Enterococcus spp. – paciorkowce kałowe
-
ziarniaki Gram-dodatnie
-
względne beztlenowce
-
rosną na podłożach prostych
-
nie wytwarzają katalazy
-
nieruchliwe (wyjątki: E. gallinarum, E. casseliflavus)
-
zdolne do wzrostu w temperaturze 10
o
C i 45
o
C, w obecności 6,5%
NaCl, w pH 9,6, w podłożu z 40% żółcią
-
redukują błękit metylenowy
-
hydrolizują eskulinę
-
większość gatunków wytwarza aminopeptydazę leucynową (LAP)
-
większość gatunków wytwarza aryloamidazę pyrolidynową (PYR)
-
gatunki mające znaczenie kliniczne E. faecalis, E. faecium
Wybrane czynniki wirulencji
-
cytolizyna
–
białko
zewnątrzkomórkowe
o
właściwościach hemolizyn (występuje u E. faecalis i
wywołuje zakażenia o charakterze epidemicznym)
-
substancja agregująca – białko powierzchniowe
(występuje u E. faecalis) zwiększające hydrofobowość
powierzchni komórki
-
żelatynaza
-
hialuronidaza
-
pozakomórkowe nadtlenki
-
zewnątrzkomórkowe białka powierzchniowe Esp
-
wielooporność nabyta lub oporność naturalna
-
śluz i biofilm bakteryjny
Źródłem zakażenia
- przewód pokarmowy człowieka,
-
zakażone
przedmioty
(termometry,
stetoskopy,
aparatura do pomiaru ciśnienia)
Może nastąpić wystąpić zjawisko kolonizacji ran u
pacjentów z zaburzeniami krążenia i cukrzyków
Wytrzymałość:
Łatwość przeżywania w suchym i wilgotnym środowisku
szpitalnym
Czynniki predysponujące do zakażenia:
- przyjmowanie leków immunosupresyjnych
- długotrwała terapia cefalosporynami
- długotrwała hospitalizacja
- inwazyjne procedury medyczne w obrębie jamy
brzusznej
Chorobotwórczość
- zakażenia skóry i tkanek miękkich
– zakażenia ran (szczególnie odleżyn),
- bakteriemie,
- zakażenia układu moczowego,
- zapalenie wsierdzia,
- zakażenia mieszane w obrębie jamy brzusznej
Izolowane z płuc, ale nie wywołują choroby
Wybrane mechanizmy oporności
1. Enzymatyczna inaktywacja leku
Nabyta, wysoka oporność enterokoków na amnioglikozydy
(HLAR)
Oznaczanie
oporności
wysokiego
stopnia
metodą
przeglądową (wykonujemy, gdy strefa wokół krążka wynosi
7-9 mm) na podłożu BHIA z gentamicyną 500 g/ml lub
streptomycyną 2000 g/ml, zawiesina bakteryjna o
gęstości 0,5 Mc Farlanda w ilości 10 l.
Uwaga! W przypadku wystąpienia wrażliwości na
gentamicynę można zastosować leczenie skojarzone z
penicyliną, ampicyliną, wankomycyna lub teikoplaniną.
HLAR - Enterokoki oporne na wysokie stężenie
aminoglikozydów.
Wybrane mechanizmy oporności
2. Brak miejsca docelowego dla leku lub jego niskie
powinowactwo – gatunkowo-specyficzne (kodowane
chromosomalnie)
Naturalna
oporność
enterokoków
na
penicyliny
izoksazoliowe i cefalosporyny (PBP o niski powinowactwie
do wymienionych -laktamów)
Wybrane mechanizmy oporności
3. Zmiany miejsca docelowego dla leku (oporność receptorowa)
Wytwarzanie
prekursorów
peptydoglikanu
o
niskim
powinowactwie do wankomycyny –D-Ala-D-mleczan (VanA,
VanB, VanD) lub D-Ala–D-seryn (VanC, VanE) zamiast D-Ala_D-
alanin (szczepy wrażliwe).
Enzymy te kodowane są przez zespoły genów gatunkowo-
specyficznych
(kodowane
chromosomalnie)
lub
nabyte
(kodowane chromosomalnie lub plazmidowo).
Przykłądy:
a)
naturalna
oporność
Enterococcus
casseliflavus
i
Enterococcus gallinarum na wankomycynę (fenotyp VanC),
gatunki te często rosną na podłożu z 6 g/ml wankomycyny
(zakres MIC 232 g/ml
Wybrane mechanizmy oporności
natomiast są wrażliwe są na teikoplaninę
b) nabyta oporność E. faecium i E. faecalis i innych
enterokoków na wankomycynę
W przypadku uzyskania wrażliwości 15-16 mm dla
wankomycyny
w
metodzie
krążkowo-dyfuzyjnej
oznaczamy
wrażliwość
na
glikopeptydy
metodą
przeglądową, stosując podłoże
BHIA z wankomycyną 6 g/ml, zawiesina bakteryjna o
gęstości 0,5 Mc Farlanda w ilości 10 l.
VRE - enterokoki oporne na wankomycynę.
Leczenie
Ciężkie zakażenia
enterokokowe (np. zpalenie wsierdzia)
leczymy
penicyliną
lub
ampicyliną
skojarzoną
z
gentamycyną lub streptomycyną
. U chorych
uczulonych na
penicylinę
alternatywę stanowi
imipenem, kotrimoksazol,
klarytromycyna,
ofloksacyna,
cyprofloksacyna
.
W
przypadku
zapalenie wsierdzia
wskazane jest podawanie
wankomycyny
, o ile wykazano wrażliwość bakterii.
30-55%
enterokoków
opornych
na tetracykliny. Dla szczepów VRE
stosujemy
linezolid,
beta-laktam
+
aminoglikozyd,
chinupristyna/dalfoprisyna