest zarówno

życia kształtowana jest zarówno

przez

przez

oczekiwania ze strony otoczenia jednostki

oczekiwania ze strony otoczenia jednostki

,

,

jak i przez jej

jak i przez jej

życiowe doświadczenia

życiowe doświadczenia

, które w

, które w

poszczególnych etapach życia są wciąż na nowo

poszczególnych etapach życia są wciąż na nowo

porządkowane

porządkowane

.

.

Stadium

Stadium

:

:

• Niemowlęctwo i wczesne dzieciństwo

•

Średnie dzieciństwo

Średnie dzieciństwo

• Adolescencja

•

Wczesna dorosłość

Wczesna dorosłość

• Wiek średni

•

Późna dojrzałość (starość)

Późna dojrzałość (starość)

Późna dojrzałość starość –

Późna dojrzałość starość –

zadania rozwojowe

zadania rozwojowe

●

Przystosowanie się

do spadku sił
fizycznych

•

Przystosowanie się do

Przystosowanie się do

emerytury i zmniejszonych

emerytury i zmniejszonych

dochodów

dochodów

• Pogodzenie się ze
śmiercią współmałżonka
(i)

•

Utrzymanie stosunków

Utrzymanie stosunków

towarzyskich z ludźmi w

towarzyskich z ludźmi w

swoim wieku

swoim wieku

• Przyjmowanie i
dostosowanie się do
zmiennych ról społecznych

•

Urządzenie w sposób

Urządzenie w sposób

dogodny fizycznych

dogodny fizycznych

warunków bytowych

warunków bytowych

Koncepcja Erika Eriksona

Koncepcja Erika Eriksona

tzw. koncepcja rozwoju

tzw. koncepcja rozwoju

tożsamości

tożsamości

Rozwój człowieka uzależniony jest od

Rozwój człowieka uzależniony jest od

biologicznych

biologicznych

czynników popędowych

czynników popędowych

i

i

społecznych

społecznych

interakcji

interakcji

w

w

które człowiek wchodzi w ciągu całego życia.

które człowiek wchodzi w ciągu całego życia.

W poszczególnych fazach jednostka ma do

W poszczególnych fazach jednostka ma do

rozwiązania

rozwiązania

zadanie egzystencjalne

zadanie egzystencjalne

polegające na

polegające na

przezwyciężeniu konfliktu

przezwyciężeniu konfliktu

(kryzysu)

(kryzysu)

emocjonalnego

emocjonalnego

.

.

Pomyślne rozwiązanie

Pomyślne rozwiązanie

„wyposaża” tożsamość

„wyposaża” tożsamość

człowieka w

człowieka w

nową jakość

nową jakość

i pozwala na dalszy

i pozwala na dalszy

rozwój

rozwój

w kolejnych fazach życia.

w kolejnych fazach życia.

Fazy rozwojowe w cyklu życia:

Fazy rozwojowe w cyklu życia:

•

Wiek niemowlęcy

•

Wiek poniemowlęcy

Wiek poniemowlęcy

(dzieciństwo)

(dzieciństwo)

•

Wiek przedszkolny

•

Wiek szkolny

Wiek szkolny

•

Adolescencja

•

Wczesna dorosłość

Wczesna dorosłość

•

Średnia dorosłość

•

Późna dojrzałość

Późna dojrzałość

Późna dojrzałość , czyli starość

– fazę charakteryzuje

potrzeba

potrzeba

rozstrzygnięcia dylematu

rozstrzygnięcia dylematu

między

rozpaczą

rozpaczą

wywołaną przez świadomość

zbliżającego się

końca życia

końca życia

a

integralnością

integralnością

.

Integralność

Integralność według

Eriksona

Eriksona

to stan umysłu skoncentrowany na osiągnięciu poczucia

harmonii i sensu. Odnajduje swoją

drogę życiową

drogę życiową

, znajduje

sens

sens

dotychczasowego życia i umie

pogodzić się ze śmiercią

pogodzić się ze śmiercią

.

Starzejemy się

nie mając zaspokojonych

nie mając zaspokojonych

wielu ważnych

potrzeb

potrzeb

psychicznych

psychicznych

. To zaś

utrudnia

utrudnia

przezwyciężenie

kryzysu starości

kryzysu starości

i

osiągniecie

mądrości

mądrości

.

Proces ludzkiego życia przypomina swym

Proces ludzkiego życia przypomina swym

charakterem

charakterem

drogę.

drogę.

Owa rozwojowa

Owa rozwojowa

droga

droga

, oznacza

, oznacza

podróżowanie, zmierzanie ku

podróżowanie, zmierzanie ku

czemuś , w jakimś kierunku,

czemuś , w jakimś kierunku,

zbliżanie się do czegoś czy

zbliżanie się do czegoś czy

dochodzenie.

dochodzenie.

Drogi rozwojowe starości cz.1:

Drogi rozwojowe starości cz.1:



Droga do siebie

Droga do siebie

–

–

to dążenie do pełniejszego samopoznania, pozwala

to dążenie do pełniejszego samopoznania, pozwala

odkryć

odkryć

siebie przed samym sobą. Uczy samoakceptacji.

siebie przed samym sobą. Uczy samoakceptacji.



Droga do innych

Droga do innych

– droga do drugiego. W tym wymiarze człowiek uczy się

– droga do drugiego. W tym wymiarze człowiek uczy się

kontaktów z innymi ludźmi : żyć, być we wspólnocie, gdzie dawanie i branie

kontaktów z innymi ludźmi : żyć, być we wspólnocie, gdzie dawanie i branie

są wzajemnie przenikającymi się procesami.

są wzajemnie przenikającymi się procesami.



Droga do miłości

Droga do miłości

– miłość jest mocą i siłą która pozwala przetrwać

– miłość jest mocą i siłą która pozwala przetrwać

najgorsze chwile, która unosi człowieka. „Prawdziwa miłość to akt

najgorsze chwile, która unosi człowieka. „Prawdziwa miłość to akt

całkowitego oddania” – P.Coelho.

całkowitego oddania” – P.Coelho.



Droga do wolności

Droga do wolności

–

–

oznacza uwalnianie siebie samego z różnorodnych

oznacza uwalnianie siebie samego z różnorodnych

uzależnień i zniewoleń.To także być gotowym na inne widzenie siebie, na

uzależnień i zniewoleń.To także być gotowym na inne widzenie siebie, na

transgresję wobec własnego „Ja”.

transgresję wobec własnego „Ja”.



Droga do mądrości

Droga do mądrości

– prowadzi ku pełniejszemu poznaniu prawdy o życiu

– prowadzi ku pełniejszemu poznaniu prawdy o życiu

ludzkim, pełniejszemu odkryciu jej sensu. Mądrość nabywa się, dopóki się

ludzkim, pełniejszemu odkryciu jej sensu. Mądrość nabywa się, dopóki się

żyje. Mądrość bezpośrednio graniczy z poczuciem wewnętrznego pokoju.

żyje. Mądrość bezpośrednio graniczy z poczuciem wewnętrznego pokoju.

Człowiek mądry nabiera dystansu do spraw zewnętrznych i do siebie

Człowiek mądry nabiera dystansu do spraw zewnętrznych i do siebie

samego.

samego.

