Systemy gwarantowania

depozytów

Bankowy Fundusz

Gwarancyjny

Systemy gwarantowania depozytów

System gwarantowania środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach

bankowych jest integralnym elementem sieci bezpieczeństwa

finansowego – safety net.

Cele działania instytucji gwarantującej depozyty zgromadzone w bankach:

1. stabilizacja systemu bankowego poprzez zmniejszenie możliwości

wystąpienia masowych wypłat depozytów,

2. ochrona konsumenta, przeciętnego klienta, które najczęściej nie jest w

stanie ocenić sytuacji finansowej banku (instytucji zaufania publicznego),

w którym składa swoje oszczędności.

Charakter gwarantowania depozytów:

1. bezpośredni – polega na wypłacie środków klientom banków, które upadły,
2. pośredni – polega na udzieleniu wsparcia finansowego bankom

przeżywającym kłopoty.

Systemy gwarantowania depozytów istnieją w większości krajów rozwiniętych,

jednakże przyjęte rozwiązania są różne. Cel pozostaje taki sam – dążenie do

zapewnienia stabilności systemu bankowego.

dr M. Lipowicz,

Bankowość

, semestr zimowy 2010/2011

Systemy gwarantowania depozytów

• Polski system gwarantowania depozytów uwzględnia międzynarodowe standardy

w tym zakresie. MFW w 1998 roku określił standardy w zakresie gwarantowania
depozytów, co przekłada się na zapewnienie stabilności systemu bankowego.
Wskazał miejsce instytucji gwarancyjnej w systemie ekonomiczno –
instytucjonalnym oraz określił zasady funkcjonowania systemu gwarancyjnego.

• Polski system gwarantowania będąc elementem systemu europejskiego stosuje

się do regulacji zawartej w Dyrektywie 94/19/WE:

– wskazuje minimalne wymagania w stosunku do systemu gwarantowania

depozytów,

– nie odnosi się do działalności pomocowej,
– w zakresie rozwiązań funkcjonowania systemu gwarantowania depozytów

pozostawia swobodę krajom członkowskim UE.

W Polsce obowiązek gwarantowania depozytów spoczywa na

BFG – Bankowym

Funduszu Gwarancyjnym

, którego działalność określa Ustawa z dnia 14

grudnia 1994 roku o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym. Rozpoczął działalność
w lutym 1995 roku.

dr M. Lipowicz,

Bankowość,

semestr zimowy 2010/2011

Systemy gwarantowania depozytów

Misją Bankowego Funduszu Gwarancyjnego jest działanie na

rzecz bezpieczeństwa i stabilności banków oraz wzrostu
zaufania do systemu bankowego.

Nowy limit gwarancji
• BFG informuje, że od dnia 28 listopada 2008 r. obowiązuje

podwyższony limit gwarancji środków zgromadzonych w banku
przez jednego deponenta
do

50 tys. euro

.

Środki te podlegają 100% gwarancji. W przypadku środków na
rachunkach wspólnych (np. współmałżonków) limit gwarancji 50
tys. euro dotyczy każdego ze współposiadaczy rachunku.

• Podstawa prawna: ustawa z dnia 23 października 2008 r. o zmianie

ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym (Dz.U. Nr 209, poz.
1315).

dr M. Lipowicz,

Bankowość

, semestr zimowy 2010/2011

Systemy gwarantowania depozytów

Ustawa o BFG określa:

– zasady tworzenia i funkcjonowania systemu gwarantowania środków

pieniężnych,

– rodzaje działań możliwych do podjęcia w celu udzielenia pomocy

bankom,

– zasady gromadzenia i wykorzystywania informacji o bankach.

Obszary działalności BFG:

– działalność gwarancyjna,
– działalność pomocowa,
– działalność kontrolna,
– działalność informacyjna i analityczna,
– nadzór nad umownym systemem gwarantowania depozytów.

Źródłem finansowania wypłat środków gwarantowanych dla deponentów

są wpłaty dokonywane do BFG przez banki uczestniczące w systemie
gwarantowania, w przypadku gdy zostanie ogłoszona upadłość któregoś z
nich.

dr M. Lipowicz,

Bankowość

, semestr zimowy 2010/2011

Systemy gwarantowania depozytów

Działalność gwarancyjna

Kwota depozytów nie przekraczająca równowartości w złotych 50 000

euro jest gwarantowana w całości.

Ochronie podlegają imienne depozyty złotowe i walutowe:

– osób fizycznych,
– osób prawnych, w tym jednostek samorządu terytorialnego,
– jednostek organizacyjnych nieposiadających osobowości prawnej, o ile

posiadają zdolność prawną,

– szkolnych kas oszczędnościowych i pracowniczych kas zapomogowo-

pożyczkowych.

