I

Wzmacnianie

odporności poprzez

odpowiednie

odżywianie.

I

Wzmacnianie

odporności poprzez

odpowiednie

odżywianie.

Jeść zdrowo to dostarczać swojemu
organizmowi wszystkie potrzebne mu
składniki odżywcze w ramach zdrowej,
dobrze zbilansowanej diety.
Każda część układu odpornościowego
potrzebuje składników odżywczych, są one
również potrzebne do odnowy, naprawy i
obrony przed infekcjami i chorobami.
Dlatego odporność zależy od jakości naszej
diety i jej właściwego zrównoważenia
zapewniającego

odpowiedni

poziom

witamin, minerałów i błonnika.

Odporność klasyfikujemy jako ogólną
niepodatność

ustroju

na

działanie

drobnoustrojów chorobo-twórczych.
Odporność naturalna to fizjologiczna
odporność

skierowana

przeciwko

wszelkim zakażeniom.

Uwarunkowana jest ona działaniem
powłok ciała, błon śluzowych, wydzielin i
procesów metabo-licznych.
Suma procesów immunologicznych i
naturalnych to dobrostan organizmu,
jego

obrona

przed

agresyw-nymi

czynnikami

zewnętrznymi

i

wewnętrznymi.

Na odporność człowieka, zwłaszcza
małego dzie-cka, ma wpływ wiele
czynników.

Najważniejsze z nich to:

- cechy dziedziczne,
- ogólnie

pojęte

zdrowie,

czyli

stan

wyrównania,

homeostaza,

- szczepienia,
- higiena,
- prawidłowe żywienie.

Szczególne miejsce we wzmacnianiu
odporności ma żywienie.
Już

Hipokrates

powiedział:

„Żeby żywność była waszym lekiem”,

zaś

Majmonides

w XII wieku

powtarzał:

„Zanim podasz leki, podaj jedzenie”.

Dziś następuje powrót do tego
kierunku.

W

zakresie

prawidłowego

żywienia

kluczowym

okazało

się

odkrycie

tzw.

„inteligentnego jelita”, zrozumienie jak

narząd ten wykorzystuje florę bakteryjną do

zapewnienia odporności organizmu.
Kolejnym kamieniem milowym było odkrycie

prebiotyków.

Specyficznych składników węglowodanowych

nie

podlegających

trawieniu,

które

selektywnie pobu-dzają wzrost lub aktywność

wybranych,

pożyte-cznych

szczepów

bakteryjnych zwanych

probio-tykami.

Priobiotyki

to

żywe

organizmy

(bakterie, grzyby),

które wywierają

korzystny wpływ na organizm przez
poprawę równowagi mikroflory jelitowej.
Przez korzystną zmianę składu tej
mikroflory prebiotyki mogą wpływać na
poprawę stanu zdrowia.

Priobiotyki:

- ograniczają oraz łagodzą biegunkę,
- zapobiegają zaparciom,
- ułatwiają wchłanianie wapnia,
- zapobiegają osteoporozie, zakażeniom,
- zapobiegają rozwojowi raka jelita.

Występują w warzywach takich jak:

- cykoria,
- pory,
- karczochy,
- czosnek,
- szparagi,
- cebula,
- banany,
- w roślinach strączkowych,
- w zbożach – owsie i jęczmieniu.

W okresie jesienno zimowym w celu
wzmocnienia

odporności

organizmu

jadłospis należy wzbogacić w witaminę

C

i

cynk.

Witamina C pobudza do pracy układ
odpornościo-wy.
Cynk pobudza działanie witaminy C.

Najlepszym źródłem witaminy C są owoce i
warzywa, zwłaszcza:

- nać pietruszki,
- papryka,
- kiwi,
- cytrusy.
Witamina C jest bardzo nietrwała, dlatego
najlepiej jeść zawierające ja produkty na
surowo lub krótko gotowane na parze bądź w
małej ilości wody.
Dużo cynku jest w orzechach, migdałach
rybach.

II

Zalecenia lekarzy

dotyczące spożywania

witamin i niezdrowej

żywności.

II

Zalecenia lekarzy

dotyczące spożywania

witamin i niezdrowej

żywności.

Podstawową zasadą jest urozmaicanie
jadłospisu dziecka poprzez wprowadzanie
nowych produktów dzięki temu zapewnia
się optymalne pokrycie zapotrzebowania
na wszystkie składniki odżywcze.
W całodziennym jadłospisie należy w
odpowie-dnich proporcjach zaplanować
poszczególne

grupy

produktów

spożywczych:

PRODUKTY ZBOŻOWE

-

ciemne

pieczywo, kasze powinny występować w
każdym posiłku

MLEKO I PRZETWORY MLECZNE

-

należy zapewnić prawidłową podaż
mleka i przetworów mlecznych – dla
prawidłowego wzrastania i uwapnienia
kośćca.
W

posiłkach

uzupełniających

(2

śniadanie,

pod-wieczorek)

powinny

występować przetwory mleczne oraz
dodatki warzywne i/lub owocowe.

OWOCE I WARZYWA

- powinny

występować w każdym posiłku.

MIĘSO, DRÓB, RYBY, WĘDLINY I
JAJA

– najlepiej wybierać chude mięsa o

korzystnych

proporcjach

kwasów

tłuszczowych (drób, ryby)

TŁUSZCZE ROŚLINNE

- do potraw

gotowa-nych,

duszonych

(rzadko

smażonych)

należy

używać

oleju

rzepakowego bezerukowego lub oliwy, a
do surówek i sałatek słonecznikowego
lub sojowego

Regularne odżywianie

Z fizjologicznego punktu widzenia ważne
jest regularne podawanie 4 – 5 posiłków
dziennie

Zawsze jednak powinny występować
posiłki podstawowe:

- śniadanie,
- obiad,
- kolacja

Dzieciom uczęszczającym do szkoły
zawsze należy zapewnić możliwość
spożywania drugiego śnia-dania.
Posiłki należy zaplanować w równych
odstępach czasu, unikając zbyt krótkich
lub zbyt długich przerw między nimi.

W planowaniu racji żywieniowych należy
kierować się apetytem dziecka.
Jest to najlepszy sposób zapobiegania
przekarmie-niu go lub niedożywieniu.
W

prawidłowym

żywieniu

dzieci

szczególne zna-czenie ma unikanie tzw.
niezdrowej żywności.

W miarę możliwości należy unikać
spożywania produktów typu fast-food.

Ograniczyć

do

minimum

cukier

rafinowany i słodycze.

Zaleca się stosowanie miodu zamiast cukru.
Ze względu na dużą zawartość soli i

konserwantów należy ograniczać spożycie

konserw.

Tłuszcze zwierzęce, oraz:

- wieprzowina,
- produkty wędzone,
- rafinowana mąka,
- sól,
powinny być ograniczone do niezbędnego

minimum.

III

Radzenie sobie z

„Tadkiem-Niejadkiem”

III

Radzenie sobie z

„Tadkiem-Niejadkiem”

Praktyka i literatura wyraźnie dowodzą, że
dzie-ciom można i trzeba zaufać w sferze
odżywiania, a nie kontrolować je i zmuszać.
„Tadek Niejadek” to dziecko, które je mało
lub takie, które nie je tak, jak życzą sobie
tego rodzice.
„Tadek Niejadek” niechętnie próbuje nowe
potra-wy i/lub niechętnie je różnorodne
znane mu dania.