Drogi rozwojowe starości

Drogi rozwojowe starości

cz.2:

cz.2:



Droga do śmierci

Droga do śmierci

– jest w swej istocie nieunikniona. Mniej lub

– jest w swej istocie nieunikniona. Mniej lub

bardziej świadomie jednostka do śmierci się zbliża, i najczęściej

bardziej świadomie jednostka do śmierci się zbliża, i najczęściej

wcale tego nie pragnie. Droga do śmierci powinna zmierzać ku

wcale tego nie pragnie. Droga do śmierci powinna zmierzać ku

spokojnemu przyjęciu swego odejścia, a zarazem postawienia siebie

spokojnemu przyjęciu swego odejścia, a zarazem postawienia siebie

jako przykładu życia.

jako przykładu życia.



Droga do wieczności

Droga do wieczności

–

–

stwarza perspektywę nadziei, uspokaja,

stwarza perspektywę nadziei, uspokaja,

wyznacza sens i ostateczny cel ziemskiego istnienia człowieka.

wyznacza sens i ostateczny cel ziemskiego istnienia człowieka.



Droga do Boga

Droga do Boga

–

–

zmierza do osiągnięcia upragnionego poczucia

zmierza do osiągnięcia upragnionego poczucia

wiecznego szczęścia

wiecznego szczęścia

.

.

Prowadzi poprzez

Prowadzi poprzez

poznawanie i rozumienie,

poznawanie i rozumienie,

doświadczanie radości i świadczenie miłości. Droga do Boga jest

doświadczanie radości i świadczenie miłości. Droga do Boga jest

praktykowaniem miłości, ćwiczeniem wrażliwości serca.

praktykowaniem miłości, ćwiczeniem wrażliwości serca.



Droga do starości

Droga do starości

– prowadzi do finalnego wysiłku rozwojowego, to

– prowadzi do finalnego wysiłku rozwojowego, to

droga do akceptacji samego siebie, prowadząca do koncentracji

droga do akceptacji samego siebie, prowadząca do koncentracji

swych życiowych postaw. Wynikiem winna być weryfikacja własnego

swych życiowych postaw. Wynikiem winna być weryfikacja własnego

człowieczeństwa.

człowieczeństwa.

Zmiany psychiczne

Zmiany psychiczne

Osobowość

Osobowość

Badacze podtrzymują, iż zachodzą w starości takie zmiany jak:

Badacze podtrzymują, iż zachodzą w starości takie zmiany jak:





skłonność ludzi starych do unikania ryzyka,

skłonność ludzi starych do unikania ryzyka,





niechęć do zmian,

niechęć do zmian,





zubożenie emocjonalne,

zubożenie emocjonalne,





słabnięcie uczucia złości,

słabnięcie uczucia złości,





ograniczenie zdolności twórczych.

ograniczenie zdolności twórczych.

Kłopoty w określeniu zmian zachodzących w osobowości wiążą się z wpływem

Kłopoty w określeniu zmian zachodzących w osobowości wiążą się z wpływem

czynników modyfikujących:

czynników modyfikujących:





kumulacja życiowych doświadczeń,

kumulacja życiowych doświadczeń,





autokreacja (dążenie do stworzenia swojego nowego wizerunku),

autokreacja (dążenie do stworzenia swojego nowego wizerunku),





sytuacja życiowa (problem osamotnienia).

sytuacja życiowa (problem osamotnienia).

Zmiany charakterologiczne obejmują zahamowanie napędu, który dotyczy

Zmiany charakterologiczne obejmują zahamowanie napędu, który dotyczy

własnych

własnych

zainteresowań i kontaktów socjalnych. Może być on wynikiem:

zainteresowań i kontaktów socjalnych. Może być on wynikiem:





ograniczeń zdrowotnych,

ograniczeń zdrowotnych,





uczuciem znużenia i utrudnionej orientacji,

uczuciem znużenia i utrudnionej orientacji,





wyrazem choroby psychicznej czy określonego stosunku do życia.

wyrazem choroby psychicznej czy określonego stosunku do życia.

Inteligencja

Inteligencja

Teorie na temat inteligencji zmieniały się wraz z rozwojem badań nad nią:

Teorie na temat inteligencji zmieniały się wraz z rozwojem badań nad nią:



wg teorii

wg teorii

deficytu intelektualnego

deficytu intelektualnego

, wraz z wiekiem inteligencja obniża się,

, wraz z wiekiem inteligencja obniża się,



klasyczny

klasyczny

model starzenia się zakłada, że inteligencja

model starzenia się zakłada, że inteligencja

werbalna

werbalna

(skrystalizowana)

(skrystalizowana)

jest u ludzi starszych wyższa niż inteligencja

jest u ludzi starszych wyższa niż inteligencja

czynnościowa

czynnościowa

(płynna).

(płynna).



nowe metody i narzędzia badań

nowe metody i narzędzia badań

zachwiały koncepcję deficytu, udowadniają, że

zachwiały koncepcję deficytu, udowadniają, że

pewne składowe inteligencji pogarszają się, inne – nie.

pewne składowe inteligencji pogarszają się, inne – nie.

Słabną:

Słabną:





procesy pamięciowe,

procesy pamięciowe,





procesy myślowe,

procesy myślowe,





zdolność do uczenia się,

zdolność do uczenia się,





zdolności twórcze.

zdolności twórcze.

Sprawność umysłową ludzi starszych analizuje się głównie biorąc pod uwagę

Sprawność umysłową ludzi starszych analizuje się głównie biorąc pod uwagę

takie

takie

elementy, jak:

elementy, jak:





pamięć,

pamięć,





procesy myślowe,

procesy myślowe,





zdolność do uczenia się,

zdolność do uczenia się,





inteligencję,

inteligencję,





wyobraźnię twórczą.

wyobraźnię twórczą.

Na sprawność umysłową człowieka starszego

Na sprawność umysłową człowieka starszego

ma wpływ wiele czynników:

ma wpływ wiele czynników:





stopień inteligencji w młodości,

stopień inteligencji w młodości,





przebyte choroby,

przebyte choroby,





aktualny stan zdrowia,

aktualny stan zdrowia,





systematyczna praca umysłowa,

systematyczna praca umysłowa,





aktywność,

aktywność,





stymulujące lub monotonne środowisko.

stymulujące lub monotonne środowisko.

Nie zmniejszają się wraz z wiekiem:

Nie zmniejszają się wraz z wiekiem:





wiedza,

wiedza,





zdolność rozwiązywania codziennych problemów,

zdolność rozwiązywania codziennych problemów,





umiejętność praktycznego wnioskowania,

umiejętność praktycznego wnioskowania,





mowa (zasób słów),

mowa (zasób słów),





uwaga, koncentracja w czasie rozwiązywania zadań,

uwaga, koncentracja w czasie rozwiązywania zadań,





zdolność rozróżniania tego co ważne i co nieistotne.

zdolność rozróżniania tego co ważne i co nieistotne.

