Owsik ludzki



Kosmopolityczny (występuje na całym swiecie) 

nicień będący swoistym pasożytem człowieka,



Szczególnie rozpowszechniony w krajach 

klimatu umiarkowanego,



Pasożytuje w jelicie grubym człowieka 

wywołując owsicę – enterobiozę 

(enterobiosis) – zwaną też oksuriozą 

(oxyuriosis).

Budowa  owsika ludzkiego :



Monokseniczny (jedno-żywicielski) mały nicień o barwie białej,



Samice mają 9-12 mm długości i 0,3-0,5 mm średnicy



Samce mają ok. 2,5 mm długości i 0,1-0,2 mm średnicy



Znajdujący się na przednim końcu ciała otwór gębowy 
otoczony jest trzema wargami, na których znajdują się po 
dwie brodawki. Za otworem gębowym znajduje się gardziel, 
tworząca w tylnej części kuliste rozszerzenie, wyposażone w 
aparat zastawkowy i oddzielone przewężeniem od reszty 
gardzieli.



Dzięki obecności bocznych skrzydełek oskórkowych 
przednia część ciała przyjmuje pęcherzykowaty kształt. 
Skrzydełka oskórkowe biegną również po bokach ciała nicienia.



Tylny koniec ciała samca jest zagięty w stronę 
brzuszną, tępo zakończony i wyposażony w dwa 
boczne skrzydełka. W okolicy steku znajduje się pięć 
par brodawek. Szczecinka kopulująca jest 
pojedyncza, a torebka kopulacyjna nie występuje.



U samicy tylny koniec ciała jest prosty i ostro 
zakończony. Występują parzyste jajniki, jajowody i 
macice. Szpara sromowa umieszczona jest w 1/3 
długości ciała.

Do zarażenia ENTEROBIOZĄ człowieka dochodzi na 

skutek: 



 połknięcia jaj owsika 
           przeniesienie rękami bezpośrednio do ust tego 

samego żywiciela, co prowadzi do autoegzoinwazji, lub 

poprzez żywność i różne przedmioty zanieczyszczone 

jajami



drogą inhalacyjną   
           wdychanie jaj znajdujących się w kurzu, a następnie 

ich połknięcie



 retroinwazji (samozarażenia wewnętrznego) 
           wnikanie larw wylęgających w okolicy odbytu do 

jelita grubego i tam dojrzewających

  

Cykl życiowy:



W jelicie cienkim człowieka z jaj wylęgają się larwy.   



Larwy, po kilkukrotnym linieniu, przekształcają się w 
dorosłe pasożyty.   



Dorosłe owsiki bytują w końcowym odcinku jelita 
cienkiego i w jelicie grubym.  



Okres rozwoju od momentu połknięcia jaja do 
osiągnięcia przez owsika dojrzałości płciowej trwa 2-4 
tygodnie.  



Po odbytej kopulacji, samce prawdopodobnie giną.  



Samice wędrują przez jelito grube w pobliże otworu 
odbytowego. 



W czasie odpoczynku lub snu człowieka samice składają 

jaja w fałdach odbytu.



Jedna samica składa 8 000 – 15 000 jaj. 



Pełzające samice oraz lepka ciecz przyklejająca jaja do 

błony śluzowej i skóry wywołują dokuczliwe swędzenie. 

  



Długość życia samicy wynosi 4-12 tygodni. Po złożeniu 

jaj samica ginie. 



Po 4-8 godzinach od momentu złożenia (w temperaturze 

ok. 37°C oraz przy odpowiedniej wilgotności) jaja stają 

się inwazyjne czyli  zdolne do zarażenia kolejnego 

żywiciela.   



W środowisku zewnętrznym (np. w kurzu) i w 

temperaturze pokojowej jaja inwazyjne zachowują 

żywotność przez kilka tygodni.

Cykl życiowy Enterobius vermicularis

JAJA NIEINWAZYJNE

JAJA INWAZYJNE
(widoczne larwy)

Jaja są owalne, asymetryczne i lekko spłaszczone z jednej strony

Objawy kliniczne zależą od:



 intensywności inwazji (liczby połkniętych jaj)    



 czasu trwania inwazji

                                             

  



 indywidualnej wrażliwości osoby zarażonej



Inwazja intensywna - najczęściej przewlekła i 
cechuje się stałością objawów



Inwazja mało intensywna – objawy występują 
okresowo



Inwazja może także przebiegać bezobjawowo

Objawy kliniczne:



zaburzenia ze strony układu pokarmowego: utrata apetytu, 
bóle brzucha, nudności, zmiany nieżytowe błony śluzowej jelita



 zaburzenia ze strony układu nerwowego: pobudliwość, 
rozdrażnienie, bezsenność, bóle głowy, ogólne poczucie 
zmęczenia, u dzieci moczenie nocne, zgrzytanie zębami 



 świąd okolicy odbytu, stany zapalne skóry (wtórne 
zakażenia bakteryjne) i mechaniczne uszkodzenia błony 
śluzowej odbytu  spowodowane drapaniem



w żeńskim układzie rozrodczym:

     Vulvovaginitis (zapalenie błony śluzowej pochwy)
     Endometritis (zapalenie błony śluzowej macicy)
     Salpingitis (zapalenie błony śluzowej jajowodu)

Enterobioza występuje :



najczęściej u dzieci w wieku przedszkolnym lub 
szkolnym (jest to wynik braku nawyków 
higienicznych)



u nauczycieli czy sprzątaczek (jako inwazja 
pasożytnicza związana z zawodem)



Zarażenie Enterobius vermicularis jest najczęstszą 
robaczycą występującą w Polsce.



Na wsi częstość inwazji wynosi ok. 20%, w mieście 
ok. 11%

Wykrywanie :

Opiera się na wykryciu obecności samic w kale, na 

skórze w okolicy odbytu lub w wymazach odbytu. 

Leczenie:



pyrantel (Combantrin)



mebendazol (Vermox)



albendazol (Zentel)



zabiegi higieniczne



dieta: ograniczenie węglowodorów, zwiększenie ilości 

pokarmów bogatych w błonnik

Zapobieganie:

przestrzeganie zasad higieny osobistej i czystości w 

mieszkaniu