Bywa zarówno chłopcem jak i dziewczynką.
„Tadki” stają się Niejadkami, gdy przestają
mieć kontakt z sygnałami płynącymi z ciała:
własnym głodem, pragnieniem i poczuciem
sytości.
Może się to zdarzyć wtedy, gdy są zbytnio
kontro-lowani i zmuszani w sferze jedzenia.
Warto także pamiętać, że wszystkie dzieci
chcą jeść.

Przy

różnorodnym,

wystarczającym

doborze produktów, dziecko instynktownie
wybiera odpowiednią dla siebie ilość
pełnowartościowego pożywienia.
Jednocześnie „Tadek Niejadek” potrzebuje
pomocy by stać się „Tadkiem Jadkiem”.
Nie należy liczyć, że sam z tego wyrośnie.

Sposób postępowania:

- postaraj się, by podczas posiłków panowała

miła

atmosfera,

- unikaj rozmów o „marnym jedzeniu Tadka”,
- zadbaj o stałe miejsce spożywania posiłków,
- jeśli dziecko nie ma ochoty na daną

potrawę – pozwól mu jej nie jeść i nie
szykuj żadnych alternatyw,

- jadłospis oprzyj na głównych posiłkach.

Ograniczyć należy przekąski,

- nie używaj jedzenia jako nagrody ani jako

kary,

- bądź

uważna/uważny

na

sygnały

świadczące o sytości dziecka i szanuj je,

- jeśli dziecko wykazuje taką chęć,

pozwól mu na samodzielnie jedzenie,

- jasno określ zasadę spożywania

słodyczy, deseru np. po daniu głównym,

- nie karz dziecka za nie zjedzenie

wszystkiego z talerza (np. mówiąc „Nie
kocham Cię”),

- zachęcaj

dziecko

do

próbowania

nowych potraw,

- nie martw się, gdy dziecko nie je
produktów

ze

wszystkich

grup

pokarmowych w czasie jednego
posiłku,
- Tadek Niejadek, by zmienić się w Tadka
Jadka

potrzebuje

czasu, 

a

Ty

potrzebujesz

konsekwencji

w

przestrzeganiu

„Złotej

Zasady”

i

cierpliwości.

IV

Hierarchia ważności

posiłków

IV

Hierarchia ważności

posiłków

Dziecko - w zależności od apetytu -
powinno zjadać od 3 do 5 posiłków
dziennie.
Należy unikać podjadania między posiłkami
oraz

bezmyślnego

przekąszania

np.

podczas oglądania telewizji.
Produkty typu fast - fodd, takie jak chipsy,
słodycze lub podobne przekąski, są zwykle
wysokoprzetwo-rzone, bogate w tłuszcze
cholesterol, sól, cukier oraz kształtują
nieprawidłowe nawyki żywieniowe.

Każdego dnia dzieci powinny spożywać
warzywa i owoce, najlepiej do każdego
posiłku.
Należy ograniczyć spożycie słodzonych
soków, sosów i cukru.
Należy spożywać produkty zbożowe z
pełnego ziarna, a unikać produktów z
ziarna łuskanego.

Dobrymi produktami są:

- musli wielozbożowe,
- płatki kukurydziane,
- kasze: gryczana, pęczak;
- pieczywo mieszane.
Zwiększyć spożycie ryb, szczególnie o
dużej za-wartości tłuszczu.
Najlepiej jest je przygotować na grillu
lub upiec.

Ryby

warto

regularnie

podawać

na

przystawkę.
Należy spożywać wyłącznie chude mięso lub
produkty mięsne o zmniejszonej zawartości
tłuszczu, a z drobiu przed jego podaniem
należy zdejmować skórkę.
Ważne, aby dzieciom nie podawać parówek,
ponieważ

są

to

produkty

wysokoenergetyczne

i

bogatotłuszczowe,

ponadto zawierają bardzo niewielkie ilości
białka.
W ramach przystawek mięso można zastąpić
roślinami strączkowymi.

Należy zmniejszyć spożycie soli kuchennej,
nie tylko dodanej do potraw, ale także
zawartej w produktach spożywczych:
- wędliny,
- konserwy,
- żółte sery,
- produkty instant,
- paluszki słone,
- chipsy.

Wiele

gotowych

produktów

lub

półproduktów spożywczych zawiera dużą
ilość soli i/lub cukru.
Należy czytać treść etykiet i wybierać
produkty o dużej zawartości błonnika
Należy ograniczyć spożycie napojów (w
tym soków) i pokarmów słodzonych
cukrem.

Produkty te mogą być źródłem znacznej
ilości spożytych kalorii.
U dzieci w wieku 1- 6 lat należy
ograniczyć

spoży-wanie

tego

typu

napojów do 120 - 180 ml na dobę, a u
dzieci w wieku 7 - 18 lat do 240 - 350 ml.

Wskazane są:

- woda mineralna niegazowana,
- herbaty owocowe,
- herbatki z kopru włoskiego,
- herbatki z rumianku,
- soki warzywne,
- w niewielkich ilościach soki owocowe.

Dieta

wegetariańska

i

inne

diety

niekonwencjonalne są nieodpowiednie dla
dzieci, gdyż nie pokrywają zapotrzebowania
na

energię

i

podstawowe

składniki

odżywcze (np. białko, żelazo, witamina
B12).
Mogą one doprowadzić do zahamowania
wzrostu, niedokrwistości i innych zaburzeń
związanych z niedoborami składników
odżywczych.

Proporcje

białka

roślinnego

do

zwierzęcego w racji pokarmowej dzieci
powinny kształtować się 1:2.
Według ustaleń specjalistów nie zaleca
się stoso-wania diet wyżej opisanych,
rodzice decydując się na którąkolwiek z
nich robią to na własną odpowie-
dzialność.

V

11 kroków do dobrego

apetytu

V

11 kroków do dobrego

apetytu

1. Schowaj zabawki

Maluch nigdy nie poczuje przyjemności
płynącej z jedzenia, jeśli będzie zajęty
budowaniem wieży z klocków czy
wyścigami samochodzików na stole.
Pozwól mu w czasie posiłku skupić się na
tym, co ma na talerzu.

2.

Odpuść

Małe dzieci nie lubią się spieszyć.
Poganianie może je więc na dobre zniechęcić

do jedzenia.
To prawda, że przedłużające się posiłki mogą

być

denerwujące,

ale

nie

okazuj

zniecierpliwienia.
Jeśli dziecko będzie widziało, że chcesz, by

skoń-czyło już jeść, po prostu odsunie talerz.
To

przecież

łatwiejsze

niż

szybsze

posługiwanie się sztućcami.
No i nie zapominaj, że szybkie jedzenie

wcale nie jest zdrowe.
Nie tylko grozi zadławieniem i utrudnia

trawienie, ale w przyszłości może sprzyjać

otyłości.

3. Oddaj ster

Rodzice często wzbraniają się przed
oddaniem łyżki w ręce malucha.
Tymczasem wiele dzieci zjadłoby więcej,
gdyby mogły to zrobić samodzielnie.
Jeśli są karmione, z czasem dochodzą do
wniosku,

że

zjedzenie

obiadu

to

rzeczywiście przykra sprawa i bardzo
przypomina zaaplikowanie lekarstwa.

