Rośliny motylkowe
drobnonasienne
Do roślin motylkowych
drobnonasiennych- jednorocznych
zaliczamy
:
• Koniczyna perska
• Inkarnatka (krwistoczerwona)
• Seradela
Koniczyna perska
Koniczyna
perska
Do motylkowych
drobnonasiennych- dwuletnich
zaliczamy:
• Koniczyna czerwona
• Nostrzyk biały
Nostrzyk biały
Do motylkowych
drobnonasiennych- wieloletnich
zaliczamy:
• Lucerna mieszańcowa
• Lucerna siewna
• Koniczyna biała
• Koniczyna szwedzka
• Esparceta
• Komonica zwyczajna
esparceta
esparceta
siewna
(dzięcielina z
Pana Tadeusza)
Gatunki o podstawowym
znaczeniu w produkcji pasz w
Polsce to:
• Lucerna mieszańcowa
• Koniczyna czerwona
• Koniczyna biała
Cel uprawy motylkowych
drobnonasiennych:
• Na siano
• Na zielonkę
• Na kiszonkę
• Na susz
• Na nasiona do sprzedaży
Szyjka korzeniowa u
motylkowych
drobnonasiennych wieloletnich
Jest to dolna część łodygi, zwykle
zagłębiona pod powierzchnią gleby,
z której oprócz pędów wyrastają
nowe korzenie, jest ona także
magazynem
składników
zapasowych,
przede
wszystkim
cukrów, białek, decydujących o
wytrzymałości tych roślin na niską
temperaturę.
System korzeniowy roślin
motylkowych
drobnonasiennych:
System korzeniowy składa się z
korzenia palowego, sięgającego do
głębokości 2-3m, oraz wielu korzeni
bocznych. Korzenie boczne wyrastają
na całej długości korzenia palowego,
a więc w głębszych warstwach gleby.
Silnie rozwinięte korzenie drenują
glebę, dzięki czemu staje się ona
bardziej pulchna, łatwiej w niej krąży
woda i powietrze.
Współżycie z bakteriami
brodawkowatymi
Bakterie brodawkowe pobierają
azot
z powietrza i dostarczają go
roślinom w zamian za inne związki
pobrane od rośliny. Zjawisko to
nosi nazwę symbiozy.
Bakterie zakażają korzenie roślin w
ciągu 2-3 tygodni po wschodach.
Bakterie brodawkowe
Bakterie brodawkowe
Koniczyna
czerwona
Koniczyna czerwona
Koniczyna czerwona
Koniczyna czerwona
Koniczyna biała
Koniczyna biała
Koniczyna biała
Lucerna
siewna
Lucerna
siewna
Lucerna mieszańcowa to mieszaniec
lucerny siewnej i lucerny sierpowatej
Lucerna
nerkowata
Lucerna nerkowata
Komonica
zwyczajna
Koniczyna szwedzka
Nostrzyk żółty
Nostrzyk biały
Nostrzyk
żółty
inkarnatka
inkarnatka
(koniczyna
krwistoczerwona)
Komonic
a
zwyczajn
a
Sposób użytkowania i budowa roślin
motylkowych drobnonasiennych
Koniczyna czerwona może być
uprawiana:
• w siewie czystym,
• w mieszance z innymi motylkowymi
lub trawami,
• Wysiana wiosną już w pierwszym roku
daje jeden pokos –plon tzw. ściernianki,
• W drugim roku pełnego użytkowania
daje dwa pokosy:
I na początku czerwca
II w sierpniu- pokos ten można
przeznaczyć na pastwisko
Charakterystyka botaniczna
• Łodyga jest wyprostowana,
rozgałęziona, sięga do 80 cm,
• Kwiaty czerwonoróżowe zebrany
w kwiatostany- główki
• Zapylana jest przez owady
• Owocem jest strąk jednonasienny
• Nasiona jajowato- sercowate,
żółtozielone
Nasiona koniczyny
czerwonej
Kwiatostan- główka koniczyny
czerwonej
Koniczyna biała może być
uprawiana:
• Roślina wieloletnia
• Nadaje się do użytkowania pastwiskowego 2-
4 lata
• Znosi przygryzanie i udeptywanie przez
zwierzęta,
• Może być uprawiana w siewie czystym i w
mieszankach z innymi koniczynami i trawami
• W okresie wegetacji można 3-4 razy
