Rośliny motylkowe

drobnonasienne

Do roślin motylkowych

drobnonasiennych- jednorocznych

zaliczamy

:

• Koniczyna perska
• Inkarnatka (krwistoczerwona)
• Seradela

Koniczyna perska

Koniczyna

perska

Do motylkowych

drobnonasiennych- dwuletnich

zaliczamy:

• Koniczyna czerwona
• Nostrzyk biały

Nostrzyk biały

Do motylkowych

drobnonasiennych- wieloletnich

zaliczamy:

• Lucerna mieszańcowa
• Lucerna siewna
• Koniczyna biała
• Koniczyna szwedzka
• Esparceta
• Komonica zwyczajna

esparceta

esparceta
siewna
(dzięcielina z
Pana Tadeusza)

Gatunki o podstawowym

znaczeniu w produkcji pasz w

Polsce to:

• Lucerna mieszańcowa
• Koniczyna czerwona
• Koniczyna biała

Cel uprawy motylkowych

drobnonasiennych:

• Na siano
• Na zielonkę
• Na kiszonkę
• Na susz
• Na nasiona do sprzedaży

Szyjka korzeniowa u

motylkowych

drobnonasiennych wieloletnich

Jest to dolna część łodygi, zwykle
zagłębiona pod powierzchnią gleby,
z której oprócz pędów wyrastają
nowe korzenie, jest ona także
magazynem

składników

zapasowych,

przede

wszystkim

cukrów, białek, decydujących o
wytrzymałości tych roślin na niską
temperaturę.

System korzeniowy roślin

motylkowych

drobnonasiennych:

System korzeniowy składa się z

korzenia palowego, sięgającego do

głębokości 2-3m, oraz wielu korzeni

bocznych. Korzenie boczne wyrastają

na całej długości korzenia palowego,

a więc w głębszych warstwach gleby.

Silnie rozwinięte korzenie drenują

glebę, dzięki czemu staje się ona

bardziej pulchna, łatwiej w niej krąży

woda i powietrze.

Współżycie z bakteriami

brodawkowatymi

Bakterie brodawkowe pobierają

azot

z powietrza i dostarczają go

roślinom w zamian za inne związki
pobrane od rośliny. Zjawisko to
nosi nazwę symbiozy.

Bakterie zakażają korzenie roślin w

ciągu 2-3 tygodni po wschodach.

Bakterie brodawkowe

Bakterie brodawkowe

Koniczyna

czerwona

Koniczyna czerwona

Koniczyna czerwona

Koniczyna czerwona

Koniczyna biała

Koniczyna biała

Koniczyna biała

Lucerna

siewna

Lucerna

siewna

Lucerna mieszańcowa to mieszaniec

lucerny siewnej i lucerny sierpowatej

Lucerna

nerkowata

Lucerna nerkowata

Komonica

zwyczajna

Koniczyna szwedzka

Nostrzyk żółty

Nostrzyk biały

Nostrzyk

żółty

inkarnatka

inkarnatka

(koniczyna

krwistoczerwona)

Komonic
a
zwyczajn
a

Sposób użytkowania i budowa roślin

motylkowych drobnonasiennych

Koniczyna czerwona może być

uprawiana:

• w siewie czystym,
• w mieszance z innymi motylkowymi

lub trawami,

• Wysiana wiosną już w pierwszym roku

daje jeden pokos –plon tzw. ściernianki,

• W drugim roku pełnego użytkowania

daje dwa pokosy:

I na początku czerwca
II w sierpniu- pokos ten można

przeznaczyć na pastwisko

Charakterystyka botaniczna

• Łodyga jest wyprostowana,

rozgałęziona, sięga do 80 cm,

• Kwiaty czerwonoróżowe zebrany

w kwiatostany- główki

• Zapylana jest przez owady
• Owocem jest strąk jednonasienny
• Nasiona jajowato- sercowate,

żółtozielone

Nasiona koniczyny

czerwonej

Kwiatostan- główka koniczyny

czerwonej

Koniczyna biała może być

uprawiana:

