PATOLOGIA

OGÓLNA

Dr n. med. Leszek

STEFAŃSKI

Patologia

• Nauka o przyczynach, mechanizmach i

skutkach choroby

• Pojęcie bardzo szerokie
• Pojęcie choroby jest tak stare, jak

świat

• U podstaw patologii człowieka leży

poznanie jego budowy anatomicznej i
funkcji poszczególnych narządów

• Anatomia prawidłowa i histologia

stworzyły podstawy anatomii
patologicznej i histopatologii
(Patomorfologia)

Pojęcia ogólne

• Fizjologia dała początek fizjologii

patologicznej (Patofizjologii), która
zajmuje się czynnością chorego ustroju

ZDROWIE

Wg. WHO Zdrowie to stan pełnego dobrego

samopoczucia fizycznego, psychicznego i
socjalnego, a więc stan w którym budowa i
czynność wszystkich tkanek i narządów są
nie tylko prawidłowe, ale zapewniają
również wewnętrzną równowagę i zdolność
przystosowania do otaczających warunków-
również społecznych.

Wg WHO (z 1946 r.) “zdrowie to nie tylko brak

choroby czy ułomności ale pełen dobrostan
fizyczny, psychiczny i społeczny”.

Choroba

Polega na uszkodzeniu funkcji lub

struktury organizmu. O zaistnieniu
choroby można mówić wtedy, gdy
działanie czynnika
chorobotwórczego powoduje
przekroczenie zdolności organizmu
do adaptacji, co z kolei wywołuje
niepożądane, szkodliwe następstwa

Choroba

Jest takim stanem organizmu, kiedy to czujemy się

źle, a owego złego samopoczucia nie można
jednak powiązać z krótkotrwałym, przejściowym
uwarunkowaniom psychologicznym lub bytowym,
lecz z dolegliwościami wywołanymi przez zmiany
strukturalne lub zmienioną czynność organizmu.
Poprzez dolegliwości rozumiemy przy tym
doznania, które są przejawem nieprawidłowych
zmian struktury organizmu lub zaburzeń regulacji
funkcji narządów (homeostazy)

Homeostaza

Homeostaza (gr. homoíos - podobny, równy i stásis -

trwanie) – zdolność do utrzymania

stanu

równowagi

dynamicznej środowiska, w którym zachodzą
procesy biologiczne. Zasadniczo sprowadza się to
do równowagi płynów wewnątrz- i
zewnątrzkomórkowych. Pojęcie homeostazy
wprowadził

Walter

Cannon w

1939

roku na

podstawie założeń

Claude

Bernarda (

1857

) nt.

stabilności środowiska wewnętrznego. Homeostaza
jest podstawowym pojęciem w

fizjologii

. Pojęcie to

jest także stosowane w

psychologii zdrowia

dla

określenia mechanizmu

adaptacyjnego

.

Homeostaza

Sposoby kontroli składu płynów wewnątrz- i

zewnątrzkomórkowych Utrzymanie wewnętrznej równowagi wymaga

regulowania lub kontrolowania wartości najważniejszych parametrów

wewnętrznego środowiska

organizmu

. Należą do nich głównie:

•

temperatura

ciała (u organizmów stałocieplnych),

•

pH

krwi

i płynów ustrojowych,

•

ciśnienie osmotyczne

,

• objętość płynów ustrojowych (stan nawodnienia organizmu),

•

stężenie

związków chemicznych

w płynach ustrojowych (np.

glukozy

w

osoczu

),

•

ciśnienie

tętnicze krwi,

• ciśnienie parcjalne

tlenu

i

dwutlenku węgla

we krwi.

• Kontrola wymienionych parametrów odbywa się poprzez receptory

(głównie chemoreceptory), które informacje o wartości określonego

parametru przekazują do interpretatora (np. w przypadku temperatury

ciała

ssaków

do

podwzgórza

), gdzie dokonuje się porównanie wartości

wykrytej ze stałą wartością prawidłową (tzw.

punktem nastawczym

)

lub, co zdarza się częściej, z jej przedziałami akceptowalnymi. Jeśli

aktualny stan parametru jest zbyt wysoki lub zbyt niski, centrum

integrujące wymusza na

efektorach

odpowiedź odpowiednią do sytuacji.

Homeostaza

Mechanizmy utrzymania homeostazy
Mechanizmy wytwarzania odpowiedzi i tym samym regulacji wartości

parametru można podzielić na dwie grupy:

• fizjologiczne (np. zwiększenie częstotliwości skurczów

mięśni

w celu

podwyższenia temperatury) oraz

•

behawioralne

(np. wyjście z cienia w tym samym celu).