Potrzeby psychiczne

Potrzeby psychiczne

W fazie starości, część potrzeb występuje na podobnym

W fazie starości, część potrzeb występuje na podobnym

poziomie i w podobnych formach, jak we wcześniejszych

poziomie i w podobnych formach, jak we wcześniejszych

okresach życia. Są jednak takie potrzeby, które ze względu

okresach życia. Są jednak takie potrzeby, które ze względu

na niezadowalający poziom zaspokojenia, odczuwane są

na niezadowalający poziom zaspokojenia, odczuwane są

intensywnie.

intensywnie.

Należą do nich:

Należą do nich:



potrzeba bezpieczeństwa

potrzeba bezpieczeństwa

(nasila się poczucie niepokoju, zagrożenia),

(nasila się poczucie niepokoju, zagrożenia),



potrzeba przynależności

potrzeba przynależności

(ogranicza się liczba kontaktów, problem osamotnienia),

(ogranicza się liczba kontaktów, problem osamotnienia),



potrzeba niezależności

potrzeba niezależności

(zagrożenie zarówno biologiczne, jak i ekonomiczne),

(zagrożenie zarówno biologiczne, jak i ekonomiczne),



potrzeba uzależnienia

potrzeba uzależnienia

(poszukiwanie opieki i postrzeganie jej jako obowiązku

(poszukiwanie opieki i postrzeganie jej jako obowiązku

otoczenia wobec starego człowieka),

otoczenia wobec starego człowieka),



potrzeba użyteczności

potrzeba użyteczności

(szybko zmieniający się świat, modernizacja

(szybko zmieniający się świat, modernizacja

społeczeństwa),

społeczeństwa),



potrzeba prestiżu

potrzeba prestiżu

(siwe włosy, które już nie są symbolem budzącej szacunek

(siwe włosy, które już nie są symbolem budzącej szacunek

mądrości).

mądrości).

Cechą starzenia się jest

Cechą starzenia się jest

zmiana horyzontu czasowego

zmiana horyzontu czasowego

– następuje zmiana:

– następuje zmiana:





dziecięcego i młodzieńczego „kiedy będę duży, kiedy będę starszy”,

dziecięcego i młodzieńczego „kiedy będę duży, kiedy będę starszy”,





w to miejsce wpisuje się „gdy byłem młody, za moich czasów”.

w to miejsce wpisuje się „gdy byłem młody, za moich czasów”.

POSTAWY OSÓB STARSZYCH WOBEC

POSTAWY OSÓB STARSZYCH WOBEC

STAROŚCI

STAROŚCI



O POMYŚLNEJ ADAPTACJI

O POMYŚLNEJ ADAPTACJI

DO STAROŚCI ŚWIADCZĄ:

DO STAROŚCI ŚWIADCZĄ:



dobre zdrowie

dobre zdrowie



aktywność

aktywność



bystrość umysłu

bystrość umysłu



przyjazny stosunek do ludzi

przyjazny stosunek do ludzi



szczerość w kontaktach z innymi

szczerość w kontaktach z innymi



wysoki poziom moralności

wysoki poziom moralności



zadowolenie z życia

zadowolenie z życia



szacunek dla samego siebie

szacunek dla samego siebie



pogodzenie się ze starością i

pogodzenie się ze starością i

świadomością, że śmierć jest

świadomością, że śmierć jest

nieunikniona

nieunikniona



poczucie bezpieczeństwa osiągnięcie

poczucie bezpieczeństwa osiągnięcie

pełnego zadowolenia z tego, że się

pełnego zadowolenia z tego, że się

ma zabezpieczony byt

ma zabezpieczony byt



WADLIWE PRZYSTOSOWANIE

WADLIWE PRZYSTOSOWANIE

OBJAWIA SIĘ

OBJAWIA SIĘ

:

:



występowaniem lęków

występowaniem lęków



wrogością

wrogością



poczuciem winy

poczuciem winy



konfliktowością

konfliktowością



zależnością do innych

zależnością do innych



izolacją

izolacją



obawą przed ludźmi

obawą przed ludźmi



skłonnością do depresji

skłonnością do depresji

POSTAWY OSÓB STARSZYCH WOBEC STAROŚCI

POSTAWY OSÓB STARSZYCH WOBEC STAROŚCI

JAK TRAKTUJĄ SIEBIE SAMYCH LUDZIE STARSI?

JAK TRAKTUJĄ SIEBIE SAMYCH LUDZIE STARSI?



POSTAWA KONSTRUKTYWNA

POSTAWA KONSTRUKTYWNA



Osobnik jest wewnętrznie zintegrowany.

Osobnik jest wewnętrznie zintegrowany.



Cieszy się życiem, stosunki z innymi ludźmi są dobre.

Cieszy się życiem, stosunki z innymi ludźmi są dobre.



Człowiek pełen humoru, tolerancyjny.

Człowiek pełen humoru, tolerancyjny.



Świadomie ocenia siebie, swoje osiągnięcia, błędy

Świadomie ocenia siebie, swoje osiągnięcia, błędy

oraz przyszłość.

oraz przyszłość.



Dzieciństwo szczęśliwe.

Dzieciństwo szczęśliwe.



Pracę zawodową cechowała stabilność.

Pracę zawodową cechowała stabilność.



Wolny od trosk finansowych.

Wolny od trosk finansowych.



Pogodził się z faktem swojej starości i zakończenia

Pogodził się z faktem swojej starości i zakończenia

pracy zawodowej.

pracy zawodowej.



Obywa się bez pomocy innych.

Obywa się bez pomocy innych.



Ma silny charakter, wykazuje życiowe

Ma silny charakter, wykazuje życiowe

zainteresowania, które trwają w sposób ciągły przez

zainteresowania, które trwają w sposób ciągły przez

wiele lat.

wiele lat.



Osoba taka ocenia pozytywnie swą przeszłość, cieszy

Osoba taka ocenia pozytywnie swą przeszłość, cieszy

się tym co go jeszcze czeka w życiu.

się tym co go jeszcze czeka w życiu.

POSTAWY OSÓB STARSZYCH WOBEC STAROŚCI

POSTAWY OSÓB STARSZYCH WOBEC STAROŚCI



POSTAWA ZALEŻNA

POSTAWA ZALEŻNA



Człowiek nieźle

Człowiek nieźle

zintegrowany

zintegrowany

wewnętrznie.

wewnętrznie.



Liczy na

Liczy na

pomoc materialną

pomoc materialną

i oparcie

i oparcie

emocjonalne ze strony

emocjonalne ze strony

innych

innych

osób.

osób.



Nie należy do osób ambitnych i jest

Nie należy do osób ambitnych i jest

zadowolony

zadowolony

, że może już przerwać

, że może już przerwać

pracę zawodową.

pracę zawodową.



Męczy się łatwo i

Męczy się łatwo i

chętnie odpoczywa

chętnie odpoczywa

w zaciszu domu rodzinnego.

w zaciszu domu rodzinnego.



Bierność

Bierność

i

i

uległość

uległość

powoduje, że

powoduje, że

często żona bywa silniejszym

często żona bywa silniejszym

partnerem.

partnerem.



