Prawidłowości w rozwoju

mowy

Psycholingwistyka

Rozwój mowy dziecka wg Leona Kaczmarka dzielimy

na cztery okresy:

• okres melodii, od 0 do 1 roku życia
• okres wyrazu, od 1 do 2 roku życia
• okres zdania, od 2 do 3 roku życia
• okres swoistej mowy dziecięcej, od 3

do 7 roku życia

Rozwój mowy w okresie melodii

przebiega następująco:

• 0-3 miesiące
• dziecko porozumiewa

się krzykiem, sygnalizuje

nim swoje potrzeby: głód,

ból, zimno.

• między 2 a 3 miesiącem

pojawia się głużenie, czyli

dźwięki przypadkowe,

gardłowe, tylnojęzykowe,

pojedyncze.

• w 3 miesiącu dziecko

odróżnia uśmiech od

mowy.

• Głużenie to przygotowanie

narządów do mowy.

•     3-6 miesięcy
• dziecko bawi się

dźwiękami
wypowiadanymi przez
siebie.

• 5-6 miesiącu pojawia

się gaworzenie, czyli
wymawianie sylab typu:
ma-ma, ta-ta, la-la.

• Gaworzenie to trening

słuchu.

• 6-9 miesiąc
• dziecko powtarza

dźwięki wydawane

przez otoczenie,

porozumiewa się

gestem, mimiką i

krzykiem.

• wymawia

samogłoski: a, e, i

oraz spółgłoski: m,

b, n, t, d.

•     9-12 miesiąc
• dziecko wykonuje

proste polecenia,
rozumie i wykonuje
proste gesty np. pa-pa

• naśladuje sylaby i

słowa wypowiadane
przez siebie i dorosłych

• pojawiają się pierwsze

słowa: mama, tata,
baba.

• Rozwój mowy dziecka jest

związany z rozwojem ruchowym:

• głużenie to unoszenie głowy
• gaworzenie to umiejętność siadania
• pierwsze wyrazy to pozycja pionowa i

pierwsze kroki.

Rozwój mowy w okresie wyrazu

przebiega następująco:

• 12-18 miesięcy

• dziecko rozumie coraz

więcej słów, potrafi

wskazać jedną część

ciała, porusza się w

rytm muzyki, wyrazy

kojarzy z konkretnymi

przedmiotami.

• pojawiają się wyrazy

dźwiękonaśladowcze

np.: miau, hau, mu, ko.

• posługuje się od 8 do 10

jedno i dwusylabowymi

wyrazami

• 18-24 miesięcy
• dziecko wymawia

samogłoski: a, e, o, i, u, y
oraz spółgłoski: t, d, n, si,
zi, ci, dź, k, ki, g, gi, ni, z.

• wypowiadane wyrazy

pod względem
dźwiękowym są
zniekształcane.

• dziecko posługuje się

głównie wyrazami
dwusylabowymi.

Rozwój mowy w okresie zdania

przebiega następująco:

• 2 lata

• dziecko rozumie mowę

otoczenia, używa

swojego imienia.

• potrafi wskazać 5

części ciała.

• wyrazy zastępują

gesty, słucha krótkie

bajki.

• głoski trudniejsze są

zastępowane

łatwiejszymi, dziecko

upraszcza grupy

głosek w wyrazach.

• 3 lata

• wymawia wszystkie

samogłoski w izolacji, w

połączeniu z innymi głoskami

mogą być jeszcze wymawiane

nieprawidłowo.

• pojawiają się spółgłoski: s, z,

c, dz.

• używa zaimków „ja”, „my”

• ponieważ narządy

artykulacyjne nie są jeszcze w

pełni sprawne mogą

występować uproszczenia,

opuszczenia głosek lub całych

grup spółgłoskowych.

• mowa sprawia wrażenie

zmiękczonej, pieszczotliwej.

Rozwój mowy w okresie

swoistej mowy dziecięcej

przebiega następująco:

• 4 lata
• głoski s, z, c, dz powinny

być już dobrze utrwalone i

nie powinny być już

zmiękczane.

• mowa jest już dość dobrze

zrozumiała, a dziecko

zadaje bardzo dużo pytań.

• dziecko rozumie już i

wykonuje trudniejsze

polecenia oraz posługuje

się nazwami kolorów.

• w mowie spontanicznej

może jeszcze upraszczać

grupy spółgłoskowe.