Zasady obliczania kwoty gwarantowanej:

– kwota gwarantowana obliczana jest od sumy środków ulokowanych na

wszystkich rachunkach (np. lokatach terminowych, bieżących,
oszczędnościowo-rozliczeniowych) jednej osoby w danym banku,

– w przypadku rachunku wspólnego każdemu ze współposiadaczy

przysługuje odrębna kwota gwarantowana do wysokości gwarancji.

dr M. Lipowicz,

Bankowość,

semestr zimowy 2010/2011

Systemy gwarantowania depozytów

Działalność gwarancyjna

Depozyty, które nie podlegają ochronie:

1.

Skarbu Państwa,

2.

instytucji finansowych takich jak: banki, domy maklerskie, fundusze

emerytalne, fundusze inwestycyjne, podmioty świadczące usługi

ubezpieczeniowe,

3.

podmiotów, które nie sa uprawnione do sporządzania uproszczonego bilansu

oraz rachunku zysków i strat,

4.

kadry zarządzającej bankiem oraz jego głównych akcjonariuszy

(posiadających, co najmniej 5% akcji banku).

Waluta wypłaty środków gwarantowanych:

Niezależnie od waluty w jakiej nominowany jest depozyt, wypłata środków

gwarantowanych następuje w złotych po przeliczeniu wartości wkładu

walutowego wg kursu NBP z dnia upadłości.

Czy można odzyskać tę część depozytów, która nie jest gwarantowana

przez BFG?

Tak. Stanowi ona wierzytelność deponenta do masy upadłości banku i może

zostać odzyskana w wyniku podziału majątku upadłego banku w trakcie

postępowania upadłościowego. W przypadku nabycia upadłego banku przez

inny bank, nowy właściciel przejmuje zobowiązania wobec klientów.

dr M. Lipowicz,

Bankowość,

semestr zimowy 2010/2011

Systemy gwarantowania depozytów

Działalność pomocowa

Bankowy Fundusz Gwarancyjny oprócz gwarantowania depozytów udziela

pomocy finansowej ukierunkowanej na zapobieganie upadłościom banków,
poprzez finansowanie realizacji programów restrukturyzacyjnych bankom
będącym w sytuacji niebezpieczeństwa niewypłacalności.

Działalność pomocowa finansowana jest ze środków własnych BFG,

gromadzonych w ramach funduszu pomocowego. Na fundusz ten
wpływają opłaty roczne, wnoszone przez banki objęte systemem
gwarantowania oraz spłaty wcześniej udzielonych pożyczek.

Dodatkowym źródłem pomocy udzielanej przez Fundusz są środki

zgromadzone w ramach tzw. funduszu restrukturyzacji banków
spółdzielczych (frbs), przekazane z Banku Gospodarki Żywnościowej S.A.
oraz z banków zrzeszających banki spółdzielcze, na podstawie ustawy z
dnia 7 grudnia 2000 r. o funkcjonowaniu banków spółdzielczych, ich
zrzeszaniu się i bankach zrzeszających.

dr M. Lipowicz,

Bankowość

, semestr zimowy 2010/2011

Systemy gwarantowania depozytów

Działalność analityczna

Analiza informacji o bankach ma na celu odpowiednio wczesną identyfikację zagrożeń

w sektorze bankowym, pozwalającą na określenie potencjalnych zobowiązań

gwarancyjnych BFG. Wczesna identyfikacja potencjalnego niebezpieczeństwa

niewypłacalności poszczególnych banków umożliwia także podjęcie przez Fundusz

niezbędnych działań zapobiegawczych we współpracy z nadzorem nad rynkiem

bankowym i z innymi instytucjami, w ramach sieci bezpieczeństwa finansowego.

W ramach prac analitycznych Fundusz dokonuje również regularnych ocen otoczenia

makroekonomicznego, a także zmian zachodzących na krajowym i

międzynarodowym rynku finansowym.

Źródła informacji:
1. Podstawowym źródłem informacji o bankach są sprawozdania finansowe, które

Fundusz otrzymuje od Narodowego Banku Polskiego,

2. Uzupełnieniem bazy informacyjnej o bankach, w szczególności realizujących

programy naprawcze lub korzystających z pomocy finansowej Funduszu, są

informacje uzyskiwane:

• z Urzędu Komisji Nadzoru Finansowego - na podstawie umowy o współpracy i

wymianie informacji pomiędzy Komisją Nadzoru Finansowego a Bankowym

Funduszem Gwarancyjnym,

• bezpośrednio z banków.

dr M. Lipowicz,

Bankowość

, semestr zimowy 2010/2011

Systemy gwarantowania depozytów

Współpraca międzynarodowa

• Bankowy Fundusz Gwarancyjny prowadzi aktywną działalność na arenie

międzynarodowej nawiązując i rozwijając współpracę z instytucjami gwarantowania

depozytów na całym świecie, zarówno na płaszczyźnie bilateralnej, jak i

multilateralnej.