4. Nie namawiaj

Gdy dziecko zaczyna zdawać sobie
sprawę ze swojej tożsamości i w wielu
sprawach

ma

już

swoje

zdanie,

namawianie do jedzenia może przynieść
rezultat odwrotny do oczekiwanego.
Walczący o swą niezależność maluch jest
gotów odwrócić się ze wzgardą nawet od
talerza z ulubio-ną potrawą.

5. Jedzcie razem.

Jedzenie w samotności jest nudne i smutne.
Co innego w towarzystwie.
Kiedy tata opowiada, jak autobus, którym
wracał z pracy zepsuł się i na ulicy zrobił
się ogromny korek, można z wrażenia
zapomnieć o tym, że nie znosi się kalafiora
i jeszcze poprosić o dokładkę.

6. Daj spokój.

Sprzeczki rodziców czy rodzeństwa nawet
gło-dnemu dziecku odbiorą apetyt.
A prowadzenie rozmów telefonicznych jest
objawem lekceważenia współbiesiadników.
Warto zadbać, by jedzenie kojarzyło się
dziecku z przyjemnością i miłą atmosferą.

7. Wyłącz telewizor.

Wyjątkowo przyciąga uwagę dziecka, które

zamiast jeść zafascynowane wpatruje się w

ekran.
Wielu rodziców, próbuje wykorzystać tę

magiczną moc telewizora, karmiąc malucha

w czasie jego ulubionego programu.
Są zadowoleni, bo "niejadek" nawet nie

zauważa, że obiad znika w jego buzi.
To jednak ślepa uliczka.
Zajęte czym innym dziecko nie uczy się

rozpozna-wać uczucia sytości.
W przyszłości może to być przyczyną

kłopotów z nadwagą.

8. Unikaj przekąsek i sosów.

Zwróć uwagę na to, czy dziecko nie pojada

zbyt często między posiłkami.
Batonik, kilka cukierków czy chrupków to

niby nic, a sprawia, że na bardziej

wartościowe jedzenie mija ochota.
Jeśli uważasz, że maluch powinien coś

przekąsić, zaproponuj mu raczej coś z

owoców lub warzyw.
Uwaga, soki zawierają wiele witamin i

związków mineralnych, ale są bardzo sycące.
Zwłaszcza te specjalne dla małych dzieci,

gęste, przecierowe.
Gdy maluch pije ich dużo, traci apetyt.

9. Podawaj małe porcje.

Pełen po brzegi talerz jarzynowej wcale nie

zachęca do jedzenia - wręcz przeciwnie

może dziecko przytłoczyć i przestraszyć.
Co innego mały kotlecik, łyżka ryżu i

jarzynki.
To da się zjeść.
I naprawdę wystarczy, by zaspokoić głód

malucha.
Pamiętaj, że dziecko ma znacznie mniejszy

żołądek niż ty, i jego porcja powinna być

odpowiednio mniejsza.
Nigdy nie przekonuj do jeszcze jednej,

ostatniej łyżeczki czy kęsa.
Jeśli dziecko twierdzi, że się najadło,

pozwól mu odstawić talerz.

10. Nigdy nie zmuszaj.

Nie dawaj dziecku tego, czego nie lubi.
Jeśli nie chce jeść mięsa, nie zmuszaj go.
Zaproponuj mu zamiast tego jajko, a jeszcze

lepiej rybę.
Jeżeli wybrzydza nad warzywami, zamiast się

denerwować, daj mu więcej owoców.
Przyjdzie czas, że samo zechce ich spróbować.
Nie próbuj przemycać w potrawach rzeczy,

których malec nie lubi.
Z pewnością wykryje oszustwo i nie zje

niczego.
A co gorsza, obrzydzisz mu to, co lubił

dotychczas.

11. Daj wybór.

Każdy lubi sam decydować o swoim menu,
dzieci nie są wyjątkiem.
Dlatego

zanim

weźmiesz

się

do

przygotowywania posiłku, zapytaj:
"Czy chcesz kanapkę z szynką, czy
twarożkiem? Wolisz jogurt z jagodami czy
truskawkami?" (A może koktajl
bananowy, który zrobicie razem?).
Jeśli nic nie wybierze, to trudno.
Może jednak któraś z propozycji przypadnie
mu do gustu.

VI

Mity na temat

zdrowego jedzenia

VI

Mity na temat

zdrowego jedzenia

1. Twaróg to dobre

źródło wapnia.

1. Twaróg to dobre

źródło wapnia.

Wręcz przeciwnie,

biały ser jest (spośród

przetwo-rów mlecznych) najgorszym źródłem
wapnia.
W procesie produkcji twarogu większość
tego cennego pierwiastka przechodzi do
serwatki, która jest wylewana.
Dania robione na bazie białego sera nie są
więc tak wartościowe, jak się powszechnie
sądzi.
To nie znaczy, że mamy zrezygnować z
leniwych pierogów, naleśników z serem czy
twarogowych past, ale warto pamiętać, że
prócz nich w codzien-nej diecie powinny
znaleźć się: mleko, jogurt, kefir i żółty ser.

2. Sok jest zdrowy.

Dzieci powinny

pić dużo soku.

2. Sok jest zdrowy.

Dzieci powinny

pić dużo soku.

Niekoniecznie.

Sok może być zdrowy, jeśli jest pity z
umiarem.
Starszemu

niemowlęciu

i

rocznemu

maluchowi wystarczy ok. 100 ml dziennie.
Potem dawkę można zwiększać, ale
najwyżej do 200 - 250 ml.
Większe porcje mogą osłabić apetyt (soki
są sycące).
Poza tym częste popijanie słodkiego soku
sprzyja próchnicy i otyłości.

Dla zaspokajania pragnienia zdrowsza jest

czysta woda.
Niemowlęta i dzieci do lat 3 powinny pić

soki określane jako "środki spożywcze

specjalnego przeznaczenia żywieniowego".
Są one produkowane pod ścisłym nadzorem

z wyselekcjonowanych owoców i warzyw

pocho-dzących z upraw ekologicznych i

wytwarzane

bez

użycia

sztucznych

dodatków.
Najzdrowsze są gęste soki przecierowe - w

dro-binkach miąższu owoców pozostaje

m.in. błonnik pokarmowy, którego w

klarownym soku nie ma.

Przedszkolakom i starszym dzieciom

można poda-wać takie soki, jakie pije

reszta rodziny (pod warun-kiem, że jest to

rzeczywiście pełnowartościowy sok).
Na polskim rynku można spotkać soki,

nektary i napoje.
Sok produkuje się z zagęszczonego

koncentratu

owocowego

w

takich

proporcjach, by jego skład przypominał

stuprocentowy sok wyciskany z owoców.
Nektar zawiera najwyżej 50 % soku z

owoców.
Najmniej zdrowy jest napój, czyli głównie

woda z cukrem, barwnikami i aromatami.

3. Dziecko musi jeść

codziennie

dużo białka,

najlepiej mięsa.

3. Dziecko musi jeść

codziennie

dużo białka,

najlepiej mięsa.

Nadmiar białka wcale nie jest
zdrowy.

