Dermatologia

Przygotowanie:
Katarzyna Michalska
Marta Sobota

Jest to grupa schorzeń
będących reakcją na czynniki
infekcyjne lub leki. Ich nazwa
związana jest z występowaniem
zmian rumieniowych, plam i
guzów.

Rumień wielopostaciowy

• Odmiana lżejsza
• Odmiana cięższa – zespół Stevensa-

Johnsona

• Odmiana najcięższa – toksyczna

nekroliza naskórka

Rumień wielopostaciowy –

odmiana lżejsza

Jest to najczęstsza postać rumienia.
Występuje w każdym wieku, nieco

częściej u mężczyzn.

Rumień wielopostaciowy –

odmiana lżejsza

Czynniki wywołujące:
• Infekcje wirusowe (głównie HSV1 i HSV2, także

Coxsackie, enterowirusy i inne);

• Infekcje bakteryjne (głównie paciorkowce,

Mycoplasma pneumoniae, Yersinia enterocolica);

• Szczepionki – BCG, przeciw Hepatitis B;
• Środki chemiczne (terpeny, perfumy, nitrobenzen);
• Choroby nowotworowe (białaczki, chłoniaki, odczyn

„przeszczep przeciw gospodarzowi” - GVHD);

• Leki (najczęściej sulfonamidy, salicylany,

barbiturany).

Rumień wielopostaciowy –

odmiana lżejsza

Objawy:
• Wykwit pierwotny – obrzękowe rumienie o

obrączkowatym układzie, z gromadzeniem się
płynu wysiękowego w części środkowej
(wyglądem zmiany przypominają tęczówkę
oka ze źrenicą);

• Zmiany nie dają dolegliwości subiektywnych;
• Początek jest zazwyczaj nagły; zwyżka

temperatury, bóle mięśniowe i stawowe
trwają krótko, zmiany skórne utrzymują się
kilka tygodni i ustępują bez śladu.

Rumień wielopostaciowy –

odmiana lżejsza

Lokalizacja:
Zmiany występują symetrycznie, głównie na

grzbietach dłoni, przedramionach i
podudziach.

Rumień wielopostaciowy – odmiana

cięższa

W zespole Stevensa-Johnsona, oprócz objawów

typowych dla odmiany lżejszej rumienia
wielopostaciowego, wystepują także zmiany na
błonach śluzowych jamy ustnej i czerwieni
wargowej, błonach śluzowych narządów
płciowych i cewki moczowej oraz spojówkach.

Zmiany pęcherzowe utrzymują się bardzo krótko,

zatem w obrazie klinicznym dominują nadżerki
i nadżerki pokryte strupami.

Towarzyszą im objawy ogólne: gorączka, złe

samopoczucie, bóle głowy.

Rumień wielopostaciowy – odmiana

cięższa

Rumień wielopostaciowy – odmiana

najcięższa

Najcięższą postacią rumienia

wielopostaciowego jest toksyczna
nekroliza naskórka (Toxic epidermal
necrolysis Lyell - TEN) – zespół Lyella.

Rumień wielopostaciowy – odmiana

najcięższa

Etiopatogeneza:

• Czynniki wywołujące mają prawie zawsze

charakter polekowy;

• Wpływ mają również infekcje, szczepienia,

radioterapia, chłoniaki i białaczki, GVHD;

• Zespół może wystąpić w każdym wieku,

najczęściej dotyczy jednak osób dorosłych.

Rumień wielopostaciowy – odmiana

najcięższa

Obraz kliniczny:

• W zmianach skórnych oprócz rozległych rumieni

i poronnych pęcherzy stwierdza się spełzanie

naskórka w pobliżu wykwitów i w obrębie skóry

pozornie niezmienionej (objaw Nikolskiego);

• Zmiany na błonach śluzowych jamy ustnej,

narządów płciowych, oczu i nosa mają, jak w

zespole Stevensa-Johnsona, postać pęcherzy i

nadżerek pokrytych krwotocznymi strupami;

• Początek jest gwałtowny, z wysoką temperaturą;
• Stan chorego jest wybitnie ciężki – brak naskórka

prowadzi do odwodnienia i zaburzeń

elektrolitowych oraz wtórnych infekcji.

Rumień wielopostaciowy – odmiana

najcięższa

Leczenie:

• Pielęgnacja chorego i wyrównywanie zaburzeń

wodno-elektrolitowych jak przy rozległych
oparzeniach;

• Dożylnie kortykosteroidy;
• Preparaty immunosupresyjne;
• Antybiotyki o szerokim spektrum;
• Immunoglobulina G.

Rumień wielopostaciowy – odmiana

najcięższa

Rumień trwały

Etiopatogeneza:

• Patomechanizm nieznany;
• Czynniki wywołujące – leki, najczęściej

barbiturany, sulfonamidy, kwas
acetylosalicylowy, aminofenazon, fenacetyna
i inne.

Rumień trwały

Obraz kliniczny:

• Dobrze odgraniczone zmiany, które

początkowo mają charakter rumieniowo-

obrzękowych ognisk, a następnie przybierają

postać brunatnych plam w poziomie skóry;

• Lokalizacja rozmaita, ogniska pojedyncze,

niesymetryczne, rzadko mnogie;

• Zmiany nie dają dolegliwości podmiotowych;

• Czas trwania – od wielu miesięcy do wielu

lat;

• Po ekspozycji na lek ponownie rumień w

miejscu dotychczasowych zmian.