Stosunki z innymi ludźmi cechuje

Stosunki z innymi ludźmi cechuje

mieszanina

mieszanina

biernej tolerancji

biernej tolerancji

,

,

oportunizmu,

oportunizmu,

podejrzliwości wobec

podejrzliwości wobec

innych.

innych.



Nie przejawia

Nie przejawia

lęków

lęków

, trosk,

, trosk,

wrogości

wrogości

wobec innych.

wobec innych.



POSTAWA

POSTAWA

OBRONNA

OBRONNA

„OPANCERZONYCH”

„OPANCERZONYCH”



Wiele cech wykazuje podobnych do

Wiele cech wykazuje podobnych do

lekkich

lekkich

objawów nerwicowych

objawów nerwicowych

.

.



Człowiek przesadnie

Człowiek przesadnie

opanowany

opanowany

,

,

skrępowany

skrępowany

zwyczajami

zwyczajami

i

i

konwenansami.

konwenansami.



Praca miała cechy

Praca miała cechy

stałości

stałości

.

.



Warunki finansowe

Warunki finansowe

dla swojej starości

dla swojej starości

przygotowane zawczasu.

przygotowane zawczasu.



W życiu

W życiu

samowystarczalny

samowystarczalny

, odrzuca

, odrzuca

pomoc innych ludzi.

pomoc innych ludzi.



Osoba przerażona grożącą w starości

Osoba przerażona grożącą w starości

bezczynnością

bezczynnością

i

i

zależnością

zależnością

od innych.

od innych.



Na starość patrzy

Na starość patrzy

pesymistycznie

pesymistycznie

, nie

, nie

widzi w niej prawie żadnych

widzi w niej prawie żadnych

korzystnych sytuacji.

korzystnych sytuacji.



Myśl o wieku starczym i ewentualności

Myśl o wieku starczym i ewentualności

śmierci

śmierci

zagłusza

zagłusza

dzięki stałej

dzięki stałej

aktywności

aktywności

.

.

POSTAWY OSÓB STARSZYCH WOBEC STAROŚCI

POSTAWY OSÓB STARSZYCH WOBEC STAROŚCI



POSTAWA WROGOŚCI

POSTAWA WROGOŚCI

„GNIEWNI”

„GNIEWNI”



Osoba

Osoba

agresywna

agresywna

, podejrzliwa, skłonna

, podejrzliwa, skłonna

do rywalizacji, a jednocześnie

do rywalizacji, a jednocześnie

nie

nie

zadowolona

zadowolona

ze swoich kontaktów z

ze swoich kontaktów z

ludźmi.

ludźmi.



Brak realizmu

Brak realizmu

cechuje poglądy na świat

cechuje poglądy na świat

i na własne możliwości.

i na własne możliwości.



Starość traktuje jako

Starość traktuje jako

okres wyrzeczeń

okres wyrzeczeń

i

i

ubóstwa

ubóstwa

, wpływa na to m.in. obniżony

, wpływa na to m.in. obniżony

standard życia i niskie dochody.

standard życia i niskie dochody.



O perspektywie starzenia wyraża się

O perspektywie starzenia wyraża się

z

z

odrazą

odrazą

.

.



Obrona przed przeszłością polega na

Obrona przed przeszłością polega na

poświęcaniu się

poświęcaniu się

bez reszty pracy.

bez reszty pracy.



Przebieg pracy zawodowej nie

Przebieg pracy zawodowej nie

wykazywał

wykazywał

stabilności

stabilności

i

i

ciągłości

ciągłości

.

.



W okresie starości występują

W okresie starości występują

ostre

ostre

stany lękowe

stany lękowe

, pesymizm,

, pesymizm,

depresja

depresja

,

,

strach.

strach.



Osoba nie pogodzona ze starością

Osoba nie pogodzona ze starością

. Nie

. Nie

widzi w niej żadnych stron dodatnich.

widzi w niej żadnych stron dodatnich.



Boi się śmierci

Boi się śmierci

.

.



POSTAWA WROGOŚCI

POSTAWA WROGOŚCI

SKIEROWANEJ NA SAMEGO

SKIEROWANEJ NA SAMEGO

SIEBIE

SIEBIE



Swoją

Swoją

wrogość

wrogość

kieruje na

kieruje na

samego

samego

siebie

siebie

, nie na otoczenie.

, nie na otoczenie.



Przebieg życia- to stałe przesuwanie

Przebieg życia- to stałe przesuwanie

się do coraz

się do coraz

niższych warstw

niższych warstw

społeczno- ekonomicznych.

społeczno- ekonomicznych.



Osoba pasywna,

Osoba pasywna,

bez inicjatywy

bez inicjatywy

,

,

niezdolna

niezdolna

do podjęcia

do podjęcia

odpowiedzialności i

odpowiedzialności i

zapewnienia sobie

zapewnienia sobie

niezbędnych środków.

niezbędnych środków.



Godzi się

Godzi się

z własną starością.

z własną starością.



Śmierć traktuje jako

Śmierć traktuje jako

wyzwolenie z

wyzwolenie z

nieszczęśliwej egzystencji.

nieszczęśliwej egzystencji.



Pesymista, nie wierzy, że człowiek

Pesymista, nie wierzy, że człowiek

może mieć wpływ

może mieć wpływ

na tok swego życia.

na tok swego życia.

TO JAKIMI LUDŻMI STAJEMY SIĘ NA

TO JAKIMI LUDŻMI STAJEMY SIĘ NA

STAROŚĆ, DETERMINOWANE JEST

STAROŚĆ, DETERMINOWANE JEST

JAKOŚCIĄ NASZEGO

JAKOŚCIĄ NASZEGO

WCZEŚNIEJSZEGO ŻYCIA!!!

WCZEŚNIEJSZEGO ŻYCIA!!!

PRZEJAWY STARZENIA SIĘ W ASPEKCIE

PRZEJAWY STARZENIA SIĘ W ASPEKCIE

PSYCHOLOGICZNYM

PSYCHOLOGICZNYM



Regresja do okresu dzieciństwa

Regresja do okresu dzieciństwa



Niepokój, bezsenność, zmienność

Niepokój, bezsenność, zmienność

uczuć

uczuć



Poczucie zmieszania, zagubienia

Poczucie zmieszania, zagubienia



Wyraźna ostrożność

Wyraźna ostrożność



Unikanie mocnych wrażeń

Unikanie mocnych wrażeń



Uporczywe przywoływanie życzenia

Uporczywe przywoływanie życzenia

śmierci

śmierci



Skłonność do ucieczki w świat

Skłonność do ucieczki w świat

ułudy

ułudy



Niekorzystna, niewłaściwa

Niekorzystna, niewłaściwa

zależność

zależność



Stawanie się krytycznym i

Stawanie się krytycznym i

wymagającym wobec otoczenia

wymagającym wobec otoczenia

(żądający)

(żądający)

PRZEJAWY STARZENIA SIĘ W ASPEKCIE

PRZEJAWY STARZENIA SIĘ W ASPEKCIE

PSYCHOLOGICZNYM

PSYCHOLOGICZNYM



Rosnąca skłonność do popadania w

Rosnąca skłonność do popadania w

stany depresyjne i bierność

stany depresyjne i bierność



Izolacja i alienacja (wyobcowanie)