wypasać, lub 2-3 razy kosić
• Przy użytkowaniu pastwiskowym można
wypasać, gdy rośliny mają 15 cm
Charakterystyka botaniczna
koniczyny białej
• Część nadziemna składa z krótkiej
łodygi głównej i długich łodyg
bocznych, ścielących się po
powierzchni gleby, mogą się one
ukorzeniać
• Kwiaty białe zebrane w główki białe
• Zapylane są przez pszczoły
• Owoc strąk zawierający 2-4 nasiona
Nasiona koniczyny białej
Nasiona koniczyny białej
Lucerna mieszańcowa
• Jest to roślina 2-4 letnia,
• W roku siewu zbiera się 1 pokos- w
fazie kwitnienia,
• W roku pełnego użytkowania zbiera się
3- pokosy (1i 3 w fazie pąkowania, 2 w
fazie kwitnienia)
• W drugim roku zbiera się 4- pokosy (2
w fazie kwitnienia, pozostałe w fazie
pąkowania)
• W trzecim roku pełnego użytkowania
(ostatnim) zbiera się 4-5 pokosów,
Charakterystyka botaniczna
lucerny mieszańcowa
• System korzeniowy sięga do
głębokości 3 m
• Łodyga sztywna rozgałęziona
• Kwiaty o barwie
niebieskofioletowej, kwiaty
zebrane w grona, zapylane przez
pszczoły
• Owoce to strąki spiralnie skręcone
Typy kwiatostanów
Seradela
• Roślina jednoroczna
• Może być uprawiana na zielonkę jako
wsiewka w zboża lub w czystym siewie
• Seradelę można użytkować kośnie lub
spasać
• Daje jeden pokos zielonej masy, który
należy zebrać przed pełnią kwitnienia
• Przy długiej i ciepłej jesieni daje odrost,
który można przeznaczyć na pastwisko
Charakterystyka botaniczna
seradeli
• System korzeniowy seradeli
składający się z korzenia palowego
sięgającego do 1,5 m w głąb gleby
oraz z dużej liczby korzeni bocznych
• Łodygi są cienkie
• Kwiaty samopylne białe lub różowe
• Owocem jest strąk składający się z
kilku członów. Materiałem siewnym
są człony strąka
seradela
nasiona
seradeli
seradela
seradela
Wymagania klimatyczne roślin
motylkowych drobnonasiennych
• Mają duże wymagania wodne
• Są dość wytrzymałe na niskie
temperatury w zimie oraz na
przymrozki wiosenne co pozwala
na bardzo wczesne siewy
• Nasiona kiełkują już w
temperaturze 3°C, a po ukazaniu
się wschodów wytrzymują
przymrozki do -3°C
Wymagania glebowe roślin
motylkowych
drobnonasiennych
• Gleby żyzne, przewiewne, łatwo
ogrzewające się
• Zasobne w wapń, pH obojętne
• Seradelę można uprawiać na glebach
lżejszych o niższym pH
• Najodpowiedniejsze gleby to:
Lessy, czarnoziemy, czarne ziemie, gleby
brunatne
Nieodpowiednie to: suche, podmokłe,
lekkie gleby piaszczyste
Stanowisko w zmianowaniu
roślin motylkowych
drobnonasiennych
• Najlepsze to okopowe uprawiane
na oborniku
• Najgorszym przedplonem są
zboża
Nawożenie roślin motylkowych
drobnonasiennych
• Azotu dostarczają im bakterie
brodawkowe, dlatego nie nawozi
się ich nawozami azotowymi
• Nawozi się azotem tylko lucernę
w dawce 20-30 kg przed siewem
• Nawozi się je fosforem, potasem i
wapniem
• Dawkę potasu dzieli się z uwagi
na luksusowe jego pobieranie
Siew roślin motylkowych
drobnonasiennych
• W roślinę ochronną
• Bez rośliny ochronnej
Ilość wysiewu rośliny ochronnej
należy zmniejszyć o 20%, a
rozstawa międzyrzędzi powinna
wynosić
15- 20 cm
Siew w roślinę ochronną
• Najlepsza roślina ochronna :
jęczmień ozimy i jary, żyto na
ziarno, żyto i owies uprawiane na
zielonkę oraz gorczyca