• Fizjologiczne mechanizmy opierają się na

sprzężeniu zwrotnym

(

ang.

feedback):

• ujemnym

– W wyniku tego sprzężenia zwrotnego następuje zmiana wartości parametru na

zbliżoną do punktu stałego. Zasadniczo osiągnięcie wartości punktu

nastawczego jest niemożliwie, toteż wartości zawsze wymagają regulacji (tzw.

ang.

hunting about the

norm). Możliwe jest modyfikowanie wartości punktu

stałego w wyniku

adaptacji

.

• wyprzedzającym (wczesnym)

– W wyniku tego sprzężenia zwrotnego występuje reakcja na zmiany parametru

kontrolowanego, pomimo że w chwili odpowiedzi wartość parametru pozostaje

jeszcze w zakresie wartości akceptowalnych (np. picie

wody

w czasie jedzenia

przez

szczury

).

• dodatnim

– W wyniku tego sprzężenia zwrotnego występuje reakcja na

bodziec

, poprzez

pogłębienie wartości nieprawidłowej dla innego celu (np. odczuwanie

bólu

na

poziomie

neurotransmiterów

). W tym sprzężeniu pewne parametry są

regulowane, podczas gdy inne mogą przyjmować wartości różne od

akceptowalnych i nie podlegają regulacji (ale pozostają pod kontrolą).

Homeostaza

Homeostaza jest niezbędnym warunkiem

zdrowia

(prawidłowego funkcjonowania)

organizmu

, a co za tym idzie,

choroby

u

swego podłoża mają zaburzenia
mechanizmów utrzymania homeostazy.

Obecnie zastępuje się pojęcie homeostazy,

nowym -

homeodynamiką

.

Homeostaza może być utrzymywana w

organizmach żywych lub układach
technicznych. W latach 50. XX w.
elektryczny model opracował W. Ross
Ashby.

• Choroba to życie w zmienionych

warunkach, którym nie mogą sprostać
mechanizmy przystosowawcze stanowiące
sumę rezerw biologicznych naszego ustroju.

• Etiologia – to nauka o przyczynach

powstawania chorób; Etiologia (z

łac.

aetiologia - stwierdzenie przyczyny, z

gr.

αίτιολοία - badanie przyczyn, od aitía -
przyczyna i lógos - słowo, nauka) - nauka
badająca przyczyny zjawisk, procesów i
faktów.

W

medycynie

- zespół przyczyn składających

się na powstanie

choroby

,

Patogeneza

Patogeneza – mechanizm

powstawania

choroby

. Wyjaśnia

działanie

czynnika chorobotwórczego

na

organizm

i reagowanie organizmu

na działanie czynnika
chorobotwórczego o warunku,
których dany czynnik etologiczny
wywoła daną chorobę.

Czynnik etiologiczny

Czynnik etiologiczny - czynnik wywołujący daną

chorobę

. Wyróżnia się czynniki:

• ożywione - patogeny:

bakterie

,

wirusy

*,

pasożyty

• psychiczne

• nieożywione:

– chemiczne (

substancje

żrące, toksyczne, a także

niedobory pokarmowe)

– fizyczne (

światło lasera

,

promieniowanie jonizujące

,

silne

pole magnetyczne

, mechaniczne)

– * - wirusy klasyfikowane są poza światem żywym,

niemniej dla ułatwienia nazywane są czynnikami

biologicznymi (ożywionymi) zgodnie z historyczną już

systematyką

• Czynnikiem etiologicznym może być również

niedobór, brak lub nadmiar np. składnika

pokarmowego lub elementu środowiska życia.

Motto:

„Zatrzymajcie zło, póki jeszcze nie
zaistniało,
zahamujcie chorobę, póki się nie
pojawiła.”  

Lao Tse
„Choroba uświadamia człowiekowi,

że powinien  
coś zmienić w swoim życiu.”  

Eponimy medyczne

Eponimy

medyczne to terminy używane w

medycynie

, określające przede wszystkim

jednostki i objawy chorobowe oraz pojęcia

anatomiczne

i

fizjologiczne

, biorące swoją nazwę

od nazwisk ludzi, najczęściej lekarzy i

naukowców, którzy opisali je po raz pierwszy.