• Roślina wieloletnia
• Nadaje się do użytkowania pastwiskowego 2-

4 lata

• Znosi przygryzanie i udeptywanie przez

zwierzęta,

• Może być uprawiana w siewie czystym i w

mieszankach z innymi koniczynami i trawami

• W okresie wegetacji można 3-4 razy

wypasać, lub 2-3 razy kosić

• Przy użytkowaniu pastwiskowym można

wypasać, gdy rośliny mają 15 cm

Charakterystyka botaniczna

koniczyny białej

• Część nadziemna składa z krótkiej

łodygi głównej i długich łodyg
bocznych, ścielących się po
powierzchni gleby, mogą się one
ukorzeniać

• Kwiaty białe zebrane w główki białe
• Zapylane są przez pszczoły
• Owoc strąk zawierający 2-4 nasiona

Nasiona koniczyny białej

Nasiona koniczyny białej

Lucerna mieszańcowa

• Jest to roślina 2-4 letnia,

• W roku siewu zbiera się 1 pokos- w

fazie kwitnienia,

• W roku pełnego użytkowania zbiera się

3- pokosy (1i 3 w fazie pąkowania, 2 w

fazie kwitnienia)

• W drugim roku zbiera się 4- pokosy (2

w fazie kwitnienia, pozostałe w fazie

pąkowania)

• W trzecim roku pełnego użytkowania

(ostatnim) zbiera się 4-5 pokosów,

Charakterystyka botaniczna

lucerny mieszańcowa

• System korzeniowy sięga do

głębokości 3 m

• Łodyga sztywna rozgałęziona
• Kwiaty o barwie

niebieskofioletowej, kwiaty
zebrane w grona, zapylane przez
pszczoły

• Owoce to strąki spiralnie skręcone

Typy kwiatostanów

Seradela

• Roślina jednoroczna
• Może być uprawiana na zielonkę jako

wsiewka w zboża lub w czystym siewie

• Seradelę można użytkować kośnie lub

spasać

• Daje jeden pokos zielonej masy, który

należy zebrać przed pełnią kwitnienia

• Przy długiej i ciepłej jesieni daje odrost,

który można przeznaczyć na pastwisko

Charakterystyka botaniczna

seradeli

• System korzeniowy seradeli

składający się z korzenia palowego

sięgającego do 1,5 m w głąb gleby

oraz z dużej liczby korzeni bocznych

• Łodygi są cienkie
• Kwiaty samopylne białe lub różowe
• Owocem jest strąk składający się z

kilku członów. Materiałem siewnym

są człony strąka

seradela

nasiona

seradeli

seradela

seradela

Wymagania klimatyczne roślin

motylkowych drobnonasiennych

• Mają duże wymagania wodne
• Są dość wytrzymałe na niskie

temperatury w zimie oraz na
przymrozki wiosenne co pozwala
na bardzo wczesne siewy

• Nasiona kiełkują już w

temperaturze 3°C, a po ukazaniu
się wschodów wytrzymują
przymrozki do -3°C

Wymagania glebowe roślin

motylkowych

drobnonasiennych

• Gleby żyzne, przewiewne, łatwo

ogrzewające się

• Zasobne w wapń, pH obojętne
• Seradelę można uprawiać na glebach

lżejszych o niższym pH

• Najodpowiedniejsze gleby to:
Lessy, czarnoziemy, czarne ziemie, gleby

brunatne

Nieodpowiednie to: suche, podmokłe,

lekkie gleby piaszczyste

Stanowisko w zmianowaniu

roślin motylkowych

drobnonasiennych

• Najlepsze to okopowe uprawiane

na oborniku

• Najgorszym przedplonem są

zboża

Nawożenie roślin motylkowych

drobnonasiennych

• Azotu dostarczają im bakterie

brodawkowe, dlatego nie nawozi

się ich nawozami azotowymi

• Nawozi się azotem tylko lucernę

w dawce 20-30 kg przed siewem

• Nawozi się je fosforem, potasem i

wapniem

• Dawkę potasu dzieli się z uwagi

na luksusowe jego pobieranie

Siew roślin motylkowych

drobnonasiennych

• W roślinę ochronną
• Bez rośliny ochronnej
Ilość wysiewu rośliny ochronnej

należy zmniejszyć o 20%, a
rozstawa międzyrzędzi powinna
wynosić

15- 20 cm

Siew w roślinę ochronną

• Najlepsza roślina ochronna :

jęczmień ozimy i jary, żyto na
ziarno, żyto i owies uprawiane na
zielonkę oraz gorczyca