Podstawą dobrej diety są
węglowodany:

- pełnoziarniste pieczywo,
- grube kasze,
- makarony,
- niełuskany ryż,
oraz warzywa i owoce.

Obiad nie musi oznaczać sznycla, a kolacja
bułki z wędliną.
Równie dobrze na drugie danie można
zjeść makaron z sosem pomidorowym, a na
kolację sałatkę i pełnoziarnistą bułkę.
Poza tym źródłem białka jest nie tylko
mięso, ale także ryby, jaja, sery, warzywa
strączkowe.
Zróżnicowana dieta jest zdrowsza niż
monotonne jedzenie kotletów.

4. Parówki to takie

delikatne mięso,

w sam raz dla

malucha.

4. Parówki to takie

delikatne mięso,

w sam raz dla

malucha.

Opinia powszechna, ale nie prawdziwa.

W parówce może być:

- mnóstwo tłuszczu (to on sprawia wrażenie
"deli-

katności"),

- fragmenty mięsa najniższej jakości (np.
ścięgna),
- sporo chemii i soli.
Jeśli w ogóle kupujemy parówki, wybierajmy
te renomowanych firm, które pilnują
wysokiej jakości produktów, i za każdym
razem sprawdzajmy skład na opakowaniu.

Wystrzegajmy się parówek podejrzanie
tanich, pochodzących z nieznanego
źródła, zmieniających kształt i objętość
(„puchnących”) w trakcie goto-wania.
Dla dzieci kupujmy tylko te specjalnie
przeznaczo-ne

dla

nich,

opatrzone

pozytywną opinią specja-listów.

5. Dzieciństwo

bez słodyczy

jest smutne.

5. Dzieciństwo

bez słodyczy

jest smutne.

Jeszcze smutniejsze leczenie zębów z
powodu próchnicy lub walka z
nadwagą.

Oczywiście to, że dziecko od czasu do
czasu dostanie coś słodkiego, nie
oznacza, że robimy mu krzywdę.
Warto jednak trzymać się pewnych zasad,
które maluchowi wyjdą na zdrowie.
.

Po pierwsze

- wprowadzajmy słodycze

jak naj-później.
Niemowlęciu ani małemu dziecku do
głowy nie przyjdzie, by upominać się o
batona czy lizaka, dopóki dorośli mu
tych produktów nie podadzą i nie
zarekomendują jako czegoś wartego
spróbowania

Po drugie

- jeśli już podajemy coś słodkiego,

niech to będą produkty jak najlepsze pod
względem dietetycznym, np.:
- czekolada,
- domowe drożdżowe ciasto,
- budyń,
- lody.
Wystrzegajmy się słodyczy barwionych
sztucznie (cukierki, pianki), oblepiających
zęby (toffi, krówki), trzymanych w buzi długo
(lizaki) oraz z dużą zawartością tłuszczu,
który jest bardziej kaloryczny od cukru
(kremy, torty).

Po trzecie

- zachowajmy umiar; słodycze

są od święta, a nie na co dzień.
Nie stosujmy słodkości jako pocieszenia w

chwilach smutku, bo może to prowadzić

do

psy-chicznego

uzależnienia

od

jedzenia, otyłości lub zaburzeń łaknienia.
Warto wiedzieć, że na pojawienie się

próchnicy wpływ ma nie tyle ilość

zjadanego cukru, ile częstość takich

przekąsek.
Dla zębów lepiej jest zjeść coś słodkiego

raz (a dobrze) a potem umyć zęby.

6. Niemowlętom daje się

do picia wodę z

glukozą.

6. Niemowlętom daje się

do picia wodę z

glukozą.

Ta

praktyka

nie

ma

uzasadnienia

medycznego.

To niepotrzebne i przedwczesne wprowadzenie

do diety dziecka słodkiego napoju.
Niemowlę w pierwszych miesiącach życia, jeśli

jest karmione piersią, w ogóle nie potrzebuje

dopajania - odpowiednią ilość płynów dostaje w

pokarmie mamy.
Jeśli już niemowlę trzeba napoić, to tylko

czystą, przegotowaną, niskozmineralizowaną

wodą źródlaną lub mineralną, najlepiej z

atestem PZH, pozytywną opinią CZD lub IMiD.

7. Dzieci z reguły

nie lubią warzyw.

7. Dzieci z reguły

nie lubią warzyw.

Zazwyczaj wtedy, gdy rodzice także ich
nie lubią i nie jedzą.

W małym dziecku naprawdę łatwo jest
wyrobić dobre nawyki żywieniowe.
W przyszłości smakować mu będzie
właśnie to, co jadało od małego, wspólnie z
mamą i tatą, czerpiąc z posiłków
przyjemność.
Nie możemy jednak wmuszać warzyw na
siłę albo serwować wiecznie nudnawą
marchewkę czy buraczki.

Po warzywa chętniej sięgają dzieci, które
od małego poznają ciekawe, wyraziste
smaki.
A także te, którym wcześnie pozwolono
na samo-dzielność przy stole (miękkie
gotowane warzywa jest w stanie zjeść
nawet 9-miesięczny maluch).

8. Chleb razowy

nie nadaje

się dla dzieci.

8. Chleb razowy

nie nadaje

się dla dzieci.

Nieprawda.

Chleb razowy jest bardzo dobry dla dzieci,
pod warunkiem że potrafią już go pogryźć.
Pieczywo z pełnych ziaren zbóż (w
przeciwieństwie

do

białego)

jest

wartościowe i pełne zalet: zawiera witaminy
z grupy B, sole mineralne (głównie magnez)
i błonnik.
A przy tym ma naprawdę wyśmienity smak!

9. Pożywna zupa powinna

być ugotowana

na

wywarze mięsnym.

9. Pożywna zupa powinna

być ugotowana

na

wywarze mięsnym.

Zdecydowanie nie.

Dla niemowląt wywary mięsne nie nadają

się w ogóle (ryzyko alergii), a i potem

lepiej je wylewać, a do zupy (ewentualnie)

dodawać samo pokrojone mięso.
I dzieci, i dorośli powinni jadać zupy na

bazie warzyw, bez przypraw sztucznie

wzmacniających smak (kostki, magii),

ewentualnie z odrobiną oliwy lub masła.
Jeśli zupa ma być pożywna, zróbmy ją z

dużej ilości warzyw i zmiksujmy na gęsty

krem lub dodajmy do niej kaszę, ryż albo

makaron.

10. Małemu dziecku

owoce i

warzywa

trzeba obierać ze skórki.

10. Małemu dziecku

owoce i

warzywa

trzeba obierać ze skórki.

Nie trzeba.

Skórkę zdejmujemy, dopóki dziecko nie

umie dobrze gryźć, potem stopniowo

oswajamy

malucha

z

gryzieniem

dojrzałych gruszek, jabłek czy brzoskwiń.
Pamiętajmy, że skórkę najpierw należy

umyć, a dopiero potem obierać.
Chodzi o to, żeby podczas obierania

(cytrusów, bananów, jabłek itp.) nie

przenieść zanieczyszcze-nia na owoc.
Warzywa chronimy w ten sposób przed

wypłukiwa-niem witamin i minerałów.