Rzadziej eponimy pochodzą od nazwisk

pacjentów (np.

choroba Lou

Gehriga) albo postaci

mitologicznych (np.

zespół Proteusza

). Tworzenie

eponimów medycznych jest praktyką od wieków

stosowaną w zachodniej medycynie i innych

naukach. W czasach gdy medycyna nie potrafiła

określić przyczyny większości chorób, często o

zbliżonym obrazie klinicznym, nadanie im

charakterystycznych nazw pozwalało

uporządkować gromadzoną wiedzę medyczną.

Przyczyny chorób

• Wrodzone, uwarunkowane genetycznie
• Wrodzone, nieuwarunkowane

genetycznie

• Choroby nabyte – powodowane przez

wiele czynników, z często istniejącym
złożonym związkiem przyczynowym w
procesie chorobowym

Choroby wrodzone

uwarunkowane genetycznie

Hemofilia (inaczej zwana

"krwawiączką" czy też "chorobą
królów") - grupa

chorób

spowodowanych genetycznie
uwarunkowanym niedoborem

czynnika krzepnięcia

.

Przyczyny genetyczne

• Hemofilia A i B są chorobami sprzężonymi z płcią.

Gen, którego mutacje powodują chorobę,

znajduje się na

chromosomie X

. Zatem choroba

przenoszona jest (oczywiście wyłącznie przez

dziedziczenie - nie można "zarazić się" hemofilią)

przez kobiety i mężczyzn, ponieważ chromosom

X występuje w

genomie

tak matek jak i ojców.

Jednakże ojciec nie może przenieść tej choroby

na syna, a jedynie na córkę. Cecha ta dziedziczy

się

recesywnie

, co oznacza, iż chorują jedynie

osoby z pełną

ekspresją recesywnego genu

, czyli:

• mężczyźni

hemizygotyczni

względem tego genu

(XaY)

• kobiety

homozygotyczne

względem tego genu

(XaXa)

Przykłady

• Kobieta nosicielka defektywnego genu (jeden wadliwy

chromosom X) posiada drugi chromosom X z prawidłowym

genem, z tego względu nie choruje (w zapisie genotypu

XAXa).

• Syn, który urodzi się ze związku z nosicielką wadliwego genu

może odziedziczyć od matki wadliwy chromosom X (od ojca

może otrzymać tylko chromosom Y, który nie posiada tego

genu) i dlatego będzie chorował na hemofilię (ostateczny

genotyp XaY), zaś córka z takiego związku będzie tylko

nosicielką (jeśli odziedziczy wadliwy chromosom od matki, to

drugi prawidłowy otrzyma od ojca, genotyp XAXa).

• Możliwe jest zachorowanie na hemofilię córki kobiety-

nosicielki wadliwego genu, w przypadku, kiedy ojciec takiej

dziewczynki będzie chory na hemofilię, wówczas i od ojca i

od matki otrzyma wadliwy chromosom X (genotyp córki

XaXa).

• Dziecko mężczyzny chorującego na hemofilię będzie zdrowe,

ale może być nosicielem (przy założeniu, że drugi rodzic nie

jest nosicielem uszkodzonego genu). Dziewczynki mogą być

nosicielami.

• Dziecko kobiety będącej nosicielką może być nosicielem

(dziewczynka) i może być chore (chłopiec) - (przy założeniu,

że drugi rodzic nie jest nosicielem uszkodzonego genu).

Typy hemofilii

• Hemofilia A - niedobór VIII czynnika krzepnięcia

krwi (czynnika antyhemolitycznego), "klasyczna

hemofilia"

• Hemofilia B - niedobór IX czynnika krzepnięcia krwi

(czynnika Christmasa), "choroba Christmasa"

• Hemofilia C - niedobór XI czynnika krzepnięcia krwi

(czynnika Rosenthala), (dotyczy

Żydów

Aszkenazyjskich, choroba autosomalna recesywna)

W literaturze i w terapii mówi się także o postaciach

hemofilii:

• postać ciężka - poziom czynnika poniżej 1%

normy. Charakteryzuje się częstymi wylewami

pourazowymi i występowaniem tzw. krwotoków

samoistnych (bez wyraźnej przyczyny urazowej)

• postać umiarkowana - poziom czynnika poniżej

5% normy

• postać lekka - poziom czynnika powyżej 5% normy

Objawy

• Hemofilia objawia się występowaniem

krwotoku

, nawet po nieznacznych

urazach

(np. usunięcie zęba) lub skaleczeniach,
wylewami i krwawieniami dostawowymi oraz
do tkanek miękkich. Wylewy dostawowe
prowadzą do przykurczów i zniekształceń

stawów

.