Izolacja i alienacja (wyobcowanie)



Poczucie zbędności i braku

Poczucie zbędności i braku

przydatności

przydatności



Poczucie obniżonej wartości

Poczucie obniżonej wartości



Utrata szacunku do samego siebie

Utrata szacunku do samego siebie



Słabsze motywacje,

Słabsze motywacje,

prawdopodobnie ze względu na

prawdopodobnie ze względu na

spadek energii i gorsze działania

spadek energii i gorsze działania

mechanizmów pobudzania

mechanizmów pobudzania



Osoby są mniej skłonne do

Osoby są mniej skłonne do

entuzjazmu, wymagają mocniejszej

entuzjazmu, wymagają mocniejszej

zachęty i pomocy ze strony innych

zachęty i pomocy ze strony innych

do podjęcia nowej działalności

do podjęcia nowej działalności

CHOROBY PSYCHICZNE

CHOROBY PSYCHICZNE

STAROŚCI

STAROŚCI

Klasyfikacja

Klasyfikacja

zaburzeń:

zaburzeń:



Psychozy starcze

Psychozy starcze



Psychozy miażdżycowe

Psychozy miażdżycowe



Psychozy afektywne

Psychozy afektywne



Późna parafrenia

Późna parafrenia



Otępienie przedstarcze

Otępienie przedstarcze

*

*

Psychogeriatria

Psychogeriatria

– „psychiatria wieku

– „psychiatria wieku

podeszłego jest działem

podeszłego jest działem

psychiatrii

psychiatrii

i tworzy

i tworzy

część wielodyscyplinarnej służby opieki nad

część wielodyscyplinarnej służby opieki nad

stanem psychicznym

stanem psychicznym

starszych ludzi.

starszych ludzi.

Specjalność ta może być nazywana

Specjalność ta może być nazywana

psychiatrią geriatryczną

psychiatrią geriatryczną

,

,

psychiatrią wieku

psychiatrią wieku

podeszłego

podeszłego

lub

lub

psychogeriatrią

psychogeriatrią

.” (wg definicji WHO)

.” (wg definicji WHO)

Psychozy starcze

Psychozy starcze



Występują na ogół po

Występują na ogół po

70 roku życia

70 roku życia

,

,

częściej u

częściej u

kobiet.

kobiet.



Jednymi z pierwszych

Jednymi z pierwszych

objawów

objawów

są:

są:

utrata

utrata

pamięci

pamięci

, energii, smutek, niespokojny

, energii, smutek, niespokojny

sen, niepokój ruchowy.

sen, niepokój ruchowy.



Następuje

Następuje

brak świadomej kontroli

brak świadomej kontroli

i

i

zanik

zanik

uczuć społecznych

uczuć społecznych

– zachowania

– zachowania

antyspołeczne.

antyspołeczne.



W stosunku do normalnego procesu

W stosunku do normalnego procesu

starzenia się

starzenia się

zmiany

zmiany

występujące przy

występujące przy

demencji starczej

demencji starczej

są szybsze i bardziej

są szybsze i bardziej

gwałtowne, a

gwałtowne, a

śmiertelność

śmiertelność

większa.

większa.



We wczesnych stadiach przeważają

We wczesnych stadiach przeważają

depresje

depresje

z nastawieniami

z nastawieniami

urojeniowymi

urojeniowymi

oraz chorobliwe nieuzasadnione

oraz chorobliwe nieuzasadnione

lęki

lęki

przed karą

przed karą

za nie popełnione grzechy i

za nie popełnione grzechy i

przestępstwa.

przestępstwa.



Dolegliwości fizyczne lub dezorganizacja

Dolegliwości fizyczne lub dezorganizacja

społeczna w najbliższym otoczeniu mogą

społeczna w najbliższym otoczeniu mogą

spowodować

spowodować

ostre stany deliryjne

ostre stany deliryjne

–

–

niepokój, halucynacje słuchowe i

niepokój, halucynacje słuchowe i

wzrokowe.

wzrokowe.



Pojawia się

Pojawia się

osłabienie

osłabienie

i

i

apatia

apatia

,

,

stępienie

stępienie

uczuć

uczuć

,

,

spowolnienie

spowolnienie

pracy mózgu, duża

pracy mózgu, duża

męczliwość

męczliwość

.

.



Następuje

Następuje

pogorszenie w

pogorszenie w

pojmowaniu

pojmowaniu

zjawisk i zdarzeń

zjawisk i zdarzeń

otaczającej rzeczywistości,

otaczającej rzeczywistości,

pojawiają się

pojawiają się

luki w pamięci

luki w pamięci

,

,

fantazjowanie, zgadywanie,

fantazjowanie, zgadywanie,

przepraszanie

przepraszanie

otoczenia za

otoczenia za

swoją słabość.

swoją słabość.



Mowa

Mowa

staje się

staje się

niezrozumiała

niezrozumiała

,

,

nieuporządkowana,

nieuporządkowana,

przechodząca w końcu w

przechodząca w końcu w

bełkot

bełkot

.

.



Reakcje emocjonalne

Reakcje emocjonalne

stają się

stają się

powolne i słabe (dziecinna

powolne i słabe (dziecinna

euforia).

euforia).



Wygląd staje się

Wygląd staje się

zaniedbany

zaniedbany

i

i

odrażający

odrażający

.

.



Śmiertelność

Śmiertelność

w stadium

w stadium

zaawansowanym choroby jest

zaawansowanym choroby jest

bardzo wysoka

bardzo wysoka

.

.

Psychozy

Psychozy

miażdżycowe

miażdżycowe



Choroba zaczyna się zwykle

Choroba zaczyna się zwykle

w późnych latach dojrzałych

w późnych latach dojrzałych

wskutek zaburzeń

wskutek zaburzeń

krążenia mózgowego.

krążenia mózgowego.



Przy miażdżycy mogą wystąpić:

Przy miażdżycy mogą wystąpić:

zawał

zawał

,

,

krwotok

krwotok

,

,

rozmiękanie

rozmiękanie

oraz

oraz

zmiany w

zmiany w

budowie i wyglądzie kory mózgowej

budowie i wyglądzie kory mózgowej

(wysokie ciśnienie, zaburzenia ukł.

(wysokie ciśnienie, zaburzenia ukł.

krążenia)

krążenia)



Pacjenci zgłaszają się do lekarza dopiero wtedy gdy choroba jest

Pacjenci zgłaszają się do lekarza dopiero wtedy gdy choroba jest

zaawansowana

zaawansowana

albo gdy przeszli

albo gdy przeszli

ostry stan deliryjny

ostry stan deliryjny

lub

lub

udar mózgu

udar mózgu

.

.



Udar

Udar

polega na nagłej

polega na nagłej

utracie świadomości

utracie świadomości

i

i

zdolności ruchowych

zdolności ruchowych

wskutek

wskutek

krwotoku lub zakrzepu w mózgu, następuje

krwotoku lub zakrzepu w mózgu, następuje

osłabienie pamięci

osłabienie pamięci

i

i

brak

brak

koncentracji

koncentracji

uwagi

uwagi

,

,

brak zrozumienia

brak zrozumienia

sytuacji w niecodziennych dla siebie

sytuacji w niecodziennych dla siebie

okolicznościach.

okolicznościach.