• Mniej odpowiednie rośliny

ochronne: owies i pszenica
uprawiane na ziarno

Terminy siewu roślin

motylkowych

drobnonasiennych:

• Wczesnowiosenny w okresie siewu

zbóż jarych

• Późnowiosenny, zwykle wykonywany

w maju

• Letnim, po zbiorze wcześnie

dojrzewających roślin ozimych i

jarych

Najbardziej odpowiedni jest termin

wczesnowiosenny, gdyż w glebie

jest dużo wody

Sposoby siewu

• Rośliny motylkowe mogą być wysiewane

równocześnie ze zbożami, ale wtedy

nasiona motylkowych mogą być

umieszczone w glebie zbyt głęboko, a

siew jest nierównomierny

• Lepiej wysiać najpierw zboża, a

następnie prostopadle do kierunku

rzędów zbóż nasiona roślin motylkowych

• Można wysiewać w międzyrzędzia rośliny

ochronnej (jarej), gdy ma ona 3-4 liście

Ilość wysiewu

• Bez rośliny ochronnej:
Koniczyna czerwona 8-12 kg
Koniczyna biała 6-10 kg
Koniczyna inkarnatka 20-25kg
Lucerna mieszańcowa 10- 15kg
Seradela 30- 50 kg

Ilość wysiewu

• Z rośliną ochronną:
Koniczyna czerwona 10-15 kg
Koniczyna biała 8-12 kg
Koniczyna inkarnatka 25-30 kg
Lucerna mieszańcowa 12-18 kg
Seradela 40-60 kg

Pielęgnacja

• W przypadku siewu w roślinę

ochronną, gdy ona wylegnie, należy
skosić ją i jak najszybciej usunąć z pola

• W roku siewu rośliny motylkowe

powinny być skoszone w fazie
tworzenia pąków kwiatowych, miesiąc
przed występowaniem przymrozków
jesiennych. Wysokość koszenia 10 cm
nad powierzchnią roli

Pielęgnacja-bez rośliny

ochronnej

• Pierwszym zabiegiem jest niszczenie

skorupy glebowej przed ukazaniem się
wschodów roślin

• Odchwaszczanie w międzyrzędziach

wykonywane w miarę pojawiania się
chwastów

• Walka chemiczna z chwastami
• W latach pełnego użytkowania zaleca

się bronowanie wiosną i po każdym
pokosie

Zbiór i konserwacja zielonki

• Rośliny motylkowe należy kosić na wysokości 5 cm, co

ułatwia odrost roślin po skoszeniu

• Jeżeli skoszone rośliny przeznaczone są do

bezpośredniego skarmiania to należy je natychmiast

zwieźć z pola

• Nie wskazane jest skarmianie koniczyny wilgotnej,

ponieważ powoduje wzdęcia u bydła

• Jeżeli zielonkę przeznaczamy na siano to najpierw

powinna przewiędnąć na pokosach, a następnie

przewiędnięte rośliny ułożyć na płotkach na których

powinny dosychać

• Zielonki z samych motylkowych zakiszają się trudno i

nie mają dobrego smaku. Aby poprawić smak

kiszonek, należy dodać zielonkę z roślin zbożowych ,

traw lub kukurydzy. Rośliny te zwierają dużo cukrów,

co przyspiesza zakiszanie i polepsza smak kiszonek.

Uprawa w mieszankach

• Rośliny motylkowe mogą być

uprawiane z innymi roślinami
motylkowymi drobnonasiennymi
lub z trawami

Zalety uprawy w

mieszankach

• Plony wierniejsze
• Rośliny motylkowe zawierają dużo

białka, a trawy cukry- lepsza

jakość pasz

• Zbiór łatwiejszy, gdyż rośliny

mniej wylegają

• Lepsze działanie strukturotwórcze

mieszanki niż samej rośliny

motylkowej

Ujemną cechą mieszanek

motylkowych z trawami jest to:

• że przesuszają glebę, i to

zarówno warstwę orną i warstwy
głębsze. Z tego powodu lepiej
przeznaczyć stanowisko pod
rośliny jare, a nie pod zboża
ozime.

Przykłady mieszanek:

• Koniczyna czerwona(12-

15)+tymotka łąkowa(4-6) lub
kostrzewa łąkowa (4-6)

• Lucerna mieszańcowa (10) +

kupkówka pospolita lub tymotka
(10)