• U chorych na hemofilię krwawienie może

pojawić się w każdym miejscu ciała. Czasem
jest ono widoczne na zewnątrz, a czasem nie.
Do krwawienia może dojść w wyniku urazu
lub zabiegu chirurgicznego. Czasem trudno
jest znaleźć jego uchwytną przyczynę.

Prawdy i mity o hemofilii

• Z hemofilią wiąże się wiele całkowicie błędnych poglądów.

• Nieprawdą jest, że "chory na hemofilię umiera bardzo młodo,

bowiem każde skaleczenie jest śmiertelnie niebezpieczne".

Drobne skaleczenia na ogół nie trwają dłużej niż u innych osób.

Głębsze wymagają uciśnięcia i to skutecznie pomaga

powstrzymywać krwawienia (w przypadku poważniejszych ran

niezbędne jest jednak leczenie farmakologiczne czynnikiem

VIII).

• Również błędne jest stwierdzenie, że "chorzy na hemofilię są

skazani na życie w domu". Z hemofilią można sobie doskonale

radzić, zwłaszcza, jeśli podejmie się leczenie odpowiednio

wcześnie. Dzięki nowoczesnemu leczeniu chorzy na hemofilię

mogą prowadzić normalne i produktywne życie.

• A także błędny jest pogląd, że "dzieci hemofilika i osoby

zdrowej będą na pewno chore". Jeśli mężczyzna jest chory, a

kobieta zdrowa i nie jest nosicielką, to wszyscy chłopcy będą

zdrowi, zaś dziewczynki będą nosicielkami (dziedziczą

chromosom X z uszkodzonym genem po ojcu). Zaś jeśli ojciec

jest chory, a matka jest zdrowa, ale jest nosicielką, to 1 na 2

chłopców będzie chory, zaś 50 % dziewczynek będzie

nosicielkami, a druga część będzie chora - dotyczy odmian typu

A i B.

Hemofilia a HIV

• Dawniej hemofilicy należeli do grup

podwyższonego ryzyka jeśli chodzi o zakażenie

wirusem HIV (z uwagi na częste przetaczanie

preparatów krwiopochodnych). Mimo to, odsetek

zakażeń był bardzo niewielki (dotyczyło to także i

Polski, gdzie stosowano preparat Krioprecypitat,

o wiele mniej narażony na skażenie). Obecnie

krew jest badana na obecność wirusa HIV. Dzięki

nowoczesnym metodom inaktywacji wirusów

otoczkowych produkowane czynniki krzepnięcia

od ponad dwudziestu lat nie były przyczyną

jakiejkolwiek infekcji wirusem HIV na całym

świecie. Leczenie chorych na hemofilię coraz

częściej opiera się na lekach nie produkowanych

z krwi tzw. lekach rekombinowanych

produkowanych dzięki biotechnologii.

Historia

Najstarsze wzmianki o hemofilii znajdujemy

już w księgach Starego Testamentu i na

papirusach pochodzących ze starożytnego

Egiptu. Pisemne opisy chorych z objawami

skazy krwotocznej, prawdopodobnie

hemofilii, znajdujemy w Talmudzie, w którym

przedstawiono przypadki śmiertelnego

wykrwawienia obrzezanych chłopców. Te

relacje Talmudu pochodzą mniej więcej z

roku 140 po narodzeniu Chrystusa.

Najstarszy opis hemofilii na obszarze

europejskim wyszedł spod pióra arabskiego

lekarza i autora podręcznika chirurgii Khalaf

ibn Abbas, znany także jako Albucasis z

Kordoby już w XI wieku.

• W historii europejskich monarchii hemofilia również się pojawiała.

• Królowa Wiktoria przekazała mutację swojemu synowi Leopoldowi

oraz swoim córkom: Alice i Beatrycze (nosicielki genu hemofilii),

co zapoczątkowało "epidemię" hemofilii wśród członków rodów

królewskich w całej Europie, w Hiszpanii,

Niemczech

i

Rosji

. Stąd

też hemofilię nazywa się często "chorobą królów".

• Uważa się, iż Wiktoria posiadała mutację de novo, ponieważ

sama nie chorowała (nosicielka), podobnie jak jej matka. Ojciec

Wiktorii, Książę Kent nie miał hemofilii, co niemal jednoznacznie

wskazuje na mutację od linii Królowej Wiktorii prawdopodobnie

od roku 1818.