• Mniej odpowiednie rośliny
ochronne: owies i pszenica
uprawiane na ziarno
Terminy siewu roślin
motylkowych
drobnonasiennych:
• Wczesnowiosenny w okresie siewu
zbóż jarych
• Późnowiosenny, zwykle wykonywany
w maju
• Letnim, po zbiorze wcześnie
dojrzewających roślin ozimych i
jarych
Najbardziej odpowiedni jest termin
wczesnowiosenny, gdyż w glebie
jest dużo wody
Sposoby siewu
• Rośliny motylkowe mogą być wysiewane
równocześnie ze zbożami, ale wtedy
nasiona motylkowych mogą być
umieszczone w glebie zbyt głęboko, a
siew jest nierównomierny
• Lepiej wysiać najpierw zboża, a
następnie prostopadle do kierunku
rzędów zbóż nasiona roślin motylkowych
• Można wysiewać w międzyrzędzia rośliny
ochronnej (jarej), gdy ma ona 3-4 liście
Ilość wysiewu
• Bez rośliny ochronnej:
Koniczyna czerwona 8-12 kg
Koniczyna biała 6-10 kg
Koniczyna inkarnatka 20-25kg
Lucerna mieszańcowa 10- 15kg
Seradela 30- 50 kg
Ilość wysiewu
• Z rośliną ochronną:
Koniczyna czerwona 10-15 kg
Koniczyna biała 8-12 kg
Koniczyna inkarnatka 25-30 kg
Lucerna mieszańcowa 12-18 kg
Seradela 40-60 kg
Pielęgnacja
• W przypadku siewu w roślinę
ochronną, gdy ona wylegnie, należy
skosić ją i jak najszybciej usunąć z pola
• W roku siewu rośliny motylkowe
powinny być skoszone w fazie
tworzenia pąków kwiatowych, miesiąc
przed występowaniem przymrozków
jesiennych. Wysokość koszenia 10 cm
nad powierzchnią roli
Pielęgnacja-bez rośliny
ochronnej
• Pierwszym zabiegiem jest niszczenie
skorupy glebowej przed ukazaniem się
wschodów roślin
• Odchwaszczanie w międzyrzędziach
wykonywane w miarę pojawiania się
chwastów
• Walka chemiczna z chwastami
• W latach pełnego użytkowania zaleca
się bronowanie wiosną i po każdym
pokosie
Zbiór i konserwacja zielonki
• Rośliny motylkowe należy kosić na wysokości 5 cm, co
ułatwia odrost roślin po skoszeniu
• Jeżeli skoszone rośliny przeznaczone są do
bezpośredniego skarmiania to należy je natychmiast
zwieźć z pola
• Nie wskazane jest skarmianie koniczyny wilgotnej,
ponieważ powoduje wzdęcia u bydła
• Jeżeli zielonkę przeznaczamy na siano to najpierw
powinna przewiędnąć na pokosach, a następnie
przewiędnięte rośliny ułożyć na płotkach na których
powinny dosychać
• Zielonki z samych motylkowych zakiszają się trudno i
nie mają dobrego smaku. Aby poprawić smak
kiszonek, należy dodać zielonkę z roślin zbożowych ,
traw lub kukurydzy. Rośliny te zwierają dużo cukrów,
co przyspiesza zakiszanie i polepsza smak kiszonek.
Uprawa w mieszankach
• Rośliny motylkowe mogą być
uprawiane z innymi roślinami
motylkowymi drobnonasiennymi
lub z trawami
Zalety uprawy w
mieszankach
• Plony wierniejsze
• Rośliny motylkowe zawierają dużo
białka, a trawy cukry- lepsza
jakość pasz
• Zbiór łatwiejszy, gdyż rośliny
mniej wylegają
• Lepsze działanie strukturotwórcze
mieszanki niż samej rośliny
motylkowej
Ujemną cechą mieszanek
motylkowych z trawami jest to:
• że przesuszają glebę, i to
zarówno warstwę orną i warstwy
głębsze. Z tego powodu lepiej
przeznaczyć stanowisko pod
rośliny jare, a nie pod zboża
ozime.
Przykłady mieszanek:
• Koniczyna czerwona(12-
15)+tymotka łąkowa(4-6) lub
kostrzewa łąkowa (4-6)
• Lucerna mieszańcowa (10) +
kupkówka pospolita lub tymotka
(10)