VII

Przykładowe przepisy

kulinarne

VII

Przykładowe przepisy

kulinarne

Przykładowy jadłospis

dla

przedszkolaka:

I Śniadanie:

zupa mleczna: mleko, kasza

manna, odrobina cukru;

II Śniadanie:

kanapka: chleb lub bułka

razowa, masło, twarożek ze szczypiorkiem i
rzodkiewką, soczek marchwiowo – babanowy

Obiad:

zupa kalafiorowa: świeży kalafior,

marchew, ziemniaki, natka pietruszki, zrazy
wołowe, z kaszą perłową, surówka z buraczków
gotowanych i jabłka, kompot z truskawek

Podwieczorek:

koktajl mleczno – owocowy,

biszkopciki waniliowe okrągłe

Kolacja

: pieczywo mieszane z masłem,

jajecznica

z

dwóch

jaj

na

maśle

ze

szczypiorkiem, herbata osłodzona

VIII

Dobór właściwej

diety

VIII

Dobór właściwej

diety

Nieodpowiednie jedzenie i przejadanie
się to naj-częstsze błędy żywieniowe.

Inne czynniki obciążające to:

- nieregularne posiłki, lub ich brak,
- jedzenie w pośpiechu, bez żucia,
- nocne podjadanie,
- „zajadanie” stresu,
- nadmiar używek,

- nadmiar cukrów,
- mała ilość wody,
-

wysoko

przetwarzana

żywność

i wynikające stąd

duże niedobory

witamin, pierwiastków, enzymów
i białek,
- brak ciepłych posiłków,
-

zaburzenia

proporcji

pomiędzy

poszczególnymi grupami żywności.

Odmiennym z kolei problemem jest brak

apetytu, zwłaszcza u małych dzieci, częsty

powód frustracji rodziców i dzieci.

Przyczyną mogą być:

- pasożyty,
- przebyta terapia antybiotykami,
- niedobór soków trawiennych i enzymów,
- lub np. monotonna mleczna dieta.
Wdrożone leczenie przeciwpasożytnicze, jak

też wykluczenie u niejadków produktów

mlecznych

powoduje

szybki

powrót

łaknienia.
Poprawiają się wtedy również wypróżnienia.

W planowaniu racjonalnego żywienia zaleca

się

uwzględnianie

następujących

grup

produktów:

a)

zboża, produkty zbożowe, ziemniaki

b)

warzywa, warzywa strączkowe

c)

owoce

d)

napoje

e)

mleko, produkty mleczne, napoje

f)

białka zwierzęce: mięso, ryby, jaja

g)

tłuszcze roślinne i zwierzęce

h)

inne: orzechy, pestki, kiełki, zioła

przyprawowe

świeże i suszone, zioła

jadalne.

Podstawowe zasady

odżywiania zarówno

dzieci, młodzieży, jak

i dorosłych są

następujące:

• umiarkowanie w jedzeniu i piciu oraz w
stosowa -

niu używek

•

stałe

godziny

posiłków:

śniadania

najkorzystniej

jadać

w domu,

drugie

śniadanie lub lunch około 3,5 - 4 godzin po
śniadaniu, kolację spożywać do

18:00 -

19:00; nie jeść późno
• przynajmniej jeden ciepły posiłek w ciągu dnia,

trzy posiłki dziennie, mogą być przekąski

• najbardziej wartościowy jest przygotowany w
domu posiłek z produktów świeżych, z dobrego
źródła, bez sztucznych dodatków do żywności

• przestrzegać stałej dostawy 1,5 - 2 litrów
płynów dziennie, lub więcej, w zależności
od pracy, wy-siłku, warunków klimatycznych
• mrożonki stosować sporadycznie
• nie używać kuchenki mikrofalowej do
gotowania i podgrzewania posiłków
• stosować proste, sezonowe, dobrej jakości
pro- dukty, z naszej strefy klimatycznej,
sporadycznie

używać dobrą jakościowo,

importowaną żywność
• dbać o dobre przechowywanie żywności

• unikać zanieczyszczeń (np. pleśnie)

i sztucznych

dodatków

do

żywności:

wzmacniacze smaku

i zapachu, sztuczne

słodziki, barwniki, środki

konserwujące,

sztuczne aromaty, emulgatory, itp.
• dbać o duży udział sezonowych warzyw w

co- dziennej diecie
•

wykluczyć

żywność

genetycznie

modyfikowaną, margaryny, oleje rafinowane
• właściwie obchodzić się z żywnością

w czasie

procesu kulinarnego celem

uniknięcia

strat

witamin,

minerałów,

enzymów

• przy korzystaniu z żywienia zbiorowego

unikać zup, potraw mielonych, smażonych,

sosów
• zdecydowanie ograniczyć wszystkie źródła

słodyczy, cukrów

• można stosować całe owoce, małe ilości

owoców suszonych, nieduże ilości orzechów

i pestek,

proste ciasta w dni świąteczne

•

stosować

produkty

jak

najmniej

przetwarzane

i pięć do siedmiu wyżej

wymienionych grup produktów dziennie

I

Wzmacnianie

odporności poprzez

odpowiednie

odżywianie.

I

Wzmacnianie

odporności poprzez

odpowiednie

odżywianie.

Z upływem lat organizm człowieka pracuje
coraz wolniej.
U ludzi starszych często zmniejsza się
aktywność fizyczna, siła mięśni i praca
narządów we-wnętrznych.
Konsekwencją tego jest zmniejszenie
przemiany materii w porównaniu z ludźmi
w średnim wieku oraz zmniejszenie
zapotrzebowania na energię.
Podstawowa przemiana materii jest zależna
od beztłuszczowej masy ciała, a ta maleje
w starszym wieku.

Obserwuje

się

również

zmiany

w

poszczególnych układach i narządach, które

wymagają właściwego dostosowania diety.
Jeśli więc senior nie dostosuje diety do tych

no-wych warunków, grożą mu dolegliwości

ze strony wszystkich układów.
U osób starszych często obserwuje się z

tego powodu nadwagę lub niedożywienie.
Najlepszym

miernikiem

prawidłowego

bilansu energetycznego jest masa ciała

odpowiadająca BMI (body mass index) = 20

– 25.

Zmiany zachodzące w poszczególnych układach na skutek

starzenia się organizmu, wpływające na sposób odżywiania się

seniorów.

Układ

Rodzaje zmian

Pokarmowy

- braki w uzębieniu,
- zmniejszone wydzielanie śliny i soków trawiennych,
- zmiany zanikowe błon śluzowych,
- zanik kubków smakowych,
- zmniejszenie wydzielania soku żołądkowego (zwłaszcza kwasu

solnego, pepsyny),
- ograniczenie wydzielania żółci, insuliny, laktozy,
- zwolnienie perystaltyki jelit,
- kosmki jelitowe stają się krótsze i szersze,
- zmienia się mikroflora jelita grubego

Narządy

zmysłu

- zaburzenia zmysłu smaku i powonienia

Nerwowy

- zmniejsza się przewodzenie bodźców nerwowych średnio o 10-

15%

Moczowy

- zmniejsza się przesączanie kłębkowe nawet do 60%

Oddechowy

- zmniejsza się pojemność oddechowa płuc do 70-80% wartości

ludzi młodszych

Kostny

- demineralizacja układu kostnego na skutek zmniejszenia się

zawartości składników mineralnych w ustroju z ok. 6% u ludzi

młodych do 4% u ludzi w podeszłym wieku

Mięśniowy

- wzrost zawartości tłuszczu ustrojowego z ok. 20% w wieku 25 lat

do ok. 36% w wieku 70 lat,
- zmniejsza się zawartość tzw. masy tkanki aktywnej, przede

wszystkim mięśniowej

Wszystkie

zmiany

zachodzące

w

przedstawionych układach i narządach
związane są z ograniczeniem przemian
metabolicznych oraz ich funkcjonowa-niem,
a tym samym ze zmianami zapotrzebowania
na energię i składniki odżywcze.
Z powyższych informacji wynika, że przy
plano-waniu

właściwego

(zdrowego)

żywienia ludzi starszych istotne jest
zarówno ograniczenie energii jak i zmian
wartości odżywczej i jakości diety.

Istotnym składnikiem prawidłowego żywienia
osób starszych jest odpowiednia ilość płynów.
Seniorzy słabiej odczuwają pragnienie.
Zdaniem naukowców brak odpowiedniej
ilości płynów w ustroju może powodować
zaburzenia w pracy układu nerwowego,
regulacji cieplnej i ogra-niczać wydalanie
produktów przemiany materii.
Dlatego zaleca się seniorom spożywanie
dodatko-wych ilości płynów nawet wówczas,
gdy nie odczu-wają pragnienia.

Ogólne

zasady

prawidłowego

żywienia osób starszych zalecają:

- urozmaicać dietę poprzez spożywanie
różnorod-

nych produktów,

- ograniczać spożycie cukru oraz
tłuszczu pocho- dzenia zwierzęcego,
- unikać spożywania potraw i produktów
trudno strawnych,
- unikać spożywania większej ilości soli i
ostrych przypraw,

- spożywać regularnie posiłki o mniejszej
objętości, ale częściej (4 – 5 razy dziennie),
unikać

przeja-

dania

się

oraz

nie

dopuszczać do nadwagi,
- w codziennym jadłospisie powinny się znaleźć

produkty mleczne, pełnoziarniste produkty

zbo- żowe, warzywa i owoce, jeśli to możliwe w
stanie surowym,
- posiłki powinny być urozmaicone i atrakcyjne

wizualnie ma to istotne znaczenie w

pobudzaniu osłabionego apetytu,
- wypijać większą ilość płynów niegazowanych
niż w młodszym wieku,

- kobiety po 60. roku życia powinny
spożywać

dziennie 1100 mg wapnia,

- w diecie nie powinno zabraknąć
witaminy D,
- ograniczać spożywanie alkoholu,
- prowadzić

aktywny

fizycznie

i

umysłowo tryb

życia,

- znajdować przyjemność w jedzeniu.

II

Zalecenia lekarzy

dotyczące spożywania

witamin

i niezdrowej żywności

II

Zalecenia lekarzy

dotyczące spożywania

witamin

i niezdrowej żywności

Zapotrzebowanie* na białko, wybrane

witaminy i składniki mineralne dla osób w

różnym wieku

Wiek

(lata)

Kobiety

Mężczyźni

Białko** Wit.A Wit.C Wapń

Żelazo
[g] [µg] [µ] [mg]

[mg]

Białko** Wit.A Wit.C Wapń

Żelazo
[g] [µg] [µg] [mg]

[mg]

19 -

25

70-90 800 70 1200

18

75-100 1000 70 1200

15

26 -

60

70-90 800 70 900

18

75-100 1000 70 900

15

> 60

65-70 800 60 1100

13

65-70 1000 70 900

15

*poziom zalecanego spożycia
**białko krajowej racji pokarmowej

Z powyższej tabeli wynika, iż istotne

zmiany zalecanych gęstości składników w

przeliczeniu na 100 kcal diety dotyczą

spożywania witaminy A i wapnia.
Wapń jest składnikiem mineralnym,

którego stężenie w diecie osób starszych

powinno być zwiększone z powodu

bezwzględnego wzrostu zapotrzebowania,

jak i ze względu na obniżone zużycie

energii.

W tym miejscu należy zaznaczyć również
konie-czność

zwiększenia

podaży

witaminy

D

w diecie seniora.

Niedobór

tej

witaminy

powoduje

przyspieszenie zmniejszenia masy kostnej
i zwiększenie ryzyka złamań.
Należy przy tym pamiętać, że seniorzy
mniej niż osoby młodsze korzystają ze
słońca, a więc w ich skórze witamina

D

nie jest syntetyzowana w wystarczającej
ilości.

III

Przykładowe przepisy

kulinarne

III

Przykładowe przepisy

kulinarne

I Śniadanie:

płatki owsiane na mleku,

chleb razowy z margaryną, wędliną
drobiową, surówka z pomidora i papryki;

II Śniadanie:

kefir z grahamką,

mandarynka;

Obiad:

zupa

jarzynowa,

pulpeciki

cielęce w warzywach z ryżem, buraczki
duszone, sok owocowy;

Podwieczorek:

jabłko pieczone;

Kolacja:

chleb

razowy,

makrela

wędzona, sałatka z olejem, herbata.

IV

Dobór właściwej

diety

IV

Dobór właściwej

diety

Podobnie jak w przypadku innych grup

wiekowych, dla seniora dietę należy

planować indywidualnie z uwzględnieniem

podstawowych zasad żywienio-wych.
Aby zniwelować problemy żywieniowe osób

starszych, należy zastosować się do kilku

zasad.
Przede wszystkim posiłki powinny być małe

objętościowo, ale podawane przynajmniej 4

- 5 razy dziennie.
Warto też zadbać, by wyglądały atrakcyjnie

i były urozmaicone.

Należy unikać potraw ciężkostrawnych,
które długo zalegają w żołądku.
Dlatego zamiast smażenia poleca się
gotowanie, duszenie bez obsmażania lub
pieczenie w folii.
Warto również ograniczyć spożycie soli
kuchennej, zastępując ją przyprawami
ziołowymi.
Ponieważ u większości osób starszych
występuje obniżona tolerancja glukozy,
niewskazany jest dla nich cukier i słodycze.
Należy też pamiętać o wypijaniu co najmniej
1,5 litra płynów dziennie.

I

Mity i stereotypy

dotyczące rozwoju

osób dojrzałych.

I

Mity i stereotypy

dotyczące rozwoju

osób dojrzałych.

Stereotypy dotyczące osób starszych
krzywdząco wpływają na ich społeczne
funkcjonowanie.
Starość

wiąże

się

w

nich

z

niepełnosprawnością

psychiczną

i

fizyczną, podatnością na choroby, biedą,
niezadowoleniem, konserwatyzmem po-
glądów i nawyków, skłonnością do
pouczania

innych,

zaniedbaniem,

pesymizmem.

Należy jednak pamiętać, że proces
starzenia się u każdego przebiega
odmiennie.
Ważne byśmy wszyscy, a w szczególności
osoby zawodowo kontaktujące się z tą
grupą społeczną mieli świadomość, że
nasze myślenie o ludziach starszych jest
zniekształcone przez stereotypy.

Jak wynika z badań TNS OBOP wbrew
stereoty-powi osoby starsze w Polsce nie
uważają się za bezradne.
55% badanych twierdzi, że nie ma takich
spraw, w których oczekiwaliby pomocy.
Reszta co czwarta ankietowana starsza
osoba szuka dla siebie nowej roli w
życiu.

Gdyby nie ograniczenia finansowe wielu
z nich chciałaby uprawiać turystykę,
brać udział w życiu kulturalnym,
spotykać się ze znajomymi.
Starsi ludzie gotowi są pomagać
dzieciom, osobom chorym, dzielić się
swoją wiedza zawodową.

Badania gerontologów

ujawniły występowanie

następujących

stereotypów na temat

starości:

1. „Wzorowy dziadek”:

- mądry,
- zdolny,
- wyrozumiały,
- zadowolony, szczęśliwy,
- potrzebny,
- zdrowy,
- aktywny, korzystający z życia,
- uczestniczący w życiu rodzinnym,
- odważny, otwarty, pomocny;

2. „Mędrzec”:

- interesujący,
- inteligentny,
-

skoncentrowany

na

ważnych

zadaniach,
- snujący plany na przyszłość,
- znający historię,
- kochający;

3. „Liberalna głowa rodziny”:

- dojrzały emocjonalnie i społecznie,
- przewodzący życiu rodzinnemu,
- podejmujący problemy rodziny.

W badaniach tych

wyróżniono także 8 grup

negatywnych

stereotypów - wzorców

osobowych:

1. Typ człowieka słabego:

- zapominający,
- słaby,
- powolny,
- seksualnie bierny;

2. Typ człowieka bezbronnego:

- biedny,
- bojaźliwy,
- spokojny,
- żyjący skromnie,
- ofiara oszustw;

3. Typ człowieka osamotnionego:

- nieufny wobec obcych,
- żyjący przeszłością,
- zacofany,
- konserwatywny,
- dający się łatwo wyprowadzić z
równowagi;

4. Typ człowieka niezaangażowanego:

- chory,
- uzależniony od rodziny,
- niezaradny,
- powolny,
- wymagający opieki,
- niezdolny do szeregu prac,
- wdzięczny za pomoc;

5. Typ „wścibskiego sąsiada”:

- plotkarz,
- skąpy,
- chciwy,
- oschły,
- snobistyczny,
- naiwny;

6. Typ człowieka zniechęconego:

- nieszczęśliwy,
- oczekujący na śmierć,
- hipochondryk,
- budzący współczucie,
- mało aktywny,
- nudny;

7. Typ „żebraka” i „włóczęgi”:

- będący ciężarem dla społeczeństwa,
- brudny,
- pozbawiony uczuć;

8. Typ „złośliwca” i „sknery”:

- zgorzkniały,
- ponury,
- egotyk,
- niezdolny do komunikacji społecznej.

II

Postawy osób starszych

wobec życia

II

Postawy osób starszych

wobec życia

S. Richard

wyróżnia pięć najczęściej

występu-jących postaw ludzi starych:

- postawa konstruktywna,

jedna

z

pozytywnych

wśród

wyróżnionych,

skiero-wana

na

aktywność na rzecz najbliższych osób
potrzebujących

pomocy

czy

też

wsparcia,

- postawa zależności, naganna:

choć osoba jest sprawna psychicznie i
fizycznie żąda opieki, stale absorbuje
uwagę bliskich lub opiekunów,

- postawa obronna (opancerzonych):

senior

nie

może

wykonać

danej

czynności, ale mimo to broni się przed
pomocą innych, równocześnie zamykając
się w sobie, izolując, jest osobowością
bierną, która mogłaby pomóc innym, ale
nie chce,

- postawa wrogości skierowanej na
innych,

osoba uważa, że inni przychodzą do niej,
ponieważ chcą czegoś w zamian (np.
emeryturę lub rentę),

- postawa autodestrukcyjna, wrogość
skierowana na siebie:

osoba taka nie umie pogodzić się z
własną starością, oczekuje śmierci,
jednocześnie lękając się jej.

Inna

badaczka

amerykańska

B.

Neugarten

przed-stawia następujące

rodzaje postaw osób starszych wobec
życia:

Wzór A

polega na reorganizacji własnego

życia po przejściu na emeryturę, utrzymaniu
wysokiej

i

różnorodnej

aktywności,

różniącej się jednak od dotąd prowadzonego
trybu życia.
Ten nowy sposób życia przynosi wysoką
satysfakcję.
Prężność i żywotność osób starszych wyraża
się w umiejętnej reorganizacji zajęć, w
niestrudzonym znajdowaniu pól aktywności.

Wzór B

cechuje ukierunkowanie się na

jeden rodzaj aktywności, czynności,
dziedziną,

która

dotąd

najbardziej

interesowała, była ulubioną.
Osoby te osiągają satysfakcję ze swego
życia, mogą bowiem zajmować się, co
najbardziej lubią, co je pasjonuje.

Wzór C

reprezentuje postawę wycofywania

się z życia, obserwatora życia widzianego z

pozycji osoby siedzącej „ na bujanym fotelu”.
Oglądanie toczącego się życia ze spokojem i

zado-woleniem, że się już w nim nie

uczestniczy

i

nie

jest

się

za

nic

odpowiedzialnym,

daje

także

swoistą

satysfakcję.
Postawa

ta

wskazuje,

że

aktywność

zewnętrzna nie wszystkim jest potrzebna, że

istnieją

osoby,

które

z

lubością

i

powodzeniem

oddają

się

kontemplacji,

rozmyślaniom,

podsumowaniu

dotychczasowego życia.

Wzór D

charakteryzuje się utrzymaniem

dotych-czasowej

aktywności

na

poziomie, jaki miało się w średnim
wieku.
Jak długo udaje się być bardzo czynnym i
utrzymać się w pełnej formie, tak długo
zachowuje się wy-soką satysfakcję z
życia.

Wzór E

jest zbliżony do wzoru B.

Osoby starsze wycofują się z aktywnego

życia, zawężają swoją aktywność do

określonych ról.
Aktywność ta jest im potrzebna do

utrzymania satysfakcji życiowej.
Nie

zawsze

jej

wybór

wynika

z

ukształtowanych zainteresowań.
Jednostki te nie są bowiem zintegrowane

wewnętrznie tak silnie, jak osoby

reprezentujące wzór B.

Wzór F

charakteryzuje się potrzebą

pomocy

i

współpracy

ze

strony

otoczenia.
Osoby

te

cechuje

oczekiwanie

przejawów opieki i uczucia od bliskich.
Jest to im konieczne w wyborze
aktywności, utrzy-maniu jej.
Gdy

otrzymują

taką

pomoc

są

zadowolone.

Wzór G

różni się od poprzednich

zasadniczo.
Odnosi się do osób, które są apatyczne,
nieaktywne.
Zawsze

były

mało

aktywne,

nie

oczekiwały dużo od życia, nie dawały z
siebie wiele i nadal przyjmują taką
postawę.

Wzór H

odnosi się do osób całkowicie

zdezintegro-wanych,

słabo

kontrolujących

siebie,

o

niskiej

satysfakcji

życiowej,

wymagających

pomocy i wsparcia ze strony otoczenia.

III

Aktywność osób

starszych pod hasłem

„Młodzi

duchem”

III

Aktywność osób

starszych pod hasłem

„Młodzi

duchem”

Energia, uśmiech, optymizm i chęć życia
to atry-buty zarezerwowane nie tylko dla
młodości.
Seniorzy też na nie zasługują.
Mogą się tak poczuć dzięki wyjątkowym
zajęciom dla osób starszych: ruchowym i
umysłowym.

Mówiąc o aktywności seniorów mamy na
myśli aktywność fizyczną oraz aktywność
umysłową.
Obydwie mają niebagatelne znaczenie
dla osób po 50-tym roku życia.

Regularna

aktywność

ruchowa

jest

jednym z najważniejszych czynników
umożliwiających

tzw.

„pomyślne

starzenie się”.

Korzystnym oddziaływaniem aktywności
ruchowej u seniorów jest wydłużanie
okresu

sprawności

fizycznej

i

niezależności,

co

w

konsekwencji

prowadzi do poprawy jakości życia.

Trening fizyczny zwiększa wydolność fizyczną.
Innym 

wskaźnikiem

determinującym

sprawność

fizyczną

i

niezależność

funkcjonowania u osób starszych jest siła
mięśniowa.
Badania wykazują, że możliwy jest wzrost
masy i siły mięśniowej pod wpływem treningu
o chara-kterze siłowym u osób starszych,
nawet w bardzo zaawansowanym wieku.
Aktywność ruchowa odgrywa również istotną
rolę w prawidłowym odżywianiu seniorów.

Regularna aktywność

ruchowa u

ludzi starszych

- poprawia ogólne samopoczucie, następuje

ogólne polepszenie zdrowia fizycznego i

psychicznego,
- pomaga  w zachowaniu niezależnego trybu

życia,
- pomaga opanować określone choroby

(stres, otyłość, cukrzycę) i stany,
- zmniejsza ryzyko zachorowania na niektóre

choroby (chorobę wieńcową, nadciśnienie

tętnicze, cukrzycę, osteoporozę),
- pomaga minimalizować skutki pewnych

niesprawności,
- może pomagać w zmianie stereotypów

dotyczą- cych wieku podeszłego.

Co może zrobić senior,

aby być

bardziej

aktywnym fizycznie?

Możliwości jest bardzo wiele.

Ostatnio bardzo popularny i lubiany
przez seniorów jest Nordic Walking, czyli
marsz ze specjalnymi kijkami, który
między innymi odciąża stawy i pobudza
krążenie.

Inne formy to np. ćwiczenia w wodzie,
czyli aqua aerobik.
Świetny sposób na utrzymanie
formy i poprawę nastroju.
Oprócz tego można się wybrać na
zajęcia:
- jogi,
- tai-chi,
- oraz tańca towarzyskiego.

A co z aktywnością

umysłową?

Seniorzy mogą bez przeszkód poszerzać
swoją wiedzę i umiejętności na tzw.
uniwersytetach trzeciego wieku.
W ich ofercie programowej znajdują się
zajęcia z różnych dziedzin nauki, kursy
językowe, kursy komputerowe, zajęcia
plastyczne, muzyczne i wiele innych.
Wymienione powyżej formy aktywności,
ale

również

aktywność

społeczna,

kulturalna, towa-rzyska i zawodowa są w
zakresie możliwości osób starszych.

Z analizy literatury oraz z obserwacji
życia codziennego wynika, że są to formy
aktywności przejawiane przez seniorów,
którzy pomimo zaawansowanego wieku
kalendarzowego są

„młodzi duchem”.

Można

jednak

stwierdzić,

iż

podejmowanie tych form aktywności
sprawia, że osoby starsze wiekiem, mogą
poczuć się

„młode duchem”.

IV

Szczęśliwa

jesień życia

IV

Szczęśliwa

jesień życia

Inaczej można powiedzieć

jakość życia w

starości.

Szczęśliwa jesień życia to dobra jakość
życia w starości.

Czym jest jakość życia?

Jest to pojęcie bardzo szerokie, nie dotyczy
tylko samego zdrowia czy choroby.
Trudno je zdefiniować, gdyż każdy
człowiek indy-widualnie pojmuje znaczenie
jakości życia.

Chociaż każda osoba ma własny pogląd,
istnieją pewne wspólne elementy dla
wszystkich ludzi: swobodne poruszanie
się,

relacje

społeczne,

swo-boda

finansowa

w

zaspokojeniu

podstawowych

potrzeb,

samodzielne

życie, zrozumienie otaczają-cego świata,
znalezienie satysfakcjonującego zajęcia.

Na jakość życia seniora duży wpływ ma
sposób spędzania wolnego czasu.
Poglądy na temat form wypoczynku
zmieniały się w istotny sposób.
W drugiej połowie XX wieku starość
kojarzona była z biernym odpoczynkiem
po okresie aktyw-ności zawodowej i
wychowywania dzieci.

Obecnie

akcentuje

się

raczej

wypoczynek czynny:

- spacery,
- turystykę,
- sport,
- rekreację,
- wieloraką działalność społeczną,
- kolekcjonerstwo.

W XXI wieku o dobrej jakości życia seniora
mówi się wówczas, gdy jest on godnie,
podmiotowo traktowany, rozumiany przez
innych; gdy ma możliwość realizacji
potrzeb estetycznych i bycia kreatywnym;
gdy prowadzi aktywny tryb życia, ma
poczucie bezpieczeństwa zarówno wtedy,
gdy jest zdrowy, jak i w przypadku choroby
i niepełno-sprawności; gdy ma poczucie
przynależności do wspólnoty, dysponuje
kompetencjami,

utrzymuje

kontakty

socjalne, posiada możliwości rozwoju.

Dobra jakość życia to samodzielność i
zrozumienie otaczającego świata,
satysfakcja z realizowanych wartości
duchowych i wiara w Boga.
Wszyscy znamy powiedzenie

„starzejemy się tak jak żyjemy”.

Do tego, aby jakość życia w starości była
dobra lub szczęśliwa jakość życia należy
się przygotować, myśleć o tym okresie
życia dużo wcześniej.
Podejmowanie działań profilaktycznych i
aktywny

tryb

życia

warunkują

zachowanie dobrego stanu zdrowia.

Człowiek źle przystosowany do życia w
ostatniej jego fazie jest niespokojny,
przejawia napięcia nerwowe, apatię,
doznaje frustracji.
Wzrost

aktywności

poprawia

samopoczucie i samoocenę, obniża lęk,
zwiększa częstotliwość kontaktów z
innymi ludźmi, wpływa na nieza-leżność.

Ważnym

determinantem

jakości

życia

starszej osoby jest miejsce zamieszkania;
każdy człowiek przywiązuje się do miejsc, w
których spędził długie lata własnego życia.
Zmiana miejsca zamieszkania to duże
obciążenie emocjonalne, kryzys, stąd tak
ważne jest pozosta-wanie w nim aż do
śmierci.
W przypadku zamieszkania w innym miejscu
konieczna jest pomoc w adaptacji do
nowych warunków, troska o utrzymywanie
pozytywnych relacji społecznych.

Istnieje

jeszcze

wiele

czynników

wpływających na jakość życia w starości,
należy w tym miejscu wymienić: utratę
osób bliskich, utrata przyjaciół, syndrom
pustego gniazda itp.

Aby jakość życia była jak najlepsza
seniorzy

po-trzebują

różnorakiej

pomocy:
- medycznej,
- socjalnej,
- wsparcia społecznego.