• Hemofilia wywarła także wielki wpływ na losy carskiej Rosji - a

przez to na losy całej Europy. Syn ostatniego cara, a jednocześnie

prawnuk królowej Wiktorii (carewicz Aleksiej) był hemofilikiem - a

wówczas nie istniały skuteczne leki na tę dolegliwość. Jedną z

przyczyn pojawienia się Rasputina na dworze carskim była

właśnie jego obietnica, że będzie w stanie uzdrowić Aleksego.

• W decydującej chwili car Mikołaj zdecydował się (wbrew woli

parlamentu) abdykować na rzecz swojego brata (a nie syna) -

ponieważ obawiał się, że Aleksy nie będzie w stanie znieść

ciężaru władzy. Brat cara z kolei nie był zainteresowany

przejęciem władzy, co doprowadziło do pogłębienia kryzysu i w

konsekwencji przyspieszyło wybuch rewolucji.

1 Aberracje chromosomowe

1.1 Zespół Downa

1.2 Zespół

Pataua

1.3 Zespół

Edwardsa

2 Zaburzenia w liczbie chromosomów płci

2.1 Zespół Turnera

2.2 Zespół

Klinefeltera

2.3

Nadkobieta

3

Delecje

3.1 Zespół kociego krzyku

3.2 Zespół

Wolfa-Hirschhorna

3.3 Zespół Angelmana oraz

Pradera–Wiiliego

3.4 Zespół Di

George'a

4 Mutacje punktowe

4.1

Mukowiscydoza

4.2 Hemofilia

4.3 Dystrofia mięśniowa

4.4 Anemia sierpowata

4.5 Zespół

Retta

5 Mutacje dynamiczne (kodonowe

)

5.1 Zespół łamliwego chromosomu X

Mukowiscydoza

Jedną z częściej występujących chorób

genetycznych jest

mukowiscydoza

wywołana

przez recesywne

allele

położonego na 7.

chromosomie genu kodującego białko, które jest

niezbędne do zajścia procesu regulacji transportu

jonów chlorkowych przez błony

cytoplazmatyczne. Brak syntezy tego białka

powoduje niewydolność układu oddechowego,

polegająca na wytwarzaniu dużych ilości śluzu o

dużej lepkości, co sprzyja powstawaniu

infekcji

.

Towarzyszy mu również niewydolność wątroby (u

ok. 85% pacjentów). Częstotliwość występowania

muskowiscydozy wynosi 1 do 2 tys., a częstość

heterozygot (nosicieli) w populacji ocenia się na

ok. 1 do 22 nosicieli.

Objawy kliniczne

Mukowiscydoza objawia się tym, że organizm

chorego produkuje nadmiernie lepki śluz, który
powoduje zaburzenia we wszystkich narządach
posiadających gruczoły śluzowe (m.in. płucach,

układzie pokarmowym

). Mukowiscydoza jest

chorobą ogólnoustrojową, objawiającą się
przede wszystkim

przewlekłą chorobą oskrzelowo-płucną

oraz

niewydolnością enzymatyczną trzustki z
następowymi zaburzeniami

trawienia

i

wchłaniania. Gruczoły potowe wydalają pot o
podwyższonym stężeniu

chloru

i

sodu

(tzw. "słony pot").

Objawy ze strony układu oddechowego

• U ponad 90% chorych występują objawy ze

strony układu oddechowego, takie jak:

• przewlekły i napadowy

kaszel

• nawracające i przewlekłe

zapalenia płuc

• zapalenia oskrzelików
• obturacyjne

zapalenia oskrzeli

•

krwioplucie

• przewlekłe zakażenie

Pseudomonas

aeruginosa i

(lub)

Staphylococcus

aureus

• zmiany w płucach widoczne w rtg: nawracająca

niedodma

, rozdęcie i

rozstrzenie oskrzeli

• polipy nosa
• przewlekłe

zapalenie zatok przynosowych

Objawy ze strony przewodu pokarmowego

• Objawy ze strony przewodu pokarmowego występują u około 75%

chorych:

• występują obfite, nieuformowane, cuchnące, tłuszczowe stolce od

wczesnego dzieciństwa

• powiększenie objętości brzucha, niekiedy

wypadanie odbytnicy

•

niedrożność

smółkowa (meconium ileus) jelit w okresie

noworodkowym, spowodowana czopem gęstej smółki zatykającym

jelito grube i jej ekwiwalenty:

zespół korka

smółkowego,

nawracające epizody bólu brzucha z objawami niedrożności

przepuszczającej określane jako dystalna niedrożność jelit

(DIOS, distal intestinal obstruction syndrome)

