Pasożyty wewnętrzne mają

zdolność do uzyskiwania

energii użytecznej

biologicznie w drodze

oddychania beztlenowego.

Przystosowanie do

pasożytnictwa

» oddychanie beztlenowe

» pobieranie pokarmu całą powierzchnią ciała

» zredukowany układ nerwowy

»

obojnactwo

» zmodyfikowany

układ protonefrydialny

» duża ilość produkowanych larw
» szczelna osłona jajowa

Układ protonefrydialny

Układ wydalniczy zamknięty

od strony jamy ciała. Główną

jego funkcją jest

osmoregulacja

, a także

usuwanie ubocznych

produktów metabolizmu.

Obojnactwo

Hermafrodytyzm,

występowanie u jednego

osobnika gruczołów zarówno

męskich, jak i żeńskich lub

gruczołu obojnaczego.

Jak wygląda tasiemiec?

Główka tasiemca nieuzbrojonego

Człon tasiemca pod mikroskopem

Tasiemiec nieuzbrojony

(Taenia saginata)

•

tasiemiec z podgromady tasiemców

właściwych

• pasożyt wewnętrzny, dwudomowy
• nazwa pochodzi stąd, że tasiemiec

przypomina

nieco swą budową taśmę, barwa

kremowa

• jest najpospolitszym tasiemcem w

Polsce

• zaraża się nim od 0,5 do 1% ludzi
• umiejscawia się w jelicie cienkim

człowieka

- długość jego wynosi od 4 nawet do 20 metrów i może

mieć 4000 członów; najmłodsze człony powstają

przez podział szyjki, a najstarsze odrywają się z jego

końca i wydalane są wraz z kałem żywiciela

- bez wieńca haczyków na główce w przeciwieństwie

do tasiemca uzbrojonego

- końcowe człony tasiemca wydostają się przez odbyt,

a wraz z nimi olbrzymia liczba jaj (ponad kilkaset

tysięcy)

- jaja otoczone specjalną otoczką są odporne na

warunki środowiska

TASIEMCE –

WYSTĘPOWANIE:

Te wyłącznie pasożytnicze płazińce

żyją (postacie dorosłe – poza

nielicznymi wyjątkami), w jelitach

kręgowców, larwy mogą zamieszkiwać

różne inne narządy wewnętrzne.

Szeroko rozpowszechniony zwłaszcza

w Afryce i Ameryce Południowej.

PRZYSTOSOWANIA W BUDOWIE:

Są największymi plazińcami, o ciele w kształcie członowanej wstęgi.

W ciele tasiemca nieuzbrojonego okrytego oskórkiem wyodrębnia

się –

GŁÓWKĘ (SKOLEKS)

– z aparatami czepnymi (4 przyssawki)

zawierającą zwoje mózgowe,

SZYJKĘ

– która jest miejscem

powstawania nowych członów tasiemca,

STROBILĘ

– ciało

zbudowane z

CZŁONÓW

, z których ostatnie zw. macicznymi

wypełnione są zapłodnionymi jajami i mogą odrywać się pojedynczo

bez szkody dla kondycji zwierzęcia. Im bliżej głowy tym człony są

mniejsze, a im dalej tym większe. W budowie ich ciała obok

ektodermy i entodermy uczestniczy także trzecia warstwa komórek

zarodkowych -

MEZODERMA

(trójwarstwowe). Z mezodermy

zbudowana jest większa część ciała i z niej tworzy się wiele

narządów.

Ciało płazińców jest przeważnie wydłużone i grzbietowo -

brzusznie spłaszczone (można w nim wyróżnić przód i tył).

UKŁAD NERWOWY

(pasmowy)zbudowany z podłużnych

pni, połączonych ze zwojami głowowymi.

UKŁAD

WYDALNICZY

ma charakter protonefrydialny, tzn: jest

zbudowany z rozgałęzionych, cienkich rureczek

uchodzących na powierzchni ciała otworkami, a

zaczynających się w ciele komórkami płomykowymi.

Płazińce

ODDYCHAJĄ CAŁĄ POWIERZCHNIĄ CIAŁA

,

występuje u nich także

ODDYCHANIE BEZTLENOWE

. U

tasiemców

BRAK UKŁADU POKARMOWEGO

; są

OBOJNAKAMI,

czyli posiadają układ rozrodczy męski jak i

żeński.