Nastrój pacjenta jest

Nastrój pacjenta jest

ponury

ponury

i

i

pesymistyczny

pesymistyczny

, słabnie

, słabnie

kontrola nad emocjami

kontrola nad emocjami

.

.



Delirium

Delirium

– ostry stan zaburzenia świadomości; pacjent traci

– ostry stan zaburzenia świadomości; pacjent traci

poczucie

poczucie

rzeczywistości

rzeczywistości

i

i

kontakt z otoczeniem

kontakt z otoczeniem

na wiele dni, tygodni.

na wiele dni, tygodni.



Przy miażdżycach mózgu często występuje również

Przy miażdżycach mózgu często występuje również

niezbyt głęboka depresja

niezbyt głęboka depresja

.

.



Początek poważnych uszkodzeń mózgu objawia się częściowym

Początek poważnych uszkodzeń mózgu objawia się częściowym

porażeniem

porażeniem

,

,

zaburzeniami mowy

zaburzeniami mowy

,

,

drżeniami

drżeniami

, pojawiają się również

, pojawiają się również

zaburzenia sensoryczne

zaburzenia sensoryczne

.

.



W zaawansowanym stadium choroby pacjent traci

W zaawansowanym stadium choroby pacjent traci

pamięć

pamięć

, przestaje panować

, przestaje panować

nad

nad

czynnościami fizjologicznymi

czynnościami fizjologicznymi

, a jego zachowanie staje się

, a jego zachowanie staje się

niedorzeczne

niedorzeczne

.

.



Nadciśnienie

Nadciśnienie

– bardzo wysokie może powodować

– bardzo wysokie może powodować

drgawki

drgawki

,

,

utratę świadomości

utratę świadomości

lub przejściowe

lub przejściowe

osłabienie

osłabienie

.

.

Psychozy

Psychozy

afektywne

afektywne

Ludzie starsi

często skarżą się na

często skarżą się na

depresję

depresję

, przyczyną są:

, przyczyną są:

1.

1.

Zmiany społeczne w życiu ludzi starych oraz

Zmiany społeczne w życiu ludzi starych oraz

zmiany fizjologiczne i psychiczne powodują

zmiany fizjologiczne i psychiczne powodują

skłonność do frustracji, apatii.

skłonność do frustracji, apatii.

2.

2.

Coraz więcej starszych ludzi cierpi na

Coraz więcej starszych ludzi cierpi na

psychozę depresyjną lub inne choroby

psychozę depresyjną lub inne choroby

psychiczne.

psychiczne.

3.

3.

Procesy degeneracji i organiczne uszkodzenia

Procesy degeneracji i organiczne uszkodzenia

mózgu wzmacniają uczucie depresji.

mózgu wzmacniają uczucie depresji.

●

●

Osoby chore stają się

Osoby chore stają się

niespokojni

niespokojni

,

,

podnieceni

podnieceni

, trapi ich

, trapi ich

poczucie winy

poczucie winy

i

i

bezsenno

bezsenno

ś

ś

ć

ć

.

.

●

●

Z czasem stan starszych ludzi się

Z czasem stan starszych ludzi się

pogarsza: narasta

pogarsza: narasta

niepokój

niepokój

, nastrój

, nastrój

beznadziejności

beznadziejności

i poczucie

i poczucie

nieszczęścia

nieszczęścia

,

,

pojawiają się

pojawiają się

myśli samobójcze

myśli samobójcze

.

.

●

●

Prostszy typ depresji

Prostszy typ depresji

objawia się

objawia się

powolnością

powolnością

w działaniu, myślach i mowie,

w działaniu, myślach i mowie,

bezsennością,

bezsennością,

koncentracji na zdrowiu

koncentracji na zdrowiu

.

.

●

●

Depresje powstające w wyniku uszkodzeń

Depresje powstające w wyniku uszkodzeń

mózgu

mózgu

narastają stopniowo i objawiają się:

narastają stopniowo i objawiają się:

obniżeniem

obniżeniem

poziomu intelektualnego

poziomu intelektualnego

,

,

osłabieniem

osłabieniem

pamięci

pamięci

,

,

roztargnieniem

roztargnieniem

i

i

dezorientacją.

dezorientacją.

Samobójstwa

Samobójstwa



Częstość samobójstw

wzrasta

w latach

podeszłych i w okresie starości, częściej

robią to

mężczyźni

.



Przyczyną

może być

zły stan zdrowia

,

samotność

, warunki otoczenia, cechy

osobowości, nagły

kryzys

,

depresja

.



Połowa osób popełniających

samobójstwo ma pewne

objawy

zaburzeń psychicznych

.

Mania

Mania



W okresie starości występują

rzadziej

niż depresje i mają

łagodniejszy

przebieg

, jednak

powrót

do zdrowia jest

stosunkowo

rzadki

.



Stan maniakalny

pojawia się nagle,

pacjent staje się nadmiernie

aktywny

,

sprawia wrażenie

zdrowego

człowieka,

który zatracił

samokrytycyzm



Stany maniakalne

mogą doprowadzić

do wyczerpania

organizmu

i zaostrzenia

choroby.

Późna parafrenia

Późna parafrenia



Jest to forma

Jest to forma

schizofrenii

schizofrenii

, której objawy mają

, której objawy mają

przede wszystkich postać

przede wszystkich postać

urojeń

urojeń

prześladowczych

prześladowczych

występujących po raz

występujących po raz

pierwszy w późnym wieku.

pierwszy w późnym wieku.



Cechują ją takie objawy jak:

Cechują ją takie objawy jak:

podejrzliwość

podejrzliwość

,

,

obawa

obawa

przed innymi ludźmi, dążenie do

przed innymi ludźmi, dążenie do

odosobniania się

odosobniania się

.

.



Chorzy są

Chorzy są

dziwakami

dziwakami

, żyją w

, żyją w

izolacji

izolacji

, są

, są

trudni

trudni

do współżycia.

do współżycia.



Cechami charakterystycznymi są:

Cechami charakterystycznymi są:

kłótliwość

kłótliwość

,

,

ekstremizm religijny

ekstremizm religijny

,

,

egocentryzm

egocentryzm

i

i

osłabienie

osłabienie

uczuciowego stosunku do ludzi.

uczuciowego stosunku do ludzi.



Występują także:

Występują także:

zazdrość

zazdrość

,

,

arogancja

arogancja

i

i

brak

brak

kontroli

kontroli

nad uczuciami.

nad uczuciami.



Większość to

Większość to

kobiety

kobiety

, głównie samotnych, po

, głównie samotnych, po

60 roku życia

60 roku życia

.

.



Występują objawy

Występują objawy

głuchoty

głuchoty

przy generalnie

przy generalnie

dobrym

dobrym

stanie zdrowia.

stanie zdrowia.



Urojenia paranoidalne

Urojenia paranoidalne

są często powiązane z

są często powiązane z

halucynacjami

halucynacjami

– prowadzi to do

– prowadzi to do

wycofania

wycofania

się

się

z życia społecznego.

z życia społecznego.