• może wystąpić (4-5% przypadków) wtórna

marskość żółciowa wątroby

z powodu niedrożności kanalików

żółciowych

• kamica żółciowa

• zaczopowanie przewodów ślinianek gęstą wydzieliną śluzową

• skręt jelita w okresie płodowym

• gęsty i lepki śluz blokuje przewody

trzustkowe

, przyjmowane

pokarmy nie są odpowiednio trawione (stąd występowanie stolców

tłuszczowych - steatorrhoea) doprowadzając do objawów zespołu

złego wchłaniania

• nawracające zapalenia trzustki

Choroby wrodzone

nieuwarunkowane genetycznie

Zakażenia okresu noworodkowego podzielono w sposób

arbitralny, ale nie jednomyślny, na zakażenia:

• wczesne (early onset sepsis)

• wtórne.

• Zakażenia wczesne są w 100% spowodowane kolonizacją

wewnątrzmaciczną (zakażenia odmatczyne) i ich kliniczna

manifestacja powstaje w pierwszych 72 godzinach (według

niektórych źródeł 120 godzinach) od momentu urodzenia.

• Zakażenia wtórne są wynikiem zakażenia szpitalnego.

• Wystąpienie objawów w czasie pierwszych 3-5 dni jest

pochodzenia endogennego (odmatczynego). Zakażenia te mogą

rozwijać się wskutek:

• zakażenia wewnątrzmacicznego na drodze krwionośnej bądź

wstępującej.

• zakażenia nabyte w trakcie porodu wskutek kontaktu ze zmianami

zapalnymi w kanale rodnym bądź kroczu.

• zakażenie płodu śródporodowe wywołane zachłyśnięciem

wodami płodowymi

Zakażenia wewnątrzmaciczne spotyka się w 0,5% do

2% wszystkich ciąż. Czynniki sprzyjające

wystąpieniu zakażenia wewnętrzmacicznego:

• wiek ciążowy
• rodność
• przebieg

ciąży

• czas trwania

porodu

• częste badania wewnętrzne ciężarnej lub rodzącej
• gorączka u matki i/lub uogólniona infekcja
• pęknięcie błon płodowych więcej niż 12 godzin

przed porodem

• niska masa urodzeniowa
• niedotlenienie płodu
• cuchnący charakter

wód płodowych

i/lub zmiany

jego zabarwienia.

• Zakażenia wirusowe (różyczka powoduje głuchotę i

ślepotę)

W rozwoju tych zakażeń mają znaczenie

następujące wrota zakażenia:

• droga wstępująca
• krwionośna czyli przezłożyskowa.
Najczęstszym mechanizmem drogi

wstępującej jest przedwczesne
pęknięcie błon płodowych i tą drogą
kolonizacja

worka owodniowego

.

Bakterie mogą indukować czynność
skurczową, poprzez uwalnianie
prostaglandyn i stąd znaczna ilość
porodów przedwczesnych przy
wystąpieniu zakażenia

Choroby nabyte

Powodowane są przez wiele

czynników, często istnieje
złożony związek przyczynowy
w procesie chorobotwórczym

Czynniki etiologiczne chorób

nabytych

• Infekcje

• Fizyczne

• Chemiczne

• Niedobory pokarmowe

• Zaburzenia odpornościowe

• Mechaniczne

• Zaburzenia przemiany materii

• Zaburzenia krążenia

• Nowotwory

• Psychosomatyczne

• Jatrogenne

• Samoistne

• Choroby o nieznanej przyczynie - idiopatyczne

Patogeneza

Patogeneza – mechanizm

powstawania

choroby

. Wyjaśnia

działanie

czynnika chorobotwórczego

na

organizm

i reagowanie organizmu

na działanie czynnika
chorobotwórczego o warunku,
których dany czynnik etologiczny
wywoła daną chorobę.

Klasyfikacja chorób

Międzynarodowa Klasyfikacja Chorób i

Problemów Zdrowotnych (International

Statistical Classification of Diseases and

Related Health Problems) jest jedną z

popularniejszych klasyfikacji diagnoz

klinicznych opracowaną przez Światową

Organizację Zdrowia. Obecnie

obowiązuje jej dziesiąta edycja,

oznaczana skrótowo symbolem ICD – 10.