• Fundusz jest członkiem międzynarodowych organizacji zrzeszających instytucje

gwarantowania depozytów w wymiarze europejskim (tj. Europejskiego Forum

Gwarantów Depozytów - EFDI) oraz światowym (tj. Międzynarodowego

Stowarzyszenia Gwarantów Depozytów - IADI). Organizacje te stanowią forum do

międzynarodowych konsultacji, jak również podejmowania wspólnych przedsięwzięć

służących rozwojowi efektywności funkcjonowania instytucji gwarantowania

depozytów w wymiarze ogólnoświatowym na podstawie wymiany doświadczeń

krajowych.

• W ramach działalności międzynarodowej Fundusz dokonuje analizy funkcjonowania i

kierunków rozwoju systemów gwarantowania na świecie, w szczególności w

państwach, w których posiadają swoją siedzibę instytucje kredytowe prowadzące

działalność na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej poprzez oddział lub w ramach

działalności transgranicznej.

• Istotnym aspektem rozwijania kontaktów zagranicznych jest również zawieranie umów

bilateralnych z zagranicznymi instytucjami gwarantowania depozytów regulujących

ogólne zasady współpracy oraz wymianę informacji dotyczących zasad i warunków

gwarantowania depozytów stosowanych przez poszczególne instytucje gwarancyjne.

dr M. Lipowicz,

Bankowość,

semestr zimowy 2010/2011

Systemy gwarantowania depozytów

Międzynarodowe Stowarzyszenie Gwarantów Depozytów (International

Association of Deposit Insurers - IADI) zostało utworzone w 2002 r. przy Banku
Rozrachunków Międzynarodowych w Bazylei (Szwajcaria), jako niezależne pod
względem prawnym i organizacyjnym gremium skupiające instytucje
gwarantowania depozytów.

Podstawowym celem IADI jest przyczynianie się do stabilności systemów finansowych

poprzez promowanie międzynarodowej współpracy w dziedzinie gwarantowania
depozytów oraz rozwijanie kontaktów pomiędzy instytucjami gwarantującymi
depozyty na świecie i innymi zainteresowanymi instytucjami, w tym instytucjami
wchodzącymi w skład sieci bezpieczeństwa (safety net). Tym samym IADI jest
instytucją wypracowującą międzynarodowe standardy w zakresie działań
służących poprawie efektywności funkcjonowania instytucji systemów
gwarantowania depozytów przy uwzględnianiu całokształtu zróżnicowania
krajowych rozwiązań systemowych.

Bankowy Fundusz Gwarancyjny został oficjalnie przyjęty w poczet członków

Międzynarodowego Stowarzyszenia Gwarantów Depozytów z dniem

11 lutego

11 lutego

2008 r.

2008 r.

Obecnie do IADI należy 60 systemów gwarantowania depozytów z całego świata.

dr M. Lipowicz,

Bankowość

, semestr zimowy 2010/2011

Systemy gwarantowania depozytów

Europejskie Forum Gwarantów Depozytów (European Forum of Deposit Insurers

- EFDI) zostało założone w dniu

11 października 2002 r.

11 października 2002 r. na konferencji w Wiedniu,

w której uczestniczyły instytucje gwarancyjne z 25 europejskich państw. W gronie

członków założycieli EFDI znajdował się również Bankowy Fundusz Gwarancyjny.

W dniu 22 czerwca 2007 r. EFDI zostało przekształcone w międzynarodowe

stowarzyszenie non-profit z siedzibą w Brukseli (Belgia). Przyczyną zmiany

formuły działania EFDI, tj. z nieformalnego forum wymiany poglądów, wiedzy i

doświadczeń pomiędzy instytucjami gwarantującymi depozyty w Europie na rzecz

międzynarodowego stowarzyszenia posiadającego osobowość prawną i strukturę

organizacyjną, było dążenie do sformalizowania kompetencji przedstawicieli EFDI

w związku z rozszerzeniem zakresu współpracy z Komisją Europejską. Bankowy

Fundusz Gwarancyjny brał aktywny udział w pracach organizacyjnych mających

na celu ukonstytuowanie stowarzyszenia, a następnie stał się pełnoprawnym

członkiem EFDI.

Podstawowym celem EFDI jest dążenie do zapewnienia stabilności systemów

finansowych poprzez promowanie współpracy europejskiej w obszarze

gwarantowania depozytów oraz promowanie dyskusji i wymiany doświadczeń

pomiędzy instytucjami gwarancyjnymi.

Obecnie EFDI liczy 54 członków reprezentujących 39 państw europejskich

dr M. Lipowicz,

Bankowość

, semestr zimowy 2010/2011

dr M. Lipowicz,

Bankowość,

semestr zimowy 2010/2011

dr M. Lipowicz,

Bankowość,

semestr zimowy 2010/2011