Nikotynizm

Wojciech Naliwajko

Nikotynizm

• Polega na potrzebie przyjmowania używek

tytoniowych zawierających nikotynę, najczęściej
pod postacią dymu papierosowego

• Szacuje się iż ok. 33,3% ludności kuli ziemskiej

pali tytoń

• Uzależnia- nikotyna! Działa ona tak jak inne

substancje uzależniające:

 Wywołuje pobudzenie szlaku mezolimbicznego,

zwiększając wydzielanie dopaminy w jądrze
półleżącym i uruchomieniu mechanizmu nagrody

Nikotynizm

To także nałóg o charakterze:

 Behawioralnym
 Psychologicznym
 Społecznym

Dym papierosowy zawiera:

• Substancje smołowate (rakotwórcze)

Substancje te podrażniają tkankę płuc i mogą

prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych

oraz nowotworów (rak płuc, warg, krtani,

itd.)

 węglowodory aromatyczne (np. benzopiren)
 nitrozaminy (np. N-nitrozonornikotyna)
 estry kwasów tłuszczowych
 metale ciężkie
 pierwiastki promieniotwórcze (np. kadm, polon)
 chlorek winylu

Dym papierosowy zawiera:

• Substancje drażniące
Działają głównie w drogach oddechowych i w

skład ich wchodzą:

 związki zwężające oskrzela i powodujące

kaszel

 związki upośledzające ruch rzęsek w drogach

oddechowych

 związki pobudzające wydzielanie śluzu- duże

ilości śluzu mogą być przyczyną częściowego
lub całkowitego zamknięcia oskrzeli

Dym papierosowy zawiera:

• Tlenek węgla, który powoduje

:

 zmniejszenie tolerancji wysiłku
 wzrost agregacji płytek krwi co może być

związane z rozwojem miażdżycy

 zmniejszenie wagi ciała dzieci matek palących

Nikotyna- przyczyna uzależnienia

• Alkaloid występujący głównie liściach tytoniu
• Jedna z najsilniej działających trucizn
• Dawka 0,025g jest śmiertelna dla człowieka
• Wchłania się dobrze przez błony śluzowe i

skórę człowieka

Nikotyna

• Agonista receptorów nikotynowych
• Działa na układ nerwowy- OUN oraz zwoje

nerwowe układu autonomicznego i nerwy
obwodowe przez co zaburza prawidłowe
funkcje wielu układów i narządów

• Jest przyczyną większości dolegliwości w

zatruciach

Działanie ośrodkowe nikotyny

• W małych dawkach działa pobudzająco

 Pobudzenie psychiczne
 Wzmożone odruchy rdzeniowe
 Bardzo silne pobudzenie wszystkich ośrodków

autonomicznych

 Na korę mózgu działa w zależności od stanu

kory: w stanach zahamowania działa
pobudzająco, przy podnieceniu może działać
nieznacznie uspokajająco

Działanie ośrodkowe nikotyny

• W większych dawkach- działanie porażające

 Utrata przytomności
 Śmierć w skutek porażenia ośrodka

oddechowego

Działanie nikotyny na zwoje układu

autonomicznego

• W małych dawkach zwiększa wydzielanie śliny

i śluzu w oskrzelach, w soku żołądkowego,
trzustkowego i potu

• Powoduje duże zwyżki ciśnienia- przyczyniając

się do zmian miażdżycowych

• Powstaje przy tym także uszkodzenie mięśnia

sercowego

Działanie nikotyny na zwoje układu

autonomicznego

• Działanie pobudzające na układ pokarmowy-

biegunka, wymioty, bóle brzucha

• Większe dawki- porażenie nerwu błędnego

oraz splotów jelita- porażenie motoryki
przewodu pokarmowego

Nerwy obwodowe i układ dokrewny

• W większych dawkach długo stosowanych-

uszkodzenie:

 Nerwu wzrokowego
 Nerwu słuchowego
 Gruczołów dokrewnych, szczególnie płciowych

Zatrucie ostre

• Oszołomienie
• Zawroty i bóle głowy
• Nudności, wymioty, biegunka
• Kołatanie serca, utrata przytomności
• W krańcowych przypadkach - śmierć

Zatrucie przewlekłe= nałóg palenia

• Zmiany w układzie krążenia:

 Zwyrodnienie mięśnia sercowego
 Niemiarowość
 Miażdżyca naczyń
 Stany skurczowe- dusznica bolesna i

chromanie przystankowe

Zatrucie przewlekłe= nałóg palenia

• Zmiany w układzie nerwowym

 Zaburzenia pamięci i inteligencji
 Zapalenia nerwów obwodowych- osłabienie

wzroku i słuchu oraz uporczywe nerwobóle

Zatrucie przewlekłe= nałóg palenia

• Zmiany w układzie pokarmowym:

 Bezsoczność żołądkowa- brak łaknienia
 Upośledzenie trawienia
 Przewlekłe zaparcie atoniczne

Zatrucie przewlekłe= nałóg palenia

• Zwyrodnienie gruczołów dokrewnych,

szczególnie gruczołów płciowych

 Zaburzenia miesiączkowania
 Poronienia
 Bezpłodność

Zatrucie przewlekłe= nałóg palenia

• Obniżenie odporności- spadek

zawartości witaminy C

• POChP

• Nowotwory

Objawy abstynencji

• Pragnienie nikotyny
• Zwiększona drażliwość, agresja, gniew
• Niepokój, lęk, frustracja
• Zaburzenia snu, trudności w koncentracji
• Zwiększenie apetytu i masy ciała
Objawy utrzymują się do około 2-3 tygodni po

zaprzestaniu palenia, jednak ochota do
wznowienia palenia utrzymuje się znacznie
dłużej.

Objawy znosi podanie nikotyny lub amfetaminy.

Nikotynowa terapia zastępcza

•

W świetle badań nad leczeniem uzależnień
,wraz z odpowiednią motywacją, przynosi
najlepsze efekty

•

Łagodzi objawy głodu nikotynowego

•

W postaci gumy do żucia lub plastra

•

Dwa etapy terapii

1)

Po zaprzestaniu palenia regularna substytucja

2)

Stopniowe zmniejszanie dawki od chwili
pokonania uzależnienia o charakterze
psychogennym

Inne metody

• Zastosowanie klonidyny
• Blokera receptorów nikotynowych-

mekamylaminy- rzadko z uwagi na wiele
działań niepożądanych

• Akupunktura
• Terapia z użyciem stymulacji elektrycznej
• Hipnoza