Pierwsza edycja klasyfikacji powstała już

w 1893 roku, nazywana była Klasyfikacją

Bertillon lub Międzynarodową Listą

Przyczyn Śmierci.

Międynarodowa

klasyfikacja chorób i problemów zdrowotnych ICD-10

 (A00-B99) Niektóre choroby zakaźne i pasożytnicze

 (C00-D48) Nowotwory

 (D50-D89) Choroby krwi i narządów krwiotwórczych oraz niektóre

choroby przebiegające z udziałem mechanizmów

autoimmunologicznych

 (E00-E90) Zaburzenia wydzielania wewnętrznego, stanu

odżywienia i przemiany metabolicznej

 (F00-F99) Zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania

 (G00-G99) Choroby układu nerwowego

 (H00-H59) Choroby oka i przydatków oka

 (H60-H95) Choroby ucha i wyrostka sutkowatego

 (I00-I99) Choroby układu krążenia

 (J00-J99) Choroby układu oddechowego

 (K00-K93) Choroby układu trawiennego

 (L00-L99) Choroby skóry i tkanki podskórnej

 (M00-M99) Choroby układu kostno-mięśniowego i tkanki łącznej

 (N00-N99) Choroby układu moczowo-płciowego

 (O00-O99) Ciąża, poród i połóg

 (P00-P96) Niektóre stany rozpoczynające się w okresie

okołoporodowym

 (Q00-Q99) Wady rozwojowe wrodzone, zniekształcenia i aberracje

chromosomowe

 (R00-R99) Objawy, cechy chorobowe oraz nieprawidłowe wyniki

badań klinicznych laboratoryjnych gdzie indziej niesklasyfikowane

 (S00-T98) Urazy, zatrucia i inne określone skutki działania

czynników zewnętrznych

 (V01-Y98) Zewnętrzne przyczyny zachowania i zgonu

 (K00-K93) Choroby układu trawiennego

(K00-K14) Choroba jamy ustnej, gruczołów

ślinowych, żuchwy i szczęk

 (K20-K31) Choroby przełyku, żołądka i

dwunastnicy

 (K35-K38) Choroby wyrostka robaczkowego

 (K40-K46) Przepuklina

 (K50-K52) Niezakaźne zapalenie jelita

cienkiego i grubego

 (K55-K63) Inne choroby jelit

 (K65-K67) Choroby otrzewnej

 (K70-K77) Choroby wątroby

 (K80-K87) Schorzenia pęcherzyka żółciowego,

dróg

żółciowych i trzustki

 (K90-K93) Inne choroby układu pokarmowego

K70 Alkoholowa choroba watroby   K70.0 Alkoholowe stłuszczenie wątroby   

K70.1

 

Alkoholowe zapalenie wątroby   K70.2 Alkoholowe zwłóknienie i stwardnienie wątroby   

K70.3

 

Alkoholowa marskość wątroby  K70.4 Alkoholowa niewydolność wątroby  

K70.9

 

Alkoholowa choroba wątroby, nie określona   

K71

 Toksyczna choroba wątroby  

K71.0

 

Toksyczna choroba wątroby z zastojem żółci

 K71.1 

Toksyczna choroba wątroby z martwicą wątroby  

K71.2

 

Toksyczna choroba wątroby z ostrym zapaleniem wątroby

  K71.3 

Toksyczna choroba wątroby z przewlekłym przetrwałym zapaleniem wątroby

  

K71.4

 

Toksyczna choroba wątroby z przewlekłym zrazikowym zapaleniem wątroby   K71.5 

Toksyczna choroba wątroby z przewlekłym aktywnym zapaleniem wątroby  

K71.6

 

Toksyczna choroba wątroby z zapaleniem wątroby niesklasyfikowanym gdzie indziej

  K71.7 

Toksyczna choroba wątroby ze zwłóknieniem i marskością wątroby

  K71.8 

Toksyczna choroba wątroby z innymi zaburzeniami wątroby

 

K71.9

 

Toksyczna choroba wątroby, nie określona   

K72

 

Niewydolność wątroby niesklasyfikowana gdzie indziej  K72.0 

Ostra i podostra niewydolność wątroby

  K72.1 

Przewlekła niewydolność wątroby

  K72.9 

Niewydolność wątroby, nie określona

  

K73

 

Przewlekłe zapalenie wątroby niesklasyfikowane gdzie indziej  K73.0 

Przewlekłe przetrwałe zapalenie wątroby niesklasyfikowane gdzie indziej

  

