Instytucje totalne
• Każda organizacja społeczna, w której prowadzi
się działalność, angażuje część czasu i aktywności
swoich członków stwarzając im, ich własny świat.
Ten świat nakłania do przyjmowania przez nich
pewnych
reguł
postępowania,
samo
ograniczających dowolność zachowań.
• Istnieje grupa instytucji, stwarzających większe
ograniczenia niż inne z nich. Ten ograniczający
charakter uzewnętrznia się w widocznych cechach
tych instytucji jakimi są: bramy, kraty, zamknięte
drzwi, strażnicy, funkcjonowanie na odludziu.
Typy instytucji
totalnych
• instytucje opieki nad osobami niedołężnymi i
nieszkodliwymi dla społeczeństwa;
• instytucje opieki nad osobami niezdolnymi do
samodzielnego troszczenia się o siebie i choć nie z
ich winy, niebezpiecznymi dla społeczeństwa;
• instytucje
chroniące
społeczeństwo
przed
szkodzeniem mu w świadomy sposób;
• instytucje o charakterze czysto instrumentalnym;
• instytucje dla ludzi dobrowolnie wycofujących się z
życia publicznego oraz instytucje kontemplacji
religijnej.
Specyficzne cechy
instytucji totalnych
• Podstawową cechą instytucji totalnych jest fakt
skupienia w jednym obszarze - miejsca spania, zabawy i
pracy, członków instytucji. Życie mieszkańców toczy się
w jednym i tym samym miejscu;
• Członkowie instytucji podlegają tej samej, jedynej
władzy;
• Ludzie
instytucji
przebywają
w
bezpośrednim
towarzystwie dużej liczby innych członków. Wszyscy są
traktowani jednakowo i wykonują podobne czynności
.
Specyficzne cechy
instytucji totalnych
• Tok życia grup, podgrup i jednostek jest ściśle
zaplanowany.
Każda
czynność
w
wyraźnie
przewidzianym czasie przechodzi w drugą.
• Plan czynności jest narzucony z góry i ujęty w
system formalnych przepisów.
• Przestrzegania
przepisów
pilnuje
zespół
nadzorców.
• Wszystkie czynności są przymusowe.
• Instytucja zaspakaja potrzeby ludzi bez względu
na to, czy jest to z ich punktu widzenia w danym
momencie konieczne.
Specyficzne cechy
instytucji totalnych
• Zaplanowanie przebiegu dnia powoduje, że jest
zaprogramowany pewien sposób zaspakajania
wszystkich podstawowych potrzeb rezydentów.
• Tak więc instytucja przejmując odpowiedzialność za
podwładnych musi zapewnić im to, co uznaje się, za
niezbędne minimum społeczne i materialne.
• Funkcje pracy i płacy rezydentów są odmienne niż w
innych instytucjach.
• Biografia członków funkcjonuje w pamięci
biurokracji instytucji
.
Specyficzne cechy
instytucji totalnych
• Wyróżniającą cechą instytucji totalnych jest
zaspakajanie wielu różnych potrzeb ludzkich przez
biurokratyczną organizację, bez względu na to, czy
w danych okolicznościach jest to konieczny lub czy
jest to skuteczny sposób działania
.
• Przestrzeganie zasad stosunków międzyludzkich
należy do „obowiązków” instytucji i jest
prawdopodobnie jedna z wartości zapewnionych
podwładnemu za pozbawienie go wolności.
Personel a rezydenci
• Członkowie instytucji dzielą się na bardzo różniące
się między sobą grupy:
- na podwładnych /rezydentów/ oraz
- na personel.
• Te grupy oceniają się wzajemnie na podstawie
stereotypów.
• Dystans społeczny między nimi jest duży, zaś
ruchliwość społeczna między nimi znikoma.
• Personel ma poczucie wyższości
• Nieustannie wymusza się okazywania szacunku
personelowi
;
Sfera życia
podwładnych
• Kooptacja do instytucji najczęściej następuje w wyniku
sytuacji przymusowej;
• Podwładni wchodzą do instytucji jako osoby w pełni
ukształtowane przez środowisko macierzyste. Każdy z
nich wywodzi się z kręgu doświadczeń zawierających
możliwe do zaakceptowania siebie wyobrażenia i
techniki obronne. Tworzy się więc dysonans kulturowy.
• Więzi ze środowiskiem zostają przecięte lub znacznie
ograniczone wraz z przyjęciem do instytucji.
• Życie w zuniformizowanej grupie stoi w sprzeczności z
życiem rodzinnym.
• Odczucie „znajdowania się” w instytucji można
zrozumieć tylko w kontekście możliwości „znajdowania
się poza nią”.
Sfera życia
podwładnych
Deprywacja osobowości rezydenta przebiega w wyniku:
• pozbawiania elementów identyfikujących indywidualność,
pozbawiania przedmiotów z którymi mógłby się utożsamiać
rezydent,
• przekazywania
do
użytku
przedmiotów
będących
własnością instytucji, /standaryzacja, depersonalizacja /;
• ograniczania możliwości separacji fizycznej i społecznej;
• zbiorowej realizacji codziennych zajęć pozbawiających
rezydentów możliwości swobodnego podejmowania decyzji;
• ograniczonej możliwości kontaktowania się ze światem
zewnętrznym;
• zakazu korzystania ze źródeł pobudzających wyobraźnię,
które w danym środowisku umożliwiałyby rozładowywanie
napięć.
• zmuszania rezydentów do wykonywania czynności „infra
dignitatem”
Cechy systemu władzy
• podstawowe procesy kierowania rezydentami są
oparte na nadzorowaniu;
• władza ma charakter grupowy / przymus /;
• praktykuje się stosowanie sankcji za szeroki zakres
zachowań uznawanych za naganne;
• często stosuje się sankcje nieadekwatne do
wykroczeń;
• duża liczba podwładnych i ich różnorodność oraz
mnogość sytuacji, w których podwładny traktowany
jest instrumentalnie, powoduje że w instytucji totalnej
spotykamy się z problemami sprawowania władzy.
System przywilejów
• Jest
pochodną
wewnętrznych
regulaminów
/zakazów i nakazów/;
• W zamian za posłuszeństwo przyznawane są
rezydentom nieliczne i ściśle określone nagrody i
przywileje. W normalnym świecie są one czymś
zwyczajnym.
• Rezydenci
organizują
sobie
świat
wokół
możliwości uzyskania przywilejów;
• Wyjście z instytucji jest jednym z przywilejów, lub
jedną z kar;
• Następuje
wtórna
adaptacja
/uzyskiwanie
gratyfikacji niedozwolonymi środkami/.
Personel
• przejmuje sprawy, którymi zajmował się dotąd
rezydent;
• uznaje konieczność respektowania „technicznych”
norm
postępowania
z
podwładnymi
gdyż
przedmiotem oddziaływań personelu są ludzie;
• rozumie konieczność liczenia się ze światem
zewnętrznym