Okazują

Okazują

niepokój

niepokój

,

,

lęk

lęk

czy

czy

gniew

gniew

w przypadku

w przypadku

zetknięcia

zetknięcia

się ze sprawami związanymi

się ze sprawami związanymi

bezpośrednio z

bezpośrednio z

treścią

treścią

urojeń.

urojeń.

Demencja występująca w średnim

Demencja występująca w średnim

wieku

wieku



Demencja

Demencja

może być

może być

wtórnym

wtórnym

skutkiem

skutkiem

, a

, a

m.in. chorób naczyń mózgowych, uszkodzeń

m.in. chorób naczyń mózgowych, uszkodzeń

mózgu, stanów zatrucia, infekcji, guza mózgu

mózgu, stanów zatrucia, infekcji, guza mózgu

i in.

i in.



Chorzy wymagają

Chorzy wymagają

zbadania przez lekarza

zbadania przez lekarza

,

,

gdyż sposób leczenia zależny jest od

gdyż sposób leczenia zależny jest od

przyczyny

przyczyny

choroby.

choroby.



Demencje przedstarcze

Demencje przedstarcze

– mogą być też

– mogą być też

związane z normalnym procesem starzenia

związane z normalnym procesem starzenia

się lub ze starczymi zaburzeniami

się lub ze starczymi zaburzeniami

psychicznymi lub też mogą występować

psychicznymi lub też mogą występować

całkowicie niezależnie od tych zjawisk.

całkowicie niezależnie od tych zjawisk.



Występują zwykle

Występują zwykle

w wieku lat 40 lub 50

w wieku lat 40 lub 50

jako

jako

skutki degeneratywnych zaburzeń układu

skutki degeneratywnych zaburzeń układu

nerwowego i

nerwowego i

nie są związane

nie są związane

z guzem

z guzem

mózgu czy miażdżycą.

mózgu czy miażdżycą.



Do demencji starczych zalicza się:

Do demencji starczych zalicza się:

a)

a)

Choroba Alzheimera

Choroba Alzheimera

b)

b)

Choroba Picka

Choroba Picka

c)

c)

Choroba Jakob – Creutzfeldta

Choroba Jakob – Creutzfeldta

d)

d)

Pląsawica Huntingtona

Pląsawica Huntingtona

Przygotowanie do starości

Przygotowanie do starości

powinno

powinno

przebiegać na kilku poziomach.

przebiegać na kilku poziomach.

Proces ten

Proces ten

polega na

polega na

: pomaganiu ludziom w nabywaniu

: pomaganiu ludziom w nabywaniu

potrzeb, przyzwyczajeń,

potrzeb, przyzwyczajeń,

umiejętności

umiejętności

, które –

, które –

gdy nadejdzie czas emerytury lub renty –

gdy nadejdzie czas emerytury lub renty –

pomogą w wyszukaniu i realizowaniu

pomogą w wyszukaniu i realizowaniu

użytecznej pracy oraz radowaniu się czasem

użytecznej pracy oraz radowaniu się czasem

wolnym, pozwalającym zaspokajać

wolnym, pozwalającym zaspokajać

zainteresowania.

zainteresowania.

Wychowanie do czasu wolnego

Wychowanie do czasu wolnego

to

to

integracja

integracja

w cztery

w cztery

sfery aktywności:

sfery aktywności:

społecznej

społecznej

, umysłowej,

, umysłowej,

artystycznej

artystycznej

i

i

fizycznej, poprzez odpowiednio

fizycznej, poprzez odpowiednio

wczesne zachęcanie

wczesne zachęcanie

jednostki

jednostki

do uczestnictwa w zajęciach klubu,

do uczestnictwa w zajęciach klubu,

stowarzyszenia, placówki kulturalno-wychowawczej.

stowarzyszenia, placówki kulturalno-wychowawczej.

Istotnym warunkiem jest

Istotnym warunkiem jest

dobrowolność

dobrowolność

udziału w

udziału w

sugerowanych zajęciach. Najistotniejszymi kierunkami

sugerowanych zajęciach. Najistotniejszymi kierunkami

działania w obszarze wychowania do starości, wg

działania w obszarze wychowania do starości, wg

M.

M.

Kielar

Kielar

, są:

, są:



Upowszechnianie wzorców

Upowszechnianie wzorców

aktywnego, czynnego spędzania

aktywnego, czynnego spędzania

czasu wolnego

czasu wolnego



Kształtowanie nawyków

Kształtowanie nawyków

uprawiania sportu, turystyki,

uprawiania sportu, turystyki,

rekreacji

rekreacji



Przygotowanie jednostki do

Przygotowanie jednostki do

pełnienia ról społecznie

pełnienia ról społecznie

pożądanych

pożądanych



Wskazywanie możliwości

Wskazywanie możliwości

korzystania z oferty kulturalno-

korzystania z oferty kulturalno-

edukacyjnej placówek

edukacyjnej placówek

wychowania pozaszkolnego

wychowania pozaszkolnego



Wszechstronne i

Wszechstronne i

interdyscyplinarne

interdyscyplinarne

przygotowanie zawodowe służb

przygotowanie zawodowe służb

gerontologicznych

gerontologicznych



Zachęcanie do jak

Zachęcanie do jak

najwcześniejszego członkostwa w

najwcześniejszego członkostwa w

stowarzyszeniach, organizacjach,

stowarzyszeniach, organizacjach,

związkach

związkach



Kształtowanie potrzeby i nawyku

Kształtowanie potrzeby i nawyku

świadczenia pomocy ludziom

świadczenia pomocy ludziom

znajdującym się w potrzebie,

znajdującym się w potrzebie,

rodzinie, sąsiadom, społecznościom

rodzinie, sąsiadom, społecznościom



Ukazanie możliwości zastąpienie

Ukazanie możliwości zastąpienie

pracy, aktywności zawodowej

pracy, aktywności zawodowej

uprawianiem hobby, działalności

uprawianiem hobby, działalności

amatorskiej

amatorskiej



Rozpoczęcie jak najwcześniej

Rozpoczęcie jak najwcześniej

„wychowania do starości”,

„wychowania do starości”,

profilaktyki starości sprawnej,

profilaktyki starości sprawnej,

zdrowej i szczęśliwej

zdrowej i szczęśliwej

Rozróżniamy dwa rodzaje profilaktyki starzenia

Rozróżniamy dwa rodzaje profilaktyki starzenia

się:

się:



Pierwotna

Pierwotna

podejmuje

podejmuje

się gdy jesteśmy na

się gdy jesteśmy na

przedpolu starości - dotyczy

przedpolu starości - dotyczy

to osób w wieku

to osób w wieku

45-65 lat

45-65 lat

;

;

pozwala wejść w starość

pozwala wejść w starość

bez obciążeń

bez obciążeń

nabytych

nabytych

złym

złym

stylem życia. I to jest

stylem życia. I to jest

właśnie zadanie

właśnie zadanie

Uniwersytetu Trzeciego

Uniwersytetu Trzeciego

Wieku

Wieku

. Zaktywizować osoby

. Zaktywizować osoby

będące jeszcze na

będące jeszcze na

przedpolu, lub we

przedpolu, lub we

wczesnym okresie starości,

wczesnym okresie starości,

poprawić im samopoczucie

poprawić im samopoczucie

,

,

zapewnić aktywność

zapewnić aktywność

fizyczno-umysłową

fizyczno-umysłową

. Pomóc

. Pomóc

w lepszym dopasowaniu do

w lepszym dopasowaniu do

społeczeństwa,

społeczeństwa,

przywrócić

przywrócić

świadomość

świadomość

, że są nadal

, że są nadal

członkami społeczeństwa i

członkami społeczeństwa i

powinni

powinni

aktywnie

aktywnie

w nim

w nim

uczestniczyć.

uczestniczyć.