K73.1

 

Przewlekłe zrazikowe zapalenie wątroby niesklasyfikowane gdzie indziej

  K73.2 

Przewlekłe aktywne zapalenie wątroby niesklasyfikowane gdzie indziej

 K73.8 

Inne przewlekłe zapalenie wątroby niesklasyfikowane gdzie indziej

  

K73.9

 

Przewlekłe zapalenie wątroby, nie określone

  

K74

 Zwłóknienie i marskość wątroby  K74.0 

Zwłóknienie wątroby  

K74.1

 Stwardnienie wątroby  

K74.2

 

Zwłóknienie wątroby ze stwardnieniem wątroby   

K74.3

 Pierwotna marskość żółciowa  

K74.4

 

Wtórna marskość żółciowa   K74.5 Marskość żółciowa, nie określona   

K74.6

 

Inna i nieokreślona marskość wątroby

 K75 

Inne zapalne choroby wątroby

 K75.0 

Ropień wątroby

 

K75.1

 Zapalenie żyły wrotnej  K75.2 

Nieokreślone odczynowe zapalenie wątroby

  

K75.3

 

Ziarniniakowe zapalenie wątroby niesklasyfikowane gdzie indziej

  

K75.8

 

Inne określone choroby zapalne wątroby   

K75.9

 Choroba zakaźna wątroby, nie określona  

K76 

Inne choroby

watroby  K76.0 Stłuszczenie wątroby niesklasyfikowane gdzie indziej   

K76.1

 

Przewlekłe przekrwienie bierne wątroby

 

K76.2

 

Centralna krwotoczna martwica wątroby  K76.3 

Zawał wątroby

  

K76.4

 

Plamica wątroby

 

K76.5 Choroba wątroby z zamknięciem naczyń żylnych  K76.6 

Nadciśninie wrotne

  

K76.7

 

Zespół wątrobowo-nerkowy

 K76.8 Inne określone choroby wątroby  K76.9 Choroba wątroby,

nie określona  K77 Schorzenia wątroby w chorobach sklasyfikowanych gdzie indziej 

Objawy choroby

•Specyficzne dla danej

jednostki chorobowej

•Niespecyficzne
•Prodromalne

Objawy

Wygląd pacjenta

„Co najtrudniejsze w świecie? Pozornie

najłatwiejsze: widzieć oczami to, co przed
oczami masz.” – J.W. von Goethe

Zaburzenia oddychania, zmiany

zabarwienia skóry, wygląd twarzy
chorego, ogólny wygląd pacjenta

Objawy

1. Wygląd, postawa
2. Stan świadomości i zachowanie

(obojętność, dezorientacja, niepokój,
przyćmienie świadomości do śpiączki
włącznie, pobudzenie)

3. Ból (umiejscowienie, zasięg,

promieniowanie), charakter bólu (ból
ciągły, kolkowy)

4. Oddychanie (powierzchowne, z

jednostronnym powłóczeniem,
nieregularne)

Objawy

5. Tętno i ciśnienie, ewentualnie ciśnienie

żylne OCŻ, (tachykardia przy spadku

ciśnienia, skrajna bradykardia, tętno

nieregularne, przełom nadciśnieniowy)

6. Temperatura
7. Skóra i błony śluzowe (barwa, napięcie,

wilgotność, przesuwalność skóry, lekkie

krwawienie z błon śluzowych)

Objawy

8. Perystaltyka jelit (a także kształt

brzucha i jego obwód, obrona
mięśniowa, rodzaj stolca, ewentualnie
wymioty, wzmożona perystaltyka)

9. Wydalanie moczu (skąpomocz do

bezmoczu włącznie przy jednoczesnym
obniżeniu ciśnienia tętniczego, znaczna
bladość)

Ból

Ból zawsze należy traktować jako

objaw wiodący!

Przy bólach brzucha pożądana jest

kontrola stanu chorego, powtarzana

w krótkich odstępach czasu

Ból rzutowany, promieniujący
Podrażnienie otrzewnej

(peritonismus) na ograniczonym

obszarze, bez alarmujących

objawów, może występować przy

wszystkich zapalnych chorobach

jelit

Przebieg choroby

• Ostry
• Podostry
• Przewlekły
• Łagodny
• Ciężki

Rokowanie - zejście

•Pełny powrót do zdrowia –

„

restitutio ad integram

”

•Przejście choroby w stan

przewlekły (crux mortis
- bliski zgon)

•Eliminacja - zgon