• 5 lat
• dziecko prawidłowo

wymawia głoski sz, ż,
cz, dż oraz r

• mowa pod względem

gramatycznym jest
poprawna.

• słuch fonematyczny jest

w pełni ukształtowany.

• dziecko posługuje się

pełnymi zdaniami.

• 6 lat

• dziecko prawidłowo

wymawia wszystkie

głoski w izolacji oraz

mowie spontanicznej.

• dobrze posługuje się

zaimkami: nad, pod,

obok, za, przed, na.

• prawidłowo wykonuje

analizę i syntezę

wyrazów.

• rozumie znaczenie

zdań nielogicznych.

• 7 lat
• dziecko prawidłowo

różnicuje głoski

opozycyjne.

• swobodnie

posługuje się mową.

• prawidłowo

wymawia wszystkie

głoski i ma dobrze

opanowaną

technikę mówienia

Opis rozwoju systemu słownikowego i

semantycznego u dzieci opracowany przez Marię

Zarębinę

•System słownikowy M. Zarębina dzieli– ze względu na trzy,

wyróżnione przez nią, techniki odnoszenia się wyrazów

(nazywania, wskazywania i szeregowania) do rzeczywistości

pozajęzykowej na:

1. wyrazy nazywające, inaczej symbolizujące –

prymarnie: rzeczowniki i czasowniki, oraz

sekundarnie: przymiotniki i przysłówki;

2. wyrazy wskazujące: zaimki,
3. wyrazy szeregujące: liczebniki.
•Morfemy luźne: przyimki i spójniki
•Jednoklasowe sygnały semantyczne: partykuły
•Wyrazy subiektywne: wykrzykniki.

Etapy rozwoju mowy według M.

Cohena

Według M. Cohena rozwój mowy można podzielić na

następujące etapy:

1. pojawienie się pierwszych form kontaktu z otoczeniem, które

przypadają na 9.-10 miesiąc życia i charakteryzują się

pomrukami, mlaskami i występowaniem słów typu: mama,

tata;

2. zwielokrotnienie form kontaktu – etap ten pojawia się w 14.-

18 miesiącu życia, wówczas słowa stają się zrozumiałe dla

otoczenia;

3. pojawienie się elementów wiążących – etap ten pojawia się w

18. miesiącu życia, liczba słów w tym okresie wzrasta do 200;

4. ukazanie się form gramatycznych.

Rozwój mowy według C. W. Valentine’a

składa się z następujących elementów:

1. spontaniczne wyrażanie odczuć i pragnień;
2. spontaniczne głużenie i gaworzenie oraz

ćwiczenie wydawania dźwięków;

3. naśladowanie dźwięków i ćwiczenie się w

ich wydawaniu;

4. kojarzenie dźwięków słyszanych z

odczuciami, przedmiotami widzianymi lub

ogólnymi sytuacjami i relacjami;

5. kojarzenie dźwięków wydawanych przez

samo niemowlę z reakcjami innych osób.

Rozwój mowy według Marii Przetacznik-

Gierowskiej

•Maria Przetacznik - Gierowska nazywa wiek niemowlęcy okresem przygotowawczym w

rozwoju mowy.

- Od 2 miesiąca życia dziecko różnicuje krzyk, a matka wie, czego brakuje jej dziecku.

- W następnych miesiącach pojawia się głużenie, czyli różnego rodzaju piski, mlaski,

pomruki, a także dźwięki artykułowane. Niemowlę wytwarza samonaśladownictwo, a

dźwięki te są odruchowe, wrodzone.

- Następna faza to gaworzenie, dziecko wydaje dźwięki złożone ze zlepek samogłosek i

spółgłosek np.: pa, ba, ma, la. Okres ten przypisuje ona na trzeci kwartał życia .

- Okres przedjęzykowy przypada na 10 miesiąc życia, dziecko chętnie naśladuje dźwięki

wypowiadane przez dorosłych, rozumie proste słowa i zwroty językowe. Pod koniec 1

roku życia, dziecko wymachuje ręką na słowa "pa, pa", klaszcze w ręce gdy słyszy

piosenkę "kosi -kosi". Rozwija się tu także słuch fonematyczny.

-

Przełom pierwszego i drugiego roku życia przynosi wraz z sobą pierwsze słowa typu:

mama, tata, baba, to, tu, daj itp.

-

Okres ten charakteryzuje się jednak ściśle tym, iż mowajest związana z sytuacją.

Jedno słowo może mieć wiele znaczeń, które zależy od sytuacji.