Rumień trwały

Różnicowanie:

• Liszaj płaski barwnikowy;
• Przebarwienia pozapalne;
• Płaskie znamiona barwnikowe.

Rumień trwały

Leczenie:

• Odstawienie leku wywołującego zmiany

Rumień guzowaty

Etiopatogeneza:

• Nieznana; przyjmuje się, że schorzenie to jest

alergiczną reakcją skóry o jednolitym obrazie
klinicznym w odpowiedzi na różne czynniki;

• Chorują najczęściej osoby między 20 a 30 r.ż.,

3-6 razy częściej kobiety, często dzieci przed
okresem dojrzewania;

• Zachorowania częstsze wiosną i jesienią.

Rumień guzowaty

Czynniki wywołujące:

• Infekcje bakteryjne (paciorkowce górnych dróg

oddechowych, gruźlica, trąd, zakażenia Yersinia
enterocolica powodujące biegunki);

• Infekcje wirusowe (mononukleoza zakaźna, WZW);
• Infekcje grzybicze (grzybica strzygąca głęboka);
• Toksoplazmoza;
• Sarkoidoza, choroba Crohna, wrzodziejące

zapalenie jelit;

• Leki (sulfonamidy, salicylany, gestageny).

Rumień guzowaty

Objawy:

• Ostro zapalne, zazwyczaj mnogie guzy,

początkowo żywoczerwone, potem sinożółte i

brunatne, bardzo bolesne;

• Zmiany ustępują bez rozpadu i bliznowacenia;
• W przypadkach polekowych mogą

współwystepować zmiany typu rumienia

wielopostaciowego;

• Początek choroby nagły, towarzyszy mu

podwyższona temperatura, bóle głowy i stawów;

• Choroba trwa 2-6 tygodni, niekiedy ma przebieg

nawrotowy.

Rumień guzowaty

Lokalizacja:

• Lokalizacja zmian jest symetryczna, głównie

na wyprostnej powierzchni podudzi, rzadko
w obrębie ud i przedramion.

Rumień guzowaty

Leczenie:

• Zależne od czynnika wywołującego (antybiotyki o

szerokim spektrum lub według posiewu z gardła,
odstawienie leku, kortykosteroidy w sarkoidozie);

• W przypadkach bez ustalonej przyczyny – NLPZ

(kwas acetylosalicylowy, indometacyna), Kalium
jodatum;

• Zewnętrznie okłady z 2% ichtiolu, maść

ichtiolowa, metindolowa, maści z heparynoidami
i słabymi lub średnio silnymi kortykosteroidami.

Rumień przewlekły

pełzakowaty

Rumień przewlekły pełzakowaty Lipschütza

(erythama chronicum migrans) - ECM:

Choroba ta wywołana przez krętek Borrelia

burgdorferi rozpoczyna się podobnie jak wyprysk
pojawieniem się ogniska rumieniowego. Jednakże
obecność w jego obrębie śladu ukąszenia kleszcza
oraz obwodowe szerzenie się ogniska z
zanikaniem w części środkowej powinno ułatwić
prawidłowe rozpoznanie i zastosowanie leczenia z
wyboru jakim jest antybiotykoterapia.

Rumień przewlekły

pełzakowaty

Objawy:

• W miejscu ukłucia kleszcza pozostaje niekiedy mała

czerwona plamka lub grudka, z której w ciągu 4-30

dni powstaje szerzący się obwodowo rumień o

średnicy od kilku do kilkunastu, a czasami nawet do

kilkudziesięciu centymetrów, leżący w poziomie

skóry lub nieznacznie wyniosły.

• W części środkowej widoczne jest niekiedy

zasinienie lub przejaśnienie, tzw. bawole oko.

• Rzadko występuje świąd w obrębie zmian skórnych.

• Niekiedy w wyniku szerzenia się zakażenia drogą

krwi może dochodzić do powstania wtórnych ognisk

- (tzw. postać rozsiana), które mają charakter

rumieniowy, czasami krwotoczny i nie szerzą się

obwodowo.

Rumień przewlekły

pełzakowaty

Lokalizacja:

• Umiejscawia się najczęściej na

kończynach i tułowiu, rzadko na twarzy.

Rumień przewlekły

pełzakowaty

Leczenie:

• W leczeniu boreliozy podstawowe znaczenie

mają antybiotyki, głównie penicyliny i

cefalosporyny, a w postaci wczesnej skórnej

także doksycyklina i erytromycyna.

• Czas leczenia uzależniony jest od postaci i

długości trwania zakażenia.

• W ECM trwa 21 dni, a zmiany skórne mogą

ustąpić już po kilku dniach.

• Jednak terapię należy kontynuować, ponieważ

zdarzają się nawroty, gdy jest zbyt krótka;

Rumień przewlekły

pełzakowaty

Zapobieganie:

• W zapobieganiu zakażeniu istotne jest osłanianie

ciała, szczególnie w czasie przebywania w obszarze

zalesionym oraz w rejonach występowania

boreliozy;

• używanie repellentów - środków, których zapach

odstrasza kłujące i ssące owady, takich jak:

dimetyloftalan, dibutyloftalan lub dimetylotoluamid.

• Ważne jest również staranne oglądanie skóry.
• W przypadku stwierdzenia obecności kleszcza na

skórze należy szybko usunąć go w całości.

Dziękujemy za uwagę.