Skoleksy (główki)

tasiemców

Tasiemiec

nieuzbrojony

Tasiemiec

uzbrojony

Bruzdogłowi

ec

szeroki

ROZMNAŻANIE:

UKŁAD ROZRODCZY

– dojrzewa w najstarszych, największych,

najdalej położonych od szyjki członach tasiemców. Przechodzą

one złożony cykl rozwojowy, z dwoma lub trzema pokoleniami

larw.

• żywiciel pośredni – bydło rogate

• jaja rozwijające się w larwy zw.
wągrami, które zagnieżdżają się
w mięśniach żuchwy, przepony,
ud oraz sercu zwierząt

• żywiciel ostateczny – człowiek

• zaraża się on zjadając surowe lub niedogotowane mięso
wołowe; w jelitach
człowieka zachodzi dalszy cykl życiowy tasiemca, kończący
się wydaleniem
członów tasiemca (wypełnionymi jajami) z kałem ludzkim

• dojrzałe człony mają silnie rozwiniętą macicę

• zawierają onkosferę z sześcioma hakami embrionalnymi
Larwy z reguły nie mają zdolności samodzielnego
poszukiwania żywiciela
muszą być przez niego zjedzone.

• układ rozrodczy żeński
zbudowany jest z jajników,
jajowodów z ootypem.
Z ootypem połączona jest
pochwa i macica oraz gruczoł
żółtkowy. Pochwa otwiera się
otworem w zatoce płciowej

• układ rozrodczy męski to jądra,
przewody wyprowadzające schodzące
się w nasieniowód, a ten kieruje się
następnie do prącia uchodzącego w
zatoce płciowej

.

Ważnym czynnikiem sprzyjającym zarażeniu jest źle

funkcjonująca instalacja sanitarna, która sprawia, że jaja

tasiemca przedostają się na pastwisko. Do przetrwania

tasiemcowi nieuzbrojonemu niezbędne są 2 organizmy. W

jednym z nich mieszczą się dojrzałe osobniki, a drugim

larwa. Dla tych pierwszych żywicielem ostatecznym jest

człowiek, dla larw natomiast jest to bydło. To właśnie za

pośrednictwem bydła larwy tasiemców dostają się do

organizmu ludzkiego. Najczęstszą drogą zarażenia się

larwami przez bydło jest spożycie trawy, na którą poprzez

kał ludzki przedostały się jaja. Jajeczka są bardzo

wytrzymałe na uszkodzenia, mogą być zaraźliwe nawet

przez rok. W organizmie zwierzęcia jajeczka rozwijają się

w larwy, które w szybkim tempie się rozrastają.

Dojrzałe człony, zawierające macicę wypełnioną

zapłodnionymi jajami odrywają się i wraz z kałem są

usuwane na zewnątrz ciała żywiciela ostatecznego

(człowieka). Uwolnione z członów jaja mogą przeżyć w

środowisku zewnętrznym kilka miesięcy. Jeżeli w tym

czasie zostaną zjedzone przez żywiciela pośredniego

(bydło) – ich rozwój trwa dalej. Larwa onkosfera

wydostaje się z osłonek, przebija ścianki przewodu

pokarmowego żywiciela i wraz z prądem krwi

przedostaje się do innych narządów wewnętrznych.

Najczęściej osiedla się w mięśniach, gdzie

przekształca się w wągra. Larwa typu wągra ma

postać pęcherzyka wypełnionego płynem i zawiera

jedną główkę tasiemca zaopatrzoną w przyssawki.

Żywiciel ostateczny zaraża się wskutek zjedzenia

(najczęściej mięśni) żywiciela pośredniego

zawierającego wągry. W przewodzie pokarmowym

żywiciela ostatecznego osłonki wągra ulegają

strawieniu, a główka tasiemca wydobywa się na

zewnątrz i przyczepia za pomocą aparatu czepnego do

ścianki jelita człowieka. Rozpoczyna się przyrost

strobili i kolejne człony osiągają dojrzałość płciową.

Rozwój tasiemca i sposób zarażania się to w pewnym

sensie błędne koło .Zarażony człowiek wraz z kałem

przenosi jajeczka tasiemca na zewnątrz, tam są one

zjadane przez zwierzę, gdzie z kolei z jajka rozwija się

larwa. Następnie człowiek spożywa zarażone mięso i

cały cykl zaczyna się od początku.

W żywicielu może dożyć 30 lat.

Cykl rozwojowy

tasiemca

nieuzbrojonego

wągier z

wypukłą

główką

jajo

z onkosferą

strobila

w jelitach

człon z

macicą

wypełnioną

jajami

Porównanie budowy

tasiemca uzbrojonego i

nieuzbrojonego

1 - przyssawki
2 - haczyki

(obecne u tasiemca uzbrojonego)

Aparaty czepne

pasożyt

aparat czepny

Tasiemiec

uzbrojony

Tasiemiec

nieuzbrojony

Bruzdogłowiec

szeroki

Przyssawki

X

X

Haczyki

X

Bruzdy

X

Tasiemiec nieuzbrojony od

tasiemca uzbrojonego różni się

tym, że:

•

nie ma haczyków

• osobnik dorosły tasiemca
nieuzbrojonego jest dłuższy
(osiąga długość do 12 metrów)
od osobnika dorosłego tasiemca
uzbrojonego (osiąga długość
od 2 do 8 m)

• u tasiemca nieuzbrojonego
żywicielem pośrednim jest
bydło a u tasiemca uzbrojonego
żywicielem pośrednim jest świnia,
niekiedy człowiek.

Sposób zarażenia

• człowiek zaraża się, jedząc surowe lub
niedogotowane mięso wołowe zarażone wągrami (mają
wygląd zbliżony do pestek ogórka), z których rozwija
się tasiemiec.

• bardzo często pasożyt ten powstaje po spożyciu
tatara , czyli surowego mielonego mięsa wołowego z
przyprawami lub krwistego befsztyku

Rozpoznanie

•

opiera się na badaniu laboratoryjnym kału

i stwierdzeniu obecności jaj, ewentualnie również
członów. Do diagnostyki tasiemczyc wprowadza
się testy ELISA, wykrywające w kale substancje
antygenowe wydzielane i wydalane przez pasożyta

Tasiemczyca (cestodoza)

Objawy

• objawy kliniczne obecności tasiemca mogą być

znikome lub nawet w ogóle się nie pojawiać

(poza ukazywaniem się jego członów w kale)
• najczęstsze objawy zarażonego to zgaga,

nudności, bóle brzucha i głowy, zawroty głowy,

ogólne osłabienie, wymioty, chudnięcie,

niepokój, a czasem objawy uczulenia, wilczy

apetyt
• lub brak apetytu, wstręt do niektórych (niegdyś

lubianych) potraw, nocne dreszcze, rozdrażnienie

nerwowe

W przypadku zarażenia wągrami objawy zależą

od

umiejscowienia, ilość wągrów i reakcji obronnej

żywiciela;

lokalizacja wągrów w ważnych dla żywiciela

narządach np.

w tkance mózgowej może doprowadzić do

ciężkich zaburzeń

chorobowych, kalectwa, a nawet śmierci. Przy

dłuższym

nosicielstwie tasiemca dochodzi do wychudzenia

i spadku sił

 

Zapobieganie

Podstawową sprawą jest tu przestrzeganie znanych

zasad: spożywanie mięsa pochodzącego z legalnego

uboju (zbadanego przez służbę sanitarno-

weterynaryjną), unikanie konsumpcji surowego

mięsa (zawsze istnieje niewielkie ryzyko zarażenia),

poprawa warunków hodowli bydła i warunków

sanitarnych na wsi (zapobieganie zanieczyszczaniu

fekaliami ludzkimi wody i gleby).

Główną przyczyną rozpowszechnienia choroby

jest stosowanie szamba i osadów ściekowych do

nawożenia pól uprawnych i pastwisk oraz

odprowadzanie ścieków (fekalia) do wód

powierzchniowych, z których czerpana jest woda

do celów konsumpcyjnych lub gospodarskich.

Zamrażanie mięsa do -10°C zabija pasożyta po ok.

pięciu dniach.

Tasiemca nie można się pozbyć samodzielnie.

Potrzebna jest specjalna kuracja, która

przeprowadza się po wykonaniu badań

laboratoryjnych. Kuracja jest o tyle trudna, że

często wydostają się same człony bez główki

tasiemca. Z główki po jakimś czasie odrastają

nowe człony. W celu potwierdzenia

skuteczności leczenia trzeba po mniej więcej

trzech miesiącach przeprowadzić badania.

Jest to czas, w którym odrastają nowe człony

z główki tasiemca.

Jak zapobiegać

chorobom

pasożytniczym?

•

spożywanie mięsa z pewnego źródła

• dosmażanie i dogotowywanie mięsa

• ograniczenie kontaktów z psami

• higiena osobista

• poprawa warunków hodowli bydła
i warunków sanitarnych na wsi
(zapobieganie zanieczyszczaniu fekaliami
ludzkimi wody i gleby).