• Dziecko w relacji z psychologiem…

Szczególna pozycja dziecka w

kontakcie z psychologiem /

psychoterapeutą

Grupy szczególnie wrażliwe

(vulnarable):

Mniejszości rasowe,
Etniczne,
Płciowe (kobiety),
Sprawnościowe,
Wiekowe (dzieci i osoby starsze).

Dziecko samo nie przychodzi do

psychologa!

Dziecko do psychologa jest wysłane…

Kodeks PTP

• Osoby małoletnia powinny być traktowane w

sposób szczególny. Podstawową zasadą

psychologa w pracy z osobami małoletnimi jest

ich dobro, co oznacza, że osoby te w kontaktach

z psychologiem mają prawa nie mniejsze niż

klienci dorośli. Kontakty z psychologiem w

żadnym razie nie mogą być realizowane pod

presją ze strony instytucji i osób dorosłych

decydujących w imieniu małoletniego. W takim

przypadku oraz w razie stwierdzenia naruszenia

przez instytucję lub osoby dorosłe dobra

małoletniego psycholog ma prawo odmówić

współpracy z tymi instytucjami i osobami…

Kto zgłasza

1) Rodzice,
2) Placówka oświatowa: szkoła /

przedszkole,

3) Inna placówka, w której dziecko

przebywa, np. oddział szpitalny,
sanatorium, hospicjum, organy
związane z sądownictwem.

Kontrakt? Zgoda?

1) Rodzic przyprowadza, a więc wyraża

zgodę (możliwość uzyskania
świadomej zgody na piśmie).

2) Zgłasza placówka oświatowa, ale

rodzic wyraził zgodę.

3) Dziecko przebywa w placówce

służby zdrowia i opieka psychologa
jest przewidziana.

Kto wyraża zgodę

Kto jest klientem?

1) Rodzic,
2) Dziecko.

Dziecko wyraża przyzwolenie ustnie, po

uzyskaniu informacji przedstawionej
w zrozumiały sposób.

Kontrowersje wokół wieku

7 lat, to minimalny wiek, w którym

dziecko może w rozsądny sposób
uczestniczyć w procesie wyrażania
zgody.

Wg The National Commission for

Protection of Human Subjects of
Biomedical and Behavioral Research.

Osoba ludzka w każdym wieku ma

prawo do traktowania
podmiotowego, uzyskania informacji
(odpowiednio przedstawionej),
wyrażenia przyzwolenia na interakcję
z psychologiem.

Niemowlęta?

Informacje dotyczą

1) Kim jest psycholog,
2) Cel,
3) Ryzyko (dyskomfort), dalsze

konsekwencje,

4) Korzyści,
5) Ujawnienie zdobytych informacji

osobom trzecim (rodzice, szkoła
itd.).

Kim jest psycholog?

Cel spotkania.

Ryzyko,
Dyskomfort,
Dalsze konsekwencje negatywne…

Korzyści

Z perspektywy dziecka

Lęki,
Obawy,
Fantazje,
Oczekiwania…

Dylematy etyczne:

Rozmawiając z dzieckiem często nie

traktujemy go poważnie 

zabawiamy,
Rozśmieszamy,
Manipulujemy…

Kulturowa konwencja…

Jeśli deleguje placówka

Czy poruszamy kwestię

dobrowolności / przymusowości
badania / terapii?

Czy wyjaśniamy dobrowolność /

przymusowość zastosowania się do
wskazań?

Kto jest klientem?

Ujawnienie informacji:

Dziecku?
Rodzicowi?
Placówce?

Ujawnienie wyników

(informacji) dziecku

Poszanowanie godności dziecka.

Poszanowanie samooceny dziecka.

Cel ?

Terapia
Diagnoza
Badanie naukowe

Terapia / diagnoza

Kontrakt zawarty z rodzicem…

Wywiad z rodzicem powinien odbywać

się w poszanowaniu godności
dziecka.

Dziecko nie powinno być obecne…

Kodeks PTP

• Psycholog ma moralny obowiązek

stać w obronie praw małoletniego.
Psycholog ma prawo i też obowiązek
respektować decyzję małoletniego
jako osoby ludzkiej w zakresie
kontaktów z nim.

Terapia - dylematy

Kto jest klientem?

Co jeśli cele terapii ustalone z

rodzicem nie pokrywają się z
rozwojowymi potrzebami dziecka?

Do jakiego stopnia i wobec kogo ma

być lojalny psycholog?

Terapia

Do jakiego stopnia psycholog ma

prawo ingerować w życie
emocjonalne innych członków
rodziny?

APA

Dziecko …
Rodzic …

• Pomnażanie korzyści, nieszkodzenie
• Poufność i odpowiedzialność
• Uczciwość / prawość
• Sprawiedliwość
• Poszanowanie praw i godności

Rola psychologa

Psycholog zatrudniony jest w danej

placówce w konkretnym celu, który
powinien realizować. Nie ma prawa
wykorzystywać stanowiska do
zaspokajania własnych celów:
ciekawości,
realizacji innych celów psychologicznych,
weryfikacji własnych teorii,
prowadzenia badań naukowych.

Diagnoza

Pełna informacja o

celu diagnozy,
eksplorowanych obszarach
funkcjonowania,
sposobie pomiaru i możliwościach
interpretacyjnych wyników,
uczciwe i zrozumiałe przedstawienie
wyników.

Jak czuje się dziecko w

procesie diagnozy

Naruszenie godności.
Niepokój co do konsekwencji.
Negatywny obraz siebie.
Niezrozumienie wyników.
Długotrwałe negatywne skutki.

Rodzic?

Badania naukowe

Świadomość dzieci, że nie muszą się godzić

na udział w badaniach nie jest oczywista,

pomimo uzyskania odpowiedniej

informacji.

W 3 klasie pewien odsetek dzieci ciągle nie

ma co do tego jasności.

Generalnie dzieci mają trudność z podjęciem

decyzji o wycofaniu w trakcie badania.

Badania naukowe

Niezbadany obszar etyczny:

Ujawnianie indywidualnych wyników.

APA, 2002, Zasady etyczne psychologów i

kodeks zachowania.

Society for Research in Child Development,

1991, Standardy etyczne badań z udziałem
dzieci.

Omawiają jedynie ujawnienie ogólnych, a nie

indywidualnych wyników!

Badania naukowe

Zarówno rodzice, jak i dzieci

uczestniczące w badaniach,
spostrzegają psychologa
eksperymentatora, jako psychologa –
osobę pomagającą.

Oczekują pomocy!

Badania naukowe

SRCD: ujawnienie ryzyka
Odpowiedzialnością psychologa, który

wykrył w badaniu ryzyko dla dziecka
(np. dziecko cierpi na niezdiagnozowane
wcześniej objawy depresyjne), jest
poinformowanie rodziców, tak aby mogli
podjąć środki zaradcze.

Należy uwzględnić godność osoby.