Wtórną

Wtórną

stosuje się gdy

stosuje się gdy

osoba jest w wieku

osoba jest w wieku

zaawansowanej

zaawansowanej

starości,

starości,

żeby nie dopuścić do

żeby nie dopuścić do

utraty

utraty

samodzielności. Nawet kiedy

samodzielności. Nawet kiedy

wchodzi się w starość bez

wchodzi się w starość bez

ograniczeń, w późnym wieku

ograniczeń, w późnym wieku

często następuje

często następuje

szybka

szybka

degradacja psychiczna

degradacja psychiczna

i

i

fizyczna

fizyczna

. Działanie

. Działanie

profilaktyczne powinno

profilaktyczne powinno

wpływać na

wpływać na

jak najdłuższe

jak najdłuższe

utrzymanie osoby starszej w

utrzymanie osoby starszej w

stanie

stanie

niezależności.

niezależności.

Można

Można

pomagać, ale

pomagać, ale

nie wolno

nie wolno

wyręczać

wyręczać

, należy

, należy

zachęcać

zachęcać

do

do

samodzielnego

samodzielnego

podejmowania codziennych

podejmowania codziennych

czynności.

czynności.

A. Kamiński

A. Kamiński

uznał, że

uznał, że

wychowanie do starości

wychowanie do starości

należy

należy

rozpocząć od rozpoznania głównych wrogów starości:

rozpocząć od rozpoznania głównych wrogów starości:

osamotnienie rzeczywiste

osamotnienie rzeczywiste

(odejście dorosłych dzieci z domu,

(odejście dorosłych dzieci z domu,

zaniechanie kontaktów z kolegami z pracy, rozluźnienie więzi

zaniechanie kontaktów z kolegami z pracy, rozluźnienie więzi

towarzyskich z rówieśnikami, śmierć współmałżonka i osób z

towarzyskich z rówieśnikami, śmierć współmałżonka i osób z

najbliższego otoczenia),

najbliższego otoczenia),

osłabienie i zanik zainteresowań

osłabienie i zanik zainteresowań

bieżącymi

bieżącymi

wydarzeniami

wydarzeniami

, alienacja,

, alienacja,

izolacja społeczna

izolacja społeczna

,

,

obumarcie duchowe.

obumarcie duchowe.

„Oswajanie”

„Oswajanie”

powyższych wrogów, to

powyższych wrogów, to

utrzymywanie życiowej

utrzymywanie życiowej

aktywności

aktywności

, wykonywanie pracy cenionej i użytecznej,

, wykonywanie pracy cenionej i użytecznej,

uprawianie hobby,

uprawianie hobby,

rozwijanie pasji poznawczych

rozwijanie pasji poznawczych

, aktywność

, aktywność

towarzyska i społeczna,

towarzyska i społeczna,

angażowanie

angażowanie

się w działalność

się w działalność

grup

grup

sąsiedzkich

sąsiedzkich

, wspólnot lokalnych,

, wspólnot lokalnych,

praca w klubie seniora

praca w klubie seniora

.

.

Efektem wychowania do starości

Efektem wychowania do starości

, rozumianego jako

, rozumianego jako

profilaktyka

profilaktyka

, powinno być doprowadzenie do sytuacji, gdzie

, powinno być doprowadzenie do sytuacji, gdzie

jednostka rozumie i akceptuje wszelkie zmiany będące jej

jednostka rozumie i akceptuje wszelkie zmiany będące jej

udziałem.

udziałem.

A. Zawadzka

A. Zawadzka

stwierdziła, że

stwierdziła, że

wychowanie do czasu

wychowanie do czasu

wolnego

wolnego

(w rodzinie i środowisku lokalnym) należy

(w rodzinie i środowisku lokalnym) należy

rozpoczynać już w niemowlęctwie. Oba środowiska

rozpoczynać już w niemowlęctwie. Oba środowiska

uznała za

uznała za

nadrzędne

nadrzędne

wobec

wobec

nawyków wolno-

nawyków wolno-

czasowych

czasowych

. Zajęła się także

. Zajęła się także

uwarunkowaniami

uwarunkowaniami

wychowywania osób starszych, wynikających z cech

wychowywania osób starszych, wynikających z cech

osobowości tych osób.

osobowości tych osób.

Umiejętność zagospodarowania czasu wolnego

Umiejętność zagospodarowania czasu wolnego

,

,

wypełniania go zajęciami wzbogacającymi osobowość

wypełniania go zajęciami wzbogacającymi osobowość

nie jest „dana” człowiekowi.

nie jest „dana” człowiekowi.

Wychowanie do czasu wolnego

Wychowanie do czasu wolnego

to

to

ingerencja

ingerencja

w cztery

w cztery

sfery aktywności: społecznej, umysłowej, artystycznej

sfery aktywności: społecznej, umysłowej, artystycznej

i fizycznej.

i fizycznej.

PROFILAKTYKA

PROFILAKTYKA

STAROŚCI

STAROŚCI

poziomy

poziomy

przygotowania jednostki

przygotowania jednostki

PSYCHICZNY

PSYCHICZNY

INTELEKTUALNY

INTELEKTUALNY

adekwatne

adekwatne

samopoznanie

samopoznanie

kształtowanie

kształtowanie

osobowości

osobowości

kognitywnej

kognitywnej

zdrowy egoizm

zdrowy egoizm

rozbudzenie

rozbudzenie

zainteresowań

zainteresowań

pozytywne myślenie o

pozytywne myślenie o

własnej przyszłości

własnej przyszłości

pielęgnowanie

pielęgnowanie

zainteresowań

zainteresowań

niwelacja obaw i lęków

niwelacja obaw i lęków

przed własną starością

przed własną starością

kreatywny wymiar

kreatywny wymiar

czasu wolnego

czasu wolnego

 

 

uprawianie

uprawianie

gimnastyki

gimnastyki

zadania dla rodziców, wychowawców i

zadania dla rodziców, wychowawców i

jednostki, jej zyski

jednostki, jej zyski

zrozumienie i

zrozumienie i

akceptacja starości

akceptacja starości

jako naturalnej fazy i

jako naturalnej fazy i

twórczej kontynuacji

twórczej kontynuacji

ludzkiego życia

ludzkiego życia

niedopuszczenie do

niedopuszczenie do

jałowej intelektualnie

jałowej intelektualnie

starości

starości

samoakceptacja

samoakceptacja

obniżone ryzyko

obniżone ryzyko

demencji

demencji

afirmacja życia

afirmacja życia