NYSA PWSZ

Dr n.med. Krzysztof Kamiński

1

LECZENIE ŻYWIENIOWE W

CHIRURGII

NYSA PWSZ

Dr n.med. Krzysztof Kamiński

2

LECZENIE ŻYWIENIOWE W

CHIRURGII

Około operacyjne żywienie jest niezbędne u 20% chorych

leczonych opera- cyjnie w obrębie jamy brzusznej lub
klatki piersiowej.

Przyczyny niedożywienia : wyniszczająca choroba, utrata

apetytu wywołana chorobą, działaniem stosowanych
leków bądź względy społeczne.

Wyróżnia się trzy rodzaje niedożywienia w zależności od

głównego składnika niedoboru :

1. kacheksja – brak kalorii
2. kwashiorkor – brak białka
3. mieszane niedożywienie – brak białka i kalorii
Kacheksja – to wynik niedostatecznego spożywania

substancji energetycz- nych; dochodzi tu do utraty tk.
tłuszczowej i białek strukturalnych natomiast białka
trzewne są zachowane.

NYSA PWSZ

Dr n.med. Krzysztof Kamiński

3

LECZENIE ŻYWIENIOWE W

CHIRURGII

Kwashiorkor – wystarczające żywienie węglowodanowe bez

udziału białka; często spotykany w krajach
tropikalnych. Zachowane są tłuszcze, występują
natomiast braki białek strukturalnych i trzewnych.

Kwashiorkor może wystąpić w nagłych ciężkich

zaburzeniach metabolicz- nych spowodowanych
urazem, oparzeniem lub infekcją.

Niedożywienie mieszane – to postać najczęściej

występująca niedożywienia.

przyczyny : - niedostatek białek i składników

energetycznych

- wysoki katabolizm (uraz, choroba)

Niedożywienie szczególnie upośledza odporność

immunologiczną na zakażenia.

NYSA PWSZ

Dr n.med. Krzysztof Kamiński

4

LECZENIE ŻYWIENIOWE W

CHIRURGII

Ocena stanu odżywienia - jest niezmiernie ważna przed

rozpoczęciem leczenia.

Badanie ogólne – wzrokowe, fizykalne
Ocena wskaźnika porównania masy ciała i wzrostu
Stężenie albumin i poziomu białka w surowicy
Najczulszym wskaźnikiem niedoboru odżywienia jest

opóźnianie prób nadwrażliwości skórnej, jako wyrazu
upośledzenia czynności immunologicznych.

Szczególną uwagę należy zwrócić na chorych z :

-

utratą masy ciała o 5% w ciągu miesiąca lub o 10% w
okresie 3 miesięcy

-

osłabieniem, łatwym męczeniem się i utratą apetytu

- liczbą leukocytów poniżej 1200/mm

-

stężeniem albumin w surowicy poniżej 3,2 g/100 ml

-

większa operacja, zakażenie w ciągu ostatnich 3
miesięcy

NYSA PWSZ

Dr n.med. Krzysztof Kamiński

5

LECXZENIE ŻYWIENIOWE W

CHIRURGII

Pierwsze dni głodowania – zapotrzebowanie energetyczne

ustroju pokrywane jest przez tłuszcze i białka.

Białko jest przekształcane w cukier w wątrobie przez

proces glikoneogenezy

Jeśli proces głodowania trwa dłużej niż kilka dni to utrata

białka zmniejsza się a zwiększa zużycie tłuszczu.

Skutkami operacji, zakażenia lub urazów są następujące

fazy metaboliczne

-

faza kataboliczna (zmiany wywołują hormony
nadnerczy). Organizm nie wykorzystuje endogennych
źródeł energii z jednoczesnym oszczędza- niem białka.
Podajemy roztwory glukozy i krystaliczne L-
aminokwasy

-

wczesna faza anaboliczna (wycofanie się kortykoidów,
+ bilans azotowy)

-

późna faza anaboliczna – przyrost tkanki tłuszczowej ;
bilans azotowy wraca do\wartości fizjologicznych

NYSA PWSZ

Dr n.med. Krzysztof Kamiński

6

LECZENIE ŻYWIENIOWE W

CHIRURGII

Nierzadko przyczyną krytycznego stanu chorego , a nawet

zejścia śmiertelnego jest nie tyle zasadnicza choroba,
co wtórne zaburzenia metaboliczne wywołane
niedożywieniem.

Celem leczenia żywieniowego jest dostarczenie białek ,

węglowodanów, tłuszczów, elektrolitów i witamin w
takiej formie i ilości, aby chory mógł odtworzyć i
utrzymać masę komórkową.

Żywienie prowadzimy następującymi drogami :

-

dojelitowo (enteralnie) : doustnie, przez sondę
żołądkową lub jelitową, przetokę żołądkową,
mikrojejunostomię,

-

pozajelitowo (parenteralnie) do żył obwodowych lub
centralnych

NYSA PWSZ

Dr n.med. Krzysztof Kamiński

7

LECZENIE ŻYWIENIOWE W

CHIRURGII

Żywienie doustne to najkorzystniejsza forma żywienia.
Okres pooperacyjny po zabiegach na jamie brzusznej :
pierwsza doba i następne : herbata , woda mineralna
niegazowana
powrót perystaltyki : kleik
następne dni pełne posiłki (dieta lekka)

Odżywianie przez zgłębnik – gdy chory nie może przyjmować
doustnie pokarmów warunkiem
prawidłowa funkcja przewodu pokarmowego
Wskazania do żywienia przez zgłębnik żołądkowy :
jadłowstręt psychiczny
zaburzenia po chemio- lub radioterapii
zaburzenia neurologiczne po urazach lub na wskutek choroby

NYSA PWSZ

Dr n.med. Krzysztof Kamiński

8

LECZENIE ŻYWIENIOWE W

CHIRURGII

Im wyżej w przewodzie pokarmowym znajduje się sonda
przez którą podaje się pokarm , tym lepsza jest tolerancja
podawanych substancji.
Do żołądka można podawać diety zbliżone do doustnych
lecz dobrze rozdrobnione i upłynnione. W jelicie lepiej
tolerowane są produkty rozcień- czone prostej budowy
chemicznej (diety elementarne zawierające amonikwasy,
oligosacharydy i średniołańcuchowe trójglicerydy.

Zgłębnik należy przepłukiwać po każdej porcji
zagęszczonego pokarmu lub 3-krotnie w ciągu doby w razie
podawania ciągłego.

NYSA PWSZ

Dr n.med. Krzysztof Kamiński

9

LECZENIE ŻYWIENIOWE W

CHIRURGII

Należy rozróżnić dożylne , pozajelitowe

wspomaganie żywienia od całkowitego żywienia
pozajelitowego które stosowane jest jako jedyna
forma żywienia w dłuższym okresie.

Wskazania do żywienia pozajelitowego dzielimy
na 2 grupy :

1. Niewydolny przewód pokarmowy (rozległa

resekcja jelita,

popromienne uszkodzenie jelita, ciężkie zapalenia jelita,

przetoka jelitowa,

2. Nasilone procesy kataboliczne (oparzenia, ostre zapalenia

trzustki, ciężkie urazy i\operacje, chemio- i radioterapia.

Żyły obwodowe – uzupełniające przez okres 7 dni (emulsje

tłuszczowe, izotoniczne roztwory aminokwasów)

NYSA PWSZ

Dr n.med. Krzysztof